HAVEN VAN ROTTERDAM 2 NEUTRAAL. RIGHT HERE RIGHT NOW. MAKE IT HAPPEN.

Transcriptie

1 HAVEN VAN ROTTERDAM 2 NEUTRAAL. RIGHT HERE RIGHT NOW. MAKE IT HAPPEN.

2 DE HAVEN VAN ROTTERDAM. POORT NAAR EUROPA Het Rotterdamse haven- en industriegebied is als global hub en Europees industrieel cluster de poort naar Europa. Een mondiaal kruispunt van goederen, diensten, logistiek en energie. Via de haven en het achterland bereiken we 500 miljoen consumenten. 1 E HAVEN VAN EUROPA 10 E HAVEN VAN DE WERELD 42 KM HAVENGEBIED HA GROOT WAARVAN HA BEDRIJVENTERREINEN 24 METER MAX. WATERDIEPTE Cijfers 2017

3 Cijfers ,4 MILJOEN TON OVERSLAG GOEDEREN 13,7 MILJOEN CONTAINERS TEU 23 TOEGEVOEGDE WAARDE (CA. 3,3 % BBP) BINNENVAART SCHEPEN PER JAAR ARBEIDSPLAATSEN BEDRIJVEN ZEESCHEPEN PER JAAR CO 2 -UITSTOOT DOOR DE INDUSTRIE IN DE HAVEN 8,5 MT RAFFINADERIJEN 10,7 MT KOLENCENTRALES 3,9 MT GASGESTOOKTE CENTRALES IN ,6 MT 17% 33,1 MT AFVALVERWERKING 0,4 MT OVERIGE INDUSTRIE 3,0 MT PRODUCENTEN INDUSTRIELE GASSEN CIJFERS VOOR COMBINATIE ROTTERDAM / MOERDIJK. 5,0 MT CHEMIEBEDRIJVEN

4 AMBITIE ROTTERDAM: KOPLOPER IN ENERGIETRANSITIE % % MET -55% ALS STREVEN % KORTE-TERMIJNMAATREGELEN ÉN RADICALE VERNIEUWING ZIJN NOODZAKELIJK OM ONZE AMBITIE WAAR TE MAKEN.

5 DE OPGAVE Onze opgave is kristalhelder: we willen de haven van Rotterdam in lijn brengen met de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs. In partnerships met bedrijven werken we toe naar een CO 2 -neutrale haven. Daarmee bedoelen we een haven met een industrielandschap dat netto geen negatieve gevolgen heeft voor ons klimaat. Dat vraagt radicale vernieuwing en nieuwe technologieën. Deze worden ontwikkeld en getest in pilotprojecten. Intussen nemen we alvast maatregelen om zoveel mogelijk uitstoot op de korte termijn te beperken, zoals bijvoorbeeld met het plan om CO 2 de komende jaren onder de zeebodem op te slaan. Dit geeft industriesectoren voldoende tijd om meer structurele wijzigingen in de bedrijfsprocessen door te voeren en wordt onnodige waardevernietiging voorkomen. Het Havenbedrijf Rotterdam neemt graag een regierol in twee belangrijke taken: 1 WAAR WIJ VOOR GAAN De opwarming van de aarde stelt de wereld voor een stevige opgave. De uitstoot van broeikasgassen zoals CO 2 en methaan moet fors omlaag. In het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken de opwarming te beperken tot maximaal 2 graden C, en nog liever 1,5 C. Zo n 200 landen ondersteunen deze afspraak. Ook Nederland heeft dit akkoord ondertekend. Om hieraan in de praktijk te voldoen wil het kabinet de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 49% verminderen ten opzichte van 1990, en bij voorkeur met 55%. In 2050 moet de uitstoot zijn terug- gebracht met 95%. Het Havenbedrijf Rotterdam hanteert voor het havengebied dezelfde doelen als de nationale opgave. De industrie stoot in dit gebied bijna twintig procent uit van de totale emissie in ons land. Dat betekent dat er in Rotterdam veel te winnen is voor het klimaat. In partnerships met bedrijven werken we toe naar een CO 2 -neutrale haven. Daarmee bedoelen we een haven met een industrielandschap dat netto geen negatieve gevolgen heeft voor ons klimaat. 2 KANSEN VOOR EEN STEVIGE CONCURRENTIEPOSITIE De uitdagingen van de energietransitie bieden kansen om de haven van Rotterdam tot sprekend voorbeeld te maken op mondiaal niveau. Dat lukt als we de energietransitie niet zien als het einde van een industrietijdperk, maar als het begin van een nieuwe en duurzame economie. Juist hier, in de haven van Rotterdam kunnen we de energietransitie realiseren. Door de aanwezige industrie en kennis zijn alle ingrediënten voor leiderschap in deze sector binnen handbereik. De energietransitie is haalbaar met een gemeenschappelijke, gebiedsgerichte aanpak. De energietransitie is te groot voor één bedrijf of organisatie. Samenwerking is het sleutelwoord, schaalgrootte een voorwaarde. Daarom bouwen we coalities om bestaande industrieën te helpen vernieuwen en nieuwe, duurzame bedrijven te verwelkomen. Als we daarin succesvol zijn, verbetert ook het vestigingsklimaat. En dat trekt weer nieuwe industrieën, banen en innovatie aan.

6 WE CAN MAKE IT HAPPEN! SCENARIO S VOOR EEN CO 2 -NEUTRALE HAVEN Het Duitse Wuppertal Institut heeft in 2017 onderzocht of een zo goed als CO 2 -neutrale haven haalbaar is in lijn met de klimaatdoelen van Parijs. INDUSTRIEEL CLUSTER De opgave voor het Rotterdamse industrieel cluster is omvangrijk en complex. Vanaf 2030 moet de industrie voor energiegebruik en productieprocessen overschakelen van fossiele energie op een heel nieuw systeem. Hiervoor is een ingrijpende transitie nodig, waarvoor we nu al de nodige stappen zetten. Bijvoorbeeld door efficiënter om te gaan met energie in combinatie met het afvangen en ondergronds opslaan van CO 2. WAT KUNNEN WE DOEN? Wuppertal geeft aan dat de industrie bij elkaar opgeteld 98% CO 2 -reductie kan behalen. Daarvoor zijn verschillende transitiepaden gedefinieerd. Een combinatie van verschillende paden is nodig om het doel te halen. 1 CLOSED CARBON CYCLE 2 BIOMASSA EN CCS 3 TECHNOLOGICAL PROGRESS 98% CO2 REDUCTION 2050 VS % CO2 REDUCTION 2050 VS % CO2 REDUCTION 2050 VS WATER ELECTROLYSIS (H2 PRODUCTION) SYNTHETIC FUEL & BIOBASED PRODUCTION SYNTHETIC CHEMICALS PRODUCTION BASED ON CARBON FROM WASTE STREAMS POWER TO HEAT POWER TO HEAT LARGE SCALE AVAILABILITY OF 100% RENEWABLE ELECTRICITY PRODUCTION WATER ELECTROLYSIS (H2 PRODUCTION) WATER ELECTROLYSIS (H2 PRODUCTION) HEAT GRID EXTENSION POWER TO HEAT & GEOTHERMAL HEAT 100% BIOMASS / WASTE-FIRED POWER PLANTS (+ CCS) HEAT GRID EXTENSION LARGE SCALE AVAILABILITY OF SUSTAINABLE BIOMASS LARGE SCALE CCS (FOR POWER PLANTS AND REFINERIES) 4 BUSINESS AS USUAL WIDESCALE IMPLEMENTATION OF PARIS AGREEMENT INCREASED SHARE OF RENEWABLE ELECTRICITY (WIND / SOLAR) (SLOW) ADOPTION OF BEST AVAILABLE TECHNOLOGIES CARBON CAPTURE AND STORAGE RAPID ADOPTION OF BEST AVAILABLE TECHNOLOGIES (ENERGY EFFICIENCY) REINVESTMENTS IN REFINERIES AND PETROCHEMICAL PLANTS REINVESTMENTS IN REFINERIES AND PETROCHEMICAL PLANTS POWER TO HEAT (SMALL SCALE) 30 % CO2 REDUCTION 2050 VS WATER ELECTROLYSIS (H2 PRODUCTION)

7 1 CLOSED CARBON CYCLE Dit pad focust sterk op het sluiten van kringlopen. Er worden nog wel fossiele grondstoffen gebruikt, maar alleen voor producten en deze worden bijna volledig gerecycled. 2 BIOMASSA EN CCS Biomassa and Carbon Capture & Storage (CCS) leunt sterk op de toepassing van het afvangen, opslaan en hergebruiken van CO 2, gecombineerd met biomassa als grondstof voor chemie. 3 TECHNOLOGICAL PROGRESS Dit laatste pad kent een reductie van 75%. Belangrijkste elementen hierbij zijn de grootschalige opvang, gebruik en opslag van CO 2 en ook de verdere technologie-ontwikkeling. 4 BUSINESS AS USUAL Dit scenario kent geen grote trendbreuken. De 'best available technology maakt de industrie efficiënter en zorgt voor minder CO 2 -uitstoot. Verwachting is dat de productie vermindert omdat de vraag naar brandstoffen afneemt. De uitkomst is 30% minder CO 2 -uitstoot in TRANSPORT- EN LOGISTIEKE SECTOR In 2018 deed het Wuppertal Institut opnieuw onderzoek in opdracht van het Havenbedrijf. Nu naar de CO 2 - uitstoot van de sector transport en logistiek. Met andere woorden: alle scheepvaart over zee en richting achterland met de haven van Rotterdam als vertrek- of eindpunt. Hiermee is jaarlijks zo n 25 miljoen ton CO 2 gemoeid. Met routes tussen bijvoorbeeld China en Rotterdam kan het grootste deel, 21,5 miljoen ton, aan zeetransport worden toegeschreven. Als we niets doen, is de verwachte toename van CO 2 -uitstoot door de scheepvaart tussen de 50% en 250% in Op weg naar een klimaatvriendelijke zeevaart schetste Wuppertal twee belangrijke opgaven voor maritiem- als achterlandtransport. 1 DECARBONISATIE MARITIEM TRANSPORT Op korte termijn kunnen technische en operationele maatregelen de CO 2 -uitstoot verlagen voor de maritieme industrie. Efficiencymaatregelen in brandstofverbruik kunnen zorgen voor 20 tot 50% vermindering. Op middellange termijn moeten we overstappen naar elektromotoren, waterstof en synthetische brandstoffen zoals methanol. LNG en biobrandstoffen kunnen tussen 2020 en 2050 worden ingezet als transitiebrandstof. 2 DECARBONISATIE ACHTERLAND TRANSPORT Hiervoor gelden dezelfde maatregelen op het gebied van efficiency en het overstappen op alternatieve brandstoffen. Wat een extra bijdrage kan leveren is de overstap van wegtransport naar binnenvaart. 87% MT MARITIEM TRANSPORT 25 MT CO 2 -UITSTOOT PER JAAR IN DE HAVEN VAN ROTTERDAM 9% MT INLAND TRANSPORT 2% MT BERTHED SHIPS 1% MT CONTAINER HANDLING 1% MT OVERIG

8 7 ONTWIKKEL- PROGRAMMA S. VAN STRATEGIE NAAR UITVOERING VOOR EEN CO 2 -NEUTRALE HAVEN De energietransitie bestaat uit veel stappen door veel partijen over een lange periode, waardoor we stap voor stap naar een CO 2 -neutraal industriecomplex toewerken. Afwachten is geen optie. Daarom hebben we 7 programma s geïnitieerd, waarin we samen met partners projecten ontwikkelen. Inmiddels zijn ruim veertig projecten van start. Onze strategie is én-én: we helpen de bestaande industrie hun CO 2 uitstoot drastisch terug te dringen en proberen tegelijkertijd nieuwe, duurzame industrie aan te trekken. ECONOMIE MET BIO MASSA ALS GRONDSTOF Van een economie die draait op fossiele grondstoffen willen we naar een economie die biomassa als grondstof heeft. Biomassa is afkomstig van plantaardig of dierlijk materiaal, maar ook van reststromen uit landbouw en productieprocessen. Het kan fossiele grondstoffen in de industrie goed vervangen in toepassingen zoals vloeibare brandstoffen en chemicaliën. In de haven van Rotterdam bevindt zich nu al s werelds grootste industriële cluster dat biomassa als grondstof gebruikt. GROOTSCHALIGE ELEKTRIFICATIE Industriële bedrijven in de haven gebruiken vooral energie om warmte op te wekken voor hun productieprocessen. Op weg naar 2050 zal de industrie overschakelen op een nieuw energiesysteem. Elektrificatie op basis van energie uit zon en wind of gemaakt uit waterstof wordt dan een belangrijke energiedrager. Het gaat hierbij om een geleidelijke transitie met hybride en flexibele oplossingen. ENERGIE-EFFICIËNTIE Een van de grootste kostenposten voor de industrie in de haven is energiegebruik. Er wordt daarom steeds gezocht naar maatregelen om op dit gebruik te besparen. Door processen te optimaliseren en nieuwe technieken door te voeren, zoals verbeterde warmte-integratie, isolatie en proces optimalisatie kan mogelijk nog 20% extra bespaard worden. Dit programma wordt geleid door Deltalinqs, de vertegenwoordiger van het bedrijfsleven in de haven. ALTERNATIEVE BRANDSTOFFEN Op weg naar 2050 verandert de manier van transport. Steeds meer vervoer zal elektrisch worden en de behoefte aan schone, duurzame brandstoffen wordt ook groter. Ook in de toekomst blijft de Rotterdamse haven transport aandrijven. Dit kan gebeuren met brandstoffen uit biomassa en afval, of met emissieloze aandrijfsystemen op basis van duurzaam opgewekte elektriciteit.

9 HERNIEUWBARE ENERGIE In alle toekomstbeelden is duurzame of hernieuwbare energie cruciaal. Of het nu gaat om directe toepassing als stroom of warmte of duurzaam verkregen waterstof als productiegrondstof, de vraag naar hernieuwbare energie groeit gestaag. Daarom wordt gewerkt aan duurzame energieopwekking in de haven én buiten de haven. Op dit moment staat er voor 200 megawatt aan windturbines in het Rotterdamse havengebied. In 2020 willen we minimaal 150 megawatt nieuw windvermogen toevoegen. Ook is er de ambitie om zoveel mogelijk daken van zonnepanelen te voorzien en is een pilot voor ultra diepe geothermie in voorbereiding. Het Havenbedrijf werkt actief mee aan de ontwikkeling van de NorthSea Wind Power Hub: groot - schalige opwekking van windenergie op zee met de mogelijkheid om dit direct op zee om te zetten naar bijvoorbeeld waterstof. ENERGIE-INFRASTRUCTUUR Vandaag heeft de Rotterdamse haven een unieke energieinfrastructuur, die bedrijven in staat stelt efficiënt te produceren. Nieuwe energie-infrastructuur zorgt ervoor dat in de toekomst bedrijven efficient en duurzaam kunnen opereren. Zo wordt een centrale infrastructuur ontwikkeld voor restwarmte, stoom en CO 2. De grote hoeveelheden warmte en stoom die in de haven vrij komen kunnen zo effectief hergebruikt worden en CO 2 kan worden getransporteerd naar locaties voor opslag of hergebruik. CIRCULAIRE ECONOMIE In de circulaire economie gebruiken we producten en stoffen zoveel mogelijk opnieuw. De haven van Rotterdam wordt een knooppunt van hergebruik. Afval wordt grondstof en kringlopen worden zoveel mogelijk gesloten, zodat slechts in beperkte mate nieuwe grondstoffen aan de productieketens worden toegevoegd. In een circulaire economie zijn productie en consumptie zo schoon mogelijk. Verbranding van afval om energie op te wekken gebeurt alleen als er niets anders met het restproduct kan worden gedaan. PROJECTEN Op dit moment lopen er ruim 40 projecten in verschillende stadia van ontwikkeling. Het Havenbedrijf hanteert een projectfunnel met strikte criteria om concepten en ideeën te ontwikkelen en te monitoren richting realisatie. FASE 2 VERKENNEN FASE 1 CONCEPTUALISEREN FASE 0 UITWERKEN FASE 1 HAALBAARHEIDS- ONDERZOEK FASE 2 VOORBEREIDEN FASE 3 REALISEREN

10 SAMEN HET SUCCES MAKEN. PARTNERCOALITIES EN VOORBEELDPROJECTEN Samen met bedrijven, kennisinstellingen en overheden starten we projecten voor CO 2 -reductie die van de Rotterdamse haven een duurzame mainport maken. Partnercoalities staan aan de basis van de projecten die nu in ontwikkeling zijn. Partnerships tussen soms heel uiteenlopende partijen die ambitie tonen, de noodzaak begrijpen en samen het verschil maken. Samen geven we de transitie vorm door in te zetten op initiatieven die bijdragen aan economische vernieuwing, passen we nieuwe technieken toe, testen we innovaties in de praktijk en koppelen we bestaande bedrijven aan nieuwe. NSWPH CCUS/PORTHOS PARTNERCOALITIES ULTRADEEP GEOTHERMIE WARMTENET ZUID-HOLLAND WASTE-TO- CHEMICALS VONDELINGEN- WARMTE

11 CCUS CO 2 OPSLAG ONDER DE NOORDZEE Een basisinfrastructuur door het havengebied voor transport, gebruik en ondergrondse opslag van CO 2. Deze CO 2 wordt deels gebruikt door de glastuinbouw. Een groot deel wordt opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee. BEKIJK DE FILM b VAN AFVAL NAAR METHANOL Een Waste-to-Chemicals installatie in de Botlek waarmee afval wordt verwerkt tot synthesegas en daarna tot schone methanol voor de chemische industrie en de transportsector. Eerste installatie van dit type in Europa. Partners: Gasunie, EBN en Havenbedrijf Rotterdam. CO 2 -opslag / jaar: 2-5 miljoen ton. Partners: Enerkem, Air Liquide, AkzoNobel en Havenbedrijf Rotterdam Investering: 9 miljoen in aanloopkosten. CO 2 -reductie / jaar: 0,3 miljoen ton. WARMTENET ZUID-HOLLAND Restwarmte uit de haven en warmte uit geothermische bronnen gaan huishoudens, kassen en bedrijven in Zuid-Holland verwarmen. Aardgas voor verwarming is hiermee verleden tijd. Partners: Provincie Zuid-Holland, Gasunie, Eneco, WBR, Havenbedrijf Rotterdam. CO 2 -reductie / jaar: 2 miljoen ton (en een reductie van 1,3 miljard m 3 Gronings aardgas per jaar). ENERGIE-EILAND OP DE NOORDZEE Een duurzaam Europees energiesysteem op de Noordzee om offshore windparken aan te sluiten en vervolgens de windenergie op het eiland om te zetten in groene stroom of duurzame waterstof. Partners: TenneT, Energinet, Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam (North Sea Wind Power Hub-consortium).

12 BLOCKLAB Blockchaintechnologie wordt een belangrijke enabler voor het toekomstige energiesysteem. Blocklab, het fieldlab voor blockchain in de haven van Rotterdam, kent vier innovatieprojecten met oplossingen voor de energiemarkt. Met deze vier eerste innovatietrajecten wil BlockLab bijdragen aan de versnelling van de energietransitie. Inmiddels zijn vier prototypes ontwikkeld, gericht op de warmtemarkt, offshorewindparken, smartmeters en consumenten die zelfgeproduceerde elektriciteit willen verhandelen. STEEDS MEER WINDENERGIE Ongeveer 10 procent van het totale vermogen aan windenergie in ons land, zo'n 200 MW, staat in de Rotterdamse haven. In 2020 komt daar minimaal 150 MW aan nieuw windvermogen bij. Opbrengst 350 MW windvermogen in PRONTO Digitale toepassingen dragen ook bij aan een belangrijke efficiencyverbetering voor de circa zeeschepen die de Rotterdamse haven jaarlijks aandoen. Met Pronto kunnen wachttijden met 20% worden verkort. Zo zorgt Pronto voor een betere bezetting van de haventerminals en een goede coördinatie van diensten als bunkering, onderhoud en bevoorrading. ZONNEPANELEN IN DE HAVEN Het Havenbedrijf plaatst zonnepanelen op eigen vastgoed en stimuleert klanten om zonnepanelen te plaatsen op eigen daken. Opbrengst MW levert elektriciteit aan huishoudens. SCHONERE SCHEEPVAART Het Havenbedrijf heeft een stimuleringsregeling van 5 miljoen euro voor klimaatvriendelijke zeevaart: scheepseigenaren en charteraars die experimenteren met low-carbon of zero-carbon brandstoffen die in Rotterdam geleverd worden profiteren van kortingen: voor de binnenvaart geldt een korting van 100% op binnenhavengeld wanneer wordt voldaan aan het platina label van Green Award (elektrisch of op brandstofcellen varen voor minimaal 50% van de tijd of 3 uur per dag) en wordt deelgenomen aan NextLogic, zodra dit operationeel is. NextLogic is een digitale planningtool voor optimalisatie van de afhandeling van de containerbinnenvaart in de Rotterdamse haven. EIGEN FOOTPRINT Ook het Havenbedrijf verlaagt de eigen footprint: Eénderde van de patrouillevaartuigen vaart voor 100% op biobrandstoffen. Onder medewerkers stimuleren we het gebruik van openbaar vervoer en fiets. Voor de leaserijders geldt een CO 2 -norm van 59 g/km. Het kantoor gebruikt havenwarmte en groene stroom. En door de haven heen vervangt het Havenbedrijf de verlichting door LED. Opbrengst 20% reductie per jaar met 49% reductie in 2030.

13 NIEUWE ECONOMIE, NIEUW BELEID Bij een nieuwe economie horen nieuwe regels en een nieuw beleid. Het Havenbedrijf vindt het belangrijk dat er een Noordwest-Europese coalitie komt voor de invoering van een gezamenlijke, veel hogere CO 2 -prijs. Deze stimuleert bedrijven te investeren in schone technologieën en innovatie. Een dergelijke coalitie waarborgt een level playing field voor de industrie. De Nederlandse regering kan deze coalitie mede mogelijk maken door een industriebeleid te ontwikkelen onder de noemer: internationaal beprijzen, nationaal stimuleren. Om de transitie in de hoogste versnelling te krijgen, is een integrale visie op de nieuwe economie belangrijk. Daarbij hoort een beeld van het toekomstige industrielandschap en wat voor R&D daarvoor nodig is. Voorwaarden die de energietransitie in de Rotterdamse haven kunnen ondersteunen zijn: VERLAGING VAN DE INVESTERINGSRISICO S Het afdekken van de onrendabele top van business cases, het stimuleren van het aanbod, het aanjagen van de vraag, het rendabel maken van bestaande technieken en/of innovatie en het zorgen voor direct resultaat in CO 2 -reductie. Een haventransitiefonds kan hieraan bijdragen. WET- EN REGELGEVING DIE STABILITEIT BIEDT Voor een optimaal vestigingsklimaat is stabiliteit nodig in de vorm van een meerjarig investeringsklimaat en zekerheid op alle bestuurlijke niveaus. Een klimaatwet kan hieraan bijdragen. GEEN WOORDEN MAAR DADEN Faciliteren van innovatieprogramma s die richting 2050 een belangrijke rol zullen spelen. Voorbeelden zijn power to X (gas, heat, chemicals) en CCUS. Afspraken over onderzoeks- en investeringsprogramma s, financiering en risicoreductie zijn noodzakelijk. BIJ EEN NIEUWE ECONOMIE HOREN NIEUWE REGELS, DIE RUIMTE GEVEN AAN INNOVATIE. BEKIJK DE SPEECH VAN ALLARD CASTELEIN OVER DE ENERGIETRANSITIE b

14 EEN NIEUW ENERGIESYSTEEM. MET EEN RADICALE VERANDERING OP WEG NAAR 2050 Het klimaatdoel van 2050 vraagt om nieuwe technologieën en om radicale vernieuwing van ons energie- en grondstofsysteem. Radicale vernieuwing vraagt tijd. Daarom nemen we op weg ernaartoe al zoveel mogelijk maatregelen om uitstoot op de korte termijn te beperken. En bouwen we kennis op met pilot en demonstratieprojecten om vernieuwing te realiseren. START INNOVATIE VOOR RADICALE VERNIEUWING EFFICIËNTER GEBRUIK VAN ENERGIE GEBRUIK EN OPSLAG VAN CO 2 (CCUS) INZET RESTWARMTE IN DE REGIO PILOTS VOOR RADICALE VERNIEUWING VERANDERING ENERGIESYSTEEM INZET GROEN GAS, BIOSTOOM EN GEOTHERMIE GEBRUIK VAN ELEKTRISCHE BOILERS GEBRUIK CO 2 -NEUTRALE WATERSTOF SLUITING KOLENCENTRALES (VANAF 2030) VERANDERING GRONDSTOFFEN- SYSTEEM GEBRUIK GROENE WATERSTOF CHEMISCHE RECYCLING EN BIO-CHEMICALS NU

15 RIGHT HERE RIGHT NOW. MAKE IT HAPPEN. HEEFT U EEN IDEE? HIER REALISEREN WE HET! We zetten in op initiatieven die een bijdrage kunnen leveren aan de transitie naar een CO 2 -neutrale economie, die bijdragen aan economische vernieuwing en die zijn op te schalen. We organiseren case by case de transitie en testen innovaties in de praktijk. We koppelen bestaande aan nieuwe bedrijven. We delen onze kennis. We investeren en ondernemen mee in initiatieven die een vitale bijdrage leveren aan the big picture. Wilt u bijdragen in de energietransitie voor de haven van Rotterdam? Wij zijn steeds op zoek naar nieuwe samenwerkingen met bevlogen partners en innovatieve ideeën. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Havenbedrijf. GA NAAR DE WEBSITE b