Beroepsprofielen in de Timmerindustrie

Transcriptie

1 Beroepsprofielen in de Timmerindustrie drs B. van Bruggen Amsterdam, september 2001

2 88/september 2001 DIJK12 Beleidsonderzoek Adelaarsweg BM AMSTERDAM Tel.: Fax:

3 Inhoudsopgave Pagina Voorwoord 1 Inleiding 7 1.1_ Aanleiding tot het onderzoek 7 1.2_ Doel- en vraagstelling Opzet en uitvoering van het onderzoek Afbakening van beroepsprofielen Procesgang in de timmerindustrie en de onderscheiden beroepsprofielen 11 2 Leeswijzer bij de beroepsprofielen Beroepsprofiel Bijlage bij het beroepsprofiel Houdingsaspecten in de beroepsprofielen 15 3 Beroepsprofielen 17 Tekenaar 19 Tekenaar-Werkvoorbereider 25 Werkvoorbereider 33 Assistent Machinaal Houtbewerker 39 Machinaal Houtbewerker 43 Allround Machinaal Houtbewerker 49 Machinaal Houtbewerker CNC 55 Allround Machinaal Houtbewerker CNC 61 Opsluiter 67 Medewerker Voormontage 71 Medewerker Afmontage 75 Allround Montagemedewerker 81 Houtskeletbouwer 87 Houtskeletbouwer Buitendienst 93 Monteur Gevelelementen Buitendienst 99 Trappensteller Buitendienst 105 Trappenmaker 111 Allrounder Timmerindustrie 119 Meewerkend Leidinggevende 125

4 4

5 Voorwoord In opdracht van Stichting Hout & Meubel (SH&M) heeft DIJK12 Beleidsonderzoek beroepsprofielen aangetroffen en omschreven in de timmerindustrie. In dit rapport worden de resultaten van dit onderzoek gepresenteerd. Het onderzoek vloeit voort uit een projectplan van SH&M waarin monitoring van marktontwikkelingen enerzijds en herijking van kwalificaties anderzijds centraal staan. In het kader van dit projectplan is in 2000 een marktmonitor uitgevoerd waarin de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de timmerindustrie in kaart zijn gebracht. Het onderhavige onderzoek is daaruit voortgekomen. Op basis van dit onderzoek wil SH&M bezien of de huidige kwalificaties in de timmerindustrie voldoende aansluiten op de beroepspraktijk, dan wel dat daarin fricties of afwijkingen optreden. In dat geval is herijking van de kwalificaties aan de orde. Het onderzoek is begeleid door Marieke Kunneman, Tonny Huurman en Gene Luhulima van het Kenniscentrum van SH&M. Bart van Bruggen van DIJK12 Beleidsonderzoek voerde het onderzoek uit en schreef dit rapport. Bij de uitvoering van de interviews werd hij bijgestaan door Suzanne Langeberg (DIJK12), Ans Offenberg, Liesbeth Nas en Marijke Derks. De projectleiding was in handen van ondergetekende. Imro Simmelink Projectleider DIJK12 Beleidsonderzoek Amsterdam, september 2001

6 6

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding tot het onderzoek De huidige kwalificaties van de Stichting Hout & Meubel (SH&M) zijn gebaseerd op beroepsprofielenonderzoek uit het begin van de jaren negentig. SH&M vraagt zich op dit moment af of haar kwalificaties voor de timmerindustrie nog voldoende zijn afgestemd op de beroepspraktijk. Als dat niet het geval is, zouden de huidige kwalificaties moeten worden herzien, dan wel zouden nieuwe kwalificaties moeten worden ontwikkeld. Deze beslissing kan alleen worden genomen op basis van feitelijke informatie over de beroepspraktijk, ontwikkelingen bij bedrijven en de consequenties daarvan voor beroepsbeoefenaren. In 2000 heeft SH&M een monitoronderzoek 1 laten verrichten in de timmerindustrie. Die marktmonitor heeft informatie opgeleverd over de trends en ontwikkelingen die op dit moment in deze branche spelen. De uitgevoerde marktmonitor heeft al veel informatie over de timmerindustrie opgeleverd. Die informatie heeft niet alleen betrekking op de trends en ontwikkelingen in deze branche, maar ook op een aantal beroepen die bij timmerbedrijven voorkomen. De betreffende informatie was vooral cijfermatig (dus kwantitatief) van aard, bijvoorbeeld: het percentage bedrijven dat met een trend te maken heeft, of het geschatte aantal productieleiders of werkvoorbereiders in de branche. Het onderhavige onderzoek heeft betrekking op een volgend stadium van informatieverzameling: een onderzoek naar de beroepsprofielen in de timmerindustrie. Met de resultaten van het onderzoek wil SH&M inzicht verkrijgen in de aansluiting van haar kwalificaties op de huidige beroepspraktijk. 1.2 Doel- en vraagstelling In dit onderzoek zijn beroepsprofielen in de timmerindustrie aangetroffen en omschreven. Op basis daarvan wil SH&M vaststellen welke maatregelen nodig zijn voor de actualisering en optimalisering van haar kwalificatiestructuur gericht op de timmerindustrie. Het onderzoek is uitgevoerd bij bedrijven in de timmerindustrie. Uit deze doelstelling komen voor dit onderzoek de volgende centrale vragen voort. Welke beroepsprofielen kunnen in de timmerindustrie worden onderscheiden? - en - Wat is de inhoud van de aangetroffen beroepsprofielen? 1 Trends en ontwikkelingen in de timmerindustrie. Resultaten van een marktmonitor. DIJK12 Beleidsonderzoek (september 2000). Dit Monitoronderzoek is uitgevoerd door middel van een telefonische enquête onder alle bedrijven in de timmerindustrie (ongeveer 800 bedrijven). Van deze bedrijven hebben uiteindelijk 262 bedrijven (33%) deelgenomen aan de telefonische enquête.

8 1.3 Opzet en uitvoering van het onderzoek SH&M heeft gekozen voor een gefaseerde opzet en uitvoering van het onderzoek. Het onderstaande overzicht geeft inzicht in de verschillende onderzoeksfasen en activiteiten die daarbinnen zijn uitgevoerd. Vervolgens wordt per fase een korte toelichting gegeven. Overzicht 1 Fasering van het onderzoek Fase Doelstelling Activiteiten 1 Voorbereiding en oriëntatie Oriënterend gesprek met vakspecialisten van SH&M Literatuur/deskresearch 2 Inventarisatie van processen, afdelingen, functies en beroepen timmerindustrie 3 Nadere inventarisatie van de beroepspraktijk van bedrijven (verdieping van inzicht) 4 Analyse en omschrijven van beroepsprofielen én rapportage Open interviews met 20 bedrijven ter inventarisatie van werkprocessen en functies Ontwikkelen van checklisten voor fase 3 Face to face -interviews bij 60 timmerbedrijven, t.b.v. inzicht in taken en werkzaamheden, houdingsaspecten en dergelijke Analyseren van interviewverslagen Omschrijven van beroepsprofielen Schrijven van rapport Fase 1: voorbereiding en oriëntatie Oriënterend gesprek met vakspecialisten van SH&M Ter voorbereiding van het onderzoek heeft een gesprek plaatsgevonden met medewerkers van het Kenniscentrum en vakspecialisten van SH&M. Het doel van dit gesprek was om een beeld te krijgen van de timmerindustrie en de specifieke beroepspraktijk bij bedrijven in deze sector. Het gesprek heeft bijgedragen aan het ontwikkelen van vragenlijsten en de verder werkwijze van het onderzoek. Literatuur/deskresearch Naast het voorbereidend gesprek heeft deskresearch plaatsgevonden. Hierbij ging het bijvoorbeeld om de huidige kwalificatiestructuur, eindtermen en diverse technische vakbladen. De informatie uit het oriënterend gesprek en het deskresearch hebben als input gediend voor de volgende fasen van het onderzoek (onder andere ontwikkeling van instrumentaria). Fase 2: inventarisatie van processen, afdelingen, functies en beroepen in de timmerindustrie In deze fase van het onderzoek hebben onderzoekers van DIJK12 open interviews gehouden bij twintig bedrijven. Doel en inhoud van open interviews Het doel van deze open interviews was om een beeld te krijgen van de beroepspraktijk binnen de timmerindustrie. Hierbij ging het met name om de volgende aspecten: procesgang binnen bedrijven; organisatie van de processen in afdelingen; functies en beroepen; globale inhoud van taken en werkzaamheden in beroepen en functies. 8

9 Hiermee zijn de contouren van de beroepsprofielen vastgesteld. Selectie van bedrijven De te interviewen bedrijven zijn geselecteerd uit de onderzoekspopulatie van de Marktmonitor timmerindustrie (september 2000). In de Marktmonitor is onder meer aan bedrijven gevraagd of zij in een later stadium nog eens mogen worden benaderd. Uit de bedrijven die hierop positief hebben geantwoord 1, is vervolgens een selectie gemaakt. Hierbij is gekeken naar een tweetal aspecten: bedrijfsomvang en producten die bedrijven vervaardigen. De selectie geeft een representatieve weergave van deze twee aspecten. Ontwikkelen van checklist en kruisjeslijsten Op basis van de informatie uit de twintig open interviews is een uitgebreide checklist ontwikkeld. 2 Deze checklist is opgebouwd van algemeen naar specifiek, waarmee zowel het bedrijf (algemeen) als de betreffende beroepsgroep (specifiek) in kaart is gebracht. Op hoofdlijnen bevatte de checklist de volgende thema s: bedrijfskenmerken (omvang, product, afzetmarkt); procesgang; personele kenmerken; kenmerken van de specifieke beroepsgroep (afdeling, aantal, niveaus); kernproblemen bij de technische werkzaamheden; overige (niet-technische) werkzaamheden (bijvoorbeeld met betrekking tot administratie, arbeidsomstandigheden, milieu); houdingsaspecten (persoonlijke eigenschappen en competenties); bijscholing (gevolgde trainingen of cursussen); arbeidsmarkt (in-, door- en uitstroom); trends en ontwikkelingen en gevolgen hiervan voor de beroepsbeoefenaren. Naast de checklist zijn twee soorten >kruisjeslijsten= ontwikkeld: enerzijds kruisjeslijsten voor specifieke taken en werkzaamheden binnen beroepsgroepen en anderzijds een kruisjeslijst met specifieke houdingsaspecten. Kruisjeslijst taken en werkzaamheden Er zijn kruisjeslijsten ontwikkeld voor drie specifieke beroepsgroepen: tekenen-werkvoorbereiding, machinale houtbewerking én montage/buitendienst. In deze kruisjeslijsten staan mogelijke concrete handelingen en werkzaamheden aangegeven die door medewerkers binnen de betreffende beroepsgroep kunnen worden uitgevoerd. Per bedrijf kan worden aangegeven welke taken en werkzaamheden de medewerkers in de betreffende beroepsgroep verrichten. De kruisjeslijsten fungeerden uitsluitend als een hulpmiddel bij het interview. Kruisjeslijst houdingsaspecten Naast deze drie kruisjeslijsten is een kruisjeslijst ontwikkeld met specifieke houdingsaspecten (persoonlijke eigenschappen) die mogelijk van belang kunnen zijn voor het uitvoeren van de taken en werkzaamheden. 3 De items voor beide soorten kruisjeslijsten zijn ontleend aan literatuur van SH&M en de twintig open interviews met bedrijven. 1 Dit waren 237 bedrijven (96% van de responspopulatie). 2 Een checklist dient om een interview te structureren: ze bevat geen concrete vragen, maar thema s en items. Tijdens het interview wordt op basis van item een vraag geformuleerd. Met een checklist kan een open gesprek worden gevoerd, waarbij toch strikt wordt nagegaan of alle relevante items (en dus vragen) aan de orde komen. 3 In paragraaf 2.3 worden deze houdingsaspecten weergegeven.

10 Fase 3: nadere inventarisatie van de beroepspraktijk van bedrijven In deze fase van het onderzoek zijn face-to-face-interviews gehouden bij zestig bedrijven in de timmerindustrie. Hierbij ging het om semi-gestructureerde interviews, waarbij de in fase twee ontwikkelde checklist en de kruisjeslijsten als leidraad voor de interviews hebben gediend. In deze fase van het onderzoek is een nadere en gedetailleerde inventarisatie gemaakt van de beroepspraktijk bij bedrijven. 1 Selectie van bedrijven De zestig bedrijven zijn eveneens uit de onderzoekspopulatie van de Marktmonitor timmerindustrie geselecteerd. Net als bij de eerste twintig interviews is een representatieve spreiding naar bedrijfsomvang en producten gerealiseerd. Fase 4: Analyse en omschrijven van beroepsprofielen en rapportage De verslagen van de tachtig interviews (twintig + zestig) zijn geanalyseerd. Op basis daarvan zijn beroepsprofielen afgebakend en is een inhoudelijke invulling van de aangetroffen beroepsprofielen opgesteld. Veldwerkperiode en respons De tachtig interviews (fase 2 en 3) zijn gehouden in de periode eind maart tot en met begin juli In totaal zijn ongeveer 100 bedrijven benaderd om tachtig interviews te kunnen realiseren. Dit kan als een goede respons worden beschouwd, mede gezien de veldwerkperiode (vakantie: Pasen, hemelvaart, Pinksteren en aanloop tot de bouwvakvakantie). De interviews hebben gemiddeld anderhalf uur per gesprek geduurd. 1.4 Afbakening van beroepsprofielen In deze paragraaf zal kort worden toegelicht op welke wijze de beroepsprofielen zijn afgebakend en inhoudelijk zijn vormgegeven. Een beroepsprofiel geeft een weergave van de werkelijkheid van de beroepspraktijk binnen de branche. Opgemerkt dient te worden dat een beroepsprofiel niet hetzelfde is als een functie of een beroep. Dat wil zeggen dat niet voor elke functie / beroep een beroepsprofiel kan worden ontwikkeld. Een beroepsprofiel moet bij veel bedrijven én over de gehele branche herkenbaar zijn en is daardoor functie- / beroepoverstijgend. Zo zijn bij de tachtig geïnterviewde bedrijven ongeveer vijftig verschillende functiebenamingen aangetroffen. Uiteindelijk zijn in het onderzoek negentien beroepsprofielen aangetroffen en beschreven. Op basis van de tachtig interviewverslagen is de algemene procesgang binnen bedrijven in de timmerindustrie geanalyseerd en zijn een viertal clusters van beroepen aangetroffen: tekenen-werkvoorbereiding, machinale houtbewerking, montage en buitendienst. Vervolgens is binnen deze clusters bekeken welke functies en beroepen bij de bedrijven voorkomen. Bij de afbakening van de beroepsprofielen is naar een drietal samenhangende aspecten gekeken. 1. Inhoudelijke afbakening naar technisch-uitvoerbare taken en werkzaamheden Allereerst is de samenhang van taken en werkzaamheden bezien. Bij de afbakening van de beroepsprofielen is uitsluitend gekeken naar werknemers die als hoofdtaak technisch uitvoerbare taken en werkzaamheden verrichten. Medewerkers die als hoofdtaak niet-technisch uitvoerbare taken en werkzaamheden verrichten zijn buiten beschouwing gelaten. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht wor- 1 Deze interviews zijn uitgevoerd door professionele veldwerkbureaus, onder toezicht en verantwoordelijkheid van DIJK12. 10

11 den aan taken en werkzaamheden op het gebied van management, algemene bedrijfsvoering, in- en verkoop. 2. Inhoudelijke afbakening naar niveau Bij de afbakening van de beroepsprofielen speelt verder het niveau van de taken en werkzaamheden, alsmede het niveau van de kennis en vaardigheden om een functie te kunnen uitoefenen een rol. Zo is bijvoorbeeld sprake van een niveauverschil wanneer iemand één bepaalde machine bedient of (vrijwel) alle voorkomende machines binnen het bedrijf bedient. 3. Bandbreedte van het beroepsprofiel over de branche en de bedrijven Daarnaast is de bandbreedte van een beroepsprofiel over de gehele branche en de bedrijven bezien. Een beroepsprofiel moet een bepaalde bandbreedte kennen zowel binnen de branche als over de bedrijven. Een beroepsprofiel moet bij meerdere bedrijven worden aangetroffen en niet bij één of twee bedrijven. Wanneer geen sprake is van een bepaalde bandbreedte is in het onderzoek bekeken of de betreffende functionarissen een bepaalde omvang vertegenwoordigen in de branche. Zo kent een aantal beroepsprofielen geen grote bandbreedte in de branche, maar deze beroepsprofielen hebben toch een relatief belangrijke omvang. Het beroepsprofiel Assistent Machinaal Houtbewerker komt bijvoorbeeld bij slechts een bepaalde groep bedrijven voor (hoofdzakelijk grote bedrijven). Bij deze bedrijven werkt echter een relatief belangrijk deel van het technisch uitvoerend personeel (ongeveer 20%) binnen dit beroepsprofiel. Op grond van het bovengenoemde zijn negentien beroepsprofielen afgebakend en omschreven. Daarbij zijn tevens keuzes gemaakt om bepaalde functies / beroepen niet te clusteren tot zelfstandige beroepsprofielen. De functie van bijvoorbeeld calculator is uitsluitend bij een klein aantal grote bedrijven aangetroffen. Bovendien gaat het om een relatief klein aantal functionarissen. Bij de meeste bedrijven is dit mede een taak van de algemeen directeur, bedrijfsleider of een neventaak van bijvoorbeeld een werkvoorbereider. Bovendien liggen de taken en werkzaamheden op het gebied van calculeren op het grensvlak van de technischuitvoerbare werkzaamheden. Op grond hiervan is besloten om calculator niet als zelfstandig beroepsprofiel te onderscheiden, maar zijn de taken en werkzaamheden op het gebied van calculeren meegenomen in een aantal andere beroepsprofielen (bijvoorbeeld de Tekenaar-Werkvoorbereider). 1.5 Procesgang in de timmerindustrie en de onderscheiden beroepsprofielen Overzicht 2 geeft een weergave van de algemene procesgang in de timmerindustrie, ontwikkeld op basis van de informatie uit de interviews. De procesgang is onderverdeeld in een viertal clusters van beroepen, namelijk: tekenen en werkvoorbereiding; machinale houtbewerking; opsluiten en montage; buitendienst. Verder wordt in het overzicht een tweedeling aangehouden naar beroepenclusters waarbinnen werkzaamheden intern (binnen het bedrijf) worden uitgevoerd en beroepenclusters waarbinnen werkzaamheden extern (in de buitendienst) worden uitgevoerd. Binnen elk beroepencluster staat in het schema vermeld welke producten bedrijven (kunnen) vervaardigen en welke beroepsprofielen in het onderzoek bij deze bedrijven zijn aangetroffen. Op basis van het onderzoek zijn negentien beroepsprofielen aangetroffen en omschreven voor de timmerindustrie. Deze beroepsprofielen staan in het overzicht vermeld.

12 schema 12

13 2 Leeswijzer bij de beroepsprofielen Alle beroepsprofielen in dit rapport bestaan uit twee onderdelen: Beroepsprofiel Bijlage Elk onderdeel wordt in de volgende paragrafen kort toegelicht. Tevens wordt een nadere toelichting gegeven op de wijze waarop de houdingsaspecten in de beroepsprofielen zijn omschreven. 2.1 Beroepsprofiel Onderstaand overzicht geeft weer uit welke items een beroepsprofiel is opgebouwd. Overzicht 3 Structuur van het beroepsprofiel I Algemene kenmerken van het beroepsprofiel Functienamen profielhouders in de bedrijven Type bedrijven waar het beroepsprofiel voorkomt NAAM BEROEPSPROFIEL Hier staat weergegeven welke mogelijke functienamen in bedrijven worden gehanteerd. Een beschrijving van het soort bedrijven waar de profielhouders werkzaam zijn, naar branche of aard, soort producten, en omvang. Positionering beroepsprofiel tussen andere beroepsprofielen II Beschrijving beroepsactiviteiten Essentie van het beroepsprofiel Centrale beroepsactiviteiten Wat betreft de bedrijfsomvang wordt eenzelfde indeling gehanteerd zoals omschreven in de Marktmonitor timmerindustrie (september 2000). Hierbij gaat het om drie grootteklassen: kleine bedrijven (t/m 9 werknemer); middelgrote bedrijven (10 t/m 34 werknemers); grote bedrijven (35 of meer werknemers). Hierbij wordt omschreven: de plaats van de profielhouders binnen de bedrijven; de raakvlakken van het beroepsprofiel met andere beroepsprofielen. Deze beschrijving geeft de kern van het beroepsprofiel weer. De beroepsactiviteiten die bij alle onderzochte bedrijven zijn aangetroffen voor alle profielhouders. Met andere woorden: in principe verrichten alle profielhouders in het betreffende beroepsprofiel deze activiteiten. Hierbij is de 100%-norm gehanteerd. Bij de beschrijving van de technische beroepsactiviteiten is zoveel mogelijk het werkproces van de profielhouders aangehouden. De beroepsactiviteiten beginnen in principe met de voorbereiding van het eigen werk, vervolgens de uitvoering en eindigen met de nazorg en controle. 1 Vervolgens wordt bij de beschrijving van de beroepsactiviteiten overgegaan op de houdingsaspecten en de overige aspecten. Extra beroepsactiviteiten De beroepsactiviteiten die bij een deel van de bedrijven voorkomen of die een deel van de profielhouders verrichten en dus meer incidenteel voorkomen. De extra 1 Bij een drietal beroepsprofielen is hiervan afgeweken, namelijk bij de Tekenaar, Werkvoorbereider en Tekenaar- Werkvoorbereider. Het gaat in deze beroepsprofielen om veel deelhandelingen die niet zonder meer te onderscheiden zijn in op elkaar volgende fasen.

14 NAAM BEROEPSPROFIEL beroepsactiviteiten betreffen de beroepsactiviteiten die onder de 100%-norm liggen en dus niet voor alle profielhouders van toepassing zijn. Om het relatieve belang van de extra beroepsactiviteiten te accentueren, worden de extra beroepsactiviteiten die bij relatief veel (75% of meer) van een deel van de bedrijven of een deel van de profielhouders voorkomen met een * weergegeven. Dit is uitsluitend van toepassing op de technische beroepsactiviteiten en niet op de houdingsaspecten en overige aspecten. Speciale aandachtsgebieden Complexiteit en knelpunten Niveau beroepsprofiel III Duurzaamheid en dynamiek Trends en ontwikkelingen in de beroepspraktijk Duurzaamheid van het beroepsprofiel Het betreft hier informatie over beroepsgebonden certificaten en wettelijke eisen die noodzakelijk zijn voor de beroepsuitoefening. Het gaat hierbij om de moeilijkheidsgraad van het werk: factoren die de complexiteit van het werk bepalen; de afbreukrisico s; 1 vaardigheden die afbreukrisico s kunnen minimaliseren. Het betreft hier informatie over het niveau van het beroepsprofiel in termen van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid e.d. Het gaat hier om een omschrijving van de trends en ontwikkelingen die gevolgen kunnen hebben voor de profielhouders en om een weergave van de gevolgen daarvan. Hier komen twee aspecten aan de orde. De homogeniteit van het beroepsprofiel; hoe divers of hoe homogeen is het beroepsprofiel? De duurzaamheid van het beroepsprofiel; de verwachting van verandering van het beroepsprofiel binnen ongeveer vijf jaar ten gevolge van de trends en ontwikkelingen en rekening houdend met de geconstateerde homogeniteit. 2.2 Bijlage bij het beroepsprofiel In de bijlage bij elk beroepsprofiel wordt ingegaan op drie elementen. Instroomeisen. Bij elk beroepsprofiel wordt aangegeven welke minimale instroomeisen de bedrijven voor het betreffende beroepsprofiel stellen en hanteren. Ten aanzien van deze niveaus moet worden opgemerkt dat bedrijven niet in de omschreven termen denken of spreken. Men spreekt bijvoorbeeld nog van LTS of zelfs ambachtsschool. De niveaus zijn door de onderzoeker omschreven in de huidige terminologie en als zodanig in de bijlagen van de beroepsprofielen gehanteerd. Werkervaring Hierbij wordt aangegeven na hoeveel jaar werkervaring een profielhouder functioneert als volwaardig en zelfstandig beroepsbeoefenaar. Doorstroom Hierbij wordt aangegeven welk doorstroomperspectief de profielhouder heeft. 1 Schade die een werknemer aan het bedrijf kan toebrengen bij het niet behoorlijk uitoefenen van zijn taken en werkzaamheden. 14

15 2.3 Houdingsaspecten in de beroepsprofielen Elk beroepsprofiel bevat een omschrijving van de relevante houdingsaspecten. Op basis van de interviews bij bedrijven, deskresearch en in samenspraak met SH&M zijn achttien verschillende houdingsaspecten geanalyseerd. In elk beroepsprofiel is aangegeven welke van deze houdingsaspecten relevant zijn. Daarbij is omschreven welke relatie de betreffende houdingsaspecten hebben met de beroepsuitoefening en de context waarbinnen die houdingsaspecten moeten worden geplaatst. In onderstaand overzicht worden de achttien houdingsaspecten weergegeven en toegelicht. Overzicht 4 Houdingsaspecten Houdingsaspecten Sociale vaardigheid/samenwerken Toelichting Kunnen omgaan met mensen, werken in teamverband, collegialiteit. Actief bijdragen aan het behalen van gemeenschappelijke doelen. Communicatieve vaardigheden Schriftelijke en verbale uitdrukkingsvaardigheid. 1 Zorgvuldigheid/nauwkeurigheid Stressbestendigheid Klantvriendelijkheid Leerbereidheid Zelfstandigheid Initiatiefrijkheid Creativiteit/inventiviteit Besluitvaardigheid Kwaliteitsbewustzijn Commercieel en financieel bewustzijn Signalerend en oplossend vermogen Organisatiebewustzijn Coachen Organiserend vermogen Leidinggevend vermogen Flexibiliteit Rust, geduld, concentratievermogen en zelfcontrolerend vermogen. Werken onder druk, een hoge paniekdrempel, omgaan met onverwachte situaties en afwijkingen. Representativiteit, inspelen op de wensen en gebruiken van de klant, zowel voor interne als externe opdrachtgever. (Willen) bijhouden en uitbreiden van de vakkennis. Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen volgen en integreren in eigen werksituatie. Werken zonder voortdurend toezicht en hulp (dit staat los van de evt. beslissingsbevoegdheid). Zelfstandig nieuwe acties ondernemen en ter bespreking/goedkeuring aan anderen voorleggen. Durven en kunnen afwijken van routines en vastliggende procedures. Explorerend vermogen, oplossingen kunnen bedenken binnen richtlijnen van het bedrijf. Beslissingen kunnen, durven èn willen nemen. Bewust zijn van de verhouding tussen wat de klant ontvangt en wat hij verwachtte te ontvangen en van de mate waarin een product of dienst voldoet aan de eisen van de gebruiker. Bewust zijn van de relatie tussen prijs en kwaliteit. Alert en anticiperend werken, knelpunten en problemen kunnen signaleren, lokaliseren, analyseren en oplossen. Inzicht in eigen schakel èn plaats en belang daarvan in de gehele keten (c.q. het gehele proces). Anderen helpen bij hun capaciteiten te vergroten, mogelijkheden optimaal te benutten en alternatieven te herkennen. Overzicht hebben van benodigde mensen en middelen om doel te bereiken en die ook doelgericht kunnen inzetten. Kunnen aansturen van medewerkers, hen motiveren en stimuleren, beslissingen kunnen nemen en verantwoordelijkheid kunnen dragen. Werkwijze of aanpak indien nodig veranderen om doel te bereiken. Makkelijk omgaan met veranderende omstandigheden. 1 Per beroepsprofiel kan het accent liggen op één van beide aspecten, dan wel op beide indien van toepassing.

16 16

17 3 Beroepsprofielen

18 18

19 Tekenaar I - ALGEMENE KENMERKEN VAN HET BEROEPSPROFIEL Functienamen profielhouders in het bedrijf Voorbeelden van functienamen bij bedrijven: Tekenaar Type bedrijven waar het beroepsprofiel voorkomt De Tekenaar is werkzaam bij uiteenlopende bedrijven in de timmerindustrie die alle voorkomende producten kunnen produceren (ramen, kozijnen, trappen, deuren, houtskeletbouw, gevelvullende elementen, dakkapellen, pre-fab elementen, etc.). De profielhouder is werkzaam bij toeleverende bedrijven voor hoofdzakelijk aannemers en bouwbedrijven. Een deel van de bedrijven treedt daarnaast tevens op als toeleverancier voor andere timmerbedrijven of de particuliere markt. De profielhouder wordt hoofdzakelijk bij de grote bedrijven aangetroffen. Positionering beroepsprofiel binnen het bedrijf Binnen het bedrijf is de Tekenaar werkzaam op een aparte afdeling, zoals de tekenkamer of bedrijfsbureau. De profielhouder heeft met name met de direct leidinggevende (hoofd tekenkamer, project-, of bedrijfsleider) en werkvoorbereiders overleg en contact. Voor de uitvoering van de werkzaamheden is het van belang dat de Tekenaar kennis en inzicht heeft in de producten en het productieproces binnen het bedrijf. In zijn werk heeft de Tekenaar met name te maken met Werkvoorbereiders. Bij de grote bedrijven heeft de profielhouder tevens te maken met bijvoorbeeld inkopers, verkopers, calculators. De profielhouder is verantwoording schuldig aan direct leidinggevende (projectleider, bedrijfsleider of directeur). II - BESCHRIJVING BEROEPSACTIVITEITEN Essentie van het beroepsprofiel De Tekenaar tekent met behulp van de computer zelfstandig een product of onderdelen daarvan, op basis van een ontwerp en bijbehorende specificaties (maatvoering, materiaalsoorten, toleranties, e.d.). Bij het uitvoeren van de werkzaamheden heeft de profielhouder te maken met enerzijds de specifieke wensen en eisen van de klant / opdrachtgever en anderzijds de (wettelijke) normen, richtlijnen en kwaliteitseisen met betrekking tot het vervaardigen van het product (afmetingen, te gebruiken materialen en onderdelen, e.d.). De werkzaamheden moeten binnen deze kaders worden uitgevoerd. De werkzaamheden kunnen daardoor als deels gestandaardiseerd en deels innoverend worden getypeerd. Het werk van de profielhouder begint met het aanleveren van de opdracht van de direct leidinggevende en/of klant / opdrachtgever en eindigt na de aflevering van de tekeningen en bijbehorende gegevens voor de werkvoorbereiding. De meeste werkzaamheden en handelingen worden uitgevoerd met behulp van de computer en specifieke software, bijvoorbeeld CAD of specifieke softwarepakketten ten behoeve van het tekenen. Kernwoorden in dit beroepsprofiel zijn: zelfstandigheid, flexibiliteit, nauwkeurigheid en zorgvuldigheid, kwaliteitsbewustzijn, communicatieve vaardigheden, ruimtelijk inzicht. Beroepsactiviteiten die bij alle bedrijven voorkomen Tekenen Verzamelen van benodigde informatie en gegevens, bijvoorbeeld op basis van calculaties, offertes, gesprekken of aangeleverde gegevens van architecten of aannemers. Onderhouden van contacten en het voeren van overleg met klanten en opdrachtgevers over de technische aspecten van het werk (bijvoorbeeld concepttekeningen, productspecificaties en materiaalgebruik). Tekenen met behulp van computers en specifieke softwarepakketten ten behoeve van het tekenen (bijvoorbeeld CAD). Beroepsactiviteiten die bij sommige bedrijven voorkomen Tekenen Opmeten van afmetingen op locatie voor het maken van ontwerpen of tekeningen. Maken van uitslagen, bijvoorbeeld ten behoeve van trappen. 3-D tekenen met behulp van CAD. Tekenen met behulp van tekentafel (handmatig tekenen). Bepalen van de te gebruiken materialen en onderdelen. Dit gebeurt binnen de (wettelijke) normen en richtlijnen en de specifieke wensen van de klant / opdrachtgever. De profielhouder bepaalt dit doorgaans in overleg met de direct leidinggevende.*

20 Beroepsactiviteiten die bij alle bedrijven voorkomen (vervolg) Tekenen (vervolg) Aanpassen van bestaande standaard productontwerpen of modellen naar de specifieke wensen van de klant / opdrachtgever. Maken van concepttekeningen, aanzichten of schetsen van een product. Uitwerken en detailleren van ontwerpen of schetsen. In detail uittekenen van het product of onderdelen van het product. Controleren van eigen tekening of ontwerp / aangezicht (maatvoering, materialen, onderdelen, detaillering, e.d.). Archiveren van computertekeningen en bijbehorende gegevens. Houding Communicatieve vaardigheden zijn van belang omdat de profielhouder communiceert met direct leidinggevenden en klanten / opdrachtgevers. Met name in deze fase productieproces (tekenen) vindt veelvuldig overleg plaats over de technische uitwerkingen en details van het product. Nauwkeurigheid en zorgvuldigheid zijn van belang voor de kwaliteit van het tekenen en daarmee voor de efficiëntie van het productieproces en het kwaliteit van het product. Zelfstandigheid is van belang omdat de profielhouder onder alle omstandigheden zelfstandig moet kunnen opereren. Tegelijkertijd is de profielhouder verantwoording schuldig aan bijvoorbeeld de projectleider, hoofd bedrijfsbureau of bedrijfsleider. Kwaliteitsbewustzijn is van belang omdat de Tekenaar aan het begin van het productieproces actief is, waardoor hij een grote invloed heeft op de kwaliteit van het eindproduct. Stressbestendigheid is van belang omdat de profielhouder onder tijdsdruk moet kunnen werken en kalm moet reageren op onverwachte ontwikkelingen en problemen. Flexibiliteit is van belang omdat de profielhouder moet kunnen inspelen op veranderende omstandigheden en daarop zijn werkwijze aanpassen binnen de marges van wet- en regelgeving en conform de wensen en eisen van de klant. Sociale vaardigheden en samenwerken zijn van belang voor het werken in teamverband en de verschillende vormen van overleg en contact met zowel interne als externe personen. Klantvriendelijkheid is van belang bij het onderhouden van contacten met klanten en opdrachtgevers. Deze contacten hebben hoofdzakelijk betrekking op de technische aspecten van het werk, zoals de maakbaarheid van het product, overleg over ontwerp of (concept)tekening, bepalen van maten of materialen. Leerbereidheid is van belang om alle (technologische) ontwikkelingen op zijn vakgebied (bijvoorbeeld CAD, 3D-tekenen) te volgen en in zijn werk te integreren. Dit houdt onder meer in een bereidheid om met nieuwe hard- en software te werken en zich aanvullend te laten bijscholen. Beroepsactiviteiten die bij alle bedrijven voorkomen (vervolg) Houding (vervolg) Creativiteit en inventiviteit zijn van belang om een optimum te zoeken tussen enerzijds de specifieke wensen en eisen van de klant / opdrachtgever en anderzijds de (wettelijke) normen en richtlijnen ten aanzien van producten. Beroepsactiviteiten die bij sommige bedrijven voorkomen (vervolg) Tekenen (vervolg) Maken van een ontwerp van een (nieuw) product. Opdelen van het ontwerp in verschillende onderdelen. Uitvoeren van technische berekeningen.* Verrichten van eenvoudige werkzaamheden op het gebied van de werkvoorbereiding (meestal voor eenvoudige en kleine projecten). Het gaat hierbij hoofdzakelijk om de volgende werkzaamheden: - bepalen van de werkvolgorde; - vertalen van tekeningen in bestellijsten, stuklijsten of werktekeningen; - omzetten van CAD-ontwerpen naar CNC-programma=s; - bestellen en inkopen van standaard materialen en onderdelen of hiertoe opdracht geven. Adviseren over de maakbaarheid van nieuwe producten.* Houding Coachen is van belang bij die profielhouders die aankomende / beginnende Tekenaars ondersteunen en begeleiden. Beroepsactiviteiten die bij sommige bedrijven voorkomen (vervolg) 20

21 Overige aspecten Overige aspecten In acht nemen en naleven van de voorschriften en normen op het gebied van arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu. Aanleveren van ideeën en verbeterpunten met betrekking tot de kwaliteitszorg. Participeren in informeel (op de werkvloer) en formeel werkoverleg met collega s en leidinggevenden. De Tekenaar moet goed op de hoogte zijn en blijven van de actuele (wettelijke) normen en richtlijnen omtrent de maakbaarheid, kwaliteit, veiligheid en inbraakwerendheid van producten. Speciale aandachtsgebieden Werken volgens voorschriften en regelgeving van specifieke certificaten en keurmerken ten aanzien van kwaliteit en inbraakwerendheid. Complexiteit en knelpunten De werkzaamheden van de Tekenaar kunnen als redelijk complex worden getypeerd. De complexiteit van het werk wordt vooral bepaald door de volgende aspecten. - De omvang en complexiteit van het product. Sommige producten bestaan uit veel verschillende onderdelen en materialen. Hierdoor worden de tekenwerkzaamheden ook complexer en moet de profielhouder met meer detailleringen rekening houden. De Tekenaars die ondermeer trappen tekenen, hebben daarvoor vrij specifieke kennis en ervaring nodig. - Vertalen van de specifieke wensen en eisen van de klant / opdrachtgever naar een maakbaar en uitvoerbaar product. Hierbij moet de Tekenaar tevens rekening houden met de (wettelijke) normen en richtlijnen alsmede de geldende kwaliteitseisen. - Overigens is bij veel bedrijven het productieproces en het productaanbod (in een bepaalde mate) gestandaardiseerd. De profielhouder maakt dan vaak een variatie op een bestaand model. Bij bedrijven met een hoge mate van standaardisering zijn de tekenwerkzaamheden van de profielhouder doorgaans minder complex. Met name bij het vervaardigen van deuren is sprake van een hoge mate van standaardisatie en worden tekenwerkzaamheden in beperkte mate verricht. - De communicatie met verschillende medewerkers binnen het bedrijf (direct leidinggevende, werkvoorbereiders) en met klanten / opdrachtgevers zijn factoren die het werk kunnen compliceren. De afbreukrisico s zijn redelijk beperkt. Het werk van de Tekenaar wordt doorgaans gecontroleerd door de direct leidinggevende en/of de Werkvoorbereider, zodat eventuele fouten kunnen worden geconstateerd en verholpen. De profielhouder moet over de volgende kennis en vaardigheden beschikken: - product- en materiaalkennis; - ruimtelijk inzicht: de profielhouder moet ontwerpen en tekening goed kunnen visualiseren en zodoende een compleet beeld kunnen maken van het uiteindelijke product; - kennis van en inzicht in de (wettelijke) normen en richtlijnen die aan producten worden gesteld; - kennis van en inzicht in het productieproces. De profielhouder moet in het algemeen op de hoogte zijn in hoeverre het product technisch maakbaar is binnen het bedrijf; - goed overweg kunnen met hard- en software. Niveau beroepsprofiel De Tekenaar werkt zelfstandig. De Tekenaar werkt over het algemeen individueel. Bij grote projecten wordt soms in teamverband gewerkt. De profielhouder is zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn werkzaamheden. De werkzaamheden worden doorgaans gecontroleerd door de direct leidinggevende en/of de Werkvoorbereider. De zwaarte van de taken en werkzaamheden heeft onder meer te maken met de volgende aspecten: - standaardisatie van het productieproces; - complexiteit van de producten. Binnen het werkgebied tekenen en werkvoorbereiding is de Tekenaar niet allround inzetbaar. De profielhouder verricht hoofdzakelijk taken en werkzaamheden op het gebied van tekenen. III - DUURZAAMHEID EN DYNAMIEK Trends en ontwikkelingen in de beroepspraktijk De belangrijkste trends en ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de profielhouder zijn: Toenemend gebruik van automatisering van het tekenen. In toenemende mate zal het tekenen worden geautomatiseerd met behulp van CAD-technologie. Toenemende complexiteit van producten. De vraag naar afwijkende vormen, technieken en additionele materialen wordt groter, waardoor het werk van de Tekenaar wordt gecompliceerd. Toenemende wet- en regelgeving. De wet- en regelgeving omtrent het vervaardigen van producten neemt steeds meer toe (bijvoorbeeld inbraakwerendheid, milieu, energieprestatie-eisen). Bij de uitvoering van de werkzaamheden moet de profielhouder hiermee rekening houden.

22 Homogeniteit en duurzaamheid van het beroepsprofiel Het betreft een redelijk homogeen beroepsprofiel. De werkzaamheden van de Tekenaar lopen niet bijzonder uiteen. Een deel van de profielhouders verricht een aantal extra taken en werkzaamheden met name op het gebied van werkvoorbereiding. Het gaat hierbij veelal om eenvoudige werkzaamheden voor vaak kleine projecten / opdrachten. Het beroepsprofiel is niet bijzonder duurzaam. Bovenstaande trends en ontwikkelingen zullen van invloed zijn op de aard en omvang van het beroepsprofiel. Het is echter moeilijk te voorspellen in welke richting het werk van de Tekenaar zal veranderen. Door de toenemende automatisering kan een deel van de werkzaamheden relatief eenvoudiger en sneller worden uitgevoerd. Bij een deel van de bedrijven zal de profielhouder hierdoor extra taken en werkzaamheden erbij krijgen, bijvoorbeeld op het gebied van werkvoorbereiding of calculatie. Bovendien werkt een deel van de bedrijven met specifieke software waarbij het tekenen en de werkvoorbereiding is geïntegreerd. De Tekenaar verricht dan gelijk (een deel van) de taken en werkzaamheden op het gebied van de werkvoorbereiding. 22

23 Bijlage bij het beroepsprofiel Tekenaar Instroomeisen De meeste bedrijven stellen MBO-niveau of een daaraan gelijk gestelde vooropleiding als instroomeis. Werkervaring is als instroomeis niet voor alle bedrijven noodzakelijk. Werkervaring Volgens bedrijven is over het algemeen tussen twee en drie jaar relevante werkervaring nodig om te kunnen functioneren als volwaardig en zelfstandig Tekenaar. Doorstroom Doorstroom is in principe mogelijk naar Tekenaar-Werkvoorbereider. Afhankelijk van de omvang van het bedrijf en de interne organisatiestructuur kan de Tekenaar al dan niet doorstromen binnen zijn bedrijf. Bovendien kan de Tekenaar in principe doorstromen naar een leidinggevende positie, bijvoorbeeld projectleider.

24 Tekenaar-Werkvoorbereider I - ALGEMENE KENMERKEN VAN HET BEROEPSPROFIEL Functienamen profielhouders in het bedrijf Voorbeelden van functienamen bij bedrijven: Werkvoorbereider Tekenaar-Werkvoorbereider Werkvoorbereider-Calculator Type bedrijven waar het beroepsprofiel voorkomt De Tekenaar-Werkvoorbereider is werkzaam bij uiteenlopende bedrijven in de timmerindustrie die alle voorkomende producten kunnen produceren (ramen, kozijnen, trappen, deuren, houtskeletbouw, gevelvullende elementen, dakkapellen, pre-fab elementen, etc.). De profielhouder is werkzaam bij toeleverende bedrijven voor hoofdzakelijk aannemers en bouwbedrijven. Een deel van de bedrijven treedt daarnaast tevens op als toeleverancier voor andere timmerbedrijven of de particuliere markt. De profielhouder wordt bij zowel kleine als grote bedrijven aangetroffen. Positionering beroepsprofiel binnen het bedrijf Binnen het bedrijf is de Tekenaar-Werkvoorbereider werkzaam op een aparte afdeling, zoals de tekenkamer of het bedrijfsbureau. De profielhouder heeft in principe met alle afdelingen binnen het bedrijf overleg en contact. Voor de uitvoering van de werkzaamheden is het van belang dat de Tekenaar-Werkvoorbereider kennis en inzicht heeft in het productieproces en -technieken binnen het bedrijf. Bij kleine en middelgrote bedrijven is meestal één profielhouder werkzaam. Bij grote bedrijven kunnen meerdere profielhouders binnen één bedrijf werkzaam zijn. In dit geval kan sprake zijn van: - opsplitsing van taken, bijvoorbeeld een specialisatie op een bepaald product (bijvoorbeeld kozijnen, houtskeletbouw) of werkzaamheden (bijvoorbeeld schrijven van CNC-programma s); - opsplitsing van werk naar complexiteit: het complexe werk wordt dan met name door de meest ervaren Tekenaar-Werkvoorbereider verricht. Bij de kleine bedrijven worden de taken en werkzaamheden van de Tekenaar-Werkvoorbereider meestal uitgevoerd door de eigenaar of directeur van het bedrijf. Daarnaast verrichten deze eigenaren / directeuren aanvullende taken en werkzaamheden, die behoren tot de algemene management en bedrijfsvoering, bijvoorbeeld acquisitie, verkoop, algemeen bedrijfsbeleid. Deze taken en werkzaamheden hebben niet direct te maken met tekenen en werkvoorbereiding en worden verder buiten beschouwing gelaten. In zijn werk heeft de Tekenaar-Werkvoorbereider met name te maken met leidinggevenden in de productie (productieleider, meewerkend voorman). Bij de grote bedrijven heeft de profielhouder tevens te maken met bijvoorbeeld inkopers, verkopers, calculators, en dergelijke. De profielhouder is verantwoording schuldig aan bijvoorbeeld directeur / eigenaar, projectleider of bedrijfsleider. II - BESCHRIJVING BEROEPSACTIVITEITEN Essentie van het beroepsprofiel De Tekenaar-Werkvoorbereider verricht zowel werkzaamheden op het gebied van tekenen als de werkvoorbereiding. De Tekenaar-Werkvoorbereider tekent met behulp van de computer zelfstandig (in detail) een product of onderdelen daarvan op basis van een ontwerp en bijbehorende specificaties (maatvoering, materiaalsoorten, toleranties, en dergelijke). Tevens draagt de profielhouder zorg voor het voorbereiden, plannen, opstarten en controleren van het productieproces. Taken op dit gebied zijn in ieder geval het bepalen van de werkmethode en -volgorde en het vertalen van tekeningen in stuklijsten, werkstaten, werkopdrachten en -instructies. De Tekenaar-Werkvoorbereider is niet verantwoordelijk voor de productielijn, maar wel voor de systematiek en werkwijze die wordt toegepast. De profielhouder moet ervoor zorgen dat het productieproces optimaal en efficiënt verloopt. Bij het uitvoeren van de werkzaamheden heeft de profielhouder te maken met enerzijds de specifieke wensen en eisen van de klant / opdrachtgever en anderzijds de wet- en regelgeving met betrekking tot het vervaardigen van het product (afmetingen, te gebruiken materialen en onderdelen, en dergelijke). De werkzaamheden moeten binnen deze kaders worden uitgevoerd. De werkzaamheden kunnen daardoor als deels gestandaardiseerd en deels innoverend en complex worden getypeerd. De breedte en zwaarte van het takenpakket verschilt per profielhouder en is afhankelijk van de volgende aspecten. - De omvang van het bedrijf. Bij de kleinere bedrijven heeft de Tekenaar-Werkvoorbereider doorgaans een breder takenpakket dan bij grote bedrijven. Bovendien kan bij grote bedrijven sprake zijn van een opsplitsing van specifieke taken tussen de profielhouders (bijvoorbeeld werkzaamheden op het gebied van CNC). 24

25 - Complexiteit van het product en het productieproces. Bij complexere producten en productieproces is sprake van meerdere stappen, meer afstemmen, meer plannen, meer communiceren. - De eventuele aanwezigheid van andere aanverwante functies als inkoper, verkoper, calculator, bedrijfsleider, productieleider. - De mate waarin het productieproces is gestandaardiseerd. Met standaardisatie wordt bedoeld dat binnen het bedrijf een repeterend soort producten wordt vervaardigd, waar eventueel wijzigingen in aan worden gebracht (>variatie op een thema=), in plaats van de ontwikkeling van veel nieuwe producten (maatwerk). De profielhouder heeft met alle delen van het productieproces te maken. De werkzaamheden van de profielhouder spitsen zich in dit proces met name toe op het tekenen van producten en vervolgens de werkvoorbereiding voor de productie. De meeste werkzaamheden en handelingen worden uitgevoerd met behulp van de computer (CAD of specifieke softwarepakketten ten behoeve van het tekenen en werkvoorbereiding). Kernwoorden in dit beroepsprofiel zijn: zelfstandigheid, flexibiliteit, nauwkeurigheid en zorgvuldigheid, kwaliteitsbewustzijn, signalerend en oplossend vermogen, organisatiebewustzijn, communicatieve vaardigheden, ruimtelijk inzicht, deels innoverend. Beroepsactiviteiten die bij alle bedrijven voorkomen Tekenen Verzamelen van benodigde informatie en gegevens, bijvoorbeeld op basis van calculaties, offertes, gesprekken met of aangeleverde gegevens van architecten, aannemers, klanten of opdrachtgevers. Onderhouden van contacten en het voeren van overleg met klanten en opdrachtgevers over de technische aspecten van het werk (bijvoorbeeld concepttekeningen, productspecificaties en materiaalgebruik). Tekenen met behulp van computers en specifieke softwarepakketten ten behoeve van het tekenen en werkvoorbereiding (bijvoorbeeld CAD). Aanpassen van bestaande standaard productontwerpen of modellen naar de specifieke wensen van de klant / opdrachtgever. Maken van concepttekeningen, aanzichten of schetsen van een product. Bepalen van de te gebruiken materialen en onderdelen. Dit gebeurt binnen de wet- en regelgeving en de specifieke wensen van de klant / opdrachtgever. Uitwerken en detailleren van ontwerpen of schetsen. Controleren van eigen tekening of ontwerp (maatvoering, materialen, en dergelijke). Archiveren van computertekeningen en bijbehorende gegevens. Beroepsactiviteiten die bij alle bedrijven voorkomen (vervolg) Werkvoorbereiding Beoordelen van de uitvoerbaarheid van de werkzaamheden binnen het productieproces en de voorkomende productietechnieken binnen het bedrijf. Bepalen van de werkvolgorde. Bepalen van de verschillende productiestadia en werkmethoden. Bepalen van de optimale benutting van materialen en onderdelen. Vertalen (met behulp van de computer) van tekeningen in: - werkschema s; - stuklijsten; S uittrekstaten; S bewerkingslijsten; S bestellijsten. Opstellen van schriftelijke werkopdrachten en -instructies. Controleren van eigen werkzaamheden op aspecten als compleetheid, maatvoering, en dergelijke. Controleren van het werk van uitvoerenden (kwaliteitszorg). Archiveren van alle benodigde gegevens ten aanzien van de werkvoorbereiding van een bepaald project (bijvoorbeeld werktekeningen, productielijsten, materiaalstaten en dergelijke). Beroepsactiviteiten die bij sommige bedrijven voorkomen Tekenen Inmeten op locatie. Dit gebeurt hoofdzakelijk bij het tekenen van trappen en soms ook bij kozijnen en dergelijke. Maken van uitslagen, bijvoorbeeld ten behoeve van trappen. 3-D tekenen met behulp van CAD. Maken van een ontwerp van een (nieuw) product. Hierbij moet de profielhouder overleggen met de klant / opdrachtgever. Opdelen van het ontwerp in verschillende onderdelen. Uitvoeren van technische berekeningen.* Beroepsactiviteiten die bij sommige bedrijven voorkomen (vervolg) Werkvoorbereiding Verzorgen van programma-aansturing van productiemachines. Hierbij kan gedacht worden aan: S omzetten van CAD-tekeningen naar CAM; S schrijven van CNC-programma; S modificeren van een bestaand CNC-programma; S on-line aansturen van CNC-productiemachines. Verrichten van werkzaamheden op het gebied van (technisch) inkoop van materialen en onderdelen. Over het algemeen geeft de profielhouder de opdracht tot inkoop en indien noodzakelijk adviseert de profielhouder de inkoper. Een deel van de profielhouders koopt ook zelf materialen en onderdelen in.* Verrichten van werkzaamheden op het gebied van calculatie, zoals (assisteren / adviseren bij) het maken van voor- of nacalculaties of offertes.* Adviseren over de maakbaarheid van nieuwe producten.* Verrichten van werkzaamheden op het gebied van de inzet van mensen en middelen. Dit kan door de profielhouder worden gedaan in overleg met leidinggevende of productieleiding, maar ook zelfstandig. Het kan hierbij gaan om: S de inzet van het aantal personen;* S welke personen het meest geschikt zijn voor het uitvoeren van

26 Houding Communicatieve vaardigheden zijn van belang omdat de profielhouder communiceert voor uiteenlopende doeleinden met uiteenlopende medewerkers op verschillende werkniveaus, alsmede met klanten/opdrachtgevers. Daarnaast dient de profielhouder tevens over goede schriftelijke uitdrukkingsvaardigheden te beschikken, bijvoorbeeld bij het opstellen van schriftelijke werkinstructies. Nauwkeurigheid en zorgvuldigheid zijn van belang (zowel bij het tekenen als de werkvoorbereiding) omdat het werk van de profielhouder in sterke mate de kwaliteit van het product en de efficiëntie van het productieproces bepaalt. Zelfstandigheid is van belang omdat de profielhouder onder alle omstandigheden zelfstandig moet kunnen opereren. Tegelijkertijd is de profielhouder verantwoording schuldig aan bijvoorbeeld de projectleider of bedrijfsleider. Kwaliteitsbewustzijn is van belang omdat de Tekenaar- Werkvoorbereider aan het begin van het productieproces actief is, waardoor hij een grote invloed heeft op de kwaliteit van het eindproduct. Kwaliteitsbewustzijn is tevens noodzakelijk voor het controleren van het werk van uitvoerenden (kwaliteitszorg). Beroepsactiviteiten die bij alle bedrijven voorkomen (vervolg) Houding (vervolg) Signalerend en oplossend vermogen is van belang met het oog op het afstemmen en structuren van het productieproces. De profielhouder moet over kennis en inzicht in het gehele productieproces en de maakbaarheid van producten beschikken. De Tekenaar- Werkvoorbereider moet productieprocessen op elkaar af kunnen stemmen en in detail kunnen structureren. Tevens moet de profielhouder vooraf kunnen inschatten waar in het productieproces eventuele knelpunten en problemen kunnen ontstaan en hoe deze voorkomen kunnen worden. Organiserend vermogen is van belang om het productieproces in goede banen te leiden (inzet van mensen en middelen). De profielhouder moet hiervoor over logistiek inzicht beschikken Organisatiebewustzijn is van belang omdat de profielhouder zich bewust moet zijn van de plaats die zijn functie inneemt in het productieproces en het belang hiervan. Het werk van de profielhouder is van groot belang voor gehele productieproces en de kwaliteit van het eindproduct. Daarnaast is de profielhouder bepalend voor een optimale procesgang en de efficiency van het productieproces. Stressbestendigheid is van belang omdat de profielhouder onder tijdsdruk moet kunnen werken en kalm moet reageren op onverwachte ontwikkelingen en problemen. Flexibiliteit is van belang omdat de profielhouder moet kunnen inspelen op veranderende omstandigheden en daarop zijn werkwijze moet aanpassen binnen de marges van wet- en regelgeving en conform de wensen en eisen van de klant. Sociale vaardigheden en samenwerken zijn van belang voor het toelichten van beslissingen of instructies, motiveren van medewer- bepaalde werkzaamheden;* S bewaking van tijd, kosten en inzet personeel.* Geven van mondelinge werkinstructies aan productiemedewerkers en direct leidinggevenden in de productie.* Begeleiden van productiemedewerkers op de werkvloer. Dit gebeurt met name wanneer zich daar problemen of knelpunten voordoen of worden verwacht.* Zoeken en wegnemen van de oorzaak van een eventueel afwijkende kwaliteit van het product. Dit kan zelfstandig gebeuren of in overleg met bijvoorbeeld de productieleider.* Houding Commercieel bewustzijn is met name van belang bij het inkopen van materialen en onderdelen, het opstellen van offertes alsmede bij calculatiewerkzaamheden. Coachen is van belang bij profielhouders die aankomende / beginnende Tekenaar-Werkvoorbereiders ondersteunen en begeleiden. Leidinggevend vermogen is van belang voor het aansturen en instrueren van medewerkers op de werkvloer. Beroepsactiviteiten die bij sommige bedrijven voorkomen (vervolg) 26