Behandeladvies geven voor de besluitronde

Transcriptie

1 Toelichting over de behandeling van: Raadsvoorstel Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Van: Het college van B&W van 28 januari 2013 Doel: Toelichting: Behandeladvies geven voor de besluitronde 1. Besluitvorming Aan de raad wordt voorgesteld om de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit 2014 vast te stellen. Met de vaststelling hiervan hebben de volgende documenten hun relevantie verloren en stelt het college daarom aan de raad voor deze documenten in te trekken: - Uitwerkingnota Beeldkwaliteit Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen - Beeldkwaliteitplan Winkelsteeg - Beeldkwaliteitplan WestKanaaldijkSluis - De hoogbouwnotitie Nijmegen boven de boomgrens 2. Achtergrond Op 15 mei 2013 heeft de gemeenteraad de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 vastgesteld waarin de uitgangspunten voor de beeldkwaliteit in Nijmegen zijn vastgesteld. Om uitvoering te kunnen geven aan de in de Kadernota voorgestane versoepeling van welstandstoezicht, is volgens het college een aanpassing van een aantal onderdelen van de bijbehorende Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit uit 2004 noodzakelijk. Ook moet volgens het college op een aantal punten regulier onderhoud gepleegd worden; de Uitwerkingsnota moet aangepast worden aan nieuwe wet- en regelgeving, aan de veranderde omstandigheden in de gebouwde omgeving en ook om een aantal overige correcties door te voeren. In het raadsvoorstel wordt hier nadere op ingegaan vanaf vervolgvel 3 onder 3 Argumenten. Vandaar dat het college van B&W een nieuwe Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit aan de gemeenteraad voorlegt. De voornaamste wijzigingen ten opzichte van de huidige Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit 2004 zijn beschreven in het voorliggende raadsvoorstel vanaf vervolgvel 3 onder Argumenten. 3. Zienswijzen De uitwerkingsnota Beeldkwaliteit heeft ter inzage gelegen. Er zijn geen inspraakreacties binnengekomen. Naam steller: steller: Bijlagen: J. van der Zanden j.van.der.zanden@nijmegen.nl Tel. steller: Raadsvoorstel Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Ter inzage via dropbox, internet, Raadsgriffie en Informatiebalie 1. Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit, deel 1 2. Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit, deel 2 toelichting 3. Plankaart toetsingsniveau Nijmegen 20 januari Plankaart bouwstenen Nijmegen 20 januari 2014 Ter inzage bij de Raadsgriffie en de Informatiebalie In te trekken documenten: 1. Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen 3. Beeldkwaliteitplan Winkelsteeg 4. Beeldkwaliteitplan WestKanaaldijkSluis 5. De hoogbouwnotitie Nijmegen boven de boomgrens

2 Voorstel aan de Raad Datum raadsvergadering / Nummer raadsvoorstel 12 februari 2014 / 17/2014 Fatale termijn: besluitvorming vóór: Onderwerp Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Programma / Programmanummer Ruimte & Cultuurhistorie / 1031 Portefeuillehouder H. Kunst Voorstel van het College van Burgemeester en Wethouders d.d. 28 januari 2014 Samenvatting In de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 zijn de uitgangspunten voor het beeldkwaliteitbeleid in Nijmegen vastgelegd ( ). Om uitvoering te kunnen geven aan de in de Kadernota voorgestane versoepeling van het welstandstoezicht, is een aanpassing van een aantal onderdelen van de bijbehorende Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit uit 2004 noodzakelijk. Belangrijke wijzigingen zijn: a) Het implementeren van de reeds vastgestelde welstandsvrije gebieden en bouwwerken. b) Het beperken van de hoeveelheid beoordelingsaspecten in het toetsingsniveau Luw. c) Het welstandsvrij verklaren van kozijnwijzigingen in voor- en zijgevels binnen de reguliere woongebieden (niveau Luw). d) Het opnemen van criteria voor zonnecollectoren, koekoeken en keldertoegangen bij monumenten en/of in beschermde gebieden. Daarnaast is de actualisatie gebruikt om op een aantal punten regulier onderhoud te plegen. Hierdoor vormt de Uitwerkingsnota een actueel, informatief en inspirerend document voor ontwerpers en tevens een duidelijk en transparant kader voor de welstandelijke beoordeling van bouwplannen en reclame. De Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit heeft van 12 december 2013 tot en met 15 januari 2014 ter inzage gelegen. Er zijn geen inspraakreacties binnengekomen. Voorstel om te besluiten 1. De Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit 2004 (gewijzigd vastgesteld op ) in te trekken. 2. De volgende documenten in te trekken: a) De notitie Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen (vastgesteld op ) b) Het beeldkwaliteitplan Winkelsteeg (vastgesteld op ) c) Het beeldkwaliteitplan WestKanaaldijkSluis (vastgesteld op ) d) De hoogbouwnotitie Nijmegen boven de boomgrens (vastgesteld op ) 3. De Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit (2014) vast te stellen, met daarin de volgende voorstellen: a) bij het toetsingsniveau Bijzonder het huidige welstandstoezicht voort te zetten; Opgesteld door, telefoonnummer, Joost van der Zanden, 2987, j.van.der.zanden@nijmegen.nl Raadsvoorstel Uitwerkingsnota beeldkwaliteit.docx

3 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 1 b) buiten het toetsingsniveau Bijzonder : dakkapellen en daglichtvoorzieningen in de naar openbaar toegankelijk gebied gekeerde dakvlakken onder beperkte voorwaarden welstandsvrij te verklaren; c) in de bestaande reguliere woongebieden ( toetsingsniveau Luw ) erfafscheidingen onder beperkte voorwaarden welstandsvrij te verklaren; d) bijbehorende bouwwerken in voor- en zijtuinen of op de grens met openbaar toegankelijk gebied, niet welstandsvrij te verklaren; e) het toekomstig woongebied Vossenpels, zoals aangegeven op de kaart Toetsingsniveaus in de bijlage, welstandsvrij te verklaren; f) delen van de bedrijventerreinen de bedrijventerreinen Noord- en Oost Kanaalhaven, West Kanaaldijk-Sluis, Winkelsteeg en de Grift, zoals aangegeven op de kaart Toetsingsniveaus in de bijlage, welstandsvrij te verklaren; g) dakkapellen in het achterdakvlak onder beperkte voorwaarden welstandsvrij te verklaren; h) in de bestaande reguliere woongebieden ( toetsingsniveau Luw ) kozijnwijzigingen in vooren zijgevels onder beperkte voorwaarden welstandsvrij te verklaren Raadsvoorstel Uitwerkingsnota beeldkwaliteit.docx

4 Voorstel aan de Raad Aan de Raad van de gemeente Nijmegen 1 Inleiding In de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 zijn de uitgangspunten voor het beeldkwaliteitbeleid in Nijmegen vastgelegd. In de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit zijn de concrete beeldkwaliteitscriteria beschreven waaraan bouwwerken en reclames in Nijmegen moeten voldoen. De Uitwerkingsnota fungeert daarmee als de gemeentelijke welstandsnota. Om uitvoering te kunnen geven aan de in de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 voorgestane versoepeling van het welstandstoezicht, is een aanpassing van een aantal onderdelen van de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit uit 2004 noodzakelijk. Daarnaast is het noodzakelijk om op een aantal punten regulier onderhoud te plegen; de Uitwerkingsnota moet aangepast worden aan nieuwe wet- en regelgeving, aan de veranderde omstandigheden in de gebouwde omgeving en ook om een aantal correcties door te voeren. De Uitwerkingsnota bestaat uit twee delen. In deel 1 worden de ambities van de gemeente benoemd en wordt het concrete beoordelingskader beschreven. Deel 2 vormt het toelichtende deel waarin een aantal bijlagen is opgenomen, zoals de beschrijving van de bouwstenen, het juridisch kader en een woordenlijst. 1.1 Wettelijk kader of beleidskader Het beeldkwaliteitbeleid van Nijmegen is juridisch verankerd in de Woningwet, de Wet op de ruimtelijke ordening, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, de Monumentenwet en (voor wat betreft reclame en inritten) de Algemeen plaatselijke verordening (APV). In artikel 12a van de Woningwet wordt geregeld dat de gemeenteraad bevoegd is een welstandsnota vast te stellen. In die nota moeten beleidsregels en criteria worden opgenomen die het bevoegd gezag moeten toepassen bij de beoordeling van bouwwerken. In Nijmegen heet de welstandsnota de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit. Ook het besluit dat er geen redelijke eisen van welstand van toepassing zijn in bepaalde gebieden en/of op categorieën van bouwwerken, dient door de gemeenteraad te worden genomen (artikel 12, tweede lid Woningwet). Gelijktijdig met de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 is, vooruitlopend op de actualisatie van de Uitwerkingsnota, in mei 2013 de notitie Versoepeling Welstandstoezicht Nijmegen vastgesteld waarin welstandsvrije gebieden en bouwwerken zijn aangewezen. Deze beleidswijziging wordt nu in de Uitwerkingsnota verwerkt. 1.2 Relatie met programma De Uitwerkingsnota vormt het kader voor de welstandelijke beoordeling van bouwplannen en fungeert als een kapstok waaraan relevante disciplines als landschapsarchitectuur, inrichting openbare ruimte en milieu kunnen inhaken. De Uitwerkingsnota beoogt het bevorderen en bewaken van een hoogwaardige en duurzame ruimtelijke kwaliteit, en een op de situatie toegesneden situering en beeldkwaliteit van de bebouwing. Daarmee draagt het beleid bij aan een van de hoofddoelstellingen van het programma Ruimte & Cultuurhistorie Raadsvoorstel Uitwerkingsnota beeldkwaliteit.docx

5 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 3 2 Doelstelling De Uitwerkingsnota heeft als doel een informatief en inspirerend document te vormen voor eenieder die gaat (ver)bouwen in Nijmegen en tevens een duidelijk en transparant kader te vormen voor de welstandelijke beoordeling van bouwplannen en reclame. Met de in de Uitwerkingsnota gehanteerde gebiedsgerichte benadering wordt beoogd op een verantwoorde wijze een bijdrage te leveren aan het terugdringen van de regelgeving door het welstandstoezicht gebiedsgericht te versoepelen (deregulering). 3 Argumenten 1. Als gevolg van de actualisatie is de Uitwerkingsnota uit 2004 op dusdanig veel punten gewijzigd dat het vaststellen van alleen de wijzigingen tot onduidelijkheid zal leiden. Om deze reden wordt voorgesteld de Uitwerkingsnota uit 2004 in zijn geheel in te trekken en gelijktijdig de nieuwe Uitwerkingsnota vast te stellen. 2. Een aantal documenten hebben door de vernieuwde Uitwerkingsnota hun relevantie verloren. a) De notitie Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen is vastgesteld op 15 mei Met de notitie werd beoogd om, vooruitlopend op de actualisatie van de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit, de versoepeling van het welstandstoezicht te formaliseren door de aanwijzing van welstandsvrije gebieden en bouwwerken. De beleidswijzigingen uit de notitie zijn in de geactualiseerde Uitwerkingsnota overgenomen om te komen tot één vastgesteld toetsingskader. De losse notitie is dan ook niet meer noodzakelijk. Om onduidelijkheid te voorkomen wordt voorgesteld deze notitie in te trekken. b) Het beeldkwaliteitplan Winkelsteeg kan komen te vervallen, omdat het bedrijventerrein Winkelsteeg sinds de vaststelling van de notitie Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen grotendeels welstandsvrij is. Uitzondering hierop vormen het gebied van de Novio Tech Campus en de randen van het bedrijventerrein. Voor Novio Tech Campus (NTC) geldt een hoog ambitie niveau en wordt een uitstraling geambieerd die aansluit bij het imago van Nijmegen als een dynamische, innovatieve kennisstad. Voor NTC is hiertoe een apart beeldkwaliteitplan in ontwikkeling. De beeldkwaliteit van de randen kan ook afdoende geborgd worden met het vaste beleid voor bedrijventerreinen, zoals dat al is opgenomen in de Uitwerkingsnota. c) Ook het bedrijventerrein Westkanaaldijk Sluis is op de randen na geheel welstandsvrij verklaard. Om onduidelijkheid te voorkomen wordt ook hier voorgesteld het gehele beeldkwaliteitplan in te trekken en de beeldkwaliteit van de randen te borgen middels het reguliere beleid voor bedrijventerreinen, zoals dat al is opgenomen in de Uitwerkingsnota. d) De hoogbouwnotitie Nijmegen boven de boomgrens uit 2005 beschreef de aanleiding voor hoogbouw, de criteria bij de beoordeling van hoogbouw en de organisatie daarvan. De notitie bevatte geen ruimtelijk beleid voor hoogbouw. De beoordelingstaak van de, inmiddels opgeheven, hoogbouwcommissie is overgenomen door de verschillende Ruimtelijke kwaliteitsteams en de Commissie Beeldkwaliteit. In de nieuwe Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit zijn de hoogbouwcriteria expliciet opgenomen, waardoor een aparte hoogbouwbeleidsnotitie overbodig is geworden. 3. Door het vaststellen van de Uitwerkingsnota beeldkwaliteit kan verdere invulling gegeven worden aan de in de Kadernota Beeldkwaliteit vastgelegde ambities, waaronder de versoepeling van het welstandstoezicht. Een aantal gebieden en bouwwerken zijn in het verleden reeds welstandsvrij verklaard middels aparte raadsvoorstellen. In de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit wordt aanvullend hierop voorgesteld om in, de bestaande reguliere woongebieden, kozijnwijzigingen Raadsvoorstel Uitwerkingsnota beeldkwaliteit.docx

6 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 4 welstandsvrij te verklaren. Door het aanwijzen van de verschillende welstandsvrije gebieden en bouwwerken (opnieuw) als beslispunt te formuleren kunnen eerdere raadsbesluiten ingetrokken worden en ontstaat één beleidskader waarin al het welstandsvrije bouwen geregeld is. a) t/m f) De onder deze punten genoemde gebieden en bouwwerken zijn in mei 2013 reeds welstandsvrij verklaard middels de notitie Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen (vastgesteld op ). Op enkele tekstuele wijzigingen na is de regeling uit de Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen integraal overgenomen. Bij de regeling omtrent erfscheidingen is toegevoegd dat het om erfscheidingen bij woningen gaat. g) Nijmegen kent sinds de gewijzigde vaststelling van de Uitwerkingsnota 2004 ( ) een ruime regeling voor het welstandsvrij bouwen van dakkapellen in het achterdakvlak. De regeling is verder afgestemd op de landelijke regelgeving en de relatie daarmee is verduidelijkt. h) Het merendeel van de kozijnwijzigingen betreffen een verandering van de kozijnindeling binnen de bestaande gevelopening en hebben daardoor een beperkte invloed op het totale gevel- en straatbeeld. De aanvullende voorwaarden die de gemeente stelt aan het welstandsvrij verklaren van kozijnwijzigingen zijn er op gericht het merendeel van deze kozijnwijzigingen vergunningsvrij te maken. Andere belangrijke wijzigingen in de Uitwerkingsnota zijn: - Het beperken van de hoeveelheid beoordelingsaspecten in het toetsingsniveau Luw. - Het opnemen van criteria voor zonnecollectoren en koekoeken en keldertoegangen bij monumenten en/of in beschermde gebieden. 4 Klimaat De borging van de beeldkwaliteit van de leefomgeving draagt bij aan een duurzame stedelijke ontwikkeling, omdat het de toekomstwaarde van gebieden in stand houdt. Een gewaardeerde en goed ingerichte leefomgeving kan namelijk zijn functie in sociaal, economisch, cultureel en ecologisch opzicht gedurende lange tijd blijven vervullen. 5 Risico s 5.1 Deregulering kan leiden tot verrommeling Doelstelling van deze notie is het welstandstoezicht te versoepelen op een dusdanige wijze dat de kans op een verrommeling van het straatbeeld gering is. Het welstandsvrij verklaren van bepaalde typen bouwwerken betekent dat er vooraf geen beoordeling van het uiterlijk zal zijn. Het risico bestaat dat er een dusdanig grote diversiteit ontstaat (aan kleurtoepassingen, architectuurstijlen, materiaalgebruik en dergelijke) dat er toch een rommelig straatbeeld ontstaat. Er blijft evenwel een excessenregeling bestaan waarop tegen zeer ernstig ontsierende situaties opgetreden kan worden. 5.2 Gedifferentieerd beleid kan leiden tot verwarring. In Nijmegen werden voorheen alle vergunningsplichtige bouwplannen getoetst aan redelijke eisen van welstand op basis van twee welstandsniveaus. Een van de uitgangspunten in de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 is het verminderen van de regels, daar waar het kan. In het Raadsvoorstel Uitwerkingsnota beeldkwaliteit.docx

7 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 5 nieuwe beleid is het welstandstoezicht daartoe gebiedsgericht gedereguleerd. Dit betekent dat afhankelijk van het gebied waarbinnen men bouwt, bepaalde typen bouwwerken al dan niet welstandsvrij zijn. Dit naar gebied gedifferentieerde welstandstoezicht maakt het mogelijk om het welstandstoezicht te versoepelen daar waar het kan. Op deze manier wordt de verruiming van het welstandstoezicht namelijk gerelateerd aan de mate waarin een gebied van invloed is op het stadsbeeld of de mate waarin een gebied gevoelig is voor verrommeling. Binnen de stad gelden er straks dan ook vier niveaus van welstandstoezicht, variërend van streng (in niveau bijzonder) tot welstandsvrij. Dit gedifferentieerde, gebiedsgerichte welstandstoezicht kan leiden tot verwarring bij inwoners. Het is dan ook van belang dat op een duidelijke manier inzichtelijk gemaakt wordt waar welke regels gelden. Om dit risico te minimaliseren zal de Uitwerkingsnota via een - nog te ontwikkelen - voorziening op internet worden aangeboden, waarbij op basis van adres de geldende regels inzichtelijk gemaakt worden. 6 Financiën Het nieuwe beleid heeft als gevolg dat voor bepaalde typen bouwwerken geen vergunning meer aangevraagd hoeft te worden. Voor inwoners met een dergelijk bouwplan betekent dit dat er geen kosten meer hoeven te worden gemaakt voor het maken van bouwtekeningen, dat niet meer gewacht hoeft te worden op de beslissing van de gemeente en dat er geen leges meer betaald hoeft te worden. Voor de gemeente betekent het dat de inkomsten uit (welstand)leges af zullen nemen. Daar staat echter tegenover dat er ook minder aanvragen getoetst hoeven te worden. In de personele formatie is hiermee rekening gehouden. Het nieuwe beleid leidt dan ook niet tot een begrotingswijziging. 7 Participatie en Communicatie Bij de actualisatie van de Kadernota Beeldkwaliteit is reeds een uitgebreid voortraject doorlopen ( werkconferentie De vele gezichten van Nijmegen, bespreking startnotitie in raadskamer, meningspeiling onder inwoners en belanghebbenden, rondetafelgesprek et cetera). Op deze wijze hebben we behoeften opgehaald, nuttige feedback gekregen en kansen ontdekt. Al deze zaken zijn waar mogelijk geïntegreerd in de Kadernota Beeldkwaliteit en zijn nu uitgewerkt in de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit. De Uitwerkingsnota heeft in de periode van 12 december 2013 tot en met 15 januari 2014 vijf weken ter inzage gelegen. De belangengroepen die in het voortraject betrokken zijn geweest, zijn actief geïnformeerd over de ter inzagelegging. Er zijn geen inspraakreacties binnengekomen. Na intern overleg zijn er enkele tekstuele wijzigingen in de tekst met betrekking tot zonnecollectoren doorgevoerd. Het beleid is echter niet veranderd. Met het versoepelen van het welstandstoezicht in grote delen van de stad wordt een bijdrage geleverd aan het gemeentelijke project Minder regels, meer gemak. Het verminderen van regeldruk zit hem niet alleen in de hoeveelheid regels, maar ook in de manier waarop deze inzichtelijk gemaakt en gecommuniceerd worden. Meer duidelijkheid betekent ook meer gemak. Daarom wordt de uitwerkingsnota niet alleen in zijn geheel op internet gepubliceerd, maar wordt er ook een voorziening ontwikkeld, waarmee de geldende regels op basis van adres en type bouwwerk inzichtelijk gemaakt worden. Op deze wijze wordt op een toegankelijke manier aangegeven waar, welke regels gelden. Groot voordeel van een digitale voorziening is dat aan een initiatiefnemer alleen díe specifieke informatie aangeboden wordt die op zijn of haar bouwplan van toepassing is. Daarmee wordt een Raadsvoorstel Uitwerkingsnota beeldkwaliteit.docx

8 Voorstel aan de Raad Vervolgvel 6 initiatiefnemer niet langer overvoerd met regelgeving die op zijn of haar situatie niet van toepassing is. Meer gemak dus. Na vaststelling van de definitieve besluiten wordt een communicatietraject opgezet om burgers van Nijmegen te informeren over het nieuwe beleid. Er wordt onder andere een persbericht opgesteld, de website van de gemeente Nijmegen wordt ingezet om zoveel mogelijk inwoners van Nijmegen en andere belanghebbenden te bereiken. 8 Uitvoering en evaluatie 8.1 Welstandstoets De beoordeling of een bouwplan voldoet aan redelijke eisen van welstand wordt uitgevoerd door de Commissie Beeldkwaliteit en bij kleine bouwplannen door gemandateerde ambtenaren. Indien een bouwplan betrekking heeft op een gebied of project waarvoor een Ruimtelijk Kwaliteitsteam (RKT) ingesteld is, wordt de beoordeling door het RKT voorbereid. 8.2 Effecten op het stadsbeeld monitoren. Na een periode van twee jaar zullen de effecten van het nieuwe beleid geëvalueerd worden. Hiertoe zal het straatbeeld op verschillende plekken in de stad vergeleken worden met foto s van het straatbeeld van College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Bijlage(n): Ter inzage: Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Nijmegen (twee delen) Kaart Bouwstenen Kaart Toetsingsniveaus In te trekken documenten: - De notitie Versoepeling welstandstoezicht Nijmegen - Het beeldkwaliteitplan Winkelsteeg - Het beeldkwaliteitplan WestKanaaldijkSluis - De hoogbouwnotitie Nijmegen boven de boomgrens - Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Raadsvoorstel Uitwerkingsnota beeldkwaliteit.docx

9 Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Deel 1 januari 2014

10 colofon Nijmegen, januari 2014 Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit, Deel1 Gemeente Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Postbus HG Nijmegen AANLEIDING & OPGAVE

11 Leeswijzer In deze Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit heeft de gemeente Nijmegen haar ambities voor wat betreft de beeldkwaliteit van de stad vertaald in criteria voor bouwplannen en ruimtelijke ontwikkelingen. Deze criteria geven vooraf duidelijkheid aan ontwerpers van bouwwerken en hun opdrachtgevers. De Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit vormt voor het College van Burgemeester en Wethouders een besluitvormingskader voor het verstrekken van omgevingsvergunningen, reclamevergunningen en inritvergunningen. Tevens vormt de nota een kader voor degene die reclame- en bouwplannen toetst op redelijke eisen van welstand en, waar nodig, op monumentenaspecten. De Uitwerkingsnota bestaat uit twee delen. In deel 1 worden de ambities van de gemeente benoemd en wordt het concrete beoordelingskader beschreven. In het eerste hoofdstuk zijn de ambities uit de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 vertaald naar vier niveaus van welstandstoezicht. Op waardevolle en anderszins voor de stad bijzondere plekken wordt meer kwaliteit verlangd van ontwerpers en opdrachtgevers. Daarom wordt er onderscheid gemaakt in vier toetsingsniveaus: bijzonder, aandacht, luw en vrij. In hoofdstuk 2 wordt beschreven welke gebieden welstandsvrij zijn. Ook wordt van een aantal bouwwerken aangegeven onder welke voorwaarden ze welstandsvrij zijn. De criteria waaraan de overige (welstandsplichtige) bouwwerken moeten voldoen worden in hoofdstuk 3 tot en met 6 beschreven. Er zijn daarbij drie soorten criteria: De gebiedsgerichte criteria die gelden voor bouwplannen binnen een bepaald gebied. (H3) De criteria voor objecten die gelden voor beeldbepalende objecten en kleine bouwplannen. (H4 en 5) De algemene beeldkwaliteitscriteria die voor alle bouwplannen in Nijmegen gelden. (H6) Aan de hand van het stroomschema op de volgende pagina kan bepaald worden welke criteria van toepassing zijn op een bouwwerk. Deel 2 vormt het toelichtende deel waarin een aantal bijlagen is opgenomen, zoals de beschrijving van de bouwstenen, het juridisch kader, de organisatie van het welstandstoezicht en een woordenlijst. Tot slot zijn hier ook de kaart met toetsingsniveaus en de bouwstenenkaart opgenomen.

12 Welke welstandscriteria zijn van toepassing? 1 Is er voor het bouwwerk of de reclame een omgevingsvergunning nodig? NEE Het bouwwerk is vergunningsvrij en zal niet worden getoetst op redelijke eisen van welstand. Indien een bouwwerk tot ernstige ontsiering van de omgeving leidt, kan op basis van de excessenregeling achteraf worden ingegrepen. JA NEE, indien er geen redelijke eisen van welstand van toepassing zijn. H2.3 2 Bepaal het welstandsniveau. H1.2 + kaart toetsingsniveaus 3 Betreft het een gebied of bouwwerk dat welstandsvrij is? H2.1 en 2.2 JA Het bouwwerk is welstandsvrij en zal niet worden getoetst op redelijke eisen van welstand. Indien een bouwwerk tot ernstige ontsiering van de omgeving leidt, kan op basis van de excessenregeling achteraf worden ingegrepen. H2.3 4 NEE Betreft het bouwplan een beschermd gebied of een monument? H4.2 en H4.3 JA Vanwege hun waarde voor de stad zijn voor beschermde gebieden en monumenten aanvullende toetsingscriteria opgesteld. H3.2 en H4.1 Het bouwwerk wordt beoordeeld aan de hand van deze criteria in samenhang met de gebiedsgerichte beoordelingskaders. Ga naar stap 7 NEE Voor koekoeken, keldertoegangen en zonnecollectoren gelden specifieke criteria H5.2 en Betreft het bouwplan een bijzonder object of hoogbouw? H3.2 en H4.1 NEE JA Het bouwwerk wordt getoetst aan de hand van de criteria voor bijzondere objecten H4.2 hoogbouw H4.3 Het bouwwerk wordt beoordeeld aan de hand van deze criteria in samenhang met de gebiedsgerichte beoordelingskaders. Ga naar stap 7 6 Valt het plan in de categorie kleine bouwwerken? JA Het bouwwerk wordt getoetst aan de hand van de criteria voor kleine bouwwerken. H5.2 H5.1 NEE 7 Is voor het betreffende gebied een beeldkwaliteitplan (of vergelijkbare visie) vastgesteld? JA Het bouwwerk wordt aan het betreffende beeldkwaliteitsplan getoetst. Daar waar het beeldkwaliteitplan geen uitspraken doet wordt getoetst aan de criteria in deze nota. H3.1 en betreffende beeldkwaliteitplan NEE 8 Bepaal welke bouwsteen geldt voor het gebied. Het bouwwerk wordt aan de bouwsteencriteria getoetst. Hierbij wordt de beschrijving van de desbetreffende bouwsteen betrokken. Deel 2 Kaart Bouwstenen criteria H3.3; beschrijvingen in Deel 2 Hardheidsclausule De objectgerichte en gebiedsgerichte criteria zijn in de meeste gevallen toepasbaar. In een enkel geval kunnen ze echter ontoereikend zijn. Bijvoorbeeld als bouwplannen niet voldoen aan de vastgelegde criteria maar wél een kwalitatieve toevoeging aan hun omgeving vormen. Er bestaat dan een mogelijkheid voor Burgemeester en wethouders om, eventueel op advies van de Commissie Beeldkwaliteit, gemotiveerd afwijken van de gebiedsen objectgerichte welstandscriteria. Het bouwwerk wordt beoordeeld op basis van de Algemene criteria voor beeldkwaliteit. H6

13 Inleiding De Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit Nijmegen 2014 bevat de ruimtelijke kwaliteitscriteria waaraan de bebouwing in Nijmegen moet voldoen. Deze nota is een geactualiseerde versie van de Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit 2004 (gewijzigd vastgesteld in 2007). Door het opstellen van beeldkwaliteitbeleid met toetsingscriteria voor nieuw- en verbouw heeft de gemeente destijds het welstandstoezicht effectiever, transparanter en klantvriendelijker gemaakt. Opdrachtgevers en ontwerpers worden met dit beleid in een vroeg stadium geïnformeerd over de criteria die bij de welstandsbeoordeling een rol spelen en (particuliere) investeerders krijgen hiermee een waarborg van ruimtelijke kwaliteit in de directe nabijheid. Maar dat was niet de enige verbetering. Om aan te geven welke criteria op welke plek in de stad gelden zijn de identiteit van de stad en het karakter en de samenhang van wijken en buurten uitgebreid beschreven in de nota. Daarmee verschoof het accent van de welstandstoetsing van de kwaliteit van het bouwwerk richting de beeldkwaliteit van de omgeving. Weliswaar zijn de welstandscriteria in de eerste plaats en formeel nog steeds bedoeld om erop toe te zien dat bouwplannen van voldoende kwaliteit zijn en passen in hun omgeving. Maar ze worden tegelijkertijd gebruikt als middel om de identiteit van en de samenhang in de gebouwde omgeving in stand te houden of te versterken. De welstandscriteria zijn daardoor een belangrijk instrument geworden voor het handhaven en verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van Nijmegen. Natuurlijk biedt het welstandsbeleid, wanneer daar een goede motivering aan ten grondslag ligt, ruimte aan vernieuwende ontwikkelingen en concepten. De in de nota opgenomen hardheidsclausule biedt namelijk de mogelijkheid om van de criteria af te wijken. Zo kunnen unieke bouwwerken die een verrijking van de stad zijn toch met een positief advies gerealiseerd worden. Deze herziening is gebruikt om het beeldkwaliteitbeleid aan te passen aan het gewijzigde welstandstoezicht zoals beoogd in de Kadernota Beeldkwaliteit 2013, aan de veranderde omstandigheden in de gebouwde omgeving, aan nieuwe wet- en regelgeving en om een aantal correcties door te voeren. In deze gewijzigde nota staan de criteria compact bij elkaar en vormen de gebiedsbeschrijvingen een toelichting op de context waarbinnen de bouwsteencriteria toegepast worden. De beschrijvingen van de bouwstenen zijn in een apart toelichtend deel opgenomen. Dit heeft als voordeel dat zij die de nota in gedrukte vorm hanteren, niet meer hoeven te zoeken in een fors boekwerk, maar dat hen een handzaam document ter beschikking staat. Deze papieren nota komt hiermee ook dichter bij de digitale versie te staan die na vaststelling van deze nota ontwikkeld wordt.

14

15 Inhoud Leeswijzer Stroomschema beeldkwaliteitscriteria Inleiding H1 Ambities beeldkwaliteitbeleid DEEL Ambities Toetsingsniveaus 9 H2 Welstandsvrije gebieden en bouwwerken 2.1 Welstandsvrije gebieden Welstandsvrije bouwwerken Excessenregeling 18 H3 Criteria voor gebieden 3.1 Beeldkwaliteitplannen en Ambitiedocumenten Beschermde gebieden Bouwstenen 25 H4 Criteria voor objecten - beeldbepalende bouwwerken 4.1 Monumenten Bijzondere objecten Hoogbouwobjecten 35 H5 Criteria voor objecten - kleine bouwwerken 5.1 Sneltoetscriteria Aan- en uitbouwen Bijgebouwen en overkappingen Kozijn- en /of gevelwijzigingen Dakkapellen Erfafscheidingen Winkelgevels en luifels Rolluiken Reclame 5.2 Koekoeken en keldertoegangen Zonnepanelen 49 H6 Algemene criteria 51 Beschrijving bouwstenen Juridisch kader en organisatie Woordenlijst Kaart Bouwstenen DEEL 2

16 Kaart Toetsingsniveaus

17 H1 Ambitie en beleid 1.1 Ambitie Een sterke identiteit helpt een stad zichtbaar te houden binnen de huidige tendensen van globalisering. Nijmegen wil in het ruimtelijk beleid haar unieke kwaliteiten benadrukken. Om het typisch Nijmeegse te versterken wordt er, naast het benutten van de unieke ligging in het landschap en de historische gelaagdheid, gestreefd naar een krachtige stedelijke identiteit, met name in het centrum, rondom de Waal, in de stedelijke entrees en knopen. Het gezicht van Nijmegen is herkenbaar, maar verandert natuurlijk voortdurend. De ontwikkelingen in de Nijmeegse woonwijken, rondom de Waal en in het centrum dragen bij aan het dynamische beeld van de stad. In de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 zijn de uitgangspunten van het beeldkwaliteitbeleid vastgelegd en een viertal ambities met betrekking tot beeldkwaliteit benoemd. 7 Herkenbare en onderscheidende gebiedsontwikkeling Nijmegen wil gebieden ontwikkelen met een grote toekomstwaarde; dat betekent zorgvuldig omgaan met de beschikbare ruimte, een optimaal gebruik en een goede duurzame inrichting daarvan. Daarbij is het van belang de bestaande kwaliteiten van de stad in stand te houden en tegelijk nieuwe ontwikkelingen te stimuleren. De volgende grootschalige gebiedsontwikkelingen krijgen de komende jaren extra aandacht: Nijmegen omarmt de Waal als nieuwe identiteit (Dijkteruglegging, Citadel, Waalfront en Waalkade); De Spoorzone als belangrijke logistieke schakel in de stad en entree naar de binnenstad; De Waalsprong, het nieuwe wonen en leven in Nijmegen-Noord; Knoop Winkelsteeg waar bedrijfsleven en kennisinstellingen samenkomen in Novio Tech Campus. Deze stedelijke projecten bieden de kans om nieuwe hoofdstukken toe te voegen aan het verhaal van de stad. Het zijn belangrijke projecten die op zichzelf of in samenhang met elkaar nieuwe identiteit(en) aan de stad kunnen toevoegen. Bij deze ontwikkelingen is de beeldkwaliteit van groot belang voor het stadsbeeld. In deze ontwikkelgebieden heeft het stadsbestuur dan ook een hoge ambitie met betrekking tot de ruimtelijke kwaliteit. Dit moet vertalen in een bijzondere architectuur en stedenbouw en een zorgvuldig ontworpen openbare ruimte. Bestaande identiteiten behouden en benutten Het typisch Nijmeegse wordt mede gevormd door de rijke historie van de stad; de al dan niet zichtbare herinneringen aan de Romeinse beschaving, het rooms-katholieke verleden, de negentiende-eeuwse burgerij en de naoorlogse wederopbouw zijn vervlochten met de stad. Door het behoud van erfgoed bij ruimtelijke ontwikkelingen (behoud door ontwikkeling) en visualisaties van het niet-zichtbare verleden kunnen bestaande kwaliteiten geborgd worden en de identiteit van de stad bij nieuwe ontwikkelingen verankerd. Inzetten op de beelddragers van de stad Om gericht in te kunnen zetten op die gebieden die het meest van invloed zijn op de beeldkwaliteit van de stad is in de Kadernota Beeldkwaliteit 2013 het begrip beelddragers geïntroduceerd. In elke stad zijn er gebieden die er uit springen, die het beeld dat men van de stad heeft dragen. Dat kan zijn doordat ze een bijzondere verschijningsvorm hebben (architectonisch, of landschappelijk), cultuurhistorisch waardevol zijn (zoals de beschermde stadsgezichten en beelden), een bijzondere functie hebben of simpelweg omdat ze veel en intensief gebruikt worden. Deze gebieden zijn bepalend voor het gebruik en de beleving van de stad. De beelddragers van Nijmegen zijn bijvoorbeeld de binnenstad, de Waalkade, het Goffertpark, de negentiende eeuwse schil, hoofdwegen als de Graafseweg en de St. Annastraat en ook de stedelijke knopen uit Structuurvisie Nijmegen 2013.

18 Versoepeling van het welstandstoezicht waar dat kan Met het in kaart brengen van de (toekomstige) beelddragers van de stad is aangegeven waar de ambities met betrekking tot beeldkwaliteit het grootst zijn. Hier zullen de regels en randvoorwaarden strenger zijn. Buiten de beelddragers wordt er meer vrijheid geboden op plekken die deze vrijheid verdragen of op plekken waar meer variatie minder snel tot verrommeling van het stadsbeeld leidt. Daarmee wordt de versoepeling van het welstandstoezicht gerelateerd aan de mate waarin een gebied van invloed is op het stadsbeeld of de mate waarin een gebied gevoelig is voor verrommeling. De bovenstaande ambities zijn op de volgende wijze vertaald in deze Uitwerkingsnota Beeldkwaliteit: Aan specifieke locaties die voortvloeien uit de ruimtelijke ambities wordt een hoog niveau van welstandstoezicht toegekend (niveau bijzonder of aandacht). Daar worden hogere eisen gesteld aan de architectonische kwaliteit van bouwplannen en de vormgeving van de openbare ruimte. 8 Ook kunnen gebiedsgerichte beeldkwaliteitplannen of ambitiedocumenten worden opgesteld als onderdeel van de ruimtelijke planontwikkeling. (H3.1) Bij bouwinitiatieven die betrekking hebben op bebouwing binnen de invloedssfeer van een ruimtelijke ambitie, moet hiermee rekening worden gehouden. De initiatiefnemer moet bij de bouwaanvraag kunnen motiveren op welke manier hij reageert op de ruimtelijke ambitie. Het welstandstoezicht is gedifferentieerd in vier zogenaamde toetsingsniveaus: bijzonder, aandacht, luw en vrij.

19 1.2 Toetsingsniveaus De gemeente heeft een verantwoordelijkheid als het gaat om de beeldkwaliteit van de stad. Hierbij zal zij haar aandacht voornamelijk richten op die gebieden die van belang zijn voor de stad als geheel. Hier zal meer kwaliteit worden verlangd van ontwerpers en opdrachtgevers. In veel woongebieden ligt de verantwoordelijkheid voor de beeldkwaliteit voor een deel bij de bewoners zelf. De inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte is in hoofdzaak een taak van de overheid, maar waar het gaat om het bouwen aan en om de eigen woning, heeft de eigenaar de verantwoordelijkheid om er iets goeds van te maken. Het welstandstoezicht zal zich hier vooral richten op het voorkomen van achteruitgang en verlies van bestaande ruimtelijke kwaliteit. In sommige gebieden is beeldkwaliteit minder van belang. Bijvoorbeeld bij binnenterreinen van werkgebieden, waar een representatieve functie minder noodzakelijk is. Ook valt hier te denken aan gebieden waar ruimte geboden wordt aan experimenten met particulier opdrachtgeverschap. In deze gebieden stelt de gemeente op voorhand geen esthetische eisen aan bouwwerken, maar kunnen initiatiefnemers, opdrachtgevers en betrokkenen indien gewenst zelf afspraken maken. 9 Om dit naar gebied gedifferentieerde beleid uit te kunnen voeren onderscheidt de gemeente vier zogenaamde toetsingsniveaus waaraan de zwaarte van welstandstoezicht is gekoppeld. Afbeelding Kaart Toetsingsniveaus (grootformaat kaart in bijlage

20 Toetsingsniveau bijzonder Voor gebieden waar de gemeente hoge ambities heeft ten aanzien van de te behouden of te ontwikkelen beeldkwaliteit geldt het niveau bijzonder. Het niveau bijzonder wordt toegekend aan de zogenaamde beelddragers van de stad; gebieden met hoog gewaardeerde cultuurhistorische, architectonische of landschappelijke kwaliteiten of een beeldbepalende positie in de stad. Beelddragers zijn bijvoorbeeld gebieden zoals het historisch centrum, de Waalkade, het Goffertpark, Campus Heijendaal, de Brabantse Poort en de stedelijke knopen uit de Structuurvisie Nijmegen. Maar ook de hoofdwegen, de waterwegen en de stadsranden vallen hieronder. Het is voor de stad van belang dat de ruimtelijke kwaliteit hiervan van hoog niveau is. Veel mensen beleven de stad immers vanaf deze routes. Bij bouwplannen die direct aan de belangrijke routes gelegen zijn óf van invloed zijn op het beeld van deze routes (hiermee een visuele relatie hebben) is het niveau bijzonder ook van toepassing. Ook objecten zoals monumenten, bruggen en hoogbouw zijn beeldbepalend en vallen onder het niveau bijzonder. Hetzelfde geldt voor bebouwing in de stadsranden indien deze van invloed is op het beeld vanuit het omliggende landschap. Het toetsingsniveau bijzonder geldt daarnaast voor bepaalde typen bouwplannen vanwege: 10 de bijzondere kwaliteiten van de aangrenzende gebouwen of buitenruimte. de bijzondere functie van het bouwplan, bijvoorbeeld een gebouw met een openbare functie. de omvang of importantie van het bouwplan, bijvoorbeeld hoogbouw. In gebieden waar een bijzonder niveau geldt worden er hoge eisen gesteld aan de architectonische kwaliteit van bouwplannen en de vormgeving van de openbare ruimte. Een zorgvuldige en gemotiveerde architectenselectie (ingeschreven in het architectenregister) wordt aanbevolen, bijvoorbeeld door een presentatieronde, Europese aanbesteding of een prijsvraag. Er zal een sterke positie worden ingenomen om de hoge ambities waar te maken. Professioneel opdrachtgeverschap bij bouwplannen zal gestimuleerd worden en er wordt verwacht dat er vakkundig en zorgvuldig ontworpen wordt. In gebieden met een bijzondere cultuurhistorische, architectonische of landschappelijke waarde zal de gemeente haar beleid en instrumenten inzetten om deze kwaliteiten te behouden en te versterken. Wanneer het niveau bijzonder van toepassing is worden alle vergunningsplichtige bouwwerken welstandelijk beoordeeld tot in detailniveau [op alle welstandsaspecten]. Redelijke eisen van welstand houdt een hoogstaande architectuur in. Bij plannen binnen het niveau bijzonder wordt nadrukkelijk geadviseerd om in een vroegtijdig stadium (de schetsfase) in vooroverleg te treden met de Commissie Beeldkwaliteit. Toetsingsniveau aandacht Voor gebieden waar grootschalige ontwikkelingen worden verwacht waarbij de functie, de stedenbouwkundige en /of landschappelijke structuur van het gebied sterk gaan veranderen geldt tijdens de ontwikkelfase het niveau aandacht. Wanneer een ontwikkelgebied gerealiseerd is zal voor de delen die onder het niveau aandacht vielen het niveau Luw gaan gelden. De basis voor het ruimtelijk beeld is dan immers gelegd waardoor het welstandsbeleid voor de bestaande stad toegepast kan worden. Ook aan gebieden waar de gemeente een impuls wil geven aan de beeldkwaliteit kan het toetsingsniveau aandacht toegekend worden. Het toetsingsniveau aandacht wordt aan gebieden toegekend vanwege: sterk veranderende stedenbouwkundige en landschappelijke structuur; laag gewaardeerde kwaliteiten, met de bedoeling een kwaliteitsimpuls te geven.

21 De ontwikkelgebieden in de Waalsprong vallen onder het niveau aandacht. Met uitzondering van die delen waar een bijzonder toetsingsniveau geldt én de delen die welstandsvrij zijn verklaard. In de bestaande stad is Neerbosch-West (omgeving Kinderdorp Neerbosch) een voorbeeld van een gebied met een lage ontwikkeldynamiek dat vanwege het landelijk karakter deels binnen het toetsingsniveau aandacht valt. In ontwikkelingsgebieden is de kwaliteit van het ruimtelijk beeld in wording, het beeld van de toekomstige leefomgeving wordt immers gebouwd. Dat verlangt een zorgvuldig ontwerp waarbij aandacht geschonken wordt aan die elementen die een belangrijke bijdrage leveren aan het straatbeeld. In nieuwe woongebieden zullen de eerst gerealiseerde kleine bouwwerken de trend zetten voor soortgelijke bouwwerken die later gerealiseerd worden. Daardoor kunnen de eerste bouwwerken sterk bepalend zijn voor het straatbeeld. Het is dus van belang om tijdens de ontwikkelingsfase niet alleen de kwaliteit te borgen van de hoofdbebouwing, maar ook van de kleine bouwwerken die van invloed zijn op het beeld vanuit de openbare ruimte. Daarom wordt er in deze gebieden bij de naar openbare ruimte gekeerde zijde van tuinen en erven meer kwaliteit verlangd dan in de bestaande woonwijken. 11 In gebieden waar het niveau aandacht geldt, heeft het welstandstoezicht zowel betrekking op de vormgeving op hoofdlijnen, de vormgeving van karakteristieke elementen als de detaillering van de bebouwing. Redelijke eisen van welstand betekent hier een zorgvuldige vormgeving. Platte dakkapellen en dakramen in naar openbaar toegankelijk gebied gekeerde dakvlakken zijn onder voorwaarden welstandsvrij en daarmee vergunningsvrij (H2.2). Vanwege hun invloed op het straatbeeld worden de vergunningsplichtige bijgebouwen en erfscheidingen welstandelijk beoordeeld. Hiermee worden zorgvuldig vormgegeven straathoeken en, daar waar wenselijk, herhaling van identieke bouwwerken gestimuleerd. Bij plannen binnen het niveau aandacht wordt geadviseerd om in een vroegtijdig stadium (de schetsfase) in vooroverleg te treden met de Commissie Beeldkwaliteit. Toetsingsniveau luw Voor bestaande woon- of werkgebieden waar geen grootschalige ontwikkelingen verwacht worden geldt een luw toetsingsniveau. De basis voor het ruimtelijk beeld van deze gebieden is al enige tijd geleden gerealiseerd en kleine veranderingen hebben niet direct een grote invloed op het beeld van deze gebieden. De inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte is in hoofdzaak een taak van de overheid, maar waar het gaat om het bouwen aan en om de eigen woning of bedrijf, heeft de eigenaar ook de verantwoordelijkheid om er iets goeds van te maken. Het luwe toetsingsniveau betreft in principe alle gebieden die niet vallen onder de niveaus bijzonder, aandacht of vrij. In deze gebieden is het van belang om de bestaande kwaliteiten te behouden en te waken voor achteruitgang. In gebieden waar een luw toetsingsniveau van kracht is, zullen minder strenge eisen worden gesteld aan bouwplannen. Het welstandstoezicht zal zich hier vooral richten op het voorkomen van achteruitgang en verlies van bestaande ruimtelijke kwaliteit. In gebieden waar het niveau luw geldt, heeft het welstandstoezicht heeft het welstandstoezicht voornamelijk betrekking op de vormgeving op hoofdlijnen en de vormgeving van karakteristieke elementen. Redelijke eisen van welstand betekent hier een zorgvuldige vormgeving. Platte dakkapellen en dakramen in naar openbaar toegankelijk gebied gekeerde dakvlakken zijn onder voorwaarden welstandsvrij en daarmee vergunningsvrij (H2.2). Erfscheidingen zijn onder voorwaarden welstandsvrij en daarmee vergunningsvrij (H2.2).

22 Vanwege hun invloed op het straatbeeld worden vergunningsplichtige bijgebouwen, aan- en uitbouwen (zoals erkers en garages) welstandelijk beoordeeld. Bij grotere plannen binnen het niveau luw wordt aanbevolen om in een vroegtijdig stadium (de schetsfase) in vooroverleg te treden met de Commissie Beeldkwaliteit. Toetsingsniveau Vrij In gebieden waar we ruimte willen geven aan experimenten met architectonische vormgeving en/of particulier opdrachtgeverschap willen stimuleren, stellen we vooraf geen criteria aan de vormgeving van bouwwerken. Een belangrijke succesfactor bij het stimuleren van particulier opdrachtgeverschap is dat initiatiefnemers zelf kunnen bepalen hoe hun toekomstige woning er uit komt te zien. In de Waalsprong wordt in navolging van het project Plant-je-vlag het te ontwikkelen woongebied Vossenpels welstandsvrij. In bestaande woongebieden hebben inwoners bij de keuze van hun woning een bepaald beeld gevormd van hun woonomgeving. Het welstandsvrij verklaren van bestaande woongebieden kan betekenen dat het beeld van een woonomgeving niet langer meer aansluit bij het verwachtingspatroon dat een inwoner van deze gebieden had op het moment dat hij of zij in het gebied ging wonen. Daarom komen in Nijmegen alleen nieuwbouwwijken in aanmerking als mogelijk welstandsvrij woongebied. 12 In werkgebieden die geen representatieve functie hebben en niet prominent aanwezig zijn in het stadsbeeld is een aantrekkelijk straatbeeld van minder belang. Het beeld van deze gebieden wordt vooral bepaald door functionaliteit en soberheid; een aantrekkelijk beeld staat hier niet voorop. Daar waar werkgebieden grenzen aan belangrijke openbare ruimten of woonwijken zijn ze van invloed op het stadsbeeld. De binnengebieden van dit soort werkgebieden zijn dan ook welstandsvrij; de randen van deze gebieden niet. Delen van de bedrijventerreinen Noord- en Oost Kanaalhaven, West Kanaaldijk-Sluis, Winkelsteeg en De Grift. In welstandsvrije gebieden wordt een maximale ontwerpvrijheid aan de initiatiefnemers en architecten geboden. De verantwoordelijkheid voor de beeldkwaliteit van de bebouwing komt daarmee in grote mate bij de gebruikers zelf te liggen. Initiatiefnemers, ontwikkelaars en vormgevers hebben de vrijheid om samen zelf vormgevingskaders op te stellen. Indien de wens bestaat om zaken met elkaar af te spreken, dan gebeurt dit echter door middel van privaatrechtelijke instrumenten. In welstandsvrije gebieden worden vanuit de gemeente geen welstandelijke eisen gesteld. Er geldt in deze gebieden wel een excessenregeling om tegen ernstig ontsierende situaties op te kunnen treden. (H2.3) Ontwikkelings- en transformatiegebieden Dit zijn gebieden waar grootschalige ontwikkelingen worden verwacht en waarbij de functies en de stedenbouwkundige structuur sterk gaan veranderen, zodat ook de beeldkwaliteit sterk verandert. Een voorbeeld van een ontwikkelingsgebied is de Waalsprong; een voorbeeld van een transformatiegebied is het Waalfront. In ontwikkelings-en transformatiegebieden is de bestaande situatie niet het enige referentiekader, maar zal ook de ambitie voor de toekomst het aanknopingspunt zijn voor de toetsingscriteria voor beeldkwaliteit. De gemeente streeft ernaar die ambities vast te leggen in stedenbouwkundige visies, ontwerpen, ambitiedocumenten en beeldkwaliteitplannen. De beeldkwaliteit van deze majeure ontwikkelingen kan al vroeg in het ontwikkelproces geborgd worden door de inzet van de ruimtelijk kwaliteitsteams (RKT s).

23 Groengebieden Groen vormt net als bebouwing en infrastructuur een belangrijke bouwsteen in de stad. Grootschalige groenstructuren zijn beelddragers van de stad. Kenmerkend voor deze gebieden is dat het ruimtelijk beeld vooral bepaald wordt door de groenelementen, bebouwing is vaak slechts sporadisch aanwezig en heeft een ondersteunende functie. De basis voor ruimtelijke kwaliteit van de groengebieden ligt in een goed groenontwerp; afgestemd op het gebruik van de plek en met duurzaam en beheerbaar (plant)materiaal. Vanwege de beperkte invloed van bebouwing op het beeld van deze groengebieden biedt een luw toetsingsniveau in beginsel een voldoende kwaliteitsborging, maar er zijn een aantal uitzonderingen. De Waal met haar uiterwaarden, de Ooijpolder en de stuwwal zijn van grote betekenis voor de identiteit van Nijmegen op nationaal niveau. De uiterwaarden en de Ooijpolder zijn open landschappen waarbinnen bouwwerken al snel domineren in het ruimtelijk beeld. Ook de bebouwing op de stuwwal ligt zeer prominent in het zicht vanuit de polder en is daarmee van invloed op het landschappelijk beeld. Daar waar de stad grenst aan een open landschap geldt hetzelfde. Om de landschappelijke kwaliteit van deze gebieden maximaal te borgen geldt voor bebouwing in en grenzend aan deze gebieden het toetsingsniveau bijzonder. 13 Ook het Kronenburgerpark, het Valkhof, het Hunnerpark zijn belangrijk voor het stadsbeeld van Nijmegen. Niet alleen vanwege de ligging in of tegen het centrum van de stad, maar ook vanwege de cultuurhistorische waarde. Dat laatste geldt tevens voor de villawijk op de Kwakkenberg. Het Goffertpark is de huiskamer van onze stad; een volkspark dat plaats biedt aan druk bezochte evenementen. Voor bebouwing in en grenzend aan deze gebieden geldt tevens het toetsingsniveau bijzonder.

24 14

25 H2 Welstandsvrije gebieden en bouwwerken De welstandscriteria in deze uitwerkingsnota gelden niet voor alle bouwwerken. Bouwwerken waarvoor geen omgevingsvergunning nodig is worden niet welstandelijk beoordeeld. Of voor een bouwwerk een omgevingsvergunning nodig is, is geregeld in de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en het Besluit omgevingsrecht (Bor). Door middel van de online vergunningcheck kan eenieder zien of er voor een bouwplan een vergunning nodig is ( In een aantal gevallen is de uitkomst dat een bouwplan vergunningsplichtig is, tenzij er voor de locatie waar u wilt bouwen geen welstandseisen gelden. Dit betekent dat indien er geen redelijke eisen van welstand van toepassing zijn, er geen omgevingsvergunning nodig is. 15 In Nijmegen zijn gebieden aangewezen waar geen welstandseisen gelden; de zogenaamde welstandsvrije gebieden. Daarnaast zijn een aantal kleine bouwwerken welstandsvrij verklaard. Of een bouwwerk welstandsvrij is hangt dus af van het gebied waarin gebouwd wordt. Overigens betekent welstandsvrij niet automatisch ook vergunningsvrij! In de reguliere woongebieden kunnen kozijnwijzigingen in de voorgevel welstandsvrij zijn, maar vanwege de landelijke regelgeving blijft een omgevingsvergunning noodzakelijk. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor een dakkapel aan de achterzijde die geen plat dak heeft. De online vergunningcheck geeft aan of een vergunning nodig is. 2.1 Welstandsvrije gebieden In welstandsvrije gebieden wordt een maximale ontwerpvrijheid aan de initiatiefnemers en architecten geboden. De verantwoordelijkheid voor de beeldkwaliteit van de bebouwing komt daarmee in grote mate bij de gebruikers zelf te liggen. In welstandsvrije gebieden zijn geen redelijke eisen van welstand van toepassing. Er geldt in deze gebieden wel een excessenregeling om tegen ernstig ontsierende situaties op te kunnen treden. (H2.3) De welstandsvrije gebieden staan aangegeven op de kaart Toetsingsniveaus Nijmegen in de bijlage (niveau Vrij). Indien een (ver)bouwplan in een welstandsvrij gebied betrekking heeft op een monument of zich bevindt binnen de invloedssfeer van een monument dan geldt het bijzondere toetsingsniveau. Hetzelfde geldt voor hoogbouwobjecten binnen de welstandsvrije gebieden vanwege hun uitstraling op grote delen van de stad. 2.2 Welstandsvrije bouwwerken Als wordt voldaan aan de hieronder genoemde voorwaarden gelden er voor onderstaande bouwwerken geen redelijke eisen van welstand. A Dakramen, daklicht, lichtstraat of soortgelijke daglichtvoorziening in een dakvlak a. Er wordt voldaan aan de voorwaarden in het Besluit omgevingsrecht (Bor); b. Op het betreffende bouwwerk is het toetsingsniveau Aandacht of Luw van toepassing; c. Het betreft de eerste daglichtvoorziening in het dakvlak (per woning gerekend). B Erf- of perceelsafscheidingen a. Er wordt voldaan aan de voorwaarden in het Besluit omgevingsrecht (Bor); b. Het betreft een erfscheiding bij een grondgebonden woning;