SRI Nieuws. SRI: duurzaamheid in actie. Inhoud. 2 Bijdragen aan de langetermijnperformance opkomende markten door rekening te houden met ESG-risico s

Transcriptie

1 Voor professionele beleggers - Zomer 2011 SRI Nieuws Inhoud 2 Bijdragen aan de langetermijnperformance van de opkomende markten door rekening te houden met ESG-risico s 5 Rondetafelgesprek: de visie van experts op institutionele beleggers en SRI 10 Klimaatverandering: feiten en gevolgen 14 SRI-gerelateerde dochterondernemingen van BNP Paribas Investment Partners SRI: duurzaamheid in actie De afgelopen maanden vonden er zowel in Japan, Europa als de Verenigde Staten ingrijpende gebeurtenissen plaats. De effecten hiervan tonen dat menselijke en milieufactoren onlosmakelijk verbonden zijn met de economie en de financiële wereld. En dit is nu net het fundamentele principe van duurzaam en verantwoord beleggen ( Sustainable and Responsible Investment (SRI) ). Deze editie kijkt vanuit drie gezichtspunten naar dit belangrijke vraagstuk. Eerst beschouwen wij de opkomende markten, die uitzonderlijke beleggingskansen bieden: wij delen de visie dat criteria op het gebied van ecologische, sociale en corporate governance-praktijken (ESG) vandaag de dag een belangrijke rol spelen in het beoordelen en beheren van risico s. Wij kijken ook naar wat SRI betekent voor institutionele beleggers door te spreken met consultants en opinieleiders over hun ideeën over de recente ontwikkelingen in SRI en de toekomstverwachtingen. Klimaatverandering is een ander belangrijk probleem voor zowel de economie als voor beleggers. Anderhalf jaar na de conferentie in Kopenhagen inventariseren wij de maatregelen die in Europa en Azië zijn genomen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en een economische ontwikkeling die minder afhankelijk is van conventionele energiebronnen te bevorderen. Wij hopen dat u deze artikelen met plezier zult lezen en horen graag wat u ervan vond! Philippe Marchessaux CEO - BNP Paribas Investment Partners

2 Bijdragen aan de langetermijnperformance van de opkomende markten door rekening te houden met ESG-risico s1 Deze basis voor beleggingskansen is echter ook een belangrijke risicobron De beleggerswereld is het er waarschijnlijk grotendeels over eens dat de opkomende markten vele kansen bieden: door beleggingen in lokale bedrijven, door rechtstreeks in te zetten op alternatieve beleggingen in deze regio s of door in te stappen bij bedrijven die hun activiteiten uitbreiden naar de opkomende markten. Er zijn dus overtuigende beleggingsargumenten. Minder duidelijk zijn de effecten van deze beleggingen voor maatschappij en milieu. Als beleggers vol willen profiteren van het brede scala aan beleggingskansen in deze landen, en tegelijkertijd hun reputatie niet in de waagschaal willen stellen, moeten zij verder kijken dan aandelenspecifieke risico s en risicobeheer op een meer holistische wijze benaderen. Zij moeten bredere structurele risico s zoals armoede, waterschaarste of voedselveiligheid als een integraal onderdeel van hun beleggingsproces beschouwen. Opkomende markten, opkomende risico s Wij menen dat de opkomende markten ontegenzeglijk een toekomstige bron van groei en rendement zijn. De hoeveelheid kapitaal die direct of indirect wordt ingezet in de opkomende markten neemt toe en dit zal naar verwachting zo blijven. Fotorechten: Jean-Michel André De belangstelling is vooral te danken aan de sterke lokale economieën, vooral in vergelijking met de recente magere prestaties van de ontwikkelde economieën. Daarnaast wordt de belangstelling van de beleggers aangewakkerd door de bevolkingsgroei, de toenemende middenklasse, de lage arbeids- en fabricagekosten, de veranderingen in eetpatronen en de onvoldoende of niet ontgonnen natuurlijke hulpbronnen. 2 - Voor professionele beleggers Deze basis voor beleggingskansen is echter ook een belangrijke risicobron. Lage loonkosten kunnen een uitvloeisel zijn van onaanvaardbare arbeidsomstandigheden. Een gebrek aan milieu-infrastructuur biedt recyclingbedrijven een mogelijkheid uit te breiden, maar verhoogt de afvalbeheerkosten voor anderen. Economische en bevolkingsgroei zorgt voor nieuwe markten, maar verhoogt ook de druk op steeds schaarsere natuurlijke hulpbronnen zoals landbouwgrond, bossen en water. De kosten verbonden met water en andere grondstoffen, de verstoring van bedrijfsactiviteiten, de uitgaven om belanghebbenden bij de activiteiten te betrekken en de transportkosten stijgen steeds verder. Er is ook een hoger risico op protestacties of conflicten (met alle gevolgen van dien voor de continuïteit van het bedrijf en/of de noodzaak tot betere beveiliging), schade aan de reputatie van de onderneming of de reputatie van haar beleggers (bijvoorbeeld in het geval van kinderarbeid of inbreuk op de mensenrechten) of zelfs het verlies van de hele investering (als een fabriek of activiteit definitief gesloten moet worden bijvoorbeeld). 1 Ecologische, sociale en governance-criteria

3 SRI Nieuws - BNP Paribas Investment Partners - Zomer 2011 Helena Vines Fiestas Co-Head of SRI Research BNP Paribas Investment Partners Deze risico s worden versterkt door structurele uitdagingen zoals relatief lage normen voor governance, een grote mate van armoede en ongelijkheid, de gewoonlijk slechte infrastructuur die de kosten voor bedrijven in deze landen kan doen stijgen en algemene zorgen over de zwakkere regelgeving en handhaving hiervan in ontwikkelingslanden. Gebeurtenissen zoals het intrekken van de vergunning van een toonaangevende drankenfabrikant in de Indiase staat Kerala, of de ervaring van een wereldwijd leider in water- en afvalbeheer die zich moest terugtrekken uit Bolivia en Argentinië, moeten beleggers eraan helpen herinneren dat het niet goed kan zijn te willen profiteren van armoede en ongelijkheid en dat tegenmaatregelen door de lokale overheid een van de belangrijkste redenen zijn dat vele investeringen verloren gingen of minder opbrachten dan zou kunnen worden verwacht. Toenemende sociale en regelgevingsdruk Hoewel beleggers alleen verantwoordelijk zijn voor het beheer van directe risico s op hun belegging, is het belangrijk in te zien dat beleggingsactiviteiten niet in een vacuüm plaatsvinden. Er zijn drie redenen waarom beleggers een proactieve aanpak moeten hanteren bij het beheren van de sociale en milieugevolgen van al hun beleggingen. In de eerste plaats zijn er collectieve risico s die voor alle beleggers gelden. Beleggers in opkomende markten zijn, zowel in hun eigen land als in de ontvangende landen, onder vuur komen te liggen omdat zij niet genoeg aandacht zouden besteden aan de ecologische of sociale gevolgen van hun beleggingen. Zij zijn ervan beschuldigd te beleggen in projecten of bedrijven die het milieu schaden, de mensenrechten met voeten treden, aan conflicten bijdragen of andere ongewenste effecten hebben. Dit heeft gevolgen voor alle beleggers, niet alleen de direct betrokkenen: bepaalde overheden staan minder open voor buitenlandse investeringen en doen waarschijnlijk minder om de belangen van buitenlandse investeerders te beschermen. Ook kunnen bepaalde bedrijven hinder ondervinden bij het waarborgen van een veilige bedrijfsvoering. Argentinië, Brazilië en Uruguay bijvoorbeeld nemen alle drie maatregelen om zowel buitenlandse individuen als bedrijven ervan te weerhouden land te bezitten om zo speculatieve praktijken te voorkomen. Dit zal echter van invloed zijn op alle investeringen in de landbouwsector. Beleggers worden steeds sterker gevolgd door de media en de maatschappij en zo gedwongen om een meer verantwoordelijke benadering te hanteren Ten tweede worden beleggers steeds sterker gevolgd door de media en de maatschappij en zo gedwongen om een meer verantwoordelijke benadering te hanteren voor de manier waarop zij hun beleggingen beheren en deze druk zal in de loop van de tijd waarschijnlijk alleen maar toenemen. Pensioenfondsen en fondsbeheerders zelf, evenals de bedrijven waarin zij beleggen, zijn ondertussen het doelwit van maatschappelijke campagnes: Britse pensioenfondsen werden expliciet aangesproken in Oxfam s campagne tegen het farmaceutische bedrijf Novartis vanwege zijn praktijken in India. Ten derde beginnen overheden en toezichthouders via regelgeving in te spelen op de groeiende maatschappelijke druk om beleggers transparant te werk te laten gaan en verantwoordelijkheid te laten tonen voor sociale en milieugevolgen (bijv. de verplichte informatie die bedrijven moeten verstrekken over klimaatveranderingsrisico die de Amerikaanse beurstoezichthouder, de Securities and Exchange Commission eist. Overheden moedigen het proces aan met stimuleringsmaatregelen voor duurzaam en verantwoord beleggen (SRI). Voor professionele beleggers - 3

4 Beleggers moeten ervoor zorgen dat hun beleggingen bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van een land en deze niet ondermijnen Zo schrijft de Franse regering bijvoorbeeld voor dat bedrijven ten minste één solidariteits SRI fondstype opnemen in spaarregelingen voor medewerkers. Wanneer de beleggingsgemeenschap zich afzijdig houdt, zijn er misschien minder mogelijkheden om op lange termijn rendementen te genereren in de opkomende markten. Meer dan klassiek risicobeheer De te beheren risico s zijn niet alleen risico s verbonden aan de specifieke risicorendementskenmerken van de belegging. Bedrijven worden geconfronteerd met aanzienlijke risico s die niet gerelateerd zijn aan de activiteiten zelf, maar aan de bredere context waarin de onderneming opereert. Daarom kunnen deze niet eenvoudigweg worden aangepakt door betere due diligence of beleggingsanalyse. Solide risicobeheerstrategieën moeten ook rekening houden met de algemene en marktomstandigheden in een maatschappij die volop in ontwikkeling is. Beleggers moeten zowel financiële als ontwikkelingsrendementen op één lijn zien te krijgen. Een gezonde risicobeheerstrategie omvat drie onderscheiden maar aan elkaar gerelateerde elementen: Een robuust proces om de met beleggingen samenhangende ecologische, sociale en governance-vraagstukken te identificeren en te beoordelen De bereidheid om met de bedrijven waarin geïnvesteerd wordt samen te werken aan een doeltreffende aanpak van sociale en milieukwesties. Er zijn vele voorbeelden te noemen waar beleggers eraan hebben bijgedragen dat meer verantwoordelijkheid werd genomen. Deze betreffen een grote verscheidenheid aan vraagstukken, waaronder de beschikbaarheid van geneesmiddelen voor mensen die in armoede leven, de aanpak van HIV/AIDS en het waarborgen van arbeidsnormen in mondiale aanvoerketens. Zo kan ook aandacht voor de vraag hoe bedrijven omgaan met klimaatveranderingsrisico s ertoe leiden dat zij hun broeikasgasuitstoot verminderen De bereidheid om samen te werken met belanghebbenden, zoals beleidsmakers, andere beleggers, maatschappelijke organisaties en internationale financiële instellingen om zo de juiste normatieve kaders of voorwaarden te scheppen of te verbeteren in relatie tot de ecologische en sociale dimensie van de belegging. Twee goede voorbeelden zijn de ondersteuning die beleggers geven aan het initiatief voor transparantie in de olie- en mijnbouwindustrie (Extractive Industries Transparency Initiative (EITI)2 en de bijdrage aan overheidsbeleid van de werkgroep van institutionele beleggers voor klimaatverandering (Institutional Investors Group on Climate Change (IIGCC)3. Door bij te dragen aan duurzame ontwikkelingen kunnen beleggers rendementen op lange termijn veiligstellen Fotorechten: Jean-Michel André In de zomereditie 2010 van deze publicatie onderstreepte het SRI-researchteam zowel de positieve als de negatieve gevolgen van de verdergaande liberalisering van de economie in ontwikkelingslanden. Wij stelden dat overheden in de opkomende markten om hun legitimiteit te behouden, in ieder geval ten opzichte van hun eigen electoraat, serieus moesten investeren in sociale vooral gezondheid en onderwijs en milieu-infrastructuur. Vervolgens vestigden wij de aandacht op de verantwoordelijkheid van regeringen om in bepaalde basisbehoeften te voorzien en de kansen die beleggers hebben om direct aan de ontwikkeling bij te dragen door te investeren op cruciale terreinen als gezondheid of infrastructuur. Wij gaan nu een stap verder. Om het brede scala aan beleggingskansen te kunnen benutten dat deze landen biedt, moeten beleggers ervoor zorgen dat hun beleggingen bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van een land en deze niet ondermijnen. Wanneer dit niet gebeurt, betekent dat niet alleen dat een afzonderlijke belegging risico loopt, maar kan het landen ook aanmoedigen om buitenlandse investeringen te beperken, zoals wij al in Bolivia en andere Latijns-Amerikaanse landen hebben gezien. In een toekomstige uitgave van SRI Nieuws zullen wij dieper ingaan op de drie vermelde elementen van een solide risicobeheerstrategie voor beleggingen in de opkomende markten. 4 - Voor professionele beleggers

5 SRI Nieuws - BNP Paribas Investment Partners - Zomer 2011 Rondetafelgesprek: de visie van experts op institutionele beleggers en SRI In 2010 hield Novethic samen met Eurisif een enquête onder meer dan 250 Europese bezitters van activa over hun benadering van SRI. De uitkomsten, gepubliceerd in een eerdere uitgave van SRI Nieuws1, toonden een aantal veelal positieve trends. Wij willen graag een ander perspectief toevoegen aan de onderzoeksresultaten: dat van consultants en opinieleiders die met institutionele beleggers aan deze vraagstukken werken. In dit rondetafelgesprek geven wij vier deskundigen met een zeer verschillende achtergrond het woord: zij werken voor Novethic, een SRI-onderzoekscentrum en media-expert op het gebied van duurzame ontwikkeling, voor Cedrus Partners, een SRI-beleggingsadviesmaatschappij voor Franse institutionele beleggers, voor Mercer, een toonaangevend internationaal consultancybedrijf met een bedrijfseenheid gericht op SRI en ESG, en voor BNP Paribas Investment Partners, een innovator in SRI-vermogensbeheer. 1 Zie artikel European survey shows diversity of approaches to ESG integration uit de wintereditie 2010 van SRI Nieuws Voor professionele beleggers - 5

6 Merkt u verandering in de benadering van SRI door institutionele beleggers? Ziet u afwijkingen in de trends tussen landen of regio s? Denkt u dat deze verschillen kleiner worden? Will Oulton Will kwam in mei 2010 in dienst van Mercer als hoofd verantwoord beleggen voor de afdeling beleggingsadvies in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Daarvoor was hij directeur verantwoord beleggen bij FTSE Group, waar hij de ontwikkeling leidde van FTSE s wereldwijde duurzaamheidsindices en diensten. In februari 2010 werd hij benoemd tot vice-voorzitter van het Europese forum voor duurzaam beleggen (European Sustainable Investment Forum). Hij is lid van verschillende adviescommissies in de beleggingsbranche. Mercer is een toonaangevende mondiale aanbieder van advies-, uitbestedings- en beleggingsdiensten, met wereldwijd meer dan cliënten. In 2004 richtte Mercer een bedrijfseenheid op gericht op SRI- en ESG-vraagstukken. Deze eenheid heeft 16 gespecialiseerde professionals in dienst, die over de hele wereld rechtstreeks werken met belangrijke beleggers om de meeste geavanceerde strategieën en implementatieplannen te ontwikkelen. Zij werken steeds vaker samen met Mercer s beleggingsadviseurs om voor cliënten tot volledig integrale oplossingen te komen. Over de hele wereld heeft de eenheid inmiddels al advies op het gebied van verantwoord beleggen uitgebracht voor nationale pensioenregelingen, sponsors van bedrijfspensioenen, stichtingen, brancheorganisaties en andere belangrijke institutionele beleggers. Ga voor meer informatie over Mercer naar Anne-Catherine Husson-Traore (Novethic): De ESG-cultuur verspreidt zich snel, en zelfs al is SRI nog steeds een nichebeleggingsstrategie, de groei ligt wel boven de tien procent. Elke ingrijpende gebeurtenis de financiële crisis, BP, Fukushima zorgt ervoor dat het verband tussen deze uitdagingen en de managementpraktijk steeds duidelijker wordt. Deze bewustwording moedigt institutionele beleggers aan om ESG-criteriamatrixen te gebruiken om een beter inzicht te krijgen in de financiële risico s die aan hun beleggingen zijn verbonden. Een andere onderliggende Europese trend draait om de ethische overwegingen waar vooral in de noordelijkere landen van Europa veel aandacht voor is. Nederlandse pensioenfondsen moesten bijvoorbeeld hun beleggingen in wapenfabrieken verdedigen. In landen waar de bevolking en de politici zich zorgen maken over deze zaken, zien wij dat bepaalde sectoren worden uitgesloten, omdat institutionele beleggers hun reputatie willen beschermen. In Frankrijk is de belangrijkste factor de zoektocht naar met ESG-factoren verbonden waarde. Omdat de besluitvorming langzaam verloopt, bevinden veel institutionele beleggers zich nog in de testfase. Het is in dit verband interessant om op te merken dat veel Franse vermogensbeheerders de PRI al getekend hebben, maar dat institutionele beleggers nog niet zo ver zijn. Benoît Magnier (Cedrus Partners): Ik ben het met Anne-Catherine eens, de institutionele beleggers hebben wel vooruitgang geboekt, maar erg veel animo is er niet. Bij Cedrus werken wij al bijna tien jaar met verschillende grote beleggers aan het thema SRI en wij denken dat bepaalde cijfers over de sterke groei van deze markt overdreven zijn en de realiteit verkeerd voorstellen. In Frankrijk zien wij drie groepen ontstaan. Voorop lopen degenen die zich echt bewust zijn van de uitdagingen en die ervoor gekozen hebben om verantwoord beleggen te integreren in hun beleggingsbeleid. Dit kan verschillende vormen aannemen: het implementeren van aan hun instelling aangepaste ESG-criteria, het afsluiten van een contract met ratingbureaus, het gebruiken van vaak normatieve uitsluitingsfilters, het (weliswaar voorzichtig) vervullen van de rol van actieve aandeelhouder en zelfs het laten uitvoeren van specifiek ESG-onderzoek. Dan komen de beleggers die nog steeds de markt testen en stap voor stap leren, vaak onder invloed van hun raad van toezicht, of de financiële commissie of de vakbonden. Dit is vooral het geval waar het gaat om werknemersspaarregelingen, een van de sectoren waarin SRI de grootste ontwikkeling doormaakt. Tot slot is er een groep die besloten heeft hun activa te beoordelen, maar zonder grote gevolgen voor het beheer ervan en zonder een SRI-proces te implementeren. Zij hebben als doel om te tonen dat ze bovengemiddeld presteren. Dit wordt vergemakkelijkt door de betere SRI-ratings voor de large caps die vaak overwogen zijn in portefeuilles. Zo vermijden zij dat zij een SRI-beleid moeten implementeren of zich er nader in moeten verdiepen. Naar onze mening is de benadering van deze groep niet juist. Will Oulton (Mercer): Wij zien grote verschillen in de benadering van verantwoord beleggen in Europa. Met uitzondering van een relatief klein aantal toonaangevende fondsen zijn er nog steeds veel beleggers die zich nauwelijks bewust zijn van de implicaties van verantwoord beleggen. Vaak leeft de perceptie dat verantwoord beleggen of het opnemen van ESGgerelateerde thema s betekent dat er sprake is van op basis van normen gefilterde ethische beleggingen. Er moet dus nog heel veel gebeuren om de bewustwording van institutionele beleggers te versterken en om bestuurders te overtuigen van de voordelen op lange termijn van het rekening houden met ESG-factoren. Op verschillende markten spelen ook verschillende factoren een rol: zo zijn Zwitserland en Duitsland bijvoorbeeld veel sterker op duurzaamheid gericht dan veel andere Europese landen. 6 - Voor professionele beleggers

7 SRI Nieuws - BNP Paribas Investment Partners - Zomer 2011 De belangrijkste benaderingen van SRI-beleggingen zijn best in class, thematisch, of uitsluiting van bedrijven/sectoren; wat zijn de trends en ontwikkelingen binnen elk van deze benaderingen? Will Oulton (Mercer): Een trend die wij in heel Europa zien is de toenemende belangstelling voor de integratie van ESG-factoren in de gewone beleggingsprocessen, onafhankelijk van de specifieke beleggingsstrategie. In de loop van de tijd zou dat moeten leiden tot betere praktijken van de vermogensbeheerders. In het VK is dit gekoppeld aan de focus op rentmeesterschap, waarbij betrokkenheid en stemgedrag een belangrijke rol spelen. De Britse Stewardship Code (rentmeesterschapscode) is opgesteld om de dialoog tussen beleggers en de bedrijven waarin zij beleggen te verbeteren, onafhankelijk van het feit of de vermogensbeheerfunctie wordt uitbesteed. Een andere trend die wij de laatste 12 tot 18 maanden zien, is de toename van themabeleggingen in milieugerelateerde markten, waaronder een groeiende belangstelling voor illiquide activa met een milieuthema, zoals infrastructuur, bosland en landbouw. Anne-Catherine Husson-Traore (Novethic): Het idee om zich niet te beperken tot de best in class -benadering doet steeds meer opgang. De ESG-criteria zijn hieraan gekoppeld, waardoor de portefeuille vaak controversiële waarden bevat. Vandaar het idee om te werken op basis van normatieve uitsluiting, waardoor bijvoorbeeld bedrijven worden verwijderd die zich duidelijk niet aan internationale conventies zoals die van de ILO 2 houden. Er is een trend om een mix aan benaderingen te gebruiken, die dan best in class -screening omvat, maar ook normatieve uitsluiting en engagement. Dit geldt voor Nederland, Frankrijk, Groot- Brittannië en de Scandinavische landen. De Duitse pensioenfondsen houden zich momenteel maar weinig met deze vraagstukken bezig, hun cultuur blijft puur financieel gericht. Hoewel hier ook wel verandering in komt, hebben zij tot nu toe vooral gefocust op beleggingen met een milieuthema in hernieuwbare energie en schone technologie. Benoît Magnier (Cedrus Partners): Franse institutionele beleggers richten zich steeds meer op normatieve uitsluiting en engagement, ideeën die voortvloeien uit de Angelsaksische traditie, in plaats van op best in class, een benadering die soms moeilijk uit te leggen is. Sommige Franse instellingen kiezen ervoor om zich aan te sluiten bij de uitsluitingslijsten van Noorse pensioenfondsen, waardoor zij twee vliegen in één klap vangen: zij profiteren van erkend onderzoek en laten de verantwoordelijkheid voor de uitsluiting over aan een andere autoriteit. Wij zien in Frankrijk ook vraag naar actief thematisch beheer. Dit is eenvoudig te begrijpen en doet recht aan de belangrijkste uitdagingen, de vergrijzing, klimaatverandering, hernieuwbare energie enz. Aan de andere kant is de implementatie ervan niet eenvoudig en institutionele beleggers beginnen in te zien dat de volatiliteit reëel is en dat er technische expertise nodig is om de thema s en de bijbehorende risico s te beheersen. Dit soort beheer wordt meestal uitbesteed aan beheerders die ervaring hebben op dit terrein. Voegt ESG-beheer financiële waarde toe? Benoît Magnier (Cedrus Partners): Deze discussie is al achterhaald. Er zijn zo veel verschillende benaderingen en het onderzoek is niet noodzakelijk robuust genoeg. Bovendien zijn er veel vooroordelen. SRI is een vrij recente trend en portefeuilles zijn in de loop van de tijd gewijzigd. Ook met SRI zijn er goede en slechte beheerders. Wij willen SRI-beheerders graag vergelijken binnen een zorgvuldig samengestelde groep, zodat wij appels met appels kunnen vergelijken. Dit is veel interessanter en is ook wat wij elk kwartaal doen. Anne-Catherine Husson-Traore (Novethic): Tien jaar geleden waren SRI-fondsen nieuwe producten die getest moesten worden. Institutionele beleggers waren zo sterk resultaatgericht dat dit ook de focus van de branche werd. Al het onderzoek dat is uitgevoerd toont niets aan, behalve dat het resultaat door SRI niet negatief beïnvloed wordt. Anne-Catherine Husson-Traore Anne-Catherine studeerde journalistiek aan het Franse Centre de Formation des Journalistes en heeft een master in publiekrecht. In 2001 ontwikkelde zij de website en sinds 2006 is zij directeur van Novethic. Als SRI-deskundige spreekt zij veelvuldig op conferenties en zij is ook hoofdredacteur van L Essentiel de l ISR ( SRI Essentials ), een vakblad dat elk kwartaal verschijnt. Novethic is een dochteronderneming van Caisse des Dépôts en is een onderzoekscentrum voor SRI en maatschappelijk verantwoord ondernemen en heeft veel deskundigheid in huis over duurzame ontwikkeling. Novethic werd in 2001 opgericht en is momenteel de enige aanbieder van SRI-gegevens over de Franse markt. Het onderzoekscentrum voert kwantitatieve en kwalitatieve analyses uit van belangrijke SRI-ontwikkelingen in Frankrijk en in de rest van Europa, en houdt zich bezig met thematisch onderzoek op deze terreinen. In 2009 begon Novethic met de uitreiking van SRI-labels aan fondsen die in Frankrijk verkocht worden. Ga voor meer details over Novethic naar 2 International Labour Organisation Voor professionele beleggers - 7

8 Benoît Magnier Benoît is partner en medeoprichter van Cedrus Partners. Hij werkte bijna 20 jaar voor verschillende vermogensbeheerondernemingen, waaronder Dexia Asset Management, Lazard Frères Gestion en Banque du Louvre. In 2001 breidde hij zijn werkterrein uit naar consultancy door in dienst te treden van bfinance, voor hij Altedia IC oprichtte, samen met Raymond Soubie, die indertijd bestuursvoorzitter van Altedia was. Cedrus Partners is een beleggingsadviesbedrijf dat werkt voor institutionele beleggers, bedrijven en privébanken. De voornaamste doelstelling van de onderneming is beleggers te helpen bij het selecteren en proactief monitoren van fondsen, voornamelijk door adviesdiensten te leveren betreffende fondsen-van-fondsen of gestructureerde producten op basis van actieve mandjes van fondsen. Cedrus Partners levert adviesdiensten voor meer dan 1,5 miljard EUR aan activa. Sinds 2004 ontwikkelt Cedrus Partners kwalitatief onderzoek over meer dan 450 maatschappelijk verantwoorde en duurzame fondsen. Met zes gespecialiseerde analisten heeft Cedrus een van de grootste SRI-teams in Europa. De onderneming speelt een actieve rol in initiatieven op het gebied van maatschappelijke verantwoordelijkheid en heeft zich verbonden aan de PRI (Principles for Responsible Investment, principes voor verantwoord beleggen) en het Global Compact van de VN. Cedrus Partners is lid van het Franse forum voor verantwoord beleggen. Door de transparantie over de positionering van SRI-fondsen te verbeteren stelt Cedrus Partners individuele beleggers in staat om met persoonlijke criteria te beleggen, met nog steeds hoge rendementen als doelstelling. Ga voor meer informatie over Cedrus Partners naar Marko van Waveren Hogervorst (BNPP IP): Onze ervaring in de verschillende beleggingsklassen toont dat SRI-beheer het over een periode van drie tot vijf jaar net zo goed doet als conventioneel beheer en dat het in bepaalde gevallen kan zorgen voor aanzienlijk betere prestaties dan de benchmark. SRI-portefeuilles worden echter vaak samengesteld op basis van financiële en niet-financiële aanbevelingen. De vraag is of het al dan niet mogelijk is om de relatieve bijdrage te bepalen van beide, soms tegenstrijdige, invalshoeken aan de boven- of ondergemiddelde prestaties van de portefeuille. Ons eigen onderzoek van een universum van eurozoneaandelen lijkt erop te wijzen dat ESG-criteria een aanzienlijke bijdrage aan de financiële resultaten leveren. Is het naast de financiële resultaten ook mogelijk om de sociale en milieuwaarde te meten die door SRI-portefeuilles wordt toegevoegd? Marko van Waveren Hogervorst (BNPP IP): Dit is essentieel. Ik zou zelfs zo ver willen gaan te stellen dat verantwoord beleggen zinloos is tenzij je in staat bent aan te tonen dat het zowel financieel rendement (wij richten ons natuurlijk op beleggers, niet op filantropen) als niet-financiële resultaten oplevert. Ten aanzien van dit laatste punt zijn er diverse pogingen ondernomen. Sommige onderstrepen de gemiddelde ESG-rating van de portefeuille ten opzichte van de benchmark. Deze is interessant is maar blijft vaak abstract. Wij geven de voorkeur aan indicatoren die het mogelijk maken om objectief te meten of een SRI-portefeuille bedrijven omvat die meer banen scheppen, minder CO 2 uitstoten en een onafhankelijkere raad van commissarissen hebben dan de concurrentie. Deze indicatoren zijn geschikt voor de kengetallen die gewoonlijk worden gebruikt om de financiële eigenschappen van portefeuilles te meten. Anne-Catherine Husson-Traore (Novethic): Het probleem is om de toegevoegde waarde te meten, waar de financiële markten momenteel nauwelijks rekening mee houden. Institutionele beleggers willen deze toegevoegde waarde meten om hun ESG-beleid te rechtvaardigen ten opzichte van hun cliënten. Wat zij dus willen, is een heel duidelijke rapportage. Het opstellen van rapporten die ESG-criteria onderstrepen, is echter niet eenvoudig. Er zijn problemen met de methoden, het verzamelen van gegevens en de betrouwbaarheid van de bronnen. Om deze hindernissen te overwinnen moeten de uitgevende bedrijven homogene gegevens leveren, elk jaar opnieuw, en relevante prestatie-indicatoren die binnen een bepaalde sector vergelijkbaar zijn. Het zou de voorkeur genieten om de niet-financiële en de financiële rapportage te combineren in een enkel rapport. Institutionele beleggers zouden druk moeten zetten op bedrijven om deze gegevens te verkrijgen. Will Oulton (Mercer): Dit is een echte uitdaging, omdat er verschillende benaderingen van duurzaam beleggen zijn. Er moet nog gewerkt worden aan het meten en het vaststellen van de waarde van sociale en milieuprestaties. Het Integrated Reporting-project zou in dit opzicht een stap voorwaarts kunnen zijn. Wij voorspellen dat in de toekomst sommige cliënten wellicht zullen verzoeken om rapporten gebaseerd op niet-financiële opbrengsten of op gecreëerde waarde. Bepaalde cliënten vragen al naar de milieuwinst van hun beleggingen, zoals de vermindering in broeikasgas per eenheid belegd vermogen, maar de beleggingsonderbouwing heeft over het algemeen de prioriteit bij onze cliënten. Hoe belangrijk zullen naar uw mening over vijf jaar verantwoorde beleggingen zijn in de portefeuilles van institutionele beleggers? Will Oulton (Mercer): Deze vraag is moeilijk te beantwoorden. De ESG-agenda moet passen bij, en niet gescheiden zijn van het assetallocatieproces voor institutionele beleggers. Binnen onze pensioenfondsen verlaagt het grootste deel van onze cliënten met toegezegdpensioenregelingen (defined benefit) het risico in hun portefeuilles met een hogere allocatie aan als veiliger beschouwde activa zoals vastrentende waarden. De vraag is daarom om te bekijken hoe een proces voor verantwoord beleggen waarde kan toevoegen in het licht van deze trend en van de situatie van de huidige portefeuille van onze cliënten. Wij menen duidelijk dat een robuust proces voor verantwoorde beleggingen geheel in lijn is met de belangen op lange termijn van onze cliënten en hun begunstigden. 8 - Voor professionele beleggers

9 SRI Nieuws - BNP Paribas Investment Partners - Zomer 2011 Anne-Catherine Husson-Traore (Novethic): Institutionele beleggers die inzicht hebben in de bijdrage van ESG aan aandelen, zullen deze benadering willen uitbreiden naar andere beleggingsklassen in hun portefeuilles. Wij hebben dit al gezien met betrekking tot private equity en obligaties. Op basis van de wereldwijde impact van de PRI de afgelopen vijf jaar en omdat wij weten dat het naleven ervan een harde afspraak is, kunnen wij alleen optimistisch zijn over de vooruitgang en de dynamiek van verantwoord beleggen in de toekomst. Benoît Magnier (Cedrus Partners): Er heerst nog steeds veel lusteloosheid en na tien jaar verbaast mij dat nog steeds, omdat deze apathie altijd sterker dan verwacht is. Vooruitgang zal eerder stap voor stap plaatsvinden. Niettemin kan er sprake zijn van katalysatoren: BP, Société Générale en Japan kunnen ervoor zorgen dat de zaken in een stroomversnelling komen. Wij moeten in ieder geval meer rekening houden met ESG-thema s. Will Oulton (Mercer): De komende vijf jaar en daarna zullen wij hogere posities zien in illiquide activa die zijn geselecteerd op basis van ESG-criteria. Wij zullen ook zien dat ESG-criteria deel gaan uitmaken van het beleggingsproces van fondsen en voor beleggingskansen gebruikt zullen worden. Dit versterkt het eerder vermelde idee, dat ESG een integraal onderdeel moet uitmaken van het beleggingsproces. Ik verwacht dat de belangstelling voor alternatieve beleggingsklassen en ESG-thema s aanhoudt. Wat zijn de belangrijkste ESG-thema s die in de komende tien jaar een rol spelen in de assetallocatie? Will Oulton (Mercer): Ik ga ervan uit dat macro-economische en maatschappelijke thema s een grotere invloed zullen krijgen op de manier waarop er naar risico wordt gekeken. Hoewel ik niet precies kan zeggen wat de thema s voor het komende decennium zullen zijn, zullen de volgende er waarschijnlijk toe behoren: klimaatverandering, zekerheid over de watervoorziening, bevolkingsgroei, achteruitgang van ecosystemen en vervuiling. Ik zou ook het gefragmenteerde overheidsbeleid ten aanzien van klimaatverandering willen noemen, met kwesties als emissiedoelen en mechanismen om het gebruik van hernieuwbare energie te ondersteunen. Wij beschouwen de beoordeling van klimaatgerelateerde risico s en de aanpassing van wereldwijde multi-assetportefeuilles aan beleid, technologie en de fysieke gevolgen van klimaatverandering in de loop van de tijd als een belangrijk deel van de assetallocatiestrategie van institutionele beleggers. Dit zal in de toekomst worden gezien als de juiste praktijk, omdat de waarde van de potentiële verliezen en de beleggingskansen volgens ons onderzoek een omvang van biljoenen dollars kunnen hebben. Marko van Waveren Hogervorst (BNPP IP): Het is moeilijk te bepalen welke thema s de grootste impact zullen hebben. Niettemin is het essentieel om inzicht te hebben in de risico s verbonden aan klimaatverandering en om hiermee rekening te houden bij besluiten over assetallocatie en over verschillende beleggingsklassen. Mercer vraagt beheerders zoals wij al of wij ESG-factoren hebben opgenomen in het beleggingsproces. Wij zien dat deze benadering ook steeds vaker opgeld doet bij andere consultants. Benoît Magnier (Cedrus Partners): Wij zien een reële vraag naar ondersteuning bij het samenstellen van fondsen-van-fondsen die beleggen in duurzame ontwikkeling. Deze fondsen leggen de nadruk op thema s en sectoren die veelbelovend zijn, zowel voor wat betreft de groei als het resultaat. Veranderingen in de bewustwording over energiebeleid zouden het pad moeten effenen voor uitstekende kansen. Wij verwachten ook dat er meer aandacht aan ESG-criteria wordt besteed in beleggingen gericht op de opkomende markten, omdat zij in deze landen minstens net zo belangrijk zijn als in de ontwikkelde landen. Tot slot verwachten wij dat verantwoord beleggen ook een rol gaat spelen in het beheer van staats- en bedrijfsobligaties. Marko van Waveren Hogervorst Marko werd in 2011 benoemd tot Wereldwijd Hoofd Consultant Relations van BNP Paribas Investment Partners. Voorheen vervulde hij managementposities bij Fortis Investments als Hoofd Official Institutions en bij ABN AMRO Asset Management als Hoofd Global Sales Management en als Hoofd Regional Business Development van de regionale business development-eenheid in São Paulo. Hij startte zijn loopbaan in 1994 als portefeuillebeheerder binnen de afdeling vastrentende waarden van ABN AMRO Asset Management. BNP Paribas Investment Partners zette in 2002 een team op dat zich bezighield met nietfinanciële analyses voor vragen op ESG-gebied. De SRI-expertise bestaat op dit moment uit de deskundigheid van 60 beleggingsprofessionals in tien beleggingscentra die de belangrijkste aandelenklassen en beleggingsstijlen afdekken. Met meer dan 13 miljard* EUR aan beheerd vermogen wordt de SRIexpertise van BNPP IP in Frankrijk en in de rest van Europa erkend, zoals blijkt uit het recente officiële SRI-label dat aan 12 fondsen werd toegekend. Ga voor meer informatie over BNPP IP naar *per 31/12/2010 Voor professionele beleggers - 9

10 Klimaatverandering: feiten en gevolgen De wetenschappelijke consensus zegt vandaag de dag dat er inderdaad sprake is van klimaatverandering en dat deze door de mens wordt veroorzaakt. Ondanks de aanhoudende politieke onzekerheid worden de economische gevolgen steeds duidelijker. Uit recent onderzoek blijkt dat een aantal van de grootste institutionele beleggers wereldwijd nu duidelijk rekening houdt met klimaatverandering. Wij menen dat er concrete oplossingen bestaan om de risico s ervan te beperken en om beleggingskansen te benutten die uit deze ongekende ontwikkeling voortvloeien. De verbranding van fossiele brandstoffen, de landbouw en de ontbossing hebben ervoor gezorgd dat de uitstoot van broeikasgas de afgelopen 40 jaar met 70% is gestegen. Als gevolg hiervan is de concentratie van kooldioxide in de atmosfeer met een derde gestegen naar 380 ppm 1, ruim boven het niveau van voor het industriële tijdperk van 280 ppm. Een directe consequentie die wetenschappers van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) aangeven, is dat de gemiddelde temperatuur tegen 2050 zou stijgen met 2 tot 6 graden Celsius. Tot nu toe is het meest opvallende effect van de klimaatverandering een aanzienlijke toename geweest in de frequentie en ernst van extreme weersomstandigheden zoals hitte- en koudegolven, droogtes en overstromingen, die dramatische gevolgen hebben voor de lokale bevolking en de economie. Tot de voorbeelden hiervan horen de overstromingen in Pakistan, de droogte in Zuidoost-Australië, de verstoring van de landbouwproductie door veranderende moessonpatronen in Azië, het stopzetten van kerncentrales in Frankrijk vanwege het gebrek aan water voor de koelsystemen en het gebrek aan water voor waterkrachtcentrales in Zuid-Europa. Hoewel er op lokaal niveau nog onderzoek moet worden gedaan naar de economische gevolgen van klimaatverandering lijken de resultaten tot nu toe uit te wijzen dat wanneer de klimaatverandering niet wordt aangepakt, dit aanzienlijke gevolgen kan hebben voor de productiemiddelen en een verlaging van 5% betekent voor het verwachte wereldwijde bbp tegen Wat is er sinds Kopenhagen gebeurd? De topconferentie in Kopenhagen in 2009 leidde tot een consensus dat mondiale temperatuurstijging beperkt zou moeten worden tot 2 graden Celsius, maar leverde geen overeenstemming op over hoe dit te bereiken. Er blijft een kloof gapen tussen de ontwikkelde economieën, die de voorkeur geven aan doelstellingen voor de vermindering van de uitstoot, en de opkomende markten die een verlaging van de CO 2 -emissie per eenheid bbp ondersteunen, maar niet bereid zijn een beperking te accepteren op de totale uitstoot. Desondanks is er zowel op nationaal als regionaal niveau actie ondernomen om de CO 2 - uitstoot te beperken. Daarnaast zijn overheden begonnen de strategische doelstellingen van energiezekerheid en een grotere onafhankelijkheid van geïmporteerde fossiele brandstoffen aan te pakken. Hoewel er door de regering Obama in de VS niet of nauwelijks vooruitgang is geboekt, is Europa gestart met zijn doelstelling om de broeikasgasuitstoot in 2020 met 20% te beperken en heeft het zijn handelssysteem voor CO 2 -emissies uitgebreid naar nieuwe sectoren zoals de luchtvaart. Dit heeft al financiële gevolgen voor elektriciteitsbedrijven die sterk afhankelijk zijn van CO 2 -intensieve, kolengestookte centrales (zie figuur 1). 1 Parts per million (deeltjes per miljoen) 2 Bron: Stern Review on the economics of climate change (Stern-onderzoek over de economische aspecten van klimaatverandering) 10 - Voor professionele beleggers

11 SRI Nieuws - BNP Paribas Investment Partners - Zomer 2011 Figuur 1: Productiekosten elektriciteit per technologie EUR/MWh Eric Borremans Hoofd SRI Development BNP Paribas Investment Partners 200 EUR/MWh Nucleair Kolen Kolen/CCS Gas Wind onshore Wind Zon pv locaties met offshore veel zon Zon pv locaties met weinig zon CO 2 Subsidie laag Benchmark elektriciteitsprijs (German base load Y1) Brandstof/operationeel/financiering Subsidie hoog Bron: Cheuvreux Een andere maatregel om de economie schoner te maken heeft vorm gekregen via het stimuleringsbeleid dat in Europa, de VS en Azië na de financiële crisis is geïntroduceerd. Zuid-Korea heeft hierin een voortrekkersrol omdat meer dan 70% van het nationale plan gericht is op de ontwikkeling van schone technologieën en infrastructuur. India heeft ook stappen gezet om te komen tot een economie met een lagere CO 2 -voetafdruk en stelt zich tot doel om in % van zijn behoefte met hernieuwbare energie te dekken. De meest opmerkelijke ontwikkeling heeft zich verrassend genoeg in China voorgedaan, waar de snelle industrialisatie, de verstedelijking en de bouw van kolencentrales hebben geleid tot ernstige lucht- en waterverontreiniging, zorgen over de volksgezondheid en tot de status van grootste CO 2 -uitstoter. De goedkeuring in maart van het 12e vijfjarenplan betekende een grote doorbraak, met een totale investering van het equivalent van 770 miljard USD in energie met een lage CO 2 -uitstoot tot Gezocht: particuliere beleggers In een recent onderzoek van het World Economic Forum en New Energy Finance wordt geraamd dat, om de temperatuurstijging tot 2 graden Celsius te beperken, de investeringen in schone energie tegen miljard USD moeten bedragen, waarvan het grootste deel waarschijnlijk uit de privésector moet komen. Publieke en privé-investeringen bedroegen in 2009 echter met 150 miljard USD veel minder. Hernieuwbare energie wordt vaak gezien als wondermiddel tegen klimaatverandering, omdat de sector slechts 3% van de primaire energieproductie vertegenwoordigt en naar verwachting in afzienbare tijd met 10-30% groeit naarmate zij beter kan concurreren met fossiele brandstoffen. De productiekosten van zonnecellen zijn de afgelopen twee jaar ongeveer gehalveerd naar rond 1,30 USD/watt en dalen naar verwachting de komende jaren opnieuw met 30% of meer, naarmate de productie naar Azië wordt verplaatst en er schaalvoordelen worden behaald. Hernieuwbare energie wordt vaak gezien als wondermiddel tegen klimaatverandering Voor professionele beleggers - 11

12 De meest overtuigende beleggingskansen zijn te vinden in energie-efficiëntie In vergelijking met zonnekracht is windenergie een meer volwassen industrie. Per eind 2009 bedroeg de productiecapaciteit 159 GW, ten opzichte van 21 GW voor zonne-energie. De nieuwe capaciteit wordt vooral bijgebouwd in China, de VS, Spanje en Duitsland. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen on-shorewindenergie, die al concurrerend is met conventionele energiebronnen, en off-shorewindenergie, die zonder subsidies nog steeds niet kan concurreren vanwege de hogere installatie- en onderhoudskosten (zie figuur 1). Energie-efficiëntie, de weg voorwaarts De meest overtuigende beleggingskansen zijn volgens ons echter te vinden in energieefficiëntie, waar de komende jaren aanzienlijke middelen zullen worden ingezet. De beleggingsallocaties aan bedrijven die energie-efficiënte maatregelen aanbieden om het verbruik te reduceren, de productie te verhogen en klimaatveranderingsdoelstellingen te behalen, zullen waarschijnlijk goed zijn voor 50% van de investeringen in schone energie. Japan voorziet nu 1 biljoen JPY (8 miljard EUR) te investeren in maatregelen voor efficiënt energiegebruik om het tekort aan energie te reduceren en er zijn al EU-brede doelstellingen om in 2020 een energiebesparing van 20% te realiseren (op basis van business-as-usual - extrapolaties beginnend in 2007). Figuur 2: Performance schone technologieën t.o.v. MSCI World (januari 2009 t/m april 2011, in EUR) MSCI World index Net Return FTSE EO Renewable and Alternative Energy FTSE EO All Share FTSE EO Energy Efficiency Bron: FactSet, WM Reuters. Gegevens in EUR per 30 april 2011 Wereldwijde inspanningen voor energie-efficiëntie in de industrie, het transport en de bouw staan voor de deur, waarmee ook de marktkansen groeien voor bedrijven die producten maken zoals slimme netwerken, LED-verlichting en isolatiemateriaal. De sector heeft de afgelopen twee jaar sterk bovengemiddeld gepresteerd (zie figuur 2) en zal waarschijnlijk verder profiteren naarmate investeringen in energie-efficiëntie ook zonder subsidies lonend worden Voor professionele beleggers

13 SRI Nieuws - BNP Paribas Investment Partners - Zomer 2011 Overheden over de hele wereld spelen al in op de recente gebeurtenissen in Fukushima met een herbeoordeling van de veiligheid van hun kerncentrales en aankondigingen van sluiting van een aantal oudere reactoren. Begin mei maakte Japan bekend het aandeel van kernenergie van 50% naar 25% van de totale elektriciteitsproductie te willen terugbrengen, terwijl het kernenergiebeleid in Europa zal worden beïnvloed door de verwachte sluiting van bestaande kerncentrales en door minder nieuwe installaties. Dit veroorzaakt een aanzienlijk hiaat dat moet worden gedicht door nog meer inspanningen om de energie-efficiëntie te verbeteren aan de vraagzijde en de snellere ontwikkeling van hernieuwbare energie aan de aanbodzijde. Centraal in strategische assetallocatie Beleggingsconsultant Mercer publiceerde onlangs baanbrekend onderzoek over de impact van klimaatverandering op de strategische assetallocatie3. Dit onderzoek werd ondersteund door 14 van s werelds grootse instellingen waaronder APG en PGGM (Nederland), AP Funds in Zweden, het Noorse Overheidspensioenfonds, CalPERS (VS), VicSuper (Australië) en de Government of Singapore Investment Corporation (GIC). Het onderzoek concludeert dat de klimaatverandering de komende tien jaar een groot effect zal hebben op economieën en financiële markten. Het bevat ook een aantal praktische stappen voor institutionele beleggers om een grotere allocatie aan klimaatgevoelige activa te overwegen en om risicobeheerprocessen in te voeren waarmee vroegtijdige waarschuwing mogelijk is. Dit geeft allemaal aan dat de klimaatverandering niet meer een zaak is voor alleen milieuactivisten, maar dat deze verstrekkende en belangrijke gevolgen heeft voor alle beleggers. Beleggers kunnen klimaatveranderingsstrategieën gebruiken voor een of meer van de volgende doelstellingen: (i) reduceren van de risico s verbonden aan extreme weersomstandigheden en de toenemende kosten van CO2-emissies, (ii) posities veroveren in sectoren met superieure groeivooruitzichten als klimaat-hedging en (iii) als een praktische manier om de ontwikkeling van een duurzamere economie te ondersteunen. Er bestaan concrete beleggingsoplossingen, zoals het meten van de CO2-voetafdruk van gebruikelijke portefeuilles, om deze doelstellingen te bereiken. Tot de andere opties behoren het integreren van de kosten van CO2-uitstoot in dagelijkse beleggingsbeslissingen en de allocatie van een deel van de wereldwijde aandelenportefeuilles aan schone technologieën of alternatieve beleggingen zoals groene infrastructuurprojecten, duurzaam vastgoed of bosbouw. Hoewel er de nodige onzekerheid blijft bestaan, zijn de feiten over en de gevolgen van de klimaatverandering duidelijk. In tegenstelling tot de financiële crisis gaat de klimaatverandering niet meer voorbij en worden de kosten van niets doen alleen maar hoger. 3 Climate Change Scenarios Implications for Strategic Asset Allocation (Klimaatveranderingsscenario s implicaties voor strategische assetallocatie), Mercer, februari 2011 Voor professionele beleggers - 13

14 De SRI-gerelateerde dochterondernemingen van BNP Paribas Investment Partners Onze Investment Partners die zich bezighouden met SRI, beschikken over meer dan tien jaar ervaring. En hebben meer dan 60 beleggingsprofessionals in dienst, waardoor zij een compleet palet van duurzame beleggingsoplossingen voor institutionele en retail-cliënten in alle belangrijke beleggingsklassen bestrijken. BNP Paribas Asset Management BNP Paribas Asset Management (AM), opgericht in 1964, is de grootste partner binnen BNP Paribas Investment Partners en beschikt wereldwijd over beleggingsteams voor het beheer van de belangrijkste beleggingsklassen. SRI krijgt binnen BNPP AM vorm via een scala aan best in class en thematische strategieën voor een uiteenlopende groep van particuliere en institutionele beleggers. Onze SRI-producten beslaan diverse beleggingsklassen, waaronder aandelen, obligaties, geldmarktinstrumenten en balanced solutions. BNP Paribas Clean Energy Partners BNP Paribas Clean Energy Partners verstrekt aandelenkapitaal aan langetermijnprojecten voor de opwekking van hernieuwbare elektriciteit. Deze dochteronderneming staat onder beheer van een toegewijd, internationaal team van 11 beleggingsprofessionals, dat tot aan de uiteindelijke closing in december 2010 voor 437 miljoen euro aan eigen vermogen heeft opgehaald. BNP Paribas Epargne et Retraite Entreprise BNP Paribas Epargne et Retraite Entreprise (ERE) is gespecialiseerd in spaar- en pensioenplannen voor werknemers en was één van de eerste dochterondernemingen van BNP Paribas Investment Partners die duurzame beleggingsoplossingen promootte en verkocht. Onder de naam PHILEIS levert BNP Paribas ERE SRI als beleggingsoplossing voor spaar- en pensioenplannen van kaderpersoneel. FundQuest FundQuest, een multi-management specialist opgericht in 1993, focust op onderzoek en portefeuillebeheer voor institutionele en retail-netwerken. Cliënten profiteren van een breed aanbod van internationale oplossingen en diensten voor investeringen in uiteenlopende beleggingsklassen, waaronder duurzame instrumenten Voor professionele beleggers

15 SRI Nieuws - BNP Paribas Investment Partners - Zomer 2011 Impax Asset Management Impax Asset Management, onze partner die gespecialiseerd is in de milieusector, beheert onze wereldwijde milieustrategieën. Gedurende de afgelopen meer dan tien jaar heeft Impax Asset Management een reeks van milieuvriendelijke beleggingsstrategieën ontwikkeld, waaronder long only -strategieën (internationale aandelen) en alternatieve strategieën ( long/short equity en private equity ) voor particuliere en institutionele beleggers in Europa, Azië en de VS. THEAM THEAM is een beleggingspartner die ontstaan is uit een gezamenlijk project van BNP Paribas Investment Partners en BNP Paribas Corporate and Investment Banking (CIB) met de bedoeling om vier belangrijke vormen van portefeuillebeheer aan te bieden indexbeheer, systematisch actief beheer, gewaarborgd en beschermd beheer en alternatief liquide beheer. Deze kunnen op basis van SRI verder worden uitgewerkt. Dit materiaal is uitgegeven en opgesteld door BNP Paribas Asset Management S.A.S.*, lid van BNP Paribas Investment Partners (BNPP IP)**. Dit materiaal is enkel bedoeld voor informatieve doeleinden en is geen: 1. voorstel of aanbod tot het aankopen of verhandelen en mag niet worden gebruikt als basis voor enige overeenkomst of verbintenis; noch 2. beleggingsadvies. Dit materiaal verwijst naar bepaalde financiële instrumenten het/de Financiële instrument(en) ) goedgekeurd en conform de regelgeving in zijn/hun rechtsgebied(en) van registratie. Er werden geen handelingen gesteld om een openbaar aanbod van het/de Financiële Instrument(en) in enig grondgebied toe te laten, dan deze vermeld in het meest recente prospectus, aanbiedingsdocument of enig ander informatiemateriaal, zoals van toepassing, van het/ de desbetreffende Financiële Instrument(en), waar dergelijke handelingen vereist zouden zijn, in het bijzonder in de Verenigde Staten voor personen van de VS (zoals gedefinieerd in Regulation S van de United States Securities Act van 1933). Vooraleer zich in te schrijven in een land waar het/de Financiële Instrument(en) werd(en) geregistreerd, dienen beleggers na te gaan welke juridische beperkingen er zouden kunnen gelden in verband met de inschrijving, de aankoop, het bezit of de verkoop van het/de Financiële Instrument(en). Beleggers die overwegen om in te schrijven op het/de Financiële Instrument(en) moeten het meest recente prospectus, aanbiedingsdocument of ander informatiemateriaal aandachtig lezen en de meest recente financiële rapporten van het/de desbetreffende Financiële Instrument(en) raadplegen. Het prospectus, aanbiedingsdocument of andere informatie van het/de Financiële instrument(en) zijn beschikbaar bij plaatselijke BNPP AM-correspondenten, voor zover die er zijn, of bij de entiteiten die het (de) Financiële Instrument(en) aanbieden. Het materiaal opgenomen opinies zijn het oordeel van BNPP AM op het aangegeven tijdstip en kunnen zonder voorafgaande kennisgeving wijzigen. BNPP AM is niet verplicht om de informatie of de opinies die in dit materiaal zijn weergegeven, bij te werken of te wijzigen. Beleggers moeten hun eigen juridische en fiscale adviseurs raadplegen met betrekking tot wettelijke, boekhoudkundige, belastings- of domiciliekwesties alvorens te investeren in het/de Financiële Instrument(en) om een onafhankelijk oordeel te vellen over de geschiktheid en gevolgen van een belegging erin, indien toegestaan. Gelieve te noteren dat het risiconiveau varieert naargelang de verschillende types van beleggingen, indien opgenomen in ditmateriaal, en dat er geen enkele garantie kan worden gegeven dat een belegging gepast, geschikt of rendabel zal zijn voor de beleggingsportefeuille van een klant of mogelijke klant. Gelet op de economische en marktrisico s kan geen enkele garantie worden gegeven dat het/de Financiële Instrument(en) zijn/hun beleggingsdoelstellingen zal/zullen halen. Rendementen kunnen onder meer worden beïnvloed door beleggingsstrategieën of -doelstellingen van het/de Financiële Instrument (en) en door materiële economische en marktomstandigheden, met inbegrip van rentetarieven, marktvoorwaarden en algemene marktomstandigheden. De diverse op de Financiële Instrumenten toegepaste strategieën kunnen een aanzienlijke impact hebben op de resultaten die in dit materiaal zijn weergegeven. Rendementen in het verleden zijn geen maatstaf voor toekomstige rendementen en de waarde van de beleggingen in het/de Financiële Instrument(en) kan zowel dalen als stijgen. Het is mogelijk dat beleggers het oorspronkelijk belegde bedrag niet recupereren. In de gegevens over resultaten, indien weergegeven in dit materiaal is geen rekening gehouden met de provisies en kosten die aan de uitgifte of terugkoop zijn verbonden noch met taksen. *BNPP AM is een vermogensbeheerder geregistreerd bij de Autorité des marchés financiers in Frankrijk onder nummer 96-02, een vereenvoudigde vennootschap op aandelen met een kapitaal van euro en maatschappelijke zetel te 1, boulevard Haussmann Parijs, Frankrijk, Handelsregister Parijs **BNP Paribas Investment Partners is de wereldwijde merknaam van de vermogensbeheerdiensten van BNP Paribas Groep. De individuele entiteiten voor vermogensbeheer binnen BNP Paribas Investment Partners, indien hierin genoemd, worden enkel ter informatie vermeld en zijn niet noodzakelijk actief in uw rechtsgebied. Neem voor meer informatie contact op met uw lokale erkende beleggingspartner. Manager SRI Nieuws: Philippe Marchessaux Hoofdredacteur: Maryelle Ouvrard Redactie: Brigitte Bogaert Vormgeving: Grafische Studio BNP Paribas Investment Partners Vertalingen: Jaap Sprey Fotorechten: Jean-Michel André Voor professionele beleggers - 15

16 100% ESG-beleggingen June Design: biwilderd - Printed by ServicePointUK on 50% recycled paper COCOON VERANTWOORDELIJKHEID HELDERHEID EXPERTISE Een verantwoordelijke belegger zijn begint bij de manier waarop wij ons bedrijf managen. En omdat wij geloven in een verantwoordelijke aanpak voor zowel onszelf als voor de bedrijven waarin wij beleggen, past BNP Paribas Investment Partners ecologische, sociale en corporate governance (ESG) principes toe bij onze voornaamste beleggingen. We zijn ook een vooraanstaande speler op de markt voor maatschappelijk verantwoorde beleggingen met meer dan 14 miljard euro* onder beheer, meer dan 60 beleggingsprofessionals over de hele wereld en 10 beleggingscentra, gespecialiseerd in alle belangrijke beleggingsklassen. BNP Paribas Investment Partners staat voor het volledige scala aan vermogensbeheerexpertise van de BNP Paribas groep, met een totaal van 540 miljard euro* onder beheer. * per eind juni 2011 Dit materiaal is uitgegeven en opgesteld door BNP Paribas Asset Management S.A.S. ( BNPP AM ) 1, lid van BNP Paribas Investment Partners (BNPP IP) 2. 1 BNPP AM is een vermogensbeheerder geregistreerd bij de Autorité des marchés financiers in Frankrijk onder nummer 96-02, een vereenvoudigde vennootschap op aandelen met een kapitaal van euro en maatschappelijke zetel te 1, boulevard Haussmann Parijs, Frankrijk, Handelsregister Parijs BNP Paribas Investment Partners is de wereldwijde merknaam van de vermogensbeheerdiensten van de groep BNP Paribas. De hierin genoemde individuele entiteiten voor vermogensbeheer binnen BNP Paribas Investment Partners zijn niet noodzakelijk actief in uw rechtsgebied. Neem voor meer informatie contact op met uw lokale erkende beleggingspartner.