De aftrek voor risicokapitaal

Transcriptie

1 Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Academiejaar De aftrek voor risicokapitaal Masterproef van de opleiding Master in de rechten Ingediend door Carmen Decorte (studentennr ) (major: sociaal-economisch) Promotor: prof. S. Van Crombrugge Commissaris: prof. P. Beghin

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave VOORWOORD... 6 HOOFDSTUK 1. INLEIDING... 7 AFDELING 1. HET CONCEPT EN WETTELIJK KADER... 7 AFDELING 2. DOELSTELLINGEN Tegengaan van discriminerende fiscale behandeling van de financieringsvormen Aantrekkelijk fiscaal klimaat voor buitenlandse investeerders Aantrekkelijk alternatief voor de coördinatiecentra vanaf AFDELING 3. BASIS: DE FINANCIËLE THEORIE AFDELING 4. COMPENSERENDE MAATREGELEN AFDELING 5. INBRENGRECHT OP NUL GEBRACHT HOOFDSTUK 2. TOEPASSINGSGEBIED RATIONE PERSONAE AFDELING 1. IN AANMERKING KOMENDE VENNOOTSCHAPPEN Onderworpen aan de vennootschapsbelasting Onderworpen aan de personenbelasting: geen toepassing Onderworpen aan de rechtspersonenbelasting: geen toepassing Onderworpen aan de belasting van niet-inwoners (art. 236 WIB j art. 73 4septies KB/WIB) AFDELING 2. UITGESLOTEN BELASTINGPLICHTIGEN (ART. 205TER, 7 WIB) HOOFDSTUK 3. HET STELSEL VAN DE NOTIONELE INTRESTEN AFDELING 1. BASISPRINCIPE AFDELING 2. BEPALING RISICOKAPITAAL Algemeen Vertrekbasis: Eigen vermogen (art. 205ter, 1, lid 1 WIB) Eigen vermogen overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen A. Boekhoudkundig versus fiscaal eigen vermogen B. Eigen vermogen overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen Voor het bedrag zoals in de balans opgenomen A. Voor het bedrag zoals in de balans opgenomen B. Overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen en voor het bedrag waarvoor die bestanddelen op de balans voorkomen Aan het eind van het voorafgaande belastbare tijdperk A. Aan het eind van het voorafgaande belastbare tijdperk B. Eerste boekjaar (art. 205quater WIB, 7 j art. 73 4sexies, 1 KB/WIB)

3 Inhoudsopgave 3. Correcties op het eigen vermogen Aandelen A. Fiscale nettowaarde B. Einde van het voorafgaande belastbare tijdperk C. Eigen aandelen, deelnemingen en aandelen geboekt als financiële vaste activa (art. 205ter, 1, lid 2, a) WIB) a.) Eigen aandelen b.) Financiële vaste activa die uit deelnemingen en andere aandelen bestaan D. Aandelen van beleggingsvennootschappen die van DBI kunnen genieten (art. 205ter, 1, lid 2, b) WIB) Activa die in het buitenland belastbare inkomsten genereren A. Activa in buitenlandse vaste inrichtingen (art. 205ter, 2 WIB) a.) Inrichting in het buitenland b.) Inkomen vrijgesteld krachtens overeenkomsten ter vermijding van dubbele belasting c.) Positief verschil van nettoboekwaarde van activabestanddelen en passivabestanddelen die niet tot het eigen vermogen behoren en op die inrichting aanrekenbaar zijn d.) Uitgezonderd reeds uitgesloten besmette aandelen B. Buitenlands onroerend goed (art.205ter, 3 WIB) a.) In het buitenland gelegen onroerende goederen of rechten met betrekking tot dergelijke onroerende goederen b.) Niet behorend tot een buitenlandse inrichting c.) Waarvan de inkomsten vrijgesteld zijn krachtens een dubbelbelastingverdrag d.) Positief verschil van nettoboekwaarde van activabestanddelen en passivabestanddelen, die niet tot het eigen vermogen behoren en aan deze activa aanrekenbaar zijn C. Inbreukprocedure Europese Commissie Onbeschikbare reserve geboekt door erkende diamanthandelaars Specifieke antimisbruikbepalingen (artikel 205ter, 4 WIB) A. Nettoboekwaarde B. Aan het eind van het voorafgaande belastbaar tijdperk C. Onredelijke activa (art. 205ter, 4, 1 WIB) a.) Materiële vaste activa of gedeelten ervan b.) Voor zover de erop betrekking hebbende kosten op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen D. Beleggingsactiva (art. 205ter, 4, 2 WIB) a.) Bestanddelen b.) Concrete voorwaarde: als belegging worden gehouden c.) Abstracte voorwaarde: door hun aard niet bestemd om belastbaar periodiek inkomen voort te brengen E. Onroerende goederen gebruikt door bedrijfsleiders (art. 205ter, 4, 3 WIB) a.) Onroerende goederen of andere zakelijke rechten b.) Natuurlijke personen die bedrijfsleider (van de eerste categorie) zijn in de vennootschap of zijn echtgenoot of kinderen c.) Het gebruik van de woning

4 Inhoudsopgave 3.5. Belastingvrije herwaarderingsreserves, belastingkredieten voor onderzoek en ontwikkeling en kapitaalsubsidies (art. 205ter, 5 WIB) A. Uitgedrukte maar niet verwezenlijkte meerwaarden B. Belastingkredieten voor onderzoek en ontwikkeling C. Kapitaalsubsidies D. Tijdstip voor de bepaling van het bedrag van de uitsluiting Wijzigingen van het eigen vermogen in de loop van het belastbaar tijdperk: pro-rataberekening (art. 205ter, 6 WIB) Doelstelling Wijziging van het risicokapitaal van Belgische vennootschappen (artikel 205ter, 6, lid 1 WIB) A. Bestanddelen a.) Wijzigingen aan het eigen vermogen ( 1, lid 1) Algemeen Kapitaalaanpassingen en winstuitkeringen b.) Wijzigingen aan de corrigerende bestanddelen Besmette aandelen ( 1, lid 2) In het buitenland gelegen onroerende goederen ( 3) Specifieke antimisbruikmaatregelen ( 4) Herwaarderingsmeerwaarden en kapitaalsubsidies ( 5) B. Pro-ratawijzigingen tijdens het belastbaar tijdperk Wijziging van het risicokapitaal van vaste inrichtingen in een verdragsland van Belgische vennootschappen (art. 205ter, 6, lid 2 WIB j art. 73 4quinquies KB/WIB) Wetsvoorstel van 12 februari AFDELING 3. BEPALING VAN HET TARIEF Aanslagjaar 2007 (art. 205quater, 2 j 5 WIB) Latere aanslagjaren (art. 205quater, 3 en 4 j 5 WIB) Kmo s (art. 205quater, 6 WIB) Verkorte of verlengde boekjaren (art. 205 quater, 7 WIB j art. 73 4sexies, 2 KB/WIB) HOOFDSTUK 4. DE EFFECTIEVE AFTREK AFDELING 1. ONBESCHIKBARE RESERVE (OPGEHEVEN ART. 205SEXIES WIB) AFDELING 2. VERWERKING VAN DE AFTREK (ART. 77BIS KB/WIB) EN FORMALITEITEN (ART. 205SEPTIES WIB) Verwerking van de aftrek in de aangifte (art. 77bis KB/WIB) Formaliteiten (art. 205septies WIB) AFDELING 3. OVERDRAAGBAARHEID VAN DE AFTREK Overdraagbaarheid gedurende zeven volgende belastbare tijdperken (art. 205quinquies WIB) Investeringsreserve (art. 205novies WIB) Controlewijziging (art. 207, lid 3 WIB) Verwerving of wijziging van controle Rechtmatige financiële of economische behoeften Bedrijfsreorganisaties (art. 212 WIB)

5 Inhoudsopgave AFDELING 4. BEPERKING VAN DE AFTREK VOOR RISICOKAPITAAL Investeringsreserve (art. 205novies WIB) Aftrekverbod op bepaalde winstbestanddelen (art. 207, lid 1 en 2 WIB) Algemeen Abnormale of goedgunstige voordelen A. Abnormaal of goedgunstig voordeel B. Band van wederzijdse afhankelijkheid HOOFDSTUK 5. INWERKINGTREDING BESLUIT BIBLIOGRAFIE BOEKEN TIJDSCHRIFTARTIKELEN BESLISSINGEN RULINGCOMMISSIE

6 Voorwoord Voorwoord Deze masterproef handelt over de aftrek voor risicokapitaal, ook gekend als de notionele interestaftrek. Deze aftrek voor risicokapitaal werd ingevoerd bij de Wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal van 22 juni 2005 (BS 30 juni 2005 (ed. 1), 30077). Dienovereenkomstig werden de desbetreffende bepalingen in het Wetboek van Inkomstenbelastingen 1992 ingelast in de nieuwe onderafdeling IIIbis Aftrek voor risicokapitaal. De systematiek van de wetsbepalingen worden dan ook zover mogelijk gehandhaafd in deze uiteenzetting. Daarnaast worden de bepalingen van tijd tot tijd getoetst aan de door de wetgever vooropgestelde doelstellingen. Aan de hand van de structuur van de wettekst zelf, worden de verschillende deelelementen van de bepalingen behandeld. Hierbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de interpretatieproblemen en de mogelijkheden tot optimalisatie. De daarbij aangehaalde boekhoudkundige aspecten zijn niet zelden noodzakelijk ter toelichting, maar vormen geen doel op zich van deze uiteenzetting. Vooreerst wordt er in een inleidend hoofdstuk in het bijzonder toelichting gegeven bij het concept en de doelstellingen van de maatregel. Vervolgens komt het toepassingsgebied ratione personae in het tweede hoofdstuk aan bod. In hoofdstuk drie met betrekking tot het stelsel van de notionele intresten wordt de bepaling van het risicokapitaal en van het tarief voor de aftrek nader toegelicht. Enkele bijzonderheden met betrekking tot de effectieve aftrek worden beheerst door het vierde hoofdstuk. Daarna wordt in hoofdstuk vijf de inwerkingtreding van de maatregel behandeld. Ten slotte worden er op basis van deze uiteenzetting enkele conclusies getrokken met betrekking tot de aftrek voor risicokapitaal. Carmen Decorte mei

7 Hoofdstuk 1 - Inleiding Hoofdstuk 1. Inleiding Afdeling 1. Het concept en wettelijk kader Het concept van de aftrek voor risicokapitaal bestaat erin om bedrijven die eigen vermogen aanwenden, voor de financiering van hun ondernemingen en investeringen, toe te laten een fictieve, notionele interestkost in mindering te brengen van haar belastbare basis. 1 Het betreft een jaarlijkse aftrek van een denkbeeldige, hypothetische risicoloze rentevoet die berekend wordt op het gecorrigeerd boekhoudkundig eigen vermogen van de vennootschap, het zogenaamde risicokapitaal. 2 De aftrek voor risicokapitaal wordt bijgevolg ook als fictieve interestaftrek of notionele interestaftrek aangeduid. De term notioneel is afkomstig van het Engelse woord notional, wat denkbeeldig betekent. 3 De aftrek voor risicokapitaal werd ingevoerd door de Wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal van 22 juni 2005 ( Wet ) 4 en het bijhorende uitvoeringsbesluit van 17 september 2005 ( Uitvoerings-KB ) 5. De desbetreffende bepalingen werden in het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 ( WIB ) ingelast in de nieuwe onderafdeling IIIbis Aftrek voor risicokapitaal, meer bepaald in de artikelen 205bis tot 205novies 6 en Artikel 205bis van het WIB leest als volgt: Bij de bepaling van het belastbaar inkomen wordt de belastbare basis verminderd met het overeenkomstig artikel 205quater vastgesteld bedrag. Deze vermindering wordt aftrek voor risicokapitaal genoemd. 1 P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 61; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 89; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 7; Ph. SALENS, De aftrek voor risicokapitaal, AFT 2006, afl. 2, 4; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr Wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal van 22 juni 2005, BS 30 juni 2005 (ed. 1), Koninklijk Besluit tot wijziging van het KB/WIB1992 tot uitvoering van de Wet van 22 juni 2005 tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, BS 3 oktober 2005 (ed. 1), In de nieuwe onderafdeling IIIbis Aftrek voor risicokapitaal in Titel III, Hoofdstuk II, afdeling IV van het WIB (art. 4 Wet). 7 A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 91, nr. 8; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr. 1. 7

8 Hoofdstuk 1 - Inleiding Dit concept wordt als revolutionair aanzien, in de zin dat de aftrek voor risicokapitaal is ingevoerd als een algemeen geldende regel. Het gaat om een sui generis-aftrek, die zo bijzonder is dat hij met niets anders vergeleken kan worden. 8 Afdeling 2. Doelstellingen De memorie van toelichting bij de Wet stelt in het algemeen dat de ondernemingen die in België actief zijn, hun kosten op alle niveaus dienen terug te schroeven. Dit met het oog op het verkleinen van de grote handicaps van de Belgische economie ten aanzien van haar voornaamste concurrerende landen. 9 Door middel van het invoeren van de aftrek voor risicokapitaal tracht de overheid drie streefdoelen gelijktijdig te verwezenlijken. Het invoeren van de aftrek voor risicokapitaal heeft in de eerste plaats, in het kader van het stimuleren van de versterking van het eigen vermogen, de vermindering van de bestaande discriminerende behandeling van de financiering via vreemd vermogen en de financiering met eigen vermogen tot doel. Daarnaast beoogt de maatregel de schepping van een aantrekkelijk Belgisch fiscaal klimaat voor buitenlandse investeerders en van een aantrekkelijk alternatief voor de coördinatiecentra vanaf Een tweede maatregel bestaat uit de schrapping van het registratierecht op de inbrengen in een vennootschap Tegengaan van discriminerende fiscale behandeling van de financieringsvormen Elke onderneming dient over de nodige werkingsmiddelen te beschikken om haar industriële, landbouw-, handels- of burgerlijke activiteiten te kunnen uitoefenen. Dit vermogen kan worden samengesteld door gebruik te maken van twee financieringsvormen, die echter op fiscaal vlak verschillend worden behandeld. De onderneming kan zich enerzijds financieren door gebruik te maken van vreemd vermogen. Het vreemd vermogen wordt geleend bij derden, zoals banken en andere vennootschappen, en maakt aldus een schuld uit. De interesten ter vergoeding van deze schuld betaald, zijn als beroepskost 12 fiscaal aftrekbaar 8 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 10; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 11; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 4 en 6; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 8 en Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, Artikel 52, 2 WIB. 8

9 Hoofdstuk 1 - Inleiding van de belastbare grondslag van de vennootschap. De financiering kan anderzijds ook gebeuren door eigen vermogen, gevormd door inbreng van extern kapitaal en/of door autofinanciering. In dit geval gaat het om risicokapitaal waarvan de vergoeding, bestaande uit dividenden, volledig belast wordt. Dit risicodragend kapitaal gaf bij gebrek aan de betaling van interesten geen enkele aanleiding tot aftrekbaarheid. Er bestaat bijgevolg op fiscaal vlak een economisch ongerechtvaardigde discriminatie tussen deze beide financieringsvormen. Deze ongelijke behandeling moet worden weggewerkt en plaats maken voor een correct fiscaal stelsel. 13 De belangrijkste doelstelling van de aftrek voor risicokapitaal bestaat dan ook uit de vermindering van de bestaande discriminatie tussen de financiering met vreemd vermogen en de financiering met eigen vermogen. 14 Door de invoering van de aftrek voor risicokapitaal kunnen vennootschappen een fictieve kostprijs van hun eigen vermogen in rekening brengen. 15 Dit doel wordt echter enkel bereikt op het niveau van de vennootschap. Ook na invoering van de aftrek voor risicokapitaal blijven er nog onevenwichten bestaan in het fiscaal stelsel in hoofde van de genieters van de vergoedingen. 16 Bovendien is de aftrek voor risicokapitaal vergaander dan deze doelstelling. De aftrek kan immers worden toegepast ongeacht of er al dan niet effectief een kapitaalvergoeding wordt betaald. De aftrek voor risicokapitaal kan namelijk toegepast worden indien er geen dividenden worden uitgekeerd. Met betrekking tot het vreemd vermogen is er daarentegen geen fiscale aftrek, indien er geen interestbetalingen plaatsvinden. 17 Dit streefdoel kadert bovendien in de stimulering van de versterking van het eigen vermogen van ondernemingen. In het bijzonder moet de aftrek voor risicokapitaal kmo s 18 stimuleren om hun eigen vermogen te versterken, zodat ook hun solvabiliteitsratio s versterkt worden. 13 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 4; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1215; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 90, nr. 7; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 13; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 7 en P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 15; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 3, nr C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 4; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 3-4, nr C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1215; A. HUGHE en G. BOMBEKE, Het jaar van de Notionele Intrest, TFR 2005, afl. 292, 976; X., Aftrek voor risicokapitaal vervangt investeringsreserve en BK, Fiscoloog 2004, afl. 962, Kleine en Middelgrote Ondernemingen. 9

10 Hoofdstuk 1 - Inleiding Een hoger peil van solvabiliteit zorgt immers voor een grotere bescherming tegen het faillissementsrisico Aantrekkelijk fiscaal klimaat voor buitenlandse investeerders Een algemene doelstelling is het behouden van Belgische investeringen en het versterken van de concurrentiepositie van de Belgische economie in Europa en de rest van de wereld. De aftrek voor risicokapitaal zorgt hiervoor door de ondernemingen die actief zijn in België toe te laten hun belastingkost terug te schroeven. 20 Daarbij wordt een versterking van het eigen vermogen van de ondernemingen beoogd, in het bijzonder het stimuleren van de kmo s en kapitaalintensieve ondernemingen. 21 Deze promotie van het gebruik van eigen vermogen verzekert een verankering van ondernemingen via hun investeringen in België, zodat ook het delokalisatierisico wordt verminderd Aantrekkelijk alternatief voor de coördinatiecentra vanaf 2006 Ten slotte beoogt de aftrek voor risicokapitaal een geloofwaardig en concurrerend alternatief te bieden voor het behoud van de beslissingscentra in België en in het bijzonder voor het bijzondere fiscale stelsel van de erkende coördinatiecentra ( CC-stelsel ) 23, dat steeds meer onder Europese druk kwam te staan. 24 De regeling inzake de Belgische coördinatiecentra kwam immers voor in het Primarolo-rapport, opgesteld in het kader van de Code of Conduct, op de lijst van preferentiële belastingstelsels die als potentieel schadelijke concurrentie werden aangemerkt. Daarnaast verklaarde de Europese Commissie bij beschikking van 17 februari 2003 de regeling uit hoofde van artikel 99 van het EG-Verdrag onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt (verboden staatssteun). 25 De goedkeuring voor wijzigingen ( CCbis-stelsel ) voorgesteld door de regering 26 om de regeling verenigbaar 19 J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 4; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 6, nr H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 5-6; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, KB nr. 187 van 30 december 1982 betreffende de oprichting van coördinatiecentra, BS 13 januari J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 5; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 4, nr W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 4-5, nr Wet van 24 december 2002 tot wijziging van de vennootschapsregeling inzake inkomstenbelastingen en tot instelling van een systeem van voorafgaande beslissingen inzake fiscale zaken, BS 31 december 2002 (ed. 2). 10

11 Hoofdstuk 1 - Inleiding te maken met de gemeenschappelijke markt heeft de Europese Commissie nooit gegeven. Dit leidde tot grote rechtsonzekerheid. De coördinatiecentra krijgen door de aftrek voor risicokapitaal een valabel alternatief om, na afloop van hun erkenningsperiode onder hun bijzonder fiscaal statuut, hun activiteiten vanuit België te blijven uitvoeren. 27 De aftrek voor risicokapitaal wordt immers volledig geïntegreerd in de Belgische vennootschapsbelasting, zodat problemen omtrent staatssteun vermeden worden. 28 Alle coördinatiecentra hebben de mogelijkheid om met ingang van 1 januari 2006 naar het nieuwe stelsel van de belastingaftrek voor risicokapitaal over te stappen. Een coördinatiecentrum dat met ingang van 1 januari 2006 heeft verzaakt aan het statuut van coördinatiecentrum, komt voor aanslagjaar 2007 in aanmerking voor de notionele interestaftrek 29. De coördinatiecentra die uiterlijk tot eind 2010 blijven verder bestaan, behouden evenwel hun statuut en kunnen niet genieten van de voordelen van het stelsel van de notionele interestaftrek 30. De voordelen van beide stelsels kunnen immers niet gecumuleerd worden. Na het aflopen van de geldigheidsduur van hun statuut als coördinatiecentra zullen ze wel van het stelsel van de notionele interesten genieten en worden ze ondernemingen zoals alle andere. 31 Afdeling 3. Basis: de financiële theorie Het principe van deze aftrek steunt op de algemeen aanvaarde financiële theorie en niet op ideologische of filosofische overwegingen. 32 De aftrek beantwoordt met andere woorden niet aan een boekhoudkundige realiteit, maar wel aan de bedrijfseconomische financieringsleer. 33 Deze moderne financiële theorie heeft uitvoerig de kosten van de verschillende financieringsbronnen bestudeerd, in het bijzonder de financiering met eigen vermogen. Ze heeft bovendien sedert lang aangetoond dat men in de risicokapitaalkosten 27 P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen, AFT 2005, afl. 12, 25; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr. 11, Voorafgaande beslissing nr van 17 oktober Artikel 205octies, 1 WIB. 31 Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /004, 39-40; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 16; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek- Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, S. VAN CROMBRUGGE, Beginselen van de vennootschapsbelasting, Kalmthout, Biblio, 2008, 160, nr

12 Hoofdstuk 1 - Inleiding gemakkelijk een component kan afzonderen die overeenstemt met een risicovrije rentevoet. 34 De kost voor het eigen vermogen wordt beschouwd als de som van enerzijds de kost voor risicovrije financiering op lange termijn met een risicopremie anderzijds. Het rendement dat de aandeelhouder als verstrekker van de eigen middelen kan krijgen van een risicovrij activum op de financiële markt, wordt vertegenwoordigd door het rendement op de lineaire staatsobligaties of OLO s op tien jaar. Deze risicovrije component van de kost van kapitaal is bijgevolg gemeenschappelijk aan alle ondernemingen en gemakkelijk te meten. De ratio achter de risicopremie ligt in het feit dat niemand een risico zou nemen dat groter is dan dat van overheidsobligaties, indien dit verhoogd risico niet correct vergoed zou worden op lange termijn. Deze risicopremie wordt dus vereist door de markt om het risico dat de investeerder heeft genomen te vergoeden en is gelijk aan de marktrisicopremie. Deze laatste kan uitgedrukt worden als het verschil tussen het verwachte rendement van de financiële markt en de risicovrije rente, vermenigvuldigd met een parameter van het specifieke risico van de vennootschap. Bijgevolg is de risicopremie eigen aan elke onderneming, rekening houdend met het specifieke risico van die onderneming. 35 De nieuwigheid van de aftrek van risicokapitaal ligt in de erkenning van de risicovrije component van risicokapitaalkosten door de fiscale aftrekbaarheid ervan te organiseren. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om ten belope van deze component een zelfde fiscale behandeling van eigen vermogen en geleende middelen te garanderen. Dit gebeurt wel met behoud van de belastbaarheid van de risicopremie, die de reële winst is van de ondernemingsactiviteit Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 4; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 4; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 16; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 16; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek- Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 4; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 90-91, nr. 7; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 17; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006,

13 Hoofdstuk 1 - Inleiding Afdeling 4. Compenserende maatregelen Teneinde de begroting in evenwicht te houden diende de invoering van de maatregel budgettair neutraal te gebeuren. Het extra belastingvoordeel dat ingevolgde de aftrek voor risicokapitaal werd verstrekt aan de vennootschappen moet met andere woorden worden gecompenseerd met extra belastingen bij diezelfde vennootschappen. 37 De budgettaire kost moet worden geneutraliseerd door middel van de budgettaire compenserende maatregelen, een terugverdieneffect en een beperking van de notionele interestaftrek door de opgenomen antimisbruikbepalingen. 38 Daarnaast waren enkele compenserende maatregelen noodzakelijk om dubbele aftrekken op dezelfde basis te voorkomen. 39 Volgende compensatoire maatregelen zijn in de Wet voorzien 40 : - besparing op vlak van investeringsreserve wegens de keuzemogelijkheid voor kmo s tussen notionele interest enerzijds en investeringsreserve anderzijds (artikel 205novies van het WIB ingevoerd door artikel 12 van de Wet) - opnulzetting van de eenmalige en gespreide gewone investeringsaftrek (artikel 201 van het WIB gewijzigd door artikel 3 van de Wet) - afschaffing van het belastingkrediet voor vennootschappen (opgeheven artikel 289, 2 en 292bis van het WIB door artikel 15 en 16 van de Wet) - wijziging met betrekking tot de vaststelling van fiscale meerwaarden op aandelen door de invoering van het concept nettomeerwaarde (artikel 43 van het WIB gewijzigd door artikel 2 van de Wet) Ook deze compensatoire maatregelen gaan in vanaf aanslagjaar 2007, er werden evenwel bepaalde overgangsmaatregelen voorzien. 41 Er worden echter ook twee nieuwe bepalingen in het WIB ingevoegd door de artikelen 18 en 19 van de Wet. Bijgevolg blijft respectievelijk het voordeel van de gespreide investeringsaftrek behouden voor de investeringsaftrekken 37 P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 19; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek- Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005,

14 Hoofdstuk 1 - Inleiding die vóór het aanslagjaar 2007 werden verleend 42 en blijft het belastingkrediet dat nog niet verrekend is vóór aanslagjaar 2007 overdraagbaar Afdeling 5. Inbrengrecht op nul gebracht Naast de invoering van de aftrek van risicokapitaal bevat de Wet nog een andere positieve bepaling voor de vennootschappen, namelijk de opnulzetting van het registratierecht op de inbrengen in de vennootschap. 45 Artikel 20 van de Wet luidt als volgt: in de artikelen 115, 115bis en 116 van het Wetboek der Registratie-, Hypotheek- en Griffierechten * +worden de woorden 0,5 pct. vervangen door de woorden 0 pct.. Het inbrengrecht van 0,5% werd tot nul herleid voor inbrengen vanaf 1 januari Dit is een pragmatische oplossing om het inbrengrecht zo snel mogelijk te kunnen uitschakelen. De memorie van toelichting stelt dat het tarief van het inbrengrecht een hinderpaal zou vormen voor de ondernemingswereld. Er wordt vooreerst verwezen naar het afschrikkend effect in verband met de Europese vennootschap. Bovendien wordt er gevreesd voor een verzwakking van de concurrentiepositie van de Belgische ondernemingen ten aanzien van nieuwe lidstaten, toegetreden in het kader van de uitbreiding van de Europese Unie op 1 mei 2004, waarin de belastingheffing via inbreng geringer of zelfs onbestaande is. 47 Deze herleiding was bovendien in het bijzonder noodzakelijk om te vermijden dat dit belemmerend aspect bij het aantrekken van kapitaal voor een vennootschap het succes van de aftrek van risicokapitaal zou beperken. 48 Het zou immers tegenstrijdig zijn om investeringen in het eigen vermogen enerzijds te promoten door de aftrek voor risicokapitaal en anderzijds iedere kapitaalvorming- en verhoging in een Belgische vennootschap te onderwerpen aan registratierechten. 49 Nuttig om op te merken is dat artikel 20 van de Wet geen afbreuk doet aan de toepassing van het algemeen vast recht. Overeenkomstig artikel 167 van het W.Reg. blijft het algemeen 42 Artikel 528 WIB. 43 Artikel 529 WIB. 44 H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, Artikel 20 Wet; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, Artikel 21, derde lid Wet. 47 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 6-7; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 60; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, A. HUGHE en G. BOMBEKE, Het jaar van de Notionele Intrest, TFR 2005, afl. 292, 1003; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008,

15 Hoofdstuk 1 - Inleiding vast recht ten belope van 25 euro 50 van toepassing op de door artikel 20 van de Wet geviseerde akten van inbreng Artikel 11, derde lid W.Reg. 51 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 7; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 167; A. HUGHE en G. BOMBEKE, Het jaar van de Notionele Intrest, TFR 2005, afl. 292,

16 Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied ratione personae De aftrek voor risicokapitaal kan worden toegepast door alle vennootschappen en verenigingen die onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting of aan de belasting van niet-inwoners krachtens artikel 227, 2 van het WIB, voor het risicokapitaal dat bestemd is voor hun Belgische inrichtingen en voor hun in België gelegen onroerende goederen 52. Dit met uitzondering van bepaalde vennootschappen die reeds genieten van een belastingregeling die afwijkt van het gemeen recht en opgesomd worden in artikel 205octies van het WIB. 53 Afdeling 1. In aanmerking komende vennootschappen In eerste instantie komen alle Belgische ondernemingen onderworpen aan de vennootschapsbelasting in aanmerking voor de aftrek voor risicokapitaal. Deze categorie van belastingplichtigen omvat in het bijzonder tevens kmo s; vennootschappen onder firma en gewone commanditaire vennootschappen; kredietinstellingen, verzekeringsondernemingen en beleggingsvennootschappen en in uitzonderlijke gevallen vzw s, ivzw s en stichtingen. Daarnaast zijn buitenlandse vennootschappen, zomede verenigingen, instellingen of lichamen zonder rechtspersoonlijkheid die zijn opgericht in een rechtsvorm die vergelijkbaar is met de rechtsvorm van een vennootschap naar Belgisch recht en die hun maatschappelijke zetel, hun voornaamste inrichting of hun zetel van bestuur of beheer niet in België hebben, onderworpen aan de belasting van niet-inwoners en gerechtigd tot de notionele interestaftrek voor het risicokapitaal dat bestemd is voor hun Belgische inrichtingen en voor hun in België gelegen onroerende goederen en rechten met betrekking tot dergelijke goederen. 1. Onderworpen aan de vennootschapsbelasting Aangezien de aftrek voor risicokapitaal werd ingeschreven in de vennootschapsbelasting, genieten in eerste instantie in beginsel alle belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting van deze aftrek. 54 Dit betreft zowel bestaande, als nieuwe vennootschappen en zowel vennootschappen onderworpen aan het basistarief, als 52 Artikel 205bis j 235, 2 WIB. 53 H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005,

17 Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied vennootschappen waarop de verlaagd opklimmende tarieven van toepassing zijn. 55 De aftrek is bovendien van toepassing ongeacht de omvang van de vennootschap of van de vennootschappengroep, het type van de verrichte activiteiten, 56 Krachtens artikel 179 van het WIB zijn de binnenlandse vennootschappen, alsmede, vanaf 1 januari 1995, de gemeentespaarkassen als vermeld in artikel 124 van de Nieuwe Gemeentewet 57 en de organismen voor de financiering van pensioenen bedoeld in artikel 8 van de wet van 27 oktober 2006 betreffende het toezicht op de instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening, aan de vennootschapsbelasting onderworpen. Bepaalde rechtspersonen worden echter op fiscaal vlak hun rechtspersoonlijkheid ontnomen en beschouwd als verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid, derhalve kunnen ze niet genieten van de aftrek voor risicokapitaal. Met name de onregelmatig opgerichte handelsvennootschappen, landbouwvennootschappen, Europese economische samenwerkingsverbanden, economische samenwerkingsverbanden en verenigingen van mede-eigenaars, worden uitgesloten van de aftrek. Deze verenigingen worden voor de inkomstenbelasting als fiscaal transparant aanzien, bijgevolg zijn ze niet zelf maar hun vennoten elk voor hun deel in de vereniging onderworpen aan de belasting. Het zijn dan ook bepaalde vennoten, naargelang hun specifieke karakteristieken, die in aanmerking komen voor de aftrek voor risicokapitaal voor hun deel in de vereniging. 58 Wat betreft vennootschappen die zijn opgericht naar buitenlands publiek of privaat recht moet op het volgende worden gewezen. Indien een vennootschap krachtens het recht van het land van oprichting rechtspersoonlijkheid bezit in dat land, vormt er zich in eerste instantie geen enkel probleem. In dit geval bezit die vennootschap overeenkomstig het Belgisch internationaal privaatrecht immers ook rechtspersoonlijkheid naar Belgisch recht. Wanneer in het desbetreffende land de vennootschap evenwel als fiscaal transparant beschouwd wordt, bestaat er betwisting rond de vraag of deze fiscale behandeling in het buitenland ook in België doorwerkt. Bovendien zijn er landen waar het concept rechtspersoonlijkheid niet gekend is, als een vennootschap in een dergelijk land wordt opgericht, moet aan de hand van een feitelijke analyse worden nagegaan of de juridische kenmerken van de buitenlandse rechtsvorm vergelijkbaar zijn met deze die in België traditioneel beschouwd worden als een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid Artikel 215, eerste en tweede lid. 56 A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen, AFT 2005, afl. 12, 24; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 7, nr Nieuwe Gemeentewet van 24 juni 1998, BS 3 september 1988, erratum BS 8 juni P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005,

18 Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied Bovendien worden ook de belastingplichtigen die aan de vennootschapsbelasting onderworpen zijn en op wie de wet van 27 juni 1921 betreffende de vzw s, internationale vzw s en de stichtingen van toepassing is, beoogd. Dit wordt impliciet bevestigd door artikel 205ter, 8 van het WIB. 60 Enkele bijzondere categorieën van belastingplichtigen kunnen eveneens genieten van de aftrek voor risicokapitaal. Vooreerst kunnen ondernemingen die overeenkomstig artikel 5 van de Boekhoudwet 61 de mogelijkheid hebben een vereenvoudigde boekhouding te voeren, ook beroep doen op het stelsel van de notionele interestaftrek. De vennootschappen onder firma en de gewone commanditaire vennootschappen hebben niet de verplichting een jaarrekening op te maken wanneer hun jaarlijkse omzet excl. BTW niet overtreft. 62 De vennootschappen moeten weliswaar van deze mogelijkheid afzien en een boekhouding voeren overeenkomstig de Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen, om te kunnen genieten van de aftrek voor risicokapitaal. 63 Daarnaast zijn ondernemingen die niet onderworpen zijn aan het gemeen boekhoudrecht zoals verzekeringsondernemingen, kredietinstellingen en beleggingsvennootschappen 64 ook gerechtigd tot de aftrek. 65 Dit kan afgeleid worden uit artikel 205ter, 7 van het WIB. Ten slotte is er een bijzonderheid wat kmo s betreft. Indien een kmo in aanmerking komt voor het systeem van de investeringsreserve heeft ze de keuze tussen het genieten van het vrijstellingsregime inzake investeringsreserve en het genieten van de aftrek voor risicokapitaal. 66 Vennootschappen waarvan het tarief van de vennootschapsbelasting wordt vastgesteld overeenkomstig artikel 215, tweede lid van het WIB kan aanspraak maken op de vrijstelling van de investeringsreserve. 67 Vanaf aanslagjaar 2010 wordt dit criterium vervangen door vennootschappen die op grond van artikel 15 van het Wetboek van 60 C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 53-54; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen, BS 4 september Artikel 5 van de Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen, BS 4 september 1975 j artikelen 1 tot 3 van het Koninklijk Besluit van 12 september 1983 tot uitvoering van de Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen, BS 28 september Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 11; H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 63; C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek- Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, Artikel 92, 3, 1-2 en 4 W.Venn. 65 C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 92, nr Artikel 194quater WIB ingevoerd door artikel 6 van de Wet van 24 december 2002 tot wijziging van de vennootschapsbelasting, BS 31 december

19 Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied vennootschappen ( W.Venn. ), als kleine vennootschappen worden aangemerkt voor het aanslagjaar dat verbonden is aan dat belastbare tijdperk. 68 Krachtens artikel 205novies van het WIB is de keuze voor het stelsel van de investeringsreserve bindend voor het desbetreffende belastbare tijdperk alsmede voor de twee daaropvolgende belastbare tijdperken. Er is bijgevolg sprake van een tijdelijke onverenigbaarheid met de aftrek voor risicokapitaal. De definitie van kmo in het kader van de aftrek voor risicokapitaal is, althans tot aanslagjaar 2010, ruimer dan die bij de investeringsreserve, nl. artikel 205quater, 6 WIB spreekt over vennootschappen die op grond van artikel 15 van het W.Venn. bepaalde criteria als kleine vennootschappen worden aangemerkt. Bijgevolg staat de aftrek voor risicokapitaal altijd open voor kmo s die niet kunnen genieten van de investeringsreserve Onderworpen aan de personenbelasting: geen toepassing De regeling van de aftrek voor risicokapitaal is niet van toepassing op de belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de personenbelasting. Bijgevolg kunnen rijksinwoners, die krachtens artikel 3 van het WIB onderworpen zijn aan de personenbelasting, niet genieten van deze maatregel. Eenmanszaken gevoerd door een natuurlijke persoon-koopman zijn aldus uitgesloten van de aftrek voor risicokapitaal. Een oplossing kan gevonden worden in het exploiteren van deze eenmanszaken via een vennootschap, als deze kleine zelfstandigen zich immers organiseren via een vennootschapsrechtelijke vorm kunnen ze wel beroep doen op de aftrek Onderworpen aan de rechtspersonenbelasting: geen toepassing De personen die krachtens artikel 220 van het WIB onderworpen zijn aan de rechtspersonenbelasting zijn evenmin gerechtigd tot de aftrek voor risicokapitaal. Bij de bepaling van hun belastinggrondslag wordt er immers niet verwezen naar de 68 Artikel 194quater WIB zoals gewijzigd door artikel 45 Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009; Artikel 50 Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 bepaalt het volgende: De artikelen 44 tot 49 zijn van toepassing vanaf aanslagjaar Elke wijziging die vanaf 1 januari 2009 aan de datum van afsluiting van de jaarrekening wordt aangebracht, is zonder uitwerking voor de toepassing van de artikelen 44 tot C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 25-26; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 92, nr. 13; A. HUGHE en G. BOMBEKE, Het jaar van de Notionele Intrest, TFR 2005, afl. 1004; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 8, nr

20 Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied vennootschapsbelasting in het algemeen, noch naar de aftrek voor risicokapitaal in het bijzonder Onderworpen aan de belasting van niet-inwoners (art. 236 WIB j art. 73 4septies KB/WIB) Ingevolge artikel 227, 2 van het WIB zijn de buitenlandse vennootschappen, verenigingen, instellingen of lichamen zonder rechtspersoonlijkheid die zijn opgericht in een rechtsvorm die vergelijkbaar is met de rechtsvorm van een vennootschap naar Belgisch recht en die hun maatschappelijke zetel, hun voornaamste inrichting of hun zetel van bestuur of beheer niet in België hebben, onderworpen aan de belasting van niet-inwoners. Door de invoering van artikel 236 WIB door artikel 14 van de Wet wordt de toepassing van het stelsel van notionele interestaftrek uitdrukkelijk bevestigd voor het risicokapitaal dat bestemd is voor de Belgische inrichtingen van deze belastingplichtigen en voor hun in België gelegen onroerende goederen en rechten met betrekking tot dergelijke goederen. De regeling van de aftrek voor risicokapitaal was reeds automatisch op hen van toepassing. Ingevolge artikel 235, 2 van het WIB gelden immers de regels van de vennootschapsbelasting bij de bepaling van hun belastbare basis in de belasting van niet-inwoners, voor zover de regeling van de belasting van niet-inwoners daar niet van afwijkt. 72 Nochtans is de invoering van artikel 236 van het WIB niet overbodig. Het artikel belast immers de Koning met de verdere uitwerking van de voorwaarden en regels inzake de bepaling van het risicokapitaal. 73 In uitvoering hiervan stelt artikel 73 4septies van het KB/WIB 74 een bijkomende voorwaarde voor het genieten van de aftrek voor risicokapitaal voor deze belastingplichtigen. Ze kunnen van de aftrek genieten indien ze ofwel een jaarrekening opmaken en een boekhouding voeren conform de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen, ofwel vrijwillig een dergelijke jaarrekening opmaken en boekhouding voeren. Bijgevolg zullen buitenlandse entiteiten die actief zijn in België en die niet verplicht zijn een Belgische boekhouding te voeren 75, alsnog een dergelijke boekhouding en 71 P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer , nr /001, 18; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, Ingevoerd door artikel 1 van het Koninklijk Besluit van 17 september 2005 tot wijziging van het KB/WIB 1992 tot uitvoering van de Wet van 22 juni 2005 tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, BS 3 oktober Artikel 92, 2 van het W.Venn. 20