1. OVERLIJDEN VAN EEN RIJKSINWONER

Transcriptie

1 NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR 1.1. TOPASSINGSGBID VAN D SUCCSSIRCHTN (NOG STDS UNIFORM IN D 3 GWSTN) Algemeen Bij overlijden van een rijksinwoner is successierecht verschuldigd over de waarde van al wat zijn erfgenamen, legatarissen of begiftigden uit zijn nalatenschap verkrijgen (ongeacht of de goederen zich in België of in het buitenland bevinden), na aftrek van de bij het overlijden bestaande schulden en de kosten van de begrafenis of de crematie. Dit successierecht wordt geheven na het indienen van een aangifte van nalatenschap Wie is rijksinwoner? Rijksinwoner is hij die op het ogenblik van overlijden zijn werkelijke woonplaats (ook wel fiscale woonplaats genoemd) of de zetel van zijn vermogen in België heeft gevestigd. Bij de bepaling van de fiscale woonplaats moet men kijken naar de werkelijke, effectieve, voortdurende woonplaats waar de overledene het centrum van zijn bedrijvigheid en de zetel van zijn zaken en bezigheden had. De nationaliteit van de overledene, zijn wettelijke domicilie en de plaats waar zijn goederen zich bevinden doen niet ter zake. Zo zijn personen met een buitenlandse nationaliteit die zich met hun gezin in België hebben gevestigd, rijksinwoners (ongeacht of zij in hun land van oorsprong hun wettelijke domicilie hebben behouden en de bedoeling hebben terug te keren). Anderzijds zijn Belgen die zich al dan niet beroepshalve met hun gezin blijvend in het buitenland hebben gevestigd, niet als rijksinwoners te beschouwen. r bestaan bijzondere regelingen voor ambtenaren van de uropese Unie (en voor hun echtgenoten en kinderen), voor leden van diplomatieke missies en consulaire posten, voor militairen met dienst in het buitenland, voor vertegenwoordigers van een NAVO-lidstaat, vertegenwoordigers bij de Verenigde Naties en vertegenwoordigers bij de West-uropese Unie, die onder bepaalde voorwaarden rijksinwoner blijven in hun land van herkomst Lokalisatiecriterium: welke gewestelijke regeling is van toepassing? De gewesten zijn bevoegd om de tarieven, de heffingsgrondslag en de verminderingen van de successierechten te regelen. lk gewest heeft ondertussen een eigen regeling die hier dan ook per gewest verder wordt behandeld (zie verder 1.6 voor Vlaanderen, 1.7 voor Wallonië en 1.8 voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest). Successierechten bij overlijden van een rijksinwoner zijn verschuldigd in het gewest waar de overledene, op het ogenblik van zijn overlijden, zijn fiscale woonplaats had (omtrent de definitie van fiscale woonplaats, zie 1.1.2). Als de fiscale woonplaats van de overledene tijdens de periode van 5 jaar voor zijn overlijden in één gewest in België gelegen was, is de regelgeving van het gewest waar zijn fiscale woonplaats tijdens de voormelde periode het langste gevestigd was, van toepassing. Zo is bijvoorbeeld de Vlaamse regelgeving van toepassing: wanneer de erflater in de periode van 5 jaar voor het overlijden en tot op datum van overlijden, zijn fiscale woonplaats steeds in Vlaanderen heeft gehad; wanneer de erflater in de periode van 5 jaar voor het overlijden in gewesten zijn fiscale woonplaats heeft gehad, doch het langst in Vlaanderen en dit ongeacht of de erflater op het ogenblik van overlijden in Vlaanderen of in een ander gewest woonde; wanneer de erflater in de periode van 5 jaar voor het overlijden in het buitenland heeft gewoond, daarna naar Vlaanderen is verhuisd en er nog steeds (effectief) woont op het ogenblik van overlijden (zelfs indien dit minder dan 5 jaar was); wanneer de erflater in de periode van 5 jaar voor het overlijden in het buitenland heeft gewoond, daarna in België in (Belgische) gewesten heeft gewoond, doch het langst voor wat de Belgische periode betreft in het Vlaamse Gewest D AANGIFT (NOG STDS UNIFORM IN D 3 GWSTN) Aangifteformulier De registratiekantoren waar de aangiften moeten worden ingediend, moeten ambtshalve een aangifteformulier kosteloos ter beschikking stellen aan de personen op wie de aangifteverplichting rust, voor zover deze personen bekend zijn. Wie geen formulier ontvangt is echter niet ontslagen van de verplichting om tijdig aangifte te doen. r mogen ook soortgelijke formulieren als de officiële formulieren worden gebruikt op voorwaarde dat het gebruikte papier van goede kwaliteit is en het formaat, de tekst en de opmaak van de formulieren conform zijn aan de officiële aangifteformulieren Wie moet aangifte doen? De aangifte van nalatenschap moet worden ingediend: door de wettelijke erfgenamen; de algemene legatarissen (diegenen die bij testament alleen of met n de gehele nalatenschap verkrijgen, eventueel na aftrek van het aan bepaalde erfgenamen wettelijk toekomende erfdeel en van de mogelijke legaten onder algemene of bijzondere titel zie hierna); en/of de algemene begiftigden (diegenen die de gehele nalatenschap verkrijgen op grond van een door de overledene vóór zijn overlijden gedane schenking die pas uitwerking heeft bij diens overlijden). De andere erfopvolgers, zoals legatarissen onder algemene titel (dit zijn de legatarissen van een bepaald gedeelte van de nalatenschap, bijv. 1/4, of van een bepaalde soort goederen, bijv. alle roerende goederen), begiftigden onder algemene titel en bijzondere legatarissen (die één of bepaalde goederen verkrijgen) hebben in principe geen aangifteplicht. Daaruit volgt dat de door de wettelijke erfgenamen en algemene legatarissen en begiftigden in te dienen aangifte betrekking moet hebben op alle goederen, daaronder begrepen de goederen die worden verkregen door de legatarissen onder algemene of bijzondere titel die zelf geen aangifteplicht hebben. lke wettelijke erfgenaam, algemene legataris en/of algemene begiftigde kan (en moet) dus een aangifte indienen die de ganse nalatenschap omvat. Om tegenstrijdigheden te vermijden en moeilijkheden met de ontvanger successierechten te voorkomen is het veelal raadzaam dat alle erfgerechtigden gezamenlijk één door ieder van hen ondertekende aangifte indienen. 1

2 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN De verplichting tot indiening van de aangifte rust op de erfgerechtigden die, volgens de toestand zoals hij bestaat ten dage van het overlijden, theoretisch roeping hebben tot de ganse nalatenschap. De aanvaarding van de nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving ontslaat de erfgenamen, algemene legatarissen en begiftigden niet van hun verplichting tot indiening van de aangifte. Ook betwistingen die onder de erfopvolgers zijn ontstaan omtrent de samenstelling van de nalatenschap of omtrent de erfopvolging ontslaan de erfgenamen, algemene legatarissen en begiftigden niet van hun verplichting tot tijdige indiening van de aangifte. De erfgenaam, algemene legataris of begiftigde die de nalatenschap zuiver en eenvoudig heeft verworpen, is daarentegen niet verplicht de aangifte in te dienen (in dat geval kunt u dit best meteen aan de ontvanger laten weten). Bij stilzitten van de erfgenamen die verplicht zijn een aangifte in te dienen, kan de ontvanger de legatarissen onder algemene titel en de legatarissen onder bijzondere titel verplichten tot het indienen van de aangifte van nalatenschap. In tegenstelling tot de wettelijke erfgenamen, de algemene legatarissen en algemene begiftigden, moeten zij slechts aangeven wat zij zelf uit de nalatenschap verkrijgen. De tussenkomst van een deskundige (notaris, in successierechten gespecialiseerde consulent...) is weliswaar niet verplicht, maar kan zeer nuttig zijn. De aangifte bestaat namelijk niet uit een vragenlijst, maar moet worden opgesteld. Dit vergt veelal een grondige kennis van het erfrecht en van de fiscale regels van het betreffende gewest. Het is tevens mogelijk aan deze deskundige volmacht te geven om de aangifte in te dienen Waar moet de aangifte worden ingediend? De aangifte moet worden ingediend bij het registratiekantoor van het ambtsgebied waarbinnen de overledene zijn laatste fiscale woonplaats had (omtrent de fiscale woonplaats, zie 1.1.3). Als de fiscale woonplaats van de overledene tijdens de periode van 5 jaar vóór zijn overlijden in één (Belgisch) Gewest gevestigd was, moet de aangifte worden ingediend bij het registratiekantoor van het ambtsgebied van de laatste fiscale woonplaats binnen het Gewest waarin de fiscale woonplaats van de overledene tijdens de vermelde periode het langst was gevestigd. D VOORBLD Indien de erflater op het ogenblik van overlijden zijn fiscale woonplaats sinds 2 jaar in Antwerpen had en net daarvoor 6 maanden in Bergen heeft gewoond en eerder nog 2,5 jaar in Luik, zal de aangifte in de nalatenschap in Bergen moeten worden ingediend (d.i. de laatste fiscale woonplaats in het Waalse Gewest). De successierechten zullen verschuldigd zijn volgens de Waalse regeling Termijn van indiening De aangifte moet worden ingediend binnen 4, 5 of 6 maanden na het overlijden, naargelang dit plaatsvond in België, in een ander uropees land, dan wel buiten uropa. De termijn wordt verlengd tot de eerstvolgende werkdag indien deze verstrijkt op een zaterdag, zondag of wettelijke feestdag. De termijn kan worden verlengd door de directeur-generaal van de Btw, Registratie en Domeinen indien de personen die gehouden zijn tot indiening van de aangifte tijdig een gemotiveerd verzoekschrift tot verlenging van de termijn indienen. De aangifte van nalatenschap kan worden gewijzigd zolang deze aangiftetermijn niet is verstreken. Na het verstrijken van de termijn zijn in principe geen wijzigingen meer mogelijk. Dit wil zeggen dat een niet tijdig aangegeven passief niet meer afgetrokken kan worden en een niettijdig aangegeven actief automatisch aanleiding geeft tot een boete wegens verzuim van aangifte (bij spontane laattijdige aangifte kan deze boete wel verminderd worden). Bij laattijdige indiening van de aangifte krijgt elke persoon die gehouden is tot indiening (en te laat indiende) een boete. De boete bedraagt 25 UR per maand vertraging (elke begonnen maand wordt voor een volle maand gerekend). De ontvanger successierechten kan deze boete evenwel kwijtschelden tot maximaal 2 maanden. De totale boete mag niet meer bedragen dan 1/10 e van het door de overtreder verschuldigde successierecht. Is 2 maanden na de indieningstermijn (dus 6, 7 of 8 maanden na het overlijden) nog steeds geen aangifte ingediend, dan wordt vanaf dat moment de wettelijke intrest (7 %) aangerekend aangezien het successierecht op dat tijdstip betaald had moeten zijn. Indien geen aangifte wordt ingediend (noch spontaan door de wettelijke erfgenamen, de algemene legatarissen en/of de algemene begiftigden, noch door de legatarissen onder algemene of bijzondere titel na verzoek van de ontvanger), dan kan de ontvanger successierechten een ambtshalve aanslag vestigen. Dit houdt in dat hij zelf het actief van de nalatenschap vaststelt, geen rekening houdt met het passief, het verschuldigde successierecht verhoogt met de kosten van een dwangbevel en een boete oplegt INHOUD VAN D AANGIFT VAN NALATNSCHAP (GROTNDLS GLIJKAARDIG IN D 3 GWSTN) De aangifte moet achtereenvolgens de hierna vermelde gegevens bevatten Gegevens over de betrokkenen en de erfopvolging In de aangifte moeten de volgende gegevens over de betrokkenen en de erfopvolging worden opgenomen: de volledige persoonsgegevens (naam, voornamen, beroep, woonplaats, plaats en datum van geboorte) van de overledene en van de eventuele echtgenoot; de plaats en de datum van het overlijden; de volledige persoonsgegevens van de aangevers en van hun eventuele echtgenoten; de volledige persoonsgegevens van alle rechtverkrijgenden (erfgenamen, legatarissen of begiftigden) met vermelding van het aandeel dat ieder verkrijgt en op grond waarvan (testament of wettelijke erfverkrijging); de graad van verwantschap tussen de overledene en zijn rechtverkrijgenden; voor zover nodig de volledige persoonsgegevens van de kinderen jonger dan 21 jaar. In het Brusselse Hoofdstedelijke en het Waalse Gewest moet deze vermelding opgenomen worden met betrekking tot de kinderen van de erfgenaam, legataris of begiftigde op voorwaarde dat deze ten minste 3 kinderen jonger dan 21 jaar ten laste heeft die recht geven op een vermindering van de successierechten (zie hierover meer onder voor Wallonië en voor Brussel); in het Vlaamse Gewest moet deze vermelding opgenomen worden voor het kind van de erflater dat zelf erfgerechtigd is en jonger is dan 21 jaar en dat zelf recht heeft op een vermindering van successierechten (zie hierover 1.6.2); de uitgesloten wettelijke erfgenamen (die door een testament of door een schenking tussen echtgenoten worden uitgesloten van hun erfrecht); de woonstkeuze (slechts één woonstkeuze is toegelaten) binnen het ambtsgebied van het registratiekantoor waar de aangifte moet worden ingediend (bijv. de woning van één van de indieners van de aangifte of het kantoor van de notaris); en 2

3 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR de uitdrukkelijke vermelding van het adres en de datum en de duur van de vestiging van de verschillende fiscale woonplaatsen die de overledene had in de 5 jaar voorafgaand aan zijn overlijden (zie hierover 1.1.3). In het Waalse Gewest werd de wettelijk samenwonende, voor de volledige toepassing van het Wetboek successierechten, gelijkgeschakeld met de echtgenoot mits deze wettelijk samenwonende op het ogenblik van overlijden ook effectief samenwoonde met de overledene. Overal waar er in het wetboek sprake is van echtgenoot, moet dus ook de wettelijke samenwonende worden toegevoegd. De verplichte vermelding omtrent de eventuele echtgenoot geldt dus, voor het Waalse Gewest, ook voor de wettelijk samenwonende. In de andere twee gewesten is er een gelijkschakeling wat de algemene tarieven en bepaalde gunstregimes betreft, voor de algemene bepalingen zoals de verplichte vermeldingen in de aangifte. Het lijkt echter aangewezen om ook voor deze twee gewesten de gegevens m.b.t. de wettelijk samenwonende (en voor Vlaanderen de gegegevens m.b.t. de feitelijk samenwonende zie verder A) mee te delen Het actief en de waardering ervan Nauwkeurige omschrijving van de activa vereist Als actief moeten alle door de overledene nagelaten goederen nauwkeurig worden vermeld, zowel de in België gelegen goederen als deze in het buitenland (en zelfs de vrijgestelde activa zoals de onderneming van een Vlaamse of Waalse erflater, zie hierover meer in en of de gezinswoning in Vlaanderen of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, zie verder en ). Op de vereiste van nauwkeurige omschrijving van elk actief wordt een uitzondering gemaakt voor o.a. meubelen, kledingstukken, juwelen, boeken, cd s, keukengereedschap, Deze goederen mogen per soort worden vermeld en voor één bedrag per soort worden geschat. Indien het actief onroerende goederen bevat, moet de gemeente van ligging, de sectie, het nummer van het kadaster en de oppervlakte worden vermeld. Principe: waardering van de activa aan de verkoopwaarde op datum van overlijden In principe moet aan elk goed van het actief een waarde worden toegekend op datum van overlijden. Voor banken postrekeningen, spaar- en depositoboekjes e.d. is dat het saldo op datum van overlijden. Ook contanten stellen geen problemen van waardering. Andere roerende en onroerende goederen moeten, in principe, gewaardeerd worden aan de verkoopwaarde ervan op datum van overlijden. r mag/moet dus geen rekening gehouden worden met een later ontstane min- of meerwaarde. De schatting van deze verkoopwaarde moet gebeuren door de personen die gehouden zijn tot indiening van de aangifte (zie hierboven 1.2.2). Zij kunnen echter, op hun kosten, voor het geheel of een deel van de in België gelegen goederen (zowel roerende als onroerende) een voorafgaandelijke schatting aanvragen. en dergelijke schatting gebeurt door experts en is, in principe, bindend (zowel voor de belastingadministratie als voor de erfgerechtigden die de schatting heeft gevraagd). Zowel de Administratie als de erfgerechtigden kunnen echter in beroep gaan tegen de schatting binnen een termijn van 1 maand na betekening van de schatting door de ene partij aan de andere. Indien de schatting niet betekend wordt, begint de termijn van 1 maand dus niet te lopen. In de praktijk zien we dat een voorafgaandelijke schatting vooral aangevraagd wordt voor onroerende goederen. Uitzondering: forfaitaire waardering Bepaalde activa mogen echter niet aan hun verkoopwaarde worden aangegeven, maar moeten gewaardeerd worden volgens de in het Wetboek van Successierechten bepaalde forfaitaire regels. Zo wordt de waarde van het vruchtgebruik van een goed verplicht gewaardeerd aan 4 % van de waarde van de volle eigendom, te vermenigvuldigen met een wettelijke coëfficiënt, die afhankelijk is van de leeftijd van de vruchtgebruiker. De coëfficiënten zijn: leeftijd van de vruchtgebruiker coëfficiënt niet ouder dan 20 jaar 18 Boven 20 jaar t/m 30 jaar 17 Boven 30 jaar t/m 40 jaar 16 Boven 40 jaar t/m 50 jaar 14 Boven 50 jaar t/m 55 jaar 13 Boven 55 jaar t/m 60 jaar 11 Boven 60 jaar t/m 65 jaar,5 Boven 65 jaar t/m 70 jaar 8 Boven 70 jaar t/m 75 jaar 6 Boven 75 jaar t/m 80 jaar 4 Boven 80 jaar 2 D VOORBLD Indien de vruchtgebruiker 57 jaar is (coëfficiënt 11), dan bedraagt de waarde van het vruchtgebruik bijgevolg 11 4 % = 44 % van de waarde van de volle eigendom. De blote eigendom wordt bepaald door van de verkoopwaarde van de volle eigendom de zoals hierboven berekende forfaitaire waarde van het vruchtgebruik af te trekken. Voor een onroerend goed dat in het buitenland is gelegen, moet de waarde worden aangegeven die blijkt uit recente akten of bescheiden. Bestaan er geen recente akten of bescheiden dan worden deze buitenlandse onroerende goederen forfaitair geschat op 20 of 30 maal de jaarlijkse huurwaarde naargelang het gaat om gebouwde of ongebouwde onroerende goederen. Ook voor de ter beurze genoteerde effecten geldt een specifieke waardering die afwijkt van de algemene regel dat de activa gewaardeerd moeten worden aan de verkoopwaarde op het ogenblik van overlijden. De wijze van waardering verschilt echter van gewest tot gewest. In het Vlaamse en het Waalse Gewest geldt dezelfde waarderingsmethode. De genoteerde effecten moeten gewaardeerd worden volgens hun beurswaarde op de dag van het overlijden OF op de datum van één maand na het overlijden OF op de datum van twee maanden na het overlijden. Het is dus de waarde op een welbepaalde dag (dag overlijden of dag overlijden + 1 maand of dag overlijden + 2 maanden) die aangegeven moet worden. Wanneer er op een van die data geen notering is, geldt de beurswaarde op de eerstvolgende dag waarop er opnieuw een notering wordt vastgesteld. Ook indien er wel een notering is, maar welbepaalde effecten niet genoteerd zouden zijn, geldt voor deze effecten eveneens de beurswaarde op de eerstvolgende dag waarop er wel een notering is. Onder beurswaarde moet de slotkoers worden verstaan zoals bepaald op basis van de koersinformatie beschikbaar in de gespecialiseerde pers en/of middels gespecialiseerde elektronisch raadpleegbare bronnen. r mag slechts één keuze gemaakt worden voor alle (Belgische en buitenlandse) nagelaten effecten. D VOORBLD Indien de erflater overlijdt op 31 januari, mag geopteerd worden voor de beurswaarde op 31 januari, op 28 (of 2) februari of op 31 maart. De gekozen datum en de door de erfgerechtigden geraadpleegde bron moet verplicht in de aangifte worden vermeld. 3

4 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN In het Vlaamse Gewest is deze waarderingsmethode van toepassing voor overlijdens vanaf 1 augustus Voor overlijdens van vóór 1 augustus 2013 gold in Vlaanderen identiek dezelfde regelgeving zoals momenteel van toepassing in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (zie hierna). In het Waalse Gewest is deze waarderingsmethode van toepassing voor overlijdens vanaf 1 november Vóór 1 november 2013 moesten de in het buitenland genoteerde effecten worden aangegeven aan de verkoopwaarde op de dag van het overlijden (= algemeen principe) en de in de prijscourant opgenomen effecten op dezelfde wijze als in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (zie hierna). In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moeten de op de Belgische beurs genoteerde effecten verplicht worden aangegeven aan de waarde volgens de prijscourant gepubliceerd in de bijlage van het Belgisch Staatsblad van de maand die volgt op de maand van het overlijden. De aangevers kunnen ook kiezen voor de waardering volgens de prijscourant van een van de 2 volgende maanden op voorwaarde dat zij deze keuze in de aangifte vermelden en dat alle in de prijscourant opgenomen effecten uit de nalatenschap op dezelfde wijze worden geëvalueerd. Indien de erflater overlijdt op 8 augustus, is in principe de prijscourant van 20 september van toepassing. De aangevers mogen opteren voor de prijscourant van 20 oktober of 20 november, maar dan geldt deze optie voor alle effecten die zich in de nalatenschap bevinden en die in de prijscourant zijn opgenomen. De niet in de prijscourant opgenomen effecten moeten in het Brussels Hoofdstelijk Gewest worden gewaardeerd volgens de gemiddelde (slot)koers gedurende de maand van het overlijden. Net zoals voor de in de prijscourant opgenomen effecten mag ook voor deze effecten worden gekozen voor de waardering van een van de twee volgende maanden op voorwaarde dat deze keuze in de aangifte wordt vermeld en dat voor dezelfde datum wordt gekozen voor alle niet in de prijscourant opgenomen effecten die volgens deze nieuwe waarderingswijze moeten worden gewaardeerd. De te hanteren gemiddelde slotkoers is deze zoals bepaald op basis van koersinformatie beschikbaar in de gespecialiseerde geschreven pers en/of middels gespecialiseerde elektronisch raadpleegbare bronnen. De tussenkomst van een bankinstelling kan zeker nuttig zijn bij de waardering aan de slotkoers en bij de keuze van de maand. Fictieve activa die moeten worden aangegeven Naast de werkelijke activa van de nalatenschap, moeten er tevens een aantal fictieve activa worden aangegeven. Het gaat hier om goederen die zich niet (meer) in de nalatenschap bevinden ingevolge een gedane verrichting die als verdacht wordt beschouwd. Het betreft hier: de roerende goederen die de overledene in de 3 jaar vóór zijn overlijden heeft geschonken en waarop geen registratierechten werden betaald in België; In het Vlaamse Gewest geldt sinds 1 januari 2012 een termijn van 7 jaar (in plaats van 3 jaar) voor roerende goederen die behoren tot een familiale onderneming en aandelen van een familiale vennootschap indien deze roerende goederen, op het ogenblik van de schenking, voldeden aan de voorwaarden van familiale onderneming of familiale vennootschap zoals bedoeld onder Indien men de schenking van activa van dergelijke familiale ondernemingen en aandelen van dergelijke familiale vennootschappen niet in België laat registreren (zie punt ), zullen deze activa of aandelen die werden geschonken in de 7 jaar vóór overlijden, als fictief actief belast worden in de successierechten. Voor andere roerende goederen blijft ook in Vlaanderen de termijn van 3 jaar gelden. de goederen die de langstlevende echtgenoot verkrijgt op grond van een clausule in de huwelijksovereenkomst die van de gelijke verdeling van de gemeenschap afwijkt (indien deze clausule van het overleven afhankelijk is); de volle eigendom van de goederen waarvan de overledene het vruchtgebruik had aangekocht en een erfgenaam of legataris of tussenpersoon de blote eigendom. Deze goederen zijn niet belastbaar indien kan worden aangetoond dat de overeenkomst op het ogenblik dat ze werd afgesloten geen bevoordeling inhield voor de betreffende erfgenaam, legataris of tussenpersoon, d.w.z. dat de prijs van de blote eigendom met eigen gelden van de blote eigenaar werd betaald en dus niet met gelden van de overleden vruchtgebruiker. Indien de blote eigenaar betaalde met eerder door de vruchtgebruiker geschonken gelden, verschilt het te leveren bewijs in functie van de datum van de zogenaamde gesplitste aankoop. Indien de aankoop plaatsvond vóór 1 september 2013, is er geen belasting als fictief actief mits kan worden aangetoond dat de schenking van de gelden door de overledene dateert van vóór de betaling van de prijs (zowel van het voorschot als van het saldo). Voor aankopen vanaf 1 september 2013 moeten ofwel op de voorafgaande schenking registratierechten betaald zijn, ofwel moet worden aangetoond dat de begunstigde van de schenking vrij over de gelden heeft kunnen beschikken (bv. door aan te tonen dat de schenking door de verkrijger van het vruchtgebruik niet specifiek bestemd was voor de financiering van de aankoop van de blote eigendom in het kader van de gesplitste aankoop); de volle eigendom van effecten die voor het vruchtgebruik waren ingeschreven op naam van de overledene en voor de blote eigendom op naam van een erfgenaam of legataris of tussenpersoon, tenzij kan worden aangetoond dat de inschrijving op zich geen bedekte bevoordeling inhield, bijv. doordat de inschrijving het gevolg is van een notariële schenking; de goederen die door de overledene aan een erfgenaam, legataris of tussenpersoon werden verkocht met voorbehoud van vruchtgebruik of tegen betaling van een levenslange rente, tenzij kan worden aangetoond dat deze overeenkomst op het ogenblik dat zij werd afgesloten geen bevoordeling inhield voor de betreffende erfgenaam, legataris of tussenpersoon, d.w.z. dat een correcte prijs werd bedongen voor de blote eigendom en dat deze ook effectief werd betaald; de sommen, renten of waarden die een derde kosteloos ontvangt bij het overlijden, in de 3 jaar voor overlijden of na het overlijden ingevolge een contract dat door de overledene is afgesloten (bijvoorbeeld levensverzekeringen). Ook hier zijn deze activa niet belastbaar indien wordt bewezen dat het voordeel niet kosteloos wordt ontvangen door de begunstigde; bijkomend in het Vlaamse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest: alle schenkingen onder de levenden van roerende goederen die de overledene heeft gedaan onder opschortende voorwaarde die vervuld wordt ingevolge zijn overlijden. In principe worden schenkingen onder opschortende voorwaarde geregistreerd aan het vast recht van 50 UR en zijn slechts op het ogenblik van vervulling van de voorwaarde evenredige schenkingsrechten verschuldigd. De Vlaamse en de Brusselse wetgever hebben echter geoordeeld dat schenkingen van roerende goederen waarbij de voorwaarde zich vervult ingevolge het overlijden belast moeten worden in de successierechten i.p.v. aan de gunstige schenkingsrechten mits de schenker op het ogenblik van zijn overlijden zijn fiscale woonplaats heeft in hetzelfde gewest als op het ogenblik van de schenking en dus inzake successierechten onderworpen is aan de regelgeving van hetzelfde gewest als op het ogenblik van de schenking. 4

5 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR Het passief Als passief mogen worden vermeld: alle schulden van de overledene die bestaan op de datum van zijn overlijden; de kosten van de uitvaart (o.a. de kosten van begrafenis of crematie, doodsbrieven, begrafenismaal, bedankbrieven en advertenties, aankoop van een grafmonument na het overlijden, enz.). Deze kosten zijn ongeacht het van toepassing zijnde huwelijksstelsel volledig aftrekbaar op voorwaarde dat zij niet buitensporig zijn. Het passief moet nauwkeurig worden omschreven en worden bewezen. De bewijsstukken worden na onderzoek van de aangifte door het registratiekantoor teruggezonden. Voor schulden die door de overledene tegenover zijn erfgenamen, legatarissen of begiftigden waren aangegaan, geldt een zwaardere bewijslast. Bovendien worden deze schulden enkel in aanmerking genomen indien zij tot onmiddellijke en rechtstreekse oorzaak de verkrijging, de verbetering, het behoud of de terugbekoming van een goed hebben dat zich in de nalatenschap bevindt. In het Vlaamse en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moeten schulden die specifiek werden aangegaan om de gezinswoning te verwerven of te behouden (zie en ) als dusdanig aangeduid worden. Na het overlijden nog te betalen belastingen Alle door de overledene verschuldigde belastingen aan de federale Staat, een gewest, een gemeenschap, een provincie, een agglomeratie of een gemeente die u ontvangt na het verstrijken van de indieningstermijn kunnen later nog aan het passief worden toegevoegd indien u daartoe een aanvullende aangifte doet en het aanslagbiljet bijvoegt Slotbepalingen Verzekeringspolissen In de aangifte moet voor wat de lichamelijke roerende goederen betreft, melding worden gemaakt van elke verzekering tegen brand, diefstal of andere risico s. Meer bepaald moeten de naam en de zetel van de verzekeringsmaatschappij worden opgegeven evenals het polisnummer, het verzekerde bedrag en de datum van het contract. In de aangifte moet uitdrukkelijk worden vermeld dat er voor de roerende goederen naast de opgegeven verzekeringen geen andere verzekeringspolissen bestaan dan wel dat er in het geheel geen verzekeringen zijn. De ontvanger successierechten zal de verzekerde waarde vergelijken met de aangegeven waarde. Sommige registratiekantoren eisen dat de roerende goederen aangegeven worden tegen een vast percentage van het verzekerde bedrag. Andere registratiekantoren zijn inschikkelijker en aanvaarden voor deze goederen in een doorsnee nalatenschap een bedrag van bijv UR, tenzij uit de verzekeringspolis zou blijken dat er een wanverhouding bestaat tussen de aangegeven waarde en de verzekerde waarde. Vergat u bepaalde schulden of kosten (andere dan na het overlijden nog te betalen belastingen zie hierna) in de aangifte te vermelden, dan kan u dit passief na het verstrijken van de termijn voor indiening van de aangifte niet meer in rekening brengen. De schulden en onkosten die wel werden vermeld, maar die niet of onvoldoende bewezen werden, zullen uit het passief worden geweerd, maar kunnen aanleiding geven tot een latere teruggave van successierechten indien de bewijzen worden geleverd binnen de 2 jaar na de betaling van de successierechten. Bij verzekeringen wordt uitgegaan van de vervangingswaarde. Het successierecht moet echter worden betaald over de verkoopwaarde of soms de forfaitaire waarde (zie 1.3.2) op de dag van het overlijden. Geregistreerde of verplicht registreerbare schenkingen door de erflater in de 3 jaar vóór overlijden De geregistreerde of verplicht registreerbare schenkingen van de erflater aan een erfgerechtigde zijn onderworpen aan registratierechten en worden dus niet meer belast in de successierechten. Deze schenkingen moeten in de 3 gewesten wel in de slotbepalingen vermeld worden indien ze gedaan zijn in de 3 jaar vóór overlijden (of indien de schenking gedaan werd onder een opschortende voorwaarde die vervuld werd ingevolge het overlijden van de schenker of minder dan 3 jaar vóór dit overlijden met uitzondering van deze die in het Vlaamse of het Brussels Hoofdstedelijk Gewest belast worden als fictieve activa, zie 1.3.2). Hoewel deze schenkingen geen deel uitmaken van de nalatenschap en dus niet onderworpen zijn aan successierechten, wordt er met deze schenkingen in principe wel rekening gehouden bij de bepaling van het (progressieve) tarief van de successierechten (dit noemt men ook wel het progressievoorbehoud en is dus enkel van toepassing indien de schenking gebeurde aan een erfgerechtigde). Schenkingen van in het buitenland gelegen onroerende goederen moeten in België niet geregistreerd worden, moeten dus ook niet vermeld worden in de aangifte en komen dus niet in aanmerking voor de berekening van het progressievoorbehoud. In elk gewest bestaan er voor bepaalde geregistreerde schenkingen uitzonderingen op dit algemene principe van progressievoorbehoud (zie ook verder 1.6.7, en 1.8.6), doch ook dan moeten deze in de aangifte van nalatenschap worden vermeld indien zij hebben plaatsgevonden binnen de termijn van 3 jaar voor overlijden (of de opschortende voorwaarde zich binnen die termijn heeft gerealiseerd). Beëindiging van vruchtgebruik door het overlijden Indien de overledene een vruchtgebruik had op bepaalde goederen en dit vruchtgebruik door het overlijden ten einde komt, moet dit eveneens vermeld worden in de aangifte van nalatenschap Vraag om vrijstellingen en verminderingen Vermindering voor achtereenvolgende overgangen Indien goederen binnen een periode van 12 maanden eens vererven, hebben de verkrijgers van deze goederen na de eerste overgang telkens recht op een vermindering van de helft van het successierecht. Deze vermindering is evenwel beperkt tot het successierecht dat bij de vorige overgang op dezelfde goederen is betaald. Deze vermindering moet uitdrukkelijk in de aangifte van nalatenschap gevraagd worden, met aanduiding van alle gegevens die nodig zijn om de vermindering te berekenen. Vermijden van dubbele belasting indien er bepaalde goederen van het actief zich in het buitenland bevinden België heeft enkel met Zweden en Frankrijk een dubbelbelastingverdrag inzake successierechten afgesloten. Dit betekent dat de activa van een Belgisch rijksinwoner die zich in Zweden of Frankrijk bevinden, slechts in een van beide landen belast zullen worden. Zo kunnen onroerende goederen enkel belast worden in het land van ligging en zal ook voor de roerende goederen slechts één land bevoegd zijn tot het heffen van successierechten (het andere land is dan verplicht deze goederen vrij te stellen van successierechten of de in het buitenland betaalde rechten te verrekenen). Ook zonder dubbelbelastingverdrag bestaat in België een interne regeling ter vermijding van dubbele belasting, doch dit is beperkt tot onroerende goederen. Wanneer het actief van de nalatenschap van een Belgisch inwoner een in het buitenland gelegen onroerend goed bevat dat in het buitenland belast is geweest met successierechten, dan zijn deze in het buitenland betaalde successierechten aftrekbaar van de Belgische successierechten die verschuldigd 5

6 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN zijn op ditzelfde goed. Deze aftrek van buitenlandse rechten moet uitdrukkelijk gevraagd worden en is tevens afhankelijk van het voorleggen van een behoorlijk gedateerd kwijtschrift van de in het buitenland betaalde rechten, een door de bevoegde vreemde overheid eensluidend verklaard afschrift van buitenlandse aangifte en van de rechtenvererving die zij vastgesteld heeft. Indien deze documenten vóór de betaaldag van de Belgische successierechten niet ingeleverd zijn, dan is geen onmiddellijke aftrek van buitenlandse successierechten mogelijk. Bij overhandiging van deze documenten binnen 2 jaar na betaling van de Belgische successierechten, kan men alsnog teruggave van de aftrekbare buitenlandse successierechten vragen. Voor roerende goederen blijft er dus mogelijkerwijze wel een dubbele belasting (behalve indien ze zich in Zweden of Frankrijk bevinden). Uitzonderingsregimes en gunsttarieven Wie beweert recht te hebben op een fiscaal voordeel moet aantonen dat de toepassingsvoorwaarden vervuld zijn. en fiscaal gunstregime moet dus, in principe, steeds gevraagd worden. Het is dus aangewezen om elk uitzonderingsregime (zie o.a. de vererving van een familiale onderneming of familiale vennootschap, de vererving van de gezinswoning,...) waarop u recht meent te hebben uitdrukkelijk te vragen in de aangifte van nalatenschap, ook in de gevallen waarin het wetboek dit niet uitdrukkelijk vereist. en latere regularisatie is in vele gevallen niet meer mogelijk BTALING VAN HT SUCCSSIRCHT (UNIFORM IN D 3 GWSTN) Hoe moet worden betaald? Het successierecht moet worden betaald binnen 2 maanden nadat de aangifte had moeten worden ingediend (zie punt hiervoor). De ontvanger successierechten zal in principe in de loop van de maand die volgt op het verstrijken van de termijn van indiening van de aangifte de aangevers het bedrag van het verschuldigde successierecht meedelen. Zij hebben dan nog één maand voor de betaling. Het successierecht moet worden betaald hetzij door middel van een overschrijving of door storting op de postrekening van het met de invordering belaste kantoor, hetzij door afgifte van een vooraf gekruiste, gecertificeerde of gewaarborgde cheque getrokken op een financiële instelling of van een postwissel aan de ontvanger van datzelfde kantoor. Kunstwerken waarvan de internationale faam door de Minister van Financiën is erkend op eensluidend advies van de bevoegde commissie, kunnen eveneens als betaling van successierechten worden aanvaard. Wilt u met dergelijke kunstwerken betalen, neem hierover dan contact op met de ontvanger successierechten Te late betaling enz. Wettelijke intrest Bij te late betaling is de wettelijke intrest (7 %) verschuldigd. Dit is ook het geval als uitstel van betaling is verleend of als aanvullende rechten verschuldigd zijn (wegens te lage schatting, nalatigheid, enz.) CONTROL N GSCHILLN (UNIFORM RGIM IN D 3 GWSTN) Controle van de aangifte door de ontvanger Om de aangifte te controleren kan de ontvanger successierechten gebruik maken van alle bewijsmiddelen van gemeen recht. Zo kan hij steunen op overeenkomsten tussen de overledene en zijn rechtverkrijgenden, aangiften in de personenbelasting, enz. Verder is elke Belgische vennootschap verplicht mededeling te doen van elke uitbetaling of rekeningoverdracht naar aanleiding van een overlijden. De rechtverkrijgenden hebben de verplichting om het overlijden ter kennis te brengen van de verhuurders van kluizen en voor deze verhuurders geldt het verbod de kluizen te openen zonder voorafgaande kennisgeving aan de ambtenaar van btw, registratie en domeinen. Onder bepaalde voorwaarden heeft de ontvanger het recht een onderzoek in te stellen bij Belgische vennootschappen (in het bijzonder bij de banken). Verder rust op de rechtverkrijgenden de verplichting om, zodra de fiscus aantoont dat de overledene binnen 3 jaar vóór zijn overlijden een som geld, effecten of andere goederen heeft bezeten die niet in de aangifte zijn vermeld, te bewijzen dat dat geld, die effecten of die goederen op de dag van het overlijden niet meer aanwezig waren en evenmin als fictief actief moeten worden toegevoegd (zie hierboven 1.3.2), zoniet worden deze verdwenen goederen toch nog aan het actief toegevoegd en in de successierechten belast Betwisting van de aangifte door de ontvanger De ontvanger successierechten kan de in de aangifte opgegeven waarde van de goederen betwisten. Voor de in België gelegen onroerende goederen kan hij een verzoek tot gerechtelijke schatting betekenen indien hij niet op minnelijke wijze de betaling van rechten, boeten en intresten kan bekomen die verschuldigd zijn wegens een te lage schatting. Indien de onroerende goederen voorafgaandelijk werden geschat op vraag van de aangevers (zie 1.3.2), is deze schatting, in principe, bindend, zowel voor de aangevers die de schatting hebben gevraagd als voor de ontvanger. Net zoals bij de voorafgaandelijke schatting (zie punt ), kunnen zowel de Administratie als de erfgerechtigden beroep aantekenen tegen de schatting binnen een termijn van 1 maand na betekening van de schatting door de ene partij aan de andere Boeten en verhogingen Bepaalde onregelmatigheden (het vergeten te vermelden van goederen, te lage schattingen, het aangeven van een onjuist passief en onjuiste erfrechten) kunnen worden bestraft met een boete van een- of tweemaal het bedrag van het ontdoken successierecht. Deze boete wordt evenwel verminderd volgens een bij Koninklijk Besluit vastgestelde tabel. Vraag de ontvanger in dat geval te bevestigen dat de toegepaste vermindering met deze tabel overeenstemt. Andere overtredingen (zoals bijv. het openen van een kluis na het overlijden van de huurder, zonder dat de verhuurder van het overlijden is verwittigd of laattijdige indiening van de aangifte) worden bestraft met een boete waarvan het bedrag door de belastingdienst wordt bepaald (binnen de grenzen van het bijzondere Koninklijk Besluit). In geval van kennelijke fraude kunnen (los van de administratieve geldboeten) gevangenisstraffen en strafboeten worden opgelegd BRKNING VAN D VLAAMS SUCCSSIRCHTN Toepassingsgebied Successierechten bij overlijden van een rijksinwoner zijn verschuldigd op de plaats waar de overledene, op het ogenblik van zijn overlijden, zijn fiscale woonplaats had. Als de fiscale woonplaats van de overledene tijdens de periode van 5 jaar voor zijn overlijden op één plaats in België gelegen was, is de regelgeving van de plaats in België waar zijn fiscale woonplaats tijdens de voormelde periode het langste gevestigd was, van toepassing (zie voorbeeld onder 1.1.3). Vlaanderen omvat de provincies Antwerpen, Limburg, Oost- en West- Vlaanderen en Vlaams-Brabant. Het omvat ook de randgemeenten (Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint- Genesius-Rode, Wemmel en Wezembeek-Oppem), en de Vlaamse taal- 6

7 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR grensgemeenten (Voeren, Herstappe, Bever, Spiere-Helkijn, Mesen en Ronse) Grondslag, tarief en verminderingen per categorie van erfgerechtigden A. In hoofde van erfgenamen in rechte lijn, echtgenoten en samenwonenden Wie behoort tot de categorie echtgenoten en samenwonenden? echtgenoten; ex-echtgenoten, die uit de echt zijn gescheiden of van tafel en bed zijn gescheiden indien zij gemeenschappelijke afstammelingen hebben; wettelijk samenwonenden (zij die in België een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand); feitelijk samenwonenden die op de dag van overlijden ten minste 1 jaar ononderbroken met de erflater samenwonen en er een gemeenschappelijke huishouding mee voeren. Indien de samenwonenden in het bevolkingsregister op hetzelfde adres waren ingeschreven, wordt er, in principe, van uitgegaan dat de betrokkenen een gemeenschappelijke huishouding voeren, tenzij de ontvanger het tegendeel bewijst. Indien de samenwonenden niet op hetzelfde adres waren ingeschreven, mogen zij het bewijs leveren van werkelijke samenwoning en het voeren van een gemeenschappelijke huishouding; ex-samenwonenden, zowel wettelijke als feitelijke, indien zij gemeenschappelijke afstammelingen hebben; Wie behoort tot de categorie rechte lijn? erfgenamen in rechte lijn (zowel de biologische als de ten volle geadopteerde kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, ouders, grootouders, overgrootouders); stiefkinderen en stiefouders; naar analogie met de stiefkinderen en de stiefouders ook de kinderen van de samenwonende partner van de overledene en de samenwonende partner van de ouder van de overledene; (gewone) adoptiekinderen en -ouders in de volgende gevallen: wanneer het adoptiekind een kind is van de echtgenoot van de adoptant; wanneer, op het ogenblik van de adoptie, het adoptiekind onder de voogdij was van de openbare onderstand of van een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, of wees van een voor België gestorven vader of moeder; wanneer het adoptiekind, vóór de leeftijd van 21 jaar, gedurende 3 achtereenvolgende jaren hoofdzakelijk van de adoptant, of van deze en zijn levenspartner samen, de hulp en verzorging heeft gekregen die kinderen normaal van hun ouders krijgen; Ook de afstammelingen van (gewone) adoptiekinderen kunnen aan het tarief rechte lijn erven van de adoptieouders van hun geadopteerde ouder. In omgekeerde zin (adoptieouders die erven van een afstammeling van hun geadopteerd kind) geldt de gelijkschakeling niet en is het tarief tussen vreemden dus van toepassing. Wanneer het kind ten volle werd geadopteerd (in tegenstelling tot de gewone adoptie), is er steeds een volledige gelijkstelling met een eigen kind (en dit niet enkel in de relatie adoptieouder adoptiekind, doch ook ten opzichte van de andere bloedverwanten) waardoor de ten volle geadopteerde kinderen als gewone erfgenamen in rechte lijn moeten beschouwd worden; zorgkinderen en zorgouders. en zorgrelatie wordt verondersteld wanneer iemand, vóór de leeftijd van 21 jaar, gedurende 3 achtereenvolgende jaren bij een andere persoon heeft ingewoond en gedurende die tijd hoofdzakelijk van die andere persoon of van deze en zijn levenspartner samen, de hulp en verzorging heeft gekregen die kinderen normaal van hun ouders krijgen. Bovenstaande lijst moet beperkt worden geïnterpreteerd. Zo geldt de gelijkstelling met rechte lijn enkel tussen stiefouder en -kind en niet tussen stiefgrootouder en kleinkind. NIUW. M.b.t. de vererving tussen kinderen van de samenwonende partner van de overledene en de samenwonende partner van de ouder van de overledene gold, voor overlijdens tot en met 1 november 2012, dat de ouder en de partner op de dag van overlijden wel nog wettelijk of feitelijk moesten samenwonen. Naar aanleiding van een arrest van het Grondwettelijk Hof heeft de Vlaamse decreetgever de tekst in 2013 aangepast in de zin dat de gelijkstelling ook geldt bij vooroverlijden van de ouder van het kind op voorwaarde dat deze vooroverleden ouder, op het moment van zijn of haar overlijden, samenwoonde met de (latere) erflater (of omgekeerd, samenwoonde met de verkrijger van het kind-erflater). De wijziging geldt met retroactieve kracht voor alle overlijdens vanaf 20 november Deze vrijstelling werd retroactief ingevoerd voor overlijdens vanaf 1 november Indien er voor overlijdens tussen 1 november 2012 en 30 juli 2013 (datum van publicatie van het decreet in het Belgisch Staatsblad) reeds successierechten werden betaald tussen vreemden omdat de ouder van het kind was vooroverleden, is teruggave mogelijk van reeds betaalde successierechten. De teruggave voor te veel betaalde successierechten kan gebeuren tot 30 juli Tarieven en tabel Het tarief dat van toepassing is op verkrijgingen door erfgenamen in de rechte lijn, de echtgenote of de samenwonende, kan worden vastgesteld aan de hand van de navolgende tabel. Bij een nettoaandeel van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 3 % UR UR UR % UR UR 27 % Hoe wordt de belastbare basis (nettoaandeel) berekend waarop dit tarief wordt toegepast? In deze categorie van erfgerechtigden wordt de nalatenschap gesplitst in een roerend en een onroerend gedeelte. De hierboven opgenomen tarieven worden afzonderlijk toegepast op zowel het nettoaandeel in de onroerende goederen als op het nettoaandeel in de roerende goederen. De vraag of een goed dat tot de nalatenschap behoort roerend dan wel onroerend is, wordt beantwoord volgens de principes van het burgerlijk recht. De schulden en de kosten van de begrafenis of crematie worden bij voorrang aangerekend op de familiale onderneming of familiale vennootschap (zie hierna 1.6.4) daarna op de (andere) roerende goederen en ten slotte op de onroerende goederen, behalve voor de schulden die specifiek zijn aangegaan om bepaalde goederen te verwerven of te behouden. Deze laatste schulden zullen bij voorrang op deze goederen worden aangerekend. Ook de schulden die specifiek werden aangegaan voor de verkrijging door de langstlevende echtgenoot of partner van de vrijgestelde gezinswoning (zie verder 1.6.3) worden bij voorrang aangerekend op deze vrijgestelde gezinswoning. Het saldo van de schulden (na aanrekening volgens de hierboven gestelde regels), wordt eerst aangerekend op de overblijvende waarde van de onroerende goederen, vervolgens op de overblijvende waarde van de roerende goederen en de familiale onderneming of vennootschap en 7

8 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN ten slotte eventueel op de overblijvende waarde van de vrijgestelde gezinswoning. Verminderingen op de successierechten indien het netto-erfdeel niet groter is dan UR Voor het Vlaamse Gewest wordt het totaal van het te betalen successierecht van een erfgenaam in de rechte lijn, de echtgenoot of de samenwonende voor elk nettoaandeel in de totale nalatenschap van niet UR verminderd met 500 UR vermenigvuldigd met de coëfficiënt bekomen door: 1 nettoaandeel UR D VOORBLD Nettoaandeel UR 1) UR: UR = 0,75 2) 1 0,75 = 0,25 3) 0, UR = 125 UR Het gaat hier om een vermindering die rechtstreeks kan afgetrokken worden van de berekende successierechten. Vermindering op de successierechten voor eigen kinderen van de erflater jonger dan 21 jaar en voor de overlevende echtgenoot met gemeenschappelijke kinderen jonger dan 21 jaar igen kinderen (biologische, ten volle geadopteerde kinderen of gewone adoptieve kinderen indien zij voldoen aan de voorwaarden zoals vermeld onder A) van de overledene die jonger zijn dan 21 jaar hebben recht op een vermindering van 75 UR op de verschuldigde rechten voor elk vol jaar dat zij jonger zijn dan 21 jaar. De stiefkinderen en zorgkinderen kunnen dus niet van de vermindering genieten! Deze vermindering geldt ongeacht het nettoaandeel, maar zal eventueel gecumuleerd kunnen worden met de vermindering netto-erfdeel niet groter dan UR (zie hierboven). De overlevende echtgenoot of samenwonende heeft bovendien recht op een vermindering ten belope van de helft van de bijkomende verminderingen van de gemeenschappelijke kinderen jonger dan 21 jaar samen. In de 3 gewesten gelden er voordelen voor kinderen jonger dan 21 jaar, doch de aard van het voordeel verschilt van gewest tot gewest. In Vlaanderen genieten de kinderen van de erflater die de leeftijd van 21 jaar niet hebben bereikt van een rechtstreekse vermindering op de successierechten. B. Broers en zusters Tarieven en tabel Het tarief dat van toepassing is op verkrijgingen door broers en zusters kan worden vastgesteld aan de hand van de navolgende tabel. Bij een nettoaandeel van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 30 % UR UR UR 55 % UR UR 65 % Hoe wordt de belastbare basis berekend waarop dit tarief wordt toegepast? De verkrijging door broers en zusters wordt berekend op het nettoaandeel dat elk van hen erft. In tegenstelling tot de vererving in rechte lijn, tussen echtgenoten en samenwonenden (zie hierboven A.), wordt het vermogen hier niet opgesplitst in een roerende en een onroerende massa. De schulden en de begrafeniskosten worden in principe eerst aangerekend op de familiale onderneming of familiale vennootschap (zie hierna 1.6.4), tenzij de schulden specifiek werden aangegaan om andere (roerende of onroerende) goederen te verkrijgen of te behouden. Verminderingen van successierechten indien het netto-erfdeel niet groter is dan UR Is het netto-erfdeel van de broer of zuster kleiner dan of gelijk aan UR dan bedraagt de vermindering van de rechten UR, vermenigvuldigd met de volgende resultante van (netto-erfdeel / UR), dus 10 % van het netto-erfdeel. Bedraagt het netto-erfdeel UR meer dan UR dan wordt een vermindering van rechten toegekend die degressief afneemt. De vermindering bedraagt in dat geval: UR 1 (netto-erfdeel)] [( UR)] D VOORBLD Voor een netto-erfdeel van UR bedraagt de vermindering dus: UR 1 [( UR)] = UR [( UR)] r is geen vermindering indien het nettoaandeel groter is dan UR. C. Alle anderen (ooms, tantes, neven, nichten maar ook vreemden) Tarieven en tabel In Vlaanderen zijn er nog slechts 3 verschillende categorieën. Het tarief dat van toepassing is op verkrijgingen tussen alle anderen dan de categorieën A en B hierboven, kan worden vastgesteld aan de hand van de navolgende tabel. Bij een som van nettoaandelen van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 45 % UR UR UR 55 % UR UR 65 % Hoe wordt de belastbare basis berekend waarop dit tarief wordt toegepast? Bij verkrijging door anderen wordt het nettoaandeel berekend op de som van de nettoaandelen die alle rechtverkrijgenden van deze derde categorie samen verkrijgen en worden de successierechten bijgevolg berekend volgens het gemiddelde percentage dat is verschuldigd op het totaal van de nettoaandelen van al deze rechtverkrijgenden (in de 2 andere categorieën zie hierboven A en B wordt het nettoaandeel per persoon belast, zodat voor elke persoon aan het laagste tarief wordt gestart). Net zoals in de categorie B. Broers en zusters, is er geen opsplitsing in een roerend en een onroerend vermogen en worden de schulden en de begrafeniskosten in principe eerst aangerekend op de familiale onderneming of familiale vennootschap die geniet van de vrijstelling (zie hierna 1.6.4), tenzij de schulden specifiek werden aangegaan om andere (roerende of onroerende) goederen te verkrijgen of te behouden. 8

9 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR Vermindering van successierechten indien de som van alle netto-aandelen van deze categorie verkrijgers niet groter is dan UR De vermindering van successierechten voor de categorie anderen wijkt op 2 punten af van de vermindering voor broers en zusters. Ten eerste wordt geen rekening gehouden met wat elke rechtverkrijgende afzonderlijk ontvangt, maar met het nettoaandeel dat alle rechtverkrijgenden van deze groep samen ontvangen (de zogenaamde globalisatie ). Daarnaast wordt de vermindering sneller afgebouwd. Zijn de netto-erfdelen van alle erfgerechtigden uit deze categorie kleiner dan of gelijk aan UR dan wordt deze som verminderd met een bedrag dat verkregen wordt met toepassing van de formule: UR Voor een gezamenlijk netto-erfdeel van niet UR wordt dus een vermindering van de successierechten toegekend van 16 % van het netto-erfdeel. Zodra het gezamenlijk netto-erfdeel van de hele groep samen groter is dan UR groter dan UR wordt de vermindering berekend met de formule: UR 1 D VOORBLD totaal van de netto-erfdelen UR [(totaal van deze erfdelen)] [( UR)] Voor een netto-erfdeel van de totale groep van UR bedraagt de vermindering dus: UR 1 [( UR)] = UR [( UR)] De aldus bekomen vermindering wordt daarna omgeslagen over de betrokken rechtverkrijgenden in verhouding tot de door hen verkregen netto-erfdelen. Bepaalde (openbare) instellingen of rechtspersonen kunnen in het Vlaams Gewest genieten van een verlaagd tarief en zijn dus niet onderworpen aan de hierboven vermelde tarieven die gelden voor vreemden. Zo zal bijvoorbeeld een legaat aan een gewest, aan de Belgische staat, aan de provincies en gemeenten slechts worden belast tegen een verlaagd tarief van 8,8 %. Ook een legaat aan een vzw, een ivzw, een private stichting of een stichting van openbaar nut zal van het verlaagd tarief van 8,8 % kunnen genieten. Het netto-aandeel van deze rechtverkrijgenden wordt niet meegeteld voor de berekening van de successierechten van de categorie alle anderen Vrijstelling van de gezinswoning Algemeen In het Vlaamse Gewest geldt een vrijstelling van successierechten voor gehuwden en samenwonenden voor de nettowaarde van de gezinswoning. De vrijstelling geldt voor het deel van de gezinswoning dat ingevolge overlijden toekomt aan de langstlevende echtgenoot, de wettelijk samenwonende of de feitelijk samenwonende die op de dag van het openvallen van de nalatenschap ten minste 3 jaar ononderbroken met de erflater samenwoonde en er een gemeenschappelijke huishouding mee voerde. Ook de gezinswoning die geen eigenlijk deel zou uitmaken van de nalatenschap doch wegens de toepassing van een fictiebepaling belastbaar zou zijn in de successierechten (zie hierboven 1.3.2) kan genieten van dit gunstregime. Het aandeel van de langstlevende partner in de schulden die specifiek werden aangegaan om de gezinswoning te verwerven of te behouden worden bij voorrang aangerekend op de waarde van zijn deel in de gezinswoning zodat deze schulden in principe verloren zijn als aftrekpost voor de belastbare activa. Alle andere schulden worden in principe niet aangerekend op de vrijgestelde gezinswoning. Begrip gezinswoning De gezinswoning is de gezamenlijke hoofdverblijfplaats van de erflater en de overlevende echtgenoot of samenwonende. Ingeval van feitelijke scheiding, bij verblijf van een van beide echtgenoten of partners in een rust- of verzorgingsinstelling, een serviceflatgebouw of een woningcomplex met dienstverlening of bij elk geval van overmacht die het samenleven tot op het ogenblik van overlijden onmogelijk heeft gemaakt, wordt de vrijstelling eveneens toegekend voor de laatste gezamenlijke hoofdverblijfplaats van de echtgenoten of samenwonende partners. Voor wat de tarieven van de successierechten betreft en de vermindering voor een netto-erfdeel van minder dan UR, is een feitelijke samenwoning van 1 jaar voldoende; voor de vrijstelling van de gezinswoning is daarentegen een samenwoning van 3 jaar vereist. De wettelijk samenwonenden kunnen net zoals gehuwden onmiddellijk van de vrijstelling genieten (zonder inachtneming van een minimumtermijn). De vrijstelling geldt niet voor verkrijgingen in rechte lijn. Om te vermijden dat inwonende kinderen als samenwonenden van het verlaagd tarief zouden kunnen genieten, worden de bloedverwanten in rechte lijn en de rechtverkrijgenden die voor de toepassing van het tarief van successierechten hiermee gelijkgesteld worden, uitdrukkelijk uitgesloten van de vrijstelling. De vrijstelling geldt voor al hetgeen de langstlevende verkrijgt (vruchtgebruik, blote of volle eigendom) en dit ongeacht de wijze van verkrijgen (erfrecht, huwelijksstelsel, testament, toevoeging als fictief actief...). r is niet vereist dat de gezinswoning zich in Vlaanderen bevindt. Zoals hierboven reeds vermeld, hangt het toepasselijke regime af van de fiscale woonplaats van de erflater in de 5 jaar voor overlijden (zie hierover meer onder 1.1.3) Verlaagd tarief van 3 of 7 % voor vererving van familiale ondernemingen en familiale vennootschappen Algemeen In Vlaanderen gold voor overlijdens tot 31 december 2011 een totale vrijstelling van successierechten bij vererving van een familiale onderneming of aandelen van en vorderingen op een familiale vennootschap mits voldaan werd aan een aantal voorwaarden. Voor overlijdens vanaf 1 januari 2012 geldt niet langer het nultarief, maar geldt een verlaagd tarief op de nettowaarde van de activa van familiale ondernemingen en van aandelen of certificaten van aandelen van familiale vennootschappen. De voorwaarden zijn volledig gelijklopend met de voorwaarden van schenking van dergelijke familiale ondernemingen en aandelen van familiale vennootschappen. Het tarief bedraagt nu 3 % bij vererving in rechte lijn, ten gunste van de langstlevende echtgenoot, de wettelijk samenwonende of de feitelijk samenwonende die op de dag van het openvallen van de nalatenschap ten minste 3jaar ononderbroken met de erflater samenwoonde en er een gemeenschappelijke huishouding mee voerde. De definitie van rechte lijn is identiek als deze van toepassing voor het tarief (zie A). Bij een andere vererving als in rechte lijn, tussen echtgenoten of samenwonenden bedraagt het tarief 7 %.

10 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN Welke activa kunnen genieten van dit verlaagd tarief? De activa die door de erflater of zijn echtgenoot of samenwonende beroepsmatig zijn geïnvesteerd in een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwbedrijf of een vrij beroep dat door de erflater en/of zijn of haar echtgenoot of samenwonende, al dan niet samen met anderen, persoonlijk wordt geëxploiteerd of uitgeoefend (hierna familiale onderneming genoemd); De onroerende goederen die hoofdzakelijk tot bewoning worden aangewend of zijn bestemd en die deel uitmaken van de onderneming (omdat ze ook gedeeltelijk voor bedrijfsdoeleinden worden gebruikt), kunnen niet genieten van het verlaagd tarief en zullen dus afzonderlijk aan het gewone progressieve tarief worden belast of eventueel kunnen genieten van de vrijstelling van de gezinswoning. Wat de tarieven van de successierechten betreft, is een feitelijke samenwoning van 1 jaar voldoende; voor het verlaagd tarief bij vererving van een familiale onderneming of de aandelen van een familiale vennootschap is daarentegen een samenwoning van 3 jaar vereist. De wettelijk samenwonenden kunnen net zoals gehuwden onmiddellijk van de vrijstelling genieten. Voor overlijdens vóór 1 januari 2012 gold een uitsluiting voor de onroerende goederen die geheel of gedeeltelijk tot bewoning worden aangewend of bestemd; voor overlijdens vanaf 1 januari 2012 worden enkel de onroerende goederen uitgesloten die hoofdzakelijk tot bewoning worden aangewend of bestemd. De aandelen (ook certificaten van aandelen) in een familiale vennootschap, waarvan de zetel van werkelijke leiding is gevestigd in een van de lidstaten van de uropese conomische Ruimte op voorwaarde dat de aandelen van de vennootschap op het ogenblik van overlijden voor een bepaald minimumpercentage, al naargelang het geval 50 % of 30 %, in volle eigendom toebehoren aan de erflater en/of zijn familie. nkel de deelbewijzen met stemrecht kunnen genieten van het verlaagd tarief, evenals de certificaten van aandelen uitgereikt door rechtspersonen met een zetel in een van de lidstaten van de uropese conomische Ruimte, ter vertegenwoordiging van aandelen van familiale vennootschappen. Aandelen zonder stemrecht worden dus uitgesloten van het gunstregime. Om van het verlaagd tarief te kunnen genieten, moet de vennootschap ofwel zelf de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep tot doel hebben, ofwel minstens 30 % van de aandelen houden van minstens 1 directe dochtervennootschap die de zetel in een lidstaat van de R heeft en een van de hierboven vermelde activiteiten tot doel heeft. De vennootschap waarvan de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen van personeel gelijk of lager zijn dan 1,5 % van de totale activa en die terreinen en gebouwen bezitten waarvan de boekwaarde 50 % uitmaakt van het totale actief, worden in principe uitgesloten van het verlaagd tarief omdat ze geacht worden geen reële economische activiteit uit te oefenen. De erfgerechtigden mogen echter bewijzen dat de vennootschap wel degelijk een reële economische activiteit uitoefent om zo alsnog het verlaagd tarief te bekomen. Het tegenbewijs bestaat erin aan te tonen dat alle onroerende goederen in de vennootschap worden aangewend voor de economische activiteit van de vennootschap en dus geen privépatrimonium betreffen. Bovendien moet het om een familiale vennootschap gaan wat betekent dat de aandelen ofwel voor ten minste 50 % in volle eigendom toebehoren aan de erflater en/of zijn familie; ofwel voor ten minste 30 % in volle eigendom toebehoren aan de erflater en/of zijn familie indien de erflater hetzij met 1 andere aandeelhouder en zijn familie volle eigenaar is van minstens 70 % van de aandelen van de vennootschap; hetzij gezamenlijk met 2 andere aandeelhouders en hun familie volle eigenaar is van minstens 0 % van de aandelen van de vennootschap, Voorwaarden tot verkrijging van het verlaagd tarief Om van het verlaagd tarief te kunnen genieten 1 moeten de verkrijgers bevestigen dat zij aanspraak wensen te maken op de vermindering; 2 moeten de verkrijgers bevestigen dat de voorwaarden van het decreet, zoals hierboven uiteengezet, vervuld zijn; 3 moet bij de aangifte een door de Vlaamse overheid uitgereikt attest worden gevoegd waaruit blijkt dat aan de voorwaarden is voldaan. Vorderingen op een familiale vennootschap worden uitgesloten van het gunstregime. en vennootschap met 3 familietakken kan dus van het verlaagd tarief genieten op voorwaarde dat de erflater en zijn familie zelf minstens 30 % van de aandelen in volle eigendom in handen hebben. Onder familie moet worden verstaan: de echtgenoot of samenwonende, de verwanten in rechte lijn alsook hun echtgenoten of samenwonenden, de zijverwanten tot en met de tweede graad en hun echtgenoten of samenwonenden, de kinderen van vooroverleden broers en zusters. Indien het attest niet wordt toegevoegd, zijn de successierechten verschuldigd aan het normale tarief maar kan later teruggave bekomen worden indien het attest bij de ontvanger wordt neergelegd binnen de 2 jaar na de betaling van de successierechten. Indien daarentegen in de aangifte de verklaringen onder 1 en 2 niet werden opgenomen, is een regularisatie enkel mogelijk zolang de aangiftetermijn niet is verstreken. Na het verstrijken van de termijn zijn in principe geen toevoegingen of wijzigingen meer mogelijk en zal dus steeds het gewone tarief in de successierechten verschuldigd zijn, zonder mogelijkheid van later recht op teruggave van deze rechten. Nettoactief dat aan het verlaagd tarief belast zal worden Het verlaagd tarief is van toepassing op de nettowaarde van de verkrijging van de activa van de familiale onderneming. Onder nettowaarde wordt verstaan de waarde van de activa verminderd met de schulden, behalve dewelke specifiek werden aangegaan om andere goederen te verwerven of te behouden. De schulden van de nalatenschap moeten dus bij voorrang worden aangerekend op de activa die van het verlaagd tarief kunnen genieten. Op de onroerende goederen die deel uitmaken van de onderneming maar hoofdzakelijk tot bewoning worden aangewend of zijn bestemd, zal het gewone tarief of, in voorkomend geval, de vrijstellingsregeling voor de gezinswoning, van toepassing zijn. Bij vererving van aandelen van een familiale vennootschap is het verlaagd tarief van toepassing op de nettowaarde van de aandelen. Net als voor familiale ondernemingen wordt onder nettowaarde verstaan de waarde van aandelen verminderd met de schulden, behalve dewelke specifiek wer- 10

11 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR den aangegaan om andere goederen te verwerven of te behouden. Bij vererving van aandelen van een vennootschap die zelf niet voldoet aan de voorwaarde van uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep, maar die toch als een familiale vennootschap mag worden beschouwd omdat ze minstens 30 % van de aandelen houdt van minstens 1 directe dochtervennootschap met zetel in een lidstaat van de R en een van de vermelde activiteiten tot doel heeft, wordt het verlaagd tarief enkel toegekend op de waarden van de aandelen van de vennootschap in de dochtervennootschappen die de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep tot doel en die hun zetel van werkelijke leiding in een van de lidstaten van de uropese conomische Ruimte hebben. Voorwaarden tot behoud van het verlaagd tarief Opdat het verlaagd tarief bij vererving van een familiale onderneming behouden kan blijven, moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: De activiteit van de familiale onderneming moet zonder onderbreking worden voortgezet gedurende 3 jaar te rekenen van de datum van overlijden. r is echter niet vereist dat deze activiteit door de verkrijger wordt voortgezet. De verkrijger moet evenmin de eigendom behouden van de geërfde goederen. De onroerende goederen die met toepassing van het verlaagd tarief werden overgedragen, mogen niet hoofdzakelijk tot bewoning aangewend of bestemd worden gedurende een periode van 3 jaar te rekenen van de datum van het overlijden van de erflater. Bij bestemmingswijziging van een onroerend goed dat op het ogenblik van overlijden niet hoofdzakelijk tot bewoning aangewend of bestemd was, moet men dus voorzichtig zijn. Opdat het verlaagd tarief bij vererving van de aandelen van een familiale vennootschap behouden kan blijven, moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: De familiale vennootschap die zelf voldoet aan de voorwaarde met betrekking tot de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep, mag gedurende 3 jaar te rekenen van de datum van het overlijden, geen vennootschap zonder reële economische activiteit worden. Dit betekent dat de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen van het personeel niet gelijk of lager mogen zijn dan 1,5 % van de totale activa en tegelijkertijd de terreinen en gebouwen die de vennootschap bezit niet 50 % mag uitmaken van het totale actief, tenzij bewezen kan worden dat alle onroerende goederen van de vennootschap voor de economische activiteit van de vennootschap worden aangewend en dus geen privépatrimonium betreffen. De familiale vennootschap die zelf niet voldoet aan de voorwaarde met betrekking tot de activiteit, maar op de dag van overlijden minstens 30 % van 1 rechtstreekse dochter aanhield, zal gedurende 3 jaar ononderbroken minstens 30 % van minstens 1 rechtstreekse dochter moeten blijven aanhouden. Het moet echter niet noodzakelijk om dezelfde dochtervennootschap gaan. De activiteit van de familiale vennootschap moet zonder onderbreking worden voortgezet gedurende 3 jaar te rekenen van de datum van het overlijden van de erflater. De verkrijger moet echter niet zelf de verkregen aandelen behouden. De familiale vennootschap moet gedurende 3 jaar een jaarrekening opmaken en eventueel een geconsolideerde jaarrekening en publiceren volgens de regels van de lidstaat waarin zij haar zetel heeft gevestigd. Het kapitaal mag gedurende een ononderbroken periode van 3 jaar niet dalen door uitkeringen of terugbetalingen. De zetel van werkelijke leiding van de familiale vennootschap mag gedurende de 3 jaar volgend op het overlijden niet worden overgebracht naar een staat die geen lid is van de uropese conomische Ruimte. Sancties indien de voorwaarden tot behoud niet worden gerespecteerd Indien in de 3 jaar volgend op het overlijden van de erflater niet is voldaan aan bovenvermelde voorwaarden tot behoud, zijn de successierechten verschuldigd op de vererfde activa of de vererfde aandelen, te berekenen tegen het gewone tarief. Indien, in geval van vererving van aandelen van een familiale vennootschap, enkel niet voldaan is aan de voorwaarde tot behoud van het kapitaal, vervalt de toepassing van het verlaagd tarief slechts proportioneel. Indien, in geval van vererving van een familiale onderneming, een onroerend goed in de loop van de 3 jaar volgend op het overlijden hoofdzakelijk tot bewoning aangewend of bestemd wordt, is eveneens slechts gedeeltelijk verlies van het verlaagd tarief, nl. in de mate dat aan de voorwaarde tot behoud niet is voldaan Vrijstelling van maatschappelijke rechten in vennootschappen opgericht in het kader van de realisatie en/of financiering van serviceflats Onder bepaalde voorwaarden zijn maatschappelijke rechten van een door de Vlaamse regering, in het kader van de financiering en de realisatie van serviceflatgebouwen of woningcomplexen met dienstverlening, erkende vastgoedbeleggingsvennootschappen met een vast aantal rechten van deelneming (bevak) vrijgesteld van successierechten. Het moet gaan om een inschrijving op naam waarop de erflater of zijn echtgenote ten minste 5 jaar vóór het openvallen van de nalatenschap en uiterlijk in het jaar 2005 hebben ingeschreven. r wordt geen uitzondering gemaakt voor gevallen van overmacht zodat aanvullende rechten ook bij overmacht verschuldigd zullen zijn. Sinds 27 november 2012 mag het doel van de bestaande en door de Vlaamse regering erkende bevaks uitgebreid worden tot andere activiteiten die in verband gebracht worden met het vastgoed voor voorzieningen in het kader van het Woonzorgdecreet of het vastgoed voor personen met een handicap Andere vrijstellingen: bossen en gronden gelegen in het VN In Vlaanderen geldt er een volledige vrijstelling van successierechten voor in Vlaanderen gelegen bossen waar voorwaarden van duurzaam beheer aan gekoppeld zijn, evenals voor gronden gelegen in het VN (Vlaams cologisch Netwerk). Deze vrijstelling moet uitdrukkelijk worden gevraagd in de aangifte van nalatenschap en indien de vrijstelling bossen betreft, moeten de erfgerechtigden in de aangifte van nalatenschap verklaren dat ze kennis hebben van het bepaalde in artikel 13bis van het bosdecreet. Daarenboven moet bij de aangifte steeds een attest worden gevoegd waaruit blijkt dat het goed in aanmerking komt voor de vrijstelling. Voor de bossen geldt de schriftelijke bevestiging door het Bosbeheer van de goedkeuring van het uitgebreid beheersplan van de bossen als attest; voor de gronden gelegen in het VN moet het attest worden aangevraagd (door middel van een aangetekend te versturen aanvraagformulier) bij de administratie Budgettering, Accounting en Financieel management van het departement Algemene Zaken en Financiën van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Indien op het ogenblik van overlijden voor de bossen nog geen beheersplan voorhanden is maar er uiteindelijk wel een beheersplan wordt verkregen of indien in de initiële aangifte de vrijstelling werd vergeten, kan toch van de 11

12 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN vrijstelling voor bossen genoten worden. De teruggave van te veel betaalde successierechten moet gebeuren via een verzoekschrift dat ingediend moet worden binnen een termijn van 4 jaar te rekenen vanaf het overlijden Uitzondering op het algemene principe van het progressievoorbehoud met betrekking tot schenkingen die hebben plaatsgevonden in de 3 jaar vóór overlijden Bij de bepaling van het tarief van de successierechten wordt niet enkel rekening gehouden met de activa die in de nalatenschap vallen. In principe wordt er tevens rekening gehouden met geregistreerde schenkingen van de erflater aan de erfgerechtigden die plaatsvonden in de 3 jaar voor overlijden (zie 1.3.4). In de 3 gewesten bestaan er uitzonderingen op dit algemene principe, doch deze uitzonderingen verschillen van gewest tot gewest. Hoewel ze dus geen enkele invloed uitoefenen op de berekening van de successierechten, moeten deze schenkingen wel steeds vermeld worden in de aangifte van nalatenschap (zie ook 1.3.4). De volgende geregistreerde schenkingen worden in Vlaanderen niet mee in aanmerking genomen voor de berekening van de successierechten: schenkingen van bouwgronden in rechte lijn, tussen echtgenoten en samenwonenden die van het Vlaams verlaagd registratierecht hebben genoten (zie verder 3.3.3); schenkingen van ondernemingen en aandelen van vennootschappen die van het Vlaams verlaagd registratierecht hebben genoten (tot 31 december 2011) of van de vrijstelling die sinds 1 januari 2012 geldt (zie verder 3.3.5); schenkingen van roerende goederen die van het Vlaams verlaagd registratierecht hebben genoten (zie verder 3.3.4). Schenkingen van roerende goederen of van ondernemingen en aandelen van vennootschappen in de 3 jaar voor overlijden die gebeurd zijn onder het Waalse of het Brusselse regime (omdat de erflater op het ogenblik van schenking geacht werd zijn fiscale woonplaats in Wallonië of Brussel te hebben) zie verder en worden niet vrijgesteld van het progressievoorbehoud indien de erflater op het ogenblik van overlijden onderworpen is aan de Vlaamse regelgeving. nkel schenkingen van bouwgrond in rechte lijn tussen echtgenoten en samenwonenden worden niet mee in aanmerking genomen voor de berekening van de successierechten. Schenkingen aan anderen moeten wel mee in aanmerking worden genomen NIUW vanaf 24 januari 2014: Vrijstelling voor goederen die door ascendenten van de erflater voorheen werden geschonken aan de erflater De waarde van de goederen die voor overlijden door een ascendent werden geschonken aan de erflater en die ingevolge de zogenaamde wettelijke terugkeer terugkeren naar de ascendent-schenker, zijn vrijgesteld van successierechten indien de geschonken goederen zich nog in natura in de nalatenschap bevinden of, indien ze werden vervreemd, er nog een schuldvordering aanwezig is in de nalatenschap. De erflater moet tevens zonder nakomelingen gestorven zijn. De vrijstelling moet uitdrukkelijk worden gevraagd in de aangifte BRKNING VAN D WAALS SUCCSSIRCHTN Toepassingsgebied De Waalse regelgeving is van toepassing indien de overledene, op het ogenblik van overlijden, zijn fiscale woonplaats in Wallonië had. Als de fiscale woonplaats van de overledene tijdens de periode van 5 jaar voor zijn overlijden op één plaats in België gelegen was, dan zijn Waalse successierechten van toepassing indien zijn fiscale woonplaats tijdens die periode van 5 jaar het langste in het Waalse Gewest gevestigd was (zie hierover uitgebreid 1.1.3). Het Waalse gewest omvat de provincies Luik, Henegouwen, Luxemburg, Namen en Waals-Brabant, de gemeenten uit het Duitse taalgebied dus meegerekend, alsook de taalgrensgemeenten van het Waalse Gewest met taalfaciliteiten voor de Nederlandstaligen (Komen-Waasten, Moeskroen, Vloesberg en dingen) en voor de Duitstaligen (de gemeenten Malmédy en Weismes) Grondslag, tarief en verminderingen per categorie van erfgerechtigden A. In hoofde van erfgenamen in rechte lijn, echtgenoten en samenwonenden Wie behoort tot de categorie echtgenoten en samenwonenden? echtgenoten; ex-echtgenoten, die uit de echt zijn gescheiden of van tafel en bed zijn gescheiden indien zij gemene kinderen of afstammelingen hebben; wettelijk samenwonenden zoals gedefinieerd in het Waalse Wetboek Successierechten, t.t.z. zij die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand doch enkel op voorwaarde dat de wettelijk samenwonenden ook effectief samenwonen op het ogenblik van overlijden; ex-wettelijk samenwonenden die een aangifte van stopzetting van de wettelijke samenwoning hebben gedaan, indien zij gemeenschappelijke afstammelingen hebben; personen die zich in een samenwoningsrelatie bevinden die op vlak van het Internationaal Privaatrecht kan gelijkgesteld worden met de Belgische wettelijk samenwonenden (bijvoorbeeld de Franse PACS) op voorwaarde dat deze samenwonenden ook effectief samenwonen op het ogenblik van overlijden; Wie behoort tot de categorie rechte lijn? erfgenamen in rechte lijn (zowel de biologische als de ten volle geadopteerde kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, ouders, grootouders, overgrootouders); adoptiekinderen en -ouders in de volgende gevallen: wanneer het adoptiekind een kind is van de echtgenoot van de adoptant; wanneer, op het ogenblik van de adoptie, het adoptiekind onder de voogdij was van de openbare onderstand of van een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, of wees van een voor België gestorven vader of moeder; wanneer het adoptiekind, vóór de leeftijd van 21 jaar, gedurende 6 achtereenvolgende jaren uitsluitend of hoofdzakelijk van de adoptant of eventueel van hem en zijn echtgenoot of van zijn wettelijk samenwonende tezamen, de hulp en verzorging heeft gekregen die kinderen normaal van hun ouders krijgen. Ook de afstammelingen van (gewone) adoptiekinderen kunnen aan het tarief rechte lijn erven van de adoptieouders van hun geadopteerde ouder. In omgekeerde zin (adoptieouders die erven van een afstammeling van hun geadopteerd kind) geldt de gelijkschakeling niet. Wanneer het kind ten volle werd geadopteerd (en dit in tegenstelling tot de gewone adoptie) is er steeds een volledige gelijkstelling met een eigen kind (en dit niet enkel in de relatie adoptieouder adoptiekind, doch ook ten opzichte van de andere bloedverwanten), waardoor deze ten volle geadopteerde kinderen als 12

13 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR gewone erfgenamen in rechte lijn worden beschouwd (en dus vallen onder het eerste punt hierboven); stiefkinderen en stiefouders; naar analogie met de stiefkinderen en de stiefouders ook de kinderen van de wettelijk samenwonende partner van de overledene en de wettelijk samenwonende partner van de ouder van de overledene (ook als de verkrijging plaatsvindt na het overlijden van de wettelijk samenwonende); de opvangkinderen en opvangouders in de zin van de wetgeving inzake hulpverlening aan de jeugd, of, voogden, toeziende voogden of pleegvoogden. Voorwaarde is dat het opvangkind, vóór de leeftijd van 21 jaar bereikt te hebben, gedurende 6 onafgebroken jaren uitsluitend of hoofdzakelijk van de opvangouder, voogd, of van deze en zijn echtgenoot of zijn wettelijk samenwonende, de hulp en verzorging heeft gekregen die kinderen normaal van hun ouders krijgen. Bovenstaande lijst moet beperkt worden geïnterpreteerd. Zo geldt de gelijkstelling met rechte lijn enkel tussen stiefouder en -kind en niet tussen stiefgrootouder en kleinkind. Tarieven en tabel Het tarief dat van toepassing is op verkrijgingen in rechte lijn, tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden kan worden vastgesteld aan de hand van de navolgende tabel. Bij een nettoaandeel van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 3 % UR UR 375 UR 4 % UR UR 875 UR 5 % UR UR UR 7 % UR UR UR 10 % UR UR UR 14 % UR UR UR 18 % UR UR UR 24 % UR UR 30 % nkel in het Waalse Gewest worden wettelijk samenwoners die volgens een buitenlands regime wettelijk samenwonen (bijvoorbeeld de PACS in Frankrijk) gelijkgesteld met echtgenoten. In de 2 andere gewesten geldt de gelijkstelling enkel voor zij die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand volgens de bepalingen van het Belgisch Burgerlijk Wetboek of, voor het Vlaamse Gewest, indien het gaat om feitelijke samenwoners die 1 jaar feitelijk samenwonen. In het Waalse Gewest is wel bijkomend vereist dat de wettelijk samenwonenden ook effectief samenwonen op het ogenblik van overlijden. Deze bijkomende voorwaarde geldt niet in de 2 andere gewesten. Hoe wordt de belastbare basis berekend waarop dit tarief wordt toegepast? In Wallonië wordt, ongeacht de categorie, het tarief van de successierechten steeds toegepast over het nettoaandeel van elk van de rechtverkrijgenden. Wat de aanrekening van schulden betreft voorziet de Waalse regeling dat de schulden en begrafeniskosten bij voorrang worden aangerekend op de onderneming waarop het nultarief van toepassing is (zie 1.7.4), vervolgens op de gezinswoning van de erflater die van het verlaagd tarief kan genieten (zie 1.7.3) en ten slotte op de andere goederen, behalve voor wat de specifieke schulden betreft die eerst worden aangerekend op de goederen waarvoor ze zijn aangegaan. Forfaitaire vrijstelling van de belastbare basis voor een door de wet tot de erfenis geroepen erfgenaam (ongeacht de grootte van het netto-erfdeel) De eerste schijf van UR die een erfgenaam van deze categorie uit de nalatenschap verkrijgt, is vrijgesteld van successierecht. Deze vrijstelling (ook wel abattement genoemd) wordt bij voorrang aangerekend op het nettoaandeel van de gezinswoning die van het verlaagd tarief kan genieten (zie 1.7.3). Het eventuele saldo wordt aangerekend op de goederen die onderworpen zijn aan het gewone progressieve tarief. Deze vrijstelling geldt enkel voor een door de wet tot de erfenis geroepen erfgenaam (ook als deze bij testament verkrijgt dus bijvoorbeeld niet voor een kleinkind dat als legataris verkrijgt in de nalatenschap van zijn grootvader en dat van elke wettelijke verkrijging is uitgesloten omdat zijn ouder nog in leven is). Bijkomende vrijstelling van de belastbare basis indien het nettoerfdeel van een door de wet tot de erfenis geroepen erfgenaam niet groter is dan UR Bovenop de forfaitaire vrijstelling van de eerste schijf van UR (zie hierboven), wordt bijkomend een tweede schijf van UR vrijgesteld van successierechten indien het netto-erfdeel van de verkrijger kleiner of gelijk is aan UR. Net zoals de forfaitaire vrijstelling geldt ook deze bijkomende vrijstelling enkel voor een door de wet tot de erfenis geroepen erfgenaam (ongeacht of deze ook werkelijk door de wet verkrijgt of bij testament). Deze bijkomende vrijstelling wordt op dezelfde manier aangerekend als de gewone forfaitaire vrijstelling: eerst op de gezinswoning, daarna op de aan het gewone progressieve tarief onderworpen activa. Bijkomende vrijstelling voor kinderen van de overledene jonger dan 21 jaar en de overlevende echtgenoot met gemeenschappelijke kinderen jonger dan 21 jaar De hierboven vermelde vrijstellingen worden ten gunste van de erfgerechtigde kinderen van de overledene die de leeftijd van 21 jaar niet hebben bereikt nog eens vermeerderd met UR voor elk vol jaar dat nog moet verlopen tot zij de leeftijd van 21 jaar bereiken en, ten gunste van de overlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende, met de helft van de bijkomende vrijstellingen van de gemeenschappelijke kinderen samen. D VOORBLD en kind van 11,5 jaar verkrijgt uit de nalatenschap van zijn vader een nettoaandeel van UR, waaronder een deel van de gezinswoning van de erflater voor een nettowaarde van UR. Verschuldigd successierecht: op UR (zie tabel onder 1.7.3) 750 UR op het overige: UR aan 10 % (volgens tabel hierboven: schijf > ) UR UR te verminderen met de vrijstelling van UR aan 1% (tabel 1.7.3) UR te verminderen met de bijkomende vrijstelling van UR (nettoaandeel UR) aan 1% UR te verminderen met vrijstelling voor kind -21 jaar ( x UR) aan 2% UR Verschuldigd UR 13

14 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN Vermindering van successierechten voor erfgerechtigden met kinderen jonger dan 21 jaar De successierechten die verschuldigd zijn door een erfgenaam, legataris of begiftigde, die zelf minstens 3 kinderen in leven heeft die de leeftijd van 21 jaar niet hadden bereikt op het ogenblik van overlijden, wordt verminderd met 2 % zonder dat de vermindering 62 UR/kind mag overschrijden. Deze vermindering wordt, ten gunste van de overlevende wettelijk samenwonende of echtgenoot, gebracht op 4 % per kind dat de leeftijd van 21 jaar niet had bereikt, zonder dat de vermindering 124 UR/kind mag overschrijden. Deze vermindering is aftrekbaar van de verschuldigde successierechten (en dit in tegenstelling tot de hierboven vermelde vrijstellingen die aftrekbaar zijn van de belastbare grondslag). In de 3 gewesten gelden er voordelen voor kinderen jonger dan 21 jaar, doch de aard van het voordeel verschilt van gewest tot gewest. In Wallonië (en Brussel) genieten de kinderen van de erflater die de leeftijd van 21 jaar niet hebben bereikt van een vrijstelling, dus een aftrek op de onderste schijf van de belastbare basis. Bovendien geldt er in deze 2 gewesten tevens een vermindering (op de successierechten) voor erfgerechtigden met minstens 3 kinderen jonger dan 21 jaar (zie en 1.8.2). B. In hoofde van alle andere verkrijgers Tarieven en tabel Het tarief dat van toepassing is op verkrijging door alle anderen, kan worden vastgesteld aan de hand van volgende tarieven. Bij een netto-erfdeel van: verschuldigd successierecht verkrijgingen door broers en zusters verschuldigd successierecht verkrijgingen door ooms, tantes, neven en nichten verkrijgingen door alle andere personen verschuldigd successierecht UR 20 % 25 % 30 % UR UR UR 25 % UR 30 % UR 35 % UR UR UR 35 % UR 40 % UR 60 % UR UR UR 50 % UR 55 % UR 80 % UR UR 65 % UR 70 % UR 80 % Zoals hierboven reeds werd vermeld, wordt voor al deze categorieën het tarief van de successierechten toegepast over het nettoaandeel van elk van de rechtverkrijgenden. De aanrekening van de schulden gebeurt op dezelfde wijze als in rechte lijn, met dien verstande dat deze categorie niet kan genieten van een verlaagd tarief voor de gezinswoning van de erflater (zie verder 1.7.3). Vrijstelling van de belastbare basis voor kleine nalatenschap (netto-erfdeel lager dan 620 UR) In hoofde van de andere erfgenamen dan erfgenamen in rechte lijn, echtgenoten en wettelijk samenwonenden is de nalatenschap niet belastbaar wanneer het totale nettoactief niet hoger is dan 620 UR. Wordt meer verkregen dan wordt ook de eerste 620 UR belast. NIUW VOOR OVRLIJDNS VANAF 4 AUGUSTUS 2013: Forfaitaire vrijstelling van de belastbare basis voor een door de wet tot de erfenis geroepen broer of zus van een minderjarige (ongeacht de grootte van het netto-erfdeel) De eerste schijf van UR die een broer of zus uit de nalatenschap verkrijgt van een overleden minderjarige, is vrijgesteld van successierecht. Deze vrijstelling geldt enkel voor een door de wet tot de erfenis geroepen erfgenaam en dus niet indien de minderjarige zelf afstammelingen zou hebben en een testament zou hebben gemaakt t.v.v. zijn broer of zus. De vrijstelling geldt ook voor hetgeen de kinderen van de broer of zus zouden erven bij vooroverlijden van hun ouder (dus bij vooroverlijden van de broer of zus van de minderjarige overledene). NIUW VOOR OVRLIJDNS VANAF 4 AUGUSTUS 2013: Bijkomende vrijstelling van de belastbare basis indien het netto-erfdeel van een door de wet tot de erfenis geroepen broer of zus van een minderjarige niet groter is dan UR Boven op de forfaitaire vrijstelling van de eerste schijf van UR (zie hierboven) wordt bijkomend een tweede schijf van UR vrijgesteld van successierechten indien het netto-erfdeel van de verkrijger kleiner of gelijk is aan UR. Net zoals de forfaitaire vrijstelling geldt ook deze bijkomende vrijstelling enkel voor een door de wet tot de erfenis geroepen broer of zus van een minderjarige overledene, of bij vooroverlijden van deze broer of zus, zijn of haar kinderen die ingevolge plaatsvervulling de plaats en de graad van hun vooroverleden ouder innemen. Vermindering van successierechten voor kinderen ten laste Ook in deze categorie heeft de erfgenaam, legataris of begiftigde die ten minste 3 tot zijn gezin behorende kinderen jonger dan 21 jaar ten laste heeft, recht op een vermindering van het successierecht van 2 % per kind jonger dan 21 jaar, met als maximum 62 UR per kind. Bepaalde (openbare) instellingen of rechtspersonen kunnen in het Waalse Gewest genieten van een vrijstelling van successierechten of van een verlaagd tarief. Zo zal bijvoorbeeld een legaat aan een gewest, aan de Belgische staat, een uropese lidstaat of aan bepaalde van hun openbare instellingen kunnen genieten van een vrijstelling. en legaat aan een provincie of een gemeente of aan hun openbare instellingen geniet van een verlaagd tarief van 5,5 % en een legaat aan een vzw, een ivzw, een private stichting of een stichting van openbaar nut zal, onder bepaalde voorwaarden, van het verlaagd tarief van 7 % kunnen genieten Vererving van de gezinswoning van de erflater Algemeen In Wallonië wordt een verlaagd tarief toegepast op de nettowaarde van de gezinswoning die wordt verkregen door een erfgenaam in rechte lijn, door de echtgenoot of de wettelijk samenwonende van de erflater. Onder nettowaarde moet worden verstaan de waarde van het aandeel in de woning, verminderd met het eventuele saldo van de schulden die overblijven na toerekening van deze schulden op de nettowaarde van de onderneming (zie ), doch met uitsluiting van de schulden die specifiek betrekking hebben op andere goederen. NIUW VOOR OVRLIJDNS VANAF 1 JUNI 2014: Daarenboven kan de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende genieten van een abattement van euro wat 14

15 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR betekent dat op de eerste schijf van euro geen successierechten verschuldigd zijn. Wie kan van het verlaagd tarief genieten? Merk op dat het belastingvoordeel voor de gezinswoning in het Waalse gewest wordt toegekend in geval van verervingen in rechte lijn, tussen echtgenoten of wettelijk samenwonenden. De erfgerechtigden die gelijk gesteld worden met rechte lijn en dus de ganse categorie zoals vermeld onder A kunnen ook van dit tarief genieten. Wie kan boven op het verlaagde tarief ook van het abattement genieten? De vrijstelling op de eerste schijf van UR geldt enkel voor de langstlevende echtgenoot of de langstlevende wettelijk samenwonende partner en dus niet voor erfgerechtigden in rechte lijn. Tarieven en tabel voor verervingen in rechte lijn die niet van het abattement kunnen genieten Bij een nettoaandeel van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 1 % UR UR 250 UR 2 % UR UR 750 UR 5 % UR UR UR 12 % UR UR UR 24 % UR UR 30 % NIUW VOOR OVRLIJDNS VANAF 1 JUNI 2014: Tarieven en tabel van toepassing voor de langstlevende echtgenoot of langstlevende wettelijk samenwonende partner Bij een nettoaandeel van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 0 % UR UR - 0 % UR UR - 0 % UR UR - 5 % UR UR 750 UR 12 % UR UR.750 UR 24 % UR UR 30 % Voorwaarden tot verkrijging van het verlaagde tarief en, voor overlijdens vanaf 1 juni 2014, van het abattement voor de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende de nalatenschap moet minstens een deel in volle eigendom van de woning omvatten. Van zodra dat het geval is, geldt het verlaagd tarief ook voor het deel dat eventueel slechts in blote eigendom aanwezig is in de nalatenschap; het goed moet geheel of gedeeltelijk tot bewoning bestemd zijn; deze woning moet in het Waalse Gewest gelegen zijn; de woning heeft, op het ogenblik van overlijden, tenminste 5 jaar tot hoofdverblijfplaats van de erflater gediend. De inschrijving in het bevolkingsregister of het vreemdelingenregister geldt als weerlegbaar vermoeden van hoofdverblijfplaats. Dit betekent dat zowel de fiscus als de erfgerechtigden het tegenbewijs mogen leveren respectievelijk dat het goed niet de hoofdverblijfplaats was ondanks de inschrijving of dat het goed wel de hoofdverblijfplaats was ook al was de erflater er niet ingeschreven. Indien de erflater ingevolge overmacht of om dwingende medische, familiale, maatschappelijke of beroepsreden zijn hoofdverblijfplaats niet heeft kunnen behouden in de woning, blijft het verminderde tarief behouden. Onder dwingende reden van medische aard moet worden verstaan een toestand van behoefte aan verzorging voor de overledene, diens echtgeno(o)t(e), wettelijk samenwonende, zijn kinderen (of die van zijn echtgeno(o)t(e)/wettelijk samenwonende), die opgetreden is na aankoop van de woning en waardoor de overledene in de onmogelijkheid verkeerde om de woning te blijven betrekken, zelfs bijgestaan door zijn gezin of een gezinshulporganisatie; vormvoorwaarde: hoewel de wettekst het niet uitdrukkelijk vereist, is dit gunstregime slechts mogelijk indien het uitdrukkelijk wordt gevraagd (zie hierover ook 1.3.5). Bovendien is het aan te raden om het uittreksel van inschrijving in het bevolkingsregister toe te voegen. Progressievoorbehoud De aandelen van de rechtverkrijgenden in de nettowaarde van de gezinswoning die kunnen genieten van het verlaagde tarief of, in voorkomend geval, van het abattement van UR, worden, voor de toepassing van de progressieve tarieven, bij hun aandeel in de belastbare waarde van de overige goederen gevoegd, zodat deze laatsten in een hogere schijf belast worden. De gezinswoning wordt belast in de laagste schijf en hierop worden ook alle andere abattementen toegepast (zie hieromtrent A). Aangezien deze andere abattementen ook in de eerste schijf van UR vallen, vervallen deze andere abattementen voor de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende die van het abattement van UR kan genieten (zie voorbeeld hierna). De andere goederen worden bijgevolg belast in de hogere schijven. D VOORBLD Het actief van een nalatenschap van een weduwe bestaat uit de gezinswoning ter waarde van UR, een appartementje aan de kust ter waarde van UR en een bankrekening van UR, dus een totaal actief van UR. Op het passief kunnen de volgende schulden afgetrokken worden: een nog openstaand factuur betreffende verbouwingswerken aan de gezinswoning voor UR, een saldo van de lening voor het appartement voor een bedrag van UR, schulden en begrafeniskosten ter waarde van UR. Het nettoactief bedraagt dus UR. De ganse nalatenschap komt toe aan de enige zoon. Bepaling van de nettowaarde van de gezinswoning UR UR UR UR Belastbare basis van de andere goederen - Appartement aan de kust (schuld specifiek verbonden aan de gezinswoning) (andere schulden) UR UR (schuld specifiek verbonden aan het appartement) UR - Bankrekening: UR Berekening van de successierechten - Op de gezinswoning (zie tabel hierboven) UR x 1 % UR x 2 % UR x 5 % UR Abattement van (x 1 %) Totale successierechten : UR UR = UR 250 UR 500 UR UR UR UR UR - Op de andere goederen (appartement en bankrekening, nettowaarde UR) UR x 14 % UR UR x 18 %.000 UR UR x 24 %.600 UR UR UR 15

16 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN D VOORBLD VOOR OVRLIJDN NA 31 MI 2014 Het actief van een nalatenschap van een gehuwde man bestaat uit de gezinswoning ter waarde van UR, een appartementje aan de kust ter waarde van UR en een bankrekening van UR, dus een totaal actief van UR. Op het passief kunnen de volgende schulden afgetrokken worden: een nog openstaande factuur betreffende verbouwingswerken aan de gezinswoning voor UR, een saldo van de lening voor het appartement voor een bedrag van UR, schulden en begrafeniskosten ter waarde van UR. Het nettoactief bedraagt dus UR. De nalatenschap komt volledig toe aan de langstlevende echtgenote. Bepaling van de nettowaarde van de gezinswoning UR UR UR UR Belastbare basis van de andere goederen - Appartement aan de kust (schuld specifiek verbonden aan de gezinswoning) (andere schulden) UR UR (schuld specifiek verbonden aan het appartement) UR - Bankrekening: UR Berekening van de successierechten - Op de gezinswoning (zie tabel hierboven) UR x 0 % UR x 5 % UR Abattement van (x 0 %) Totale successierechten: 500 UR UR = UR UR 500 UR UR - Op de andere goederen (appartement en bankrekening, nettowaarde UR) UR x 14 % UR UR x 18 %.000 UR UR x 24 %.600 UR UR UR Nultarief van toepassing bij verervingen van familiale ondernemingen en familiale vennootschappen Algemeen In Wallonië is voorzien in een nultarief voor de vererving van een familiale onderneming of een familiale vennootschap. Dit nultarief is van toepassing op het nettoaandeel in een familiale onderneming of een familiale vennootschap. Het nettoaandeel is de waarde van de activa van de onderneming of van de aandelen (of eventuele schuldvorderingen), verminderd met (in principe alle) schulden en de begrafeniskosten, met uitzondering van die welke speciaal werden aangegaan om andere goederen te verwerven of te behouden. Welke activa kunnen van het verlaagde tarief genieten? een zakelijk recht (in principe betekent dit voor een nalatenschap de blote eigendom of volle eigendom) op goederen die een universaliteit, een bedrijfstak of een handelsfonds vormen waarmee de erflater, alleen of met anderen, op de dag van het overlijden een industriële, handels-, ambachts-, landbouw- of bosbouwonderneming, een vrij beroep, een last of post uitoefende (hierna onderneming genoemd). De onroerende goederen die toebehoren aan de onderneming doch geheel tot bewoning zijn aangewend, worden uitgesloten van het nultarief. De gedeeltelijk tot bewoning aangewende onroerende goederen worden gedeeltelijk uitgesloten, namelijk in de mate dat ze tot bewoning aangewend zijn; een zakelijk recht op landbouwgronden die, zonder overdracht van de landbouwactiviteit die erop uitgeoefend wordt, aan de uitbater of mede-uitbater van de landbouwactiviteit of in rechte lijn, tussen echtgenoten en/of wettelijk samenwonenden, worden overgedragen op voorwaarde dat die goederen op de overlijdensdatum verpacht zijn aan de uitbater van de landbouwactiviteit; een zakelijk recht op effecten (ook certificaten) van een vennootschap waarvan de zetel van de werkelijke leiding zich bevindt in een lidstaat van de uropese Unie en die ofwel zelf ofwel op geconsolideerde basis samen met haar dochtervennootschappen, in hoofdzaak een nijverheids-, handels-, ambachts-, landbouw- of een bosbouwactiviteit, een vrij beroep, of een ambt of post uitoefent; schuldvorderingen (t.t.z. geldleningen al dan niet in de vorm van effecten) op vennootschappen waarvan de aandelen of deelbewijzen worden geschonken aan het verlaagde tarief, voor zover het totale nominale bedrag van de schuldvorderingen niet hoger is dan het deel van het maatschappelijk kapitaal. Voorwaarden voor verkrijging van het nultarief Participatievoorwaarde (enkel vereist bij vererving van aandelen van een familiale vennootschap, en dus niet bij vererving van een onderneming): het geheel van de verkregen effecten moet ten minste 10 % van de stemrechten in de algemene vergadering vertegenwoordigen. Vertegenwoordigen de effecten minder dan 50 % van de stemrechten dan moet een aandeelhoudersovereenkomst worden gesloten die ten minste 50 % van de stemrechten in de algemene vergadering vertegenwoordigt. In deze overeenkomst moeten de partijen zich ertoe verbinden de voorwaarden te respecteren die aan het verlaagde tarief ten grondslag liggen. r is geen aandeelhoudersovereenkomst vereist als de naaste familie van de overledene of zijn echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende samen met de overledene 50 % bezat op het ogenblik van overlijden. Bijkomende voorwaarde bij vererving van schuldvorderingen: de lening moet rechtstreeks gebonden zijn aan de behoeften van de industriële, handels-, ambachts-, landbouw- of bosbouwactiviteit, van het vrije beroep of van het ambt of post. Tewerkstellingsvoorwaarde: in principe moet de onderneming of vennootschap op datum van overlijden personeel tewerkstellen die op grond van een arbeidscontract zijn aangeworven in de uropese conomische Ruimte. Aan deze voorwaarde is ook voldaan als de uitbater(s) en hun echtgeno(o)t, hun wettelijk samenwonende, hun bloed- en aanverwanten in de eerste graad in hoofdberoep en als enige in de uropese conomische Ruimte tewerkgestelde werknemers van de onderneming zijn aangesloten bij een Sociale Verzekeringskas voor zelfstandigen. Voor wat de vennootschappen betreft, zal steeds moeten nagegaan worden of in het voorliggende geval de zaakvoerder of de bestuurder voldoende actief betrokken zijn bij de door de vennootschap uitgeoefende activiteit om als uitbater in de zin van deze regelgeving beschouwd te worden. Het statuut van zaakvoerder of bestuurder is op zich dus niet voldoende. De uropese conomische Ruimte (R) is een akkoord tussen de landen van de uropese Unie en de landen van de uropese Vrijhandels Associatie (VA) met uitzondering van Zwitserland. Vormvereisten: de erfgenamen kunnen het nultarief best uitdrukkelijk vragen en moeten bij de successieaangifte aan de bevoegde ontvanger een attest overhandigen van de regering van het Waalse Gewest. Dit attest moet bevestigen dat aan de gestelde voorwaarden is voldaan. Het attest wordt verkregen door indiening van een aanvraagformulier voor attestafgifte. Bovendien zullen bij dit formulier een aantal voor eensluidend verklaarde afschriften als bijlagen moeten worden gevoegd waaruit moet blijken dat aan alle voorwaarden is voldaan. Indien het nultarief niet wordt gevraagd of het attest niet wordt toegevoegd, kan dit tot 2 jaar na betaling van de rechten nog worden ingediend. Op dat ogen- 16

17 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR blik kan teruggave gevraagd worden van de te veel betaalde successierechten die werden berekend zonder rekening te houden met het nultarief. Voorwaarden tot behoud van het nultarief Verplichting tot voortzetting van een activiteit: er moet in de onderneming of vennootschap gedurende ten minste 5 jaar na het overlijden een activiteit worden voortgezet. Deze activiteit hoeft niet dezelfde te zijn als die welke werd uitgeoefend op het ogenblik van het overlijden en de voortzetting moet niet noodzakelijk gebeuren door de erfgerechtigde die van het verlaagd tarief heeft genoten. De activiteit die wordt voortgezet moet wel een activiteit zijn die onder het toepassingsgebied van het nultarief kan vallen (zie hierboven). Bij vererving van aandelen van een holding zal deze voorwaarde op geconsolideerde basis samen met de dochtervennootschappen moeten worden vervuld. Behoud van de tewerkstelling: het aantal in de uropese conomische Ruimte tewerkgestelde werknemers samen met de zelfstandige uitbaters die in hoofdberoep gebonden zijn aan de onderneming zie ook hierboven bij voorwaarden tot verkrijging uitgedrukt in voltijdse eenheden moet gedurende de eerste 5 jaar na het overlijden behouden blijven op ten minste 75 % van het aantal op de dag van overlijden. Behoud van het vermogen en van het kapitaal: de goederen in een hiervoor vermelde onderneming of het maatschappelijke kapitaal in een vennootschap mogen de eerste 5 jaar na het overlijden niet aan de onderneming of de vennootschap worden onttrokken. Verbod met betrekking tot de aanwending van het onroerend goed: indien de onderneming een (deel van een) onroerend goed bevat dat aan het nultarief werd vererfd (dus niet aangewend tot bewoning), blijft er gedurende 5 jaar een verbod gelden om (een bijkomend deel van) dit goed tot bewoning aan te wenden. Vormvoorwaarden: de erfgenamen die de vermindering van de successierechten hebben genoten moeten na verloop van een periode van 5 jaar na het overlijden een aangifte indienen als bewijs dat aan de voorwaarden tot behoud is voldaan. Aan deze aangifte moeten een aantal voor eensluidend verklaarde afschriften worden gehecht. Indien het nultarief wordt toegekend op de vererving van verpachte gronden ten voordele van de uitbater of mede-uitbater of in rechte lijn, tussen echtgenoten of wettelijk samenwonenden, moeten alle voorwaarden bekeken worden in hoofde van de landbouwexploitatie (na vererving van de gronden) die op de gronden wordt uitgebaat, ook indien de uitbater zelf geen gronden heeft ontvangen uit de nalatenschap. Sancties Indien het nultarief niet wordt gevraagd of het attest niet wordt toegevoegd, geldt het nultarief in principe niet. r is echter mogelijkheid tot teruggave van te veel betaalde rechten indien binnen een termijn van 2 jaar na betaling van de successierechten een vraag tot teruggave van te veel betaalde successierechten wordt ingediend waarin wordt vermeld dat is voldaan aan de voorwaarden en waarbij het vereiste attest wordt toegevoegd. Wordt niet langer voldaan aan de voorwaarden voor het behoud van het verlaagde tarief dan zijn de erfopvolgers in principe verplicht alsnog de volledige successierechten (+ intresten) te vereffenen overeenkomstig het algemene tarief, behalve in geval van overmacht. Bij (bijkomende) gehele of gedeeltelijke aanwending tot bewoning van een onroerend goed zijn echter niet de volledige successierechten verschuldigd, doch slechts een proportioneel deel. Progressievoorbehoud In het geval dat een erfgenaam naast goederen waarop het verlaagde tarief kan worden toegepast nog andere goederen erft, voorziet het Waalse decreet in een soort progressievoorbehoud. Deze andere goederen vallen dan onder toepassing van het progressieve tarief van de successierechten, dat berekend wordt door de aan het verlaagd tarief te belasten goederen samen te voegen met de andere goederen Vrijstelling voor onroerende goederen gelegen in Natura 2000-gebieden Onroerende goederen die erkend zijn als Natura gebied, zijn vrijgesteld van Waalse successierechten, mits in bijlage bij de aangifte van nalatenschap een geschreven en ondertekende verklaring wordt gevoegd met verwijzing naar het Belgisch Staatsblad met het besluit dat het onroerend goed heeft aangewezen als Natura 2000-gebied overeenkomstig de wet op het natuurbehoud. Deze bijlage moet ondertekend worden door alle erfgenamen, legatarissen en begiftigden die van de vrijstelling willen genieten Voorlopige vrijstelling voor onroerende goederen opgenomen in de omtrek van een gebied dat in aanmerking komt voor het Natura 2000-netwerk r geldt in het Waalse Gewest eveneens een vrijstelling voor de onbebouwde onroerende goederen die opgenomen zijn in de omtrek van een gebied dat in aanmerking komt voor het Natura 2000-netwerk en onderworpen is aan de primaire beschermingsregeling. Ook hier moet bij de aangifte van nalatenschap een schriftelijke verklaring worden gevoegd, gedateerd en ondertekend door alle erfgenamen, legatarissen of begiftigden van die vrijstelling met de identificatiecode en de eigennaam van de site die in aanmerking komt als Natura 2000-gebied, evenals de nummers van de kadastrale percelen in het in aanmerking komend gebied met in voorkomend geval vermelding van het percentage van het gebied dat in het netwerk besloten ligt. Het betreft hier echter een voorlopige vrijstelling die slechts behouden blijft indien het betreffende onroerend goed uiterlijk op 31 december 2014 effectief aangewezen wordt als Natura 2000-gebied. Indien het goed uiteindelijk niet wordt aangewezen als Natura 2000-gebied, moeten de erfgenamen, legatarissen en begiftigden die van de vrijstelling hebben genoten, een aanvullende aangifte indienen. Het Waalse Gewest kan eventueel de datum van 31 december 2014 nog verlaten. De aanvullende aangifte moet ingediend worden uiterlijk 4 maanden (of 5 of 6 maanden indien het overlijden plaatsvond in het buitenland) volgend op de datum waarop werd gemeld dat het goed niet zal worden aangewezen als Natura 2000-gebied of uiterlijk 4, 5 of 6 maanden vanaf 31 december 2014 indien op het ogenblik niet is gemeld dat het goed zal worden aangewezen als Natura 2000-gebied. Indien de melding dat het goed niet werd aangewezen als Natura gebied gebeurde vóór 1 augustus 2012, dan is de indieningstermijn een maand langer en mag de aanvullende aangifte dus ingediend worden uiterlijk 5, 6 of 7 maanden na de melding (zie 1.2.4). Op dat ogenblik zijn aanvullende successierechten verschuldigd op het goed dat eerder werd vrijgesteld van successierechten. De aan te geven waarde waarop dan ook de aanvullende successierechten worden berekend is de waarde van het goed op het ogenblik van overlijden. Teneinde de erfgenamen, legatarissen en/of begiftigden van het betreffende onroerend goed te compenseren voor de last verbonden aan de primaire beschermingsregeling waaraan het goed werd onderworpen, wordt wel een vermindering van successierechten toegekend ten belope van 5 % per jaar waarin de primaire beschermingsregeling toegepast is op deze goederen. lk begonnen jaar mag in rekening worden gebracht voor deze vermindering. 17

18 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN Deze vrijstelling werd retroactief ingevoerd voor overlijdens vanaf 13 januari Indien er voor overlijdens tussen 13 januari en 14 juni 2011 reeds successierechten werden betaald op deze goederen, is teruggave van de te veel betaalde successierechten mogelijk. Deze teruggave kan worden aangevraagd tot 31 december Voor overlijdens na 14 juni (datum van publicatie van de nieuwe maatregel in het Staatsblad) moet de vrijstelling onmiddellijk worden gevraagd op het ogenblik van indiening van de aangifte, zo niet kan de vrijstelling niet meer worden toegekend. overlijden terugkeren naar deze schenker (bijvoorbeeld ingevolge wettelijke terugkeer), zijn vrijgesteld van successierechten mits de schenking aan schenkingsrechten werd onderworpen. De vrijstelling is echter beperkt tot de waarde die aan het schenkingsrecht werd onderworpen en beperkt tot het nettoaandeel dat deze erfgenaam of legataris in dit goed verkrijgt. De vrijstelling geldt niet enkel voor het geschonken goed, doch ook voor zijn waarde indien het geschonken goed ondertussen door de overledene werd vervreemd Vrijstelling voor bomen op stam in bossen en wouden De waarde van bomen op stam in bossen en wouden in de zin van het Waalse Bosdecreet zijn vrijgesteld van Waalse successierechten. Vereist is dat de bossen en wouden in Wallonië zijn gelegen. De vrijstelling geldt enkel voor de bomen zelf, niet voor de grond. enzelfde vrijstelling geldt indien de erflater zelf geen eigenaar was van het bos of woud doch deelgerechtigd was in een bosgroepering. De vrijstelling van de waarde van de aandelen in de bosgroepering geldt in de mate dat die aandelen betrekking hebben op de bomen op stam in de bosgroepering. In tegenstelling tot de algemene regel dat vrijgestelde activa toch steeds moeten worden vermeld in de aangifte (zie 1.3.2), heeft de administratie duidelijk gesteld dat dit principe niet geldt voor de waarde van de vrijgestelde bomen of de waarde van aandelen van een bosgroeperingsvennootschap inzoverre ze betrekking hebben op dergelijke bomen op stam. nkel de gronden waarop deze bomen zich bevinden moeten als actief worden opgenomen in de aangifte of moeten in aanmerking worden genomen voor de waardering van de aandelen en er moet dus respectievelijk geen melding worden gemaakt of geen rekening worden gehouden met de waarde van de vrijgestelde bomen op stam Uitzondering op het algemene principe van het progressievoorbehoud met betrekking tot schenkingen die hebben plaatsgevonden in de 3 jaar voor overlijden Volgens de algemene principes wordt er voor de berekening van het tarief van de successierechten ook rekening gehouden met de geregistreerde schenkingen in de 3 jaar voor overlijden, ook al zijn deze schenkingen zelf niet meer onderworpen aan successierechten (het zogenaamde progressievoorbehoud). Op deze algemene regel gelden in het Waalse Gewest 2 uitzonderingen: de aan het Waalse verlaagde tarief geregistreerde roerende schenkingen (zie hierna hoofdstuk schenkingen 3.4.3) en de aan het Waalse verlaagde tarief onderworpen ondernemingen en vennootschappen (zie hierna hoofdstuk schenkingen 3.4.4) worden niet mee in rekening gebracht bij de bepaling van het toepasselijke tarief van de successierechten. Deze schenkingen moeten echter wel vermeld worden in de aangifte van nalatenschap (zie ook 1.3.4). Schenkingen van roerende goederen of van ondernemingen en aandelen van vennootschappen in de 3 jaar voor overlijden die gebeurd zijn onder het Vlaamse of Brusselse regime (omdat de erflater op het ogenblik van schenking zijn fiscale woonplaats in respectievelijk Vlaanderen of het Brussels Hoofdstedelijk Gewest had) worden niet vrijgesteld van het progressievoorbehoud in de Waalse successierechten die van toepassing zijn indien de erflater op het ogenblik van overlijden zijn fiscale woonplaats in Wallonië heeft (omtrent de fiscale woonplaats, zie 1.1.3) Vrijstelling voor goederen die voorheen werden geschonken aan de overledene De waarde van de goederen die in de 5 jaar voor overlijden aan de overledene werden geschonken door de erfgenaam of legataris en die op een of andere manier door het NIUW: Vrijstelling ten belope van UR op hetgeen wordt verkregen van een slachtoffer dat overleden is ten gevolge van een uitzonderlijke daad van geweld In het Waalse Gewest wordt een vrijstelling toegekend van UR op hetgeen verkregen wordt door bepaalde familieleden van een slachtoffer dat overleden is ten gevolge van een uitzonderlijke daad van geweld. Deze vrijstelling werd ingevoerd naar aanleiding van de aanslag in Luik in december 2011 en wordt dan ook ingevoerd met terugwerkende kracht voor alle overlijdens vanaf 1 december De vrijstelling is onderworpen aan de volgende voorwaarden: De overledene is een slachtoffer dat overleden is ten gevolge van een uitzonderlijke daad van geweld. Hieronder wordt elke intentioneel gepleegde daad van geweld verstaan uitgaande van één enkele persoon of van een groep personen waarbij onder de bevolking een gevoel van vrees en onveiligheid ontstond wegens enerzijds de gewelddaad op zich en anderzijds de ernstige gevolgen ervan, zoals de aanslag op de fysieke en/ of morele integriteit van de op het ogenblik van de daar aanwezige bevolking. De erfgenaam is een erfgenaam in rechte lijn, een echtgenoot of een wettelijk samenwonende, een broer of zus of een neef of nicht. Deze erfgenaam moet bij wet tot de erfenis worden geroepen (ook al verkrijgt hij of zij uiteindelijk bij testament).in bijlage van de aangifte van nalatenschap moet een attest worden toegevoegd dat is afgegeven door het Operationeel Directoraat-generaal Fiscaliteit van de Waalse Overheidsdienst waarbij bevestigd wordt dat de overledene wel degelijk overleden is aan de gevolgen van een buitengewone daad van geweld. Indien dit attest niet in bijlage bij de aangifte is gevoegd, kan een latere teruggave van te veel betaalde successierechten gevraagd worden op basis van een aanvullende aangifte met toevoeging van het attest. In principe moet deze aanvullende aangifte worden ingediend binnen een termijn van 2 jaar na betaling van de successierechten. Op dit ogenblik heeft de minister het model van het attest echter nog niet vastgelegd zodat voor de slachtoffers van Luik nog geen aanvraag tot teruggave mogelijk is BRKNING VAN D BRUSSLS SUCCSSIRCHTN Toepassingsgebied De Brusselse regelgeving is van toepassing indien de overledene, in de 5 jaar voor zijn overlijden, zijn fiscale woonplaats het langst in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest had gevestigd (zie hierover meer in 1.1.3). Het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest bestaat uit de 1 volgende gemeenten: Anderlecht, Brussel, lsene, tterbeek, vere, Ganshoren, Jette, Koekelberg, Oudergem, Schaarbeek, St.-Agatha-Berchem, St.-Gillis, St.- Jans- Molenbeek, St.-Joost-ten-Node, St.-Lambrechts- Woluwe, St.-Pieters-Woluwe, Ukkel, Vorst, Watermaal- Bosvoorde. 18

19 1. OVRLIJDN VAN N RIJKSINWONR Grondslag, tarief en verminderingen per categorie van erfgerechtigden A. In hoofde van erfgenamen in rechte lijn, echtgenoten en samenwonenden Wie behoort tot de categorie echgenoten en samenwonenden? echtgenoten; ex-echtgenoten, die uit de echt zijn gescheiden of van tafel en bed zijn gescheiden indien zij gemeenschappelijke kinderen hebben; wettelijk samenwonenden (zij die naar Belgisch recht een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand); ex-wettelijk samenwonenden die gemeenschappelijke kinderen hebben. Wie behoort tot de categorie rechte lijn? erfgenamen in rechte lijn (zowel de biologische als de ten volle geadopteerde kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, ouders, grootouders, overgrootouders); gewone adoptiekinderen en -ouders in de volgende gevallen: wanneer het adoptiekind een kind is van de echtgenoot van de adoptant; wanneer, op het ogenblik van de adoptie, het adoptiekind onder de voogdij was van de openbare onderstand of van een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, of wees van een voor België gestorven vader of moeder; wanneer het adoptiekind, vóór de leeftijd van 21 jaar, gedurende 6 jaar zonder onderbreking van de adoptant of van de adoptant en diens echtgenoot samen, dan wel van de adoptant en de persoon met wie hij samenwoont tezamen, de hulp en verzorging heeft gekregen die kinderen normalerwijze van hun ouders krijgen; wanneer de adoptie gedaan werd door een persoon van wie al de afstammelingen voor België gestorven zijn. Ook de afstammelingen van (gewone) adoptiekinderen kunnen aan het tarief rechte lijn erven van de adoptieouders van hun geadopteerde ouder. In omgekeerde zin (adoptieouders die erven van een afstammeling van hun geadopteerd kind) geldt de gelijkschakeling niet. Wanneer het kind ten volle werd geadopteerd is er steeds een volledige gelijkstelling met een eigen kind (en dit niet enkel in de relatie adoptieouder adoptiekind, doch ook ten opzichte van de andere bloedverwanten), waardoor deze ten volle geadopteerde kinderen onder de categorie rechte lijn moeten worden geplaatst; zorg- of opvangkinderen en -ouders zonder graad van verwantschap in de zin dat het gaat om een kind dat vóór de leeftijd van 21 jaar, gedurende 6 jaar zonder onderbreking, van de erflater of van de erflater/erfgerechtigde en zijn echtgenoot of wettelijk samenwonende tezamen, de hulp en verzorging heeft gekregen die kinderen normalerwijze van hun ouders krijgen. Tarieven en tabel Het tarief dat van toepassing is op verkrijgingen in rechte lijn, tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden kan worden vastgesteld aan de hand van de navolgende tabel. Bij een nettoaandeel van: Vermindering van successierechten voor kinderen jonger dan 21 jaar Het bedrag van de successierechten die verschuldigd zijn door een erfgenaam, legataris of begiftigde, die minstens 3 kinderen in leven heeft die de leeftijd van 21 jaar niet hebmeer dan bedraagt het verschuldigde successierecht UR 3 % UR UR UR 8 % UR UR UR % UR UR UR 18 % UR UR UR 24 % UR UR 30 % Hoe wordt de belastbare basis berekend waarop dit tarief wordt toegepast? Dit tarief wordt per rechtverkrijgende toegepast op zijn nettoaandeel in de belastbare waarde van de goederen. De wijze van aanrekeninig van schulden verschilt in functie van het regime waarop de eventuele gezinswoning wordt belast. Indien de gezinswoning wordt vrijgesteld (zie verder ), moeten de schulden bij voorrang worden aangerekend op de waarde van de familiale onderneming of vennootschap die kan genieten van het verlaagd tarief (zie verder ), vervolgens op de overige goederen van de nalatenschap en ten slotte op de overblijvende waarde van de gezinswoning. Indien de gezinswoning is onderworpen aan het verlaagd tarief (zie verder ), moeten de schulden prioritair worden aangerekend op de waarde van de familiale onderneming of vennootschap die kan genieten van het verlaagde tarief (zie verder 1.8.5), vervolgens op de waarde van de gezinswoning die is onderworpen aan het verlaagde tarief (zie verder 1.8.4), zelfs wanneer deze schulden hiermee geen enkel verband houden en ten slotte voor het eventuele saldo op de andere goederen. r bestaat niettemin een uitzondering wanneer de erfgenaam of de legataris het bewijs levert dat bepaalde schulden specifiek werden aangegaan om andere goederen te verwerven, te verbeteren of te behouden. In deze veronderstelling mogen deze schulden toegerekend worden op die andere goederen. Vrijstelling van de gezinswoning of verlaagd tarief bij vererving van de gezinswoning Mits aan een aantal voorwaarden is voldaan, zal de gezinswoning die toekomt aan de echtgenoot of de wettelijk samenwonende partner van de erflater vrijgesteld worden (zie hierover meer onder 1.8.3). en erfgenaam in rechte lijn of de wettelijk samenwonende partner van de erflater die van de vrijstelling uitgesloten is, kan in bepaalde gevallen van een verlaagd tarief genieten. Het gewone tarief tot de schijf van UR wordt met 1/3de verlaagd (zie hierover meer onder 1.8.4). Dit voordeel geldt alleen voor de erfgenamen in rechte lijn (en voor de wettelijk samenwonenden die uitgesloten zijn van de vrijstelling) en niet voor de hele categorie hierboven vermeld die, wat het tarief betreft, hiermee gelijkgesteld worden (zoals stiefkinderen). Forfaitaire vrijstelling van de belastbare basis voor een door de wet tot de erfenis geroepen erfgenaam (ongeacht de grootte van het netto-erfdeel) r geldt een vrijstelling op de eerste schijf van UR (abattement) voor door de wet tot de erfenis geroepen erfgenamen van deze categorie. Dit abattement wordt ten gunste van de kinderen van de overledene die de leeftijd van 21 jaar niet hebben bereikt, vermeerderd met UR voor elk vol jaar dat nog moet verlopen tot zij de leeftijd van 21 jaar bereiken en, ten gunste van de overlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende, met de helft van de bijabattementen welke de gemene kinderen samen genieten. Dit abattement moet proportioneel verdeeld worden over de waarde van de verschillende categorieën goederen (zowel deze onderworpen aan het gewone tarief van de successierechten als deze onderworpen aan een verlaagd tarief, zoals de gezinswoning (zie verder 1.8.3) en ondernemingen en familiale vennootschappen (zie verder 1.8.4). 1

20 TOPIC. NALATNSCHAPPN N SCHNKINGN ONDR LVNDN ben bereikt op het ogenblik van overlijden, wordt verminderd met 2 % voor elk van deze kinderen, zonder dat de vermindering 62 UR per kind mag overschrijden. Deze vermindering wordt, ten gunste van de overlevende wettelijk samenwonende of echtgenoot, gebracht op 4 % per kind dat de leeftijd van 21 jaar niet heeft bereikt, zonder dat de vermindering 124 UR per kind mag overschrijden. D VOORBLD en kind van iets 4 jaar verkrijgt uit de nalatenschap van zijn moeder een nettoaandeel van UR. Verschuldigd successierecht: op UR (zie tabel hierboven) UR op het overige: UR aan 8 % (zie tabel hierboven) 800 UR UR te verminderen met de vrijstelling van UR aan 3% -450UR (tabel hierboven) te verminderen met vrijstelling voor kind -21 jaar (16 x UR = UR) UR ( ) aan 3% UR UR aan 8% -400UR Verschuldigd 400 UR Vermindering van successierechten voor kinderen jonger dan 21 jaar De vermindering die wordt toegekend aan een erfgerechtigde met minstens 3 kinderen in leven die de leeftijd van 21 jaar niet hebben bereikt op het ogenblik van overlijden, geldt ook voor broers en zussen (zie hieromtrent hierboven A). C. In hoofde van alle andere verkrijgers Tarieven en tabel van toepassing voor de categorie ooms of tantes, neven of nichten Het tarief dat van toepassing is op verkrijgingen tussen ooms of tantes, neven en nichten kan worden vastgesteld aan de hand van de navolgende tabel. Bij een nettoaandeel van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 35 % UR UR UR 50 % UR UR UR 60 % UR UR 70 % In de 3 gewesten gelden er voordelen voor kinderen jonger dan 21 jaar, doch de aard van het voordeel verschilt van gewest tot gewest. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (en in Wallonië) genieten de kinderen van de erflater die de leeftijd van 21 jaar niet hebben bereikt van een vrijstelling, dus een aftrek op de onderste schijf van de belastbare basis. Bovendien geldt in deze 2 gewesten tevens een vermindering (op de successierechten) voor erfgerechtigden met minstens 3 kinderen jonger dan 21 jaar (zie en 1.8.2). B. In hoofde van broers en zussen Tarieven en tabel Het tarief dat van toepassing is op verkrijgingen tussen broers en zussen, kan worden vastgesteld aan de hand van de navolgende tabel. Bij een nettoaandeel van: bedraagt het verschuldigde successierecht UR 20 % UR UR UR 25 % UR UR UR 30 % UR UR UR 40 % UR UR UR 55 % UR UR UR 60 % UR UR 65 % Net zoals bij verkrijgingen in rechte lijn, tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden wordt dit tarief per rechtverkrijgende toegepast op zijn aandeel in de belastbare waarde van de goederen en ook de aanrekening van schulden moet op dezelfde manier gebeuren (zie hierboven A.), met dien verstande dat er tussen broers en zusters geen aanrekening van schulden kan gebeuren op de gezinswoning aangezien deze niet aan het verlaagde tarief kan vererfd worden tussen broers en zusters (zie hierover verder 1.8.3). Vrijstelling voor kleine nalatenschap Tussen broers en zussen is de nalatenschap niet belastbaar wanneer het totale nettoactief minder dan UR bedraagt. Wordt meer verkregen dan wordt ook de eerste UR belast. Tarieven en tabel van toepassing op verkrijgingen door alle anderen bedraagt het verschuldigde successierecht UR 40 % UR UR UR 55 % UR UR UR 65 % UR UR 80 % Hoe wordt de belastbare basis berekend waarop deze tarieven van toepassing zijn? In tegenstelling tot de categorie rechte lijn, tussen echtgenoten en tussen wettelijk samenwonenden of de categorie tussen broers en zussen, worden de ooms of tantes en neven of nichten en alle anderen niet afzonderlijk belast op hun individueel aandeel, doch wordt het tarief berekend op de samengenomen aandelen van alle personen binnen die categorie. Deze globalisatie moet per categorie gebeuren en dus niet voor de 2 restcategorieën samen. De aanrekening van schulden gebeurt op dezelfde manier als hierboven vermeld onder A: eerst op de waarde van de familiale onderneming of vennootschap die kan genieten van het verlaagd tarief (zie verder 1.8.4), en daarna op de andere goederen (met uitzondering van schulden waarvan de erfgenaam of legataris bewijst dat zij specifiek werden aangegaan om andere goederen te verwerven, te verbeteren of te behouden). Vrijstelling voor kleine nalatenschap Ook tussen vreemden is de nalatenschap niet belastbaar wanneer het totale netto-actief minder dan UR bedraagt. Wordt meer verkregen dan wordt ook de eerste UR belast. Vermindering van successierechten voor kinderen jonger dan 21 jaar De erfgenaam, legataris of begiftigde die ten minste 3 tot zijn gezin behorende kinderen jonger dan 21 jaar ten laste heeft, heeft recht op een vermindering van het successierecht van 2 % per kind jonger dan 21 jaar, met als maximum 62 UR per kind. 20