ADVIES. Bewoners Advies Groep. Ouderen en Leefbaarheid. John van Veen Woonbond Kennis- en Adviescentrum

Transcriptie

1 ADVIES Bewoners Advies Groep Ouderen en Leefbaarheid John van Veen Woonbond Kennis- en Adviescentrum April 2010

2 1 Inleiding In de maanden maart/april 2010 is de 5 e Bewoners Advies Groep (BAG) georganiseerd voor huurders van Nijestee. Deze BAG stond in het teken van ouderen en leefbaarheid. De BAG bestond uit vier bijeenkomsten; een inleidende bijeenkomst, een bijeenkomst voor de uitwerking van ideeën, bespreken conceptadvies en overhandiging van het advies. Door Nijestee is de deelnemende groep van tien ouderen, leeftijd 50+, geselecteerd. De hoofdvraag voor deze BAG was: Welke bijdrage verwachten ouderen van Nijestee in het kader van de sociale samenhang en leefbaarheid van wijken? Deelvragen zijn: 1. Welke activiteiten bevorderen contacten tussen ouderen en wat zou Nijestee hierin moeten doen? 2. Hoe kan Nijestee (onder/met) ouderen de leefbaarheid in de buurt vergroten? Het voorzitterschap van de avonden was in handen van een onafhankelijke adviseur van het Woonbond Kennis- en Adviescentrum. De notulen van de bijeenkomsten werden verzorgd door Rob Bartelds van notuleerservice Terzijde. Op de eerste avond waren als gast mevrouw Hensums en de heer Van den Bos van KAW architecten en adviseurs aanwezig. Mevrouw Hensums en de heer Van den Bos hielden een levendige inleiding vanuit hun ervaringen met ouderen en leefbaarheid. Op de avonden twee, drie en vier was de heer Westra aanwezig, werkzaam bij ROEZ-Groningen, om vanuit zijn werkveld en ervaringen de BAG van tips en ideeën te voorzien. Al met al waren dit weer heel inspirerende avonden met hopelijk bruikbare tips en adviezen voor Nijestee om het wonen en de leefbaarheid voor ouderen nog aangenamer te maken. 2

3 2 Ouderen Bij het begin van de eerste BAG wordt door de aanwezigen kort stilgestaan bij het begrip oudere. Wat is een oudere? Iemand van 40+ wordt tegenwoordig al tot de ouderen gerekend, bijvoorbeeld in het arbeidsproces, terwijl veel ouderen, 40, 50, 60+ers zich tegenwoordig nog helemaal niet tot die groep ouderen rekenen. Voor een seniorenwoning bijvoorbeeld kom je al in aanmerking vanaf 55 jaar. Veel 55+ers staan echter nog volop in het leven en in het arbeidsproces en voelen zich beslist nog geen senior. De oudere/senior van deze tijd is daarnaast ook een andere oudere/senior dan die van vorige generaties. Veel senioren wonen alleen en ook onder de huidige groep ouderen/senioren heeft de individualisering toegeslagen. Daarnaast lijken ouderen minder contacten in complexen te hebben, maar er blijken vele ouderen te zijn die hun contacten onderhouden via de computer via , chat en/of forums. Het ouder/senior zijn en voelen heeft in deze tijd dan ook veel te maken met in welke mate mensen fysieke en geestelijke beperkingen ondervinden in hun dagelijks leven. Het woord ouderen is dan ook niet synoniem met hulpbehoevend zijn. En dan nog blijken de hedendaagse ouderen ondanks fysieke en geestelijke beperkingen hier heel divers mee om te gaan. 3 De woning Nederland vergrijst, en ook het huurdersbestand van de corporaties vergrijst. Op dit moment is de gemiddelde leeftijd van een huurder bij een corporatie 53 jaar. Uit onderzoeken blijkt: - Dat 90% van de senioren nog gewoon in staat is om één of twee keer per dag een trap op en af te lopen. - Dat veel senioren graag in hun eigen woning willen blijven wonen mits deze gebruiksvriendelijker wordt gemaakt voor senioren. - Dat woningen/appartementen vaak met geringe aanpassingen nog goed gebruikt kunnen worden door huurders bij het klimmen der jaren. a. Aanpassingen bestaande woningen/appartementen De BAG merkt op dat het goed zou zijn als Nijestee bestaande woningen/appartementen zo mogelijk aanpast om ze geschikt te maken voor bewoning door senioren. Enkele voorbeelden van aanpassingen: het aanleggen van een 2 e toilet op de bovenverdieping; hoge toiletpotten et cetera. Wat veel irritatie opwekt bij de BAG-leden is het feit dat voor relatief kleine aanpassingen tijdrovende, schriftelijke aanvragen bij de WMO moeten worden gedaan, vaak gevolgd door een keuring. 3

4 Denk aan: - deurdrangers; - douchestoel en handgrepen in de douche; - handgrepen voor steekraampjes et cetera; - hendelkranen. De bureaucratische handelingen voor het aanvragen van dit soort voorzieningen overstijgen de kosten voor de aan te vragen voorziening vele malen. Nijestee heeft een aantal jaar terug een afspraak gemaakt met de WMO dat keuringen voor bepaalde aanvragen achteraf mogen gebeuren, deze afspraak was niet bekend bij de BAG-leden. Deze afspraak lijkt de bureaucratie echter amper te verminderen. De BAG adviseert Nijestee: a. Om een fors aantal goedkope aanpassingen niet meer via de WMO maar via Nijestee zelf te laten verlopen. b. Complexen waar veel senioren wonen en/of complexen met een seniorenlabel zouden standaard voorzien moeten worden van aanpassingen die het woon en leefklimaat van de senior bevorderen. De BAG adviseert Nijestee hierover een deal te sluiten met de WMO om achteraf één en ander te verrekenen. Hierdoor zou de dienstverlening aan de ouder wordende huurder vooruit gaan, de bureaucratie verminderen en zal er zeer waarschijnlijk zelfs een kostenbesparing optreden. b. Nieuwbouw woningen Momenteel wordt een groot deel van de nieuwbouw een seniorenwoning/appartement of een zogenaamde levensloopbestendige woning. Deze woningen en/of appartementen worden speciaal ontwikkeld voor de groeiende groep ouderen. Toch merkt de BAG op dat er vaak niet goed is nagedacht over de uitrusting van zo n woning/appartement/complex. Bergingen zijn vaak te klein, liften zijn te klein, er wordt nog te weinig rekening gehouden met het groeiende aantal scootmobiels, stopcontacten zitten te laag, deuren gaan onpraktisch open, kranen worden uitgerust met ronde/gladde draaidoppen, er zijn te weinig slaapkamers en de slaapkamer die er is, is vaak te klein als een van de bewoners moeilijker te been wordt en een rollator of rolstoel moet gaan gebruiken. De BAG adviseert Nijestee om, zoals in het verleden vaak gebeurde, gebruik te maken van een Wonen (Vrouwen) Advies Commissie welke de ontwerpen van nieuwbouw beoordeelt. En een advies geeft aan de architect/corporatie over eventuele aanpassingen in het ontwerp. De BAG is van mening dat er in nieuwbouw te vaak gemiste kansen voorkomen op het gebied van het gebruiksvriendelijk zijn van woningen. Wanneer er geen Wonen Advies Commissie bestaat adviseert de BAG Nijestee om in overleg met collega corporaties en de gemeente een Wonen Advies Commissie op te richten. 4

5 De bestaande aangepaste woning: De BAG merkt op dat het nogal eens voorkomt dat een met veel WMO-geld aangepaste woning bij mutatie niet wordt toegewezen aan een passende huurder. Bij nieuwe verhuur worden deze voorzieningen vaak uit de woning gesloopt en naar de vuilstort gebracht. De BAG vindt dit geldverspilling. De BAG adviseert Nijestee om meer inspanningen te leveren een aangepaste woning bij mutatie weer aan te bieden aan passende huurder om geldverspilling te voorkomen. Daarnaast zou eventueel gekeken kunnen worden of bewoners uit een zelfde complex voor z n woning in aanmerking kunnen komen. Dit vergt wel een aanpassing op het bestaande woonruimteverdeelsysteem. 4 Het wooncomplex Een aantal van de BAG-leden woont in een seniorencomplex. Allen zijn tevreden over de woning en geeft de dienstverlening van Nijestee een voldoende. Wat wel als een probleem wordt ervaren is dat een aantal complexen te maken hebben met het feit, dat er in het complex naast senioren ook bijvoorbeeld studenten en/of welzijnsorganisaties met begeleid wonen projecten zijn ondergebracht. Een aantal BAG-leden geven aan wat de problemen zijn die zij in zo n gemengd complex tegenkomen: - Jongeren die in een begeleid wonen project zitten leggen weinig tot geen contact met de andere bewoners. Door hun andere levensstijl wordt dit als overlast ervaren. - In een ander seniorencomplex zijn op de bovenste etage studenten gehuisvest. Deze studenten gaan aan het einde van de avond op stap en komen s morgens vroeg weer thuis. Dit gaat vaak gepaard met de nodige overlast. Een ander probleem wat ervaren wordt is gelegen in het feit dat er in de nabijheid van een seniorencomplex vaak niet wordt nagedacht over voorzieningen. Het voorbeeld wordt genoemd dat er in de nabijheid van een seniorencomplex een jongerensoos in een kelder wordt gerealiseerd. Deze soos bezorgd dan weer overlast. Het feit dat andere doelgroepen in een complex komen wonen wordt niet per se als een probleem gezien door de BAG. Wat wel een probleem is dat er volgens de BAG niet goed wordt gekeken en gecommuniceerd door Nijestee met huidige huurders, welke doelgroep men wel/niet in een complex toelaat. Zonder goede inschatting of een bepaalde groep wel/niet kan, communicatie en afspraken met zittende huurders. De BAG is wel van mening, dat het wonen met ouderen alleen, te preferen is voor een gemengde bewoning. 5

6 De BAG adviseert Nijestee om seniorencomplexen zo mogelijk voor de doelgroep senioren te labelen en hier geen andere doelgroepen toe te laten. De BAG adviseert Nijestee daarnaast om te letten op menging van leeftijden in een complex. Bijvoorbeeld: wanneer een complex alleen bewoners heeft van 80+, plaats dan bij mutatie geen nieuwe 80+er terug maar kies voor een jongere senior. Daar waar er een ontlabeling plaatsvindt omdat een complex niet meer aan de eisen van een seniorencomplex voldoet, vraagt de BAG Nijestee zorgvuldig te zijn met het inplaatsen van andere doelgroepen. De BAG is van mening dat er dan moet worden gekozen voor een doelgroep die meer aansluiting heeft met de ouder wordende mens dan bijvoorbeeld een project begeleid wonen met jongeren en studenten. Daarnaast zou Nijestee bij ontlabeling meer en beter moeten communiceren met de zittende huurders, overleg plegen en afspraken maken als er sprake is van inplaatsing van een andere doelgroep. Toegankelijkheid/veiligheid complex: De BAG constateert dat toegankelijkheid en veiligheid, zich veilig voelen, belangrijk is voor ouderen die wonen in een complex. Bij toegankelijkheid wordt bedoeld dat ouderen lopend, met rollator/rolstoel en/of scootmobiel makkelijk en zonder omweg het complex in kunnen komen. Bij veiligheid wordt bedoeld degelijke inbraakwerende voorzieningen, een videofoon bij de entree en een goede alarminstallatie, slipvrije tegels in entree/hal van seniorencomplexen aanbrengen. Bij nat weer worden de huidige tegels glad en vormen een gevaar voor vallen. De BAG adviseert Nijestee om bij seniorencomplexen te inventariseren wat er is, en om in overleg met de huurders te kijken wat nodig is. De BAG is van mening dat seniorencomplexen standaard moeten voldoen aan het Politie Keurmerk Veilig Wonen. Daarnaast is de BAG van mening dat deze complexen standaard uitgerust moeten zijn met verlichting van complex/woning naar schuur/berging, verlichting in brandgang, slipvrije tegels in hal/entree. Verder moeten senioren complexen/woningen zonder belemmering met rollator/rolstoel en scootmobiel toegankelijk zijn. Ontmoetingsruimte: Veel seniorencomplexen hebben geen eigen/ontmoetingsruimte. Een eigen ontmoetingsruimte kan de leefbaarheid in een complex vergroten omdat bewoners de kans krijgen elkaar te ontmoeten en activiteiten met elkaar te organiseren. De BAG is zich er wel van bewust dat de tijdgeest, de individualisering, het samen iets doen onder druk zet. De BAG adviseert Nijestee om onderzoek te doen naar de haalbaarheid van ontmoetingsruimtes in de grotere seniorencomplexen of in de nabijheid, op loopafstand, van deze complexen. Ontmoetingsruimtes waar ruimte is voor een gesprek en een activiteit, bevorderen de cohesie tussen bewoners uit complexen en/of buurt. 6

7 Scootmobielruimte: De BAG constateert een grote toename van het aantal scootmobiels in seniorencomplexen. Daarnaast constateert de BAG dat veel complexen geen mogelijkheid hebben voor de berging van scootmobiels. Door het ontbreken van een goede berging worden scootmobiels vaak op plaatsen gezet die de doorgang belemmert en een gevaar is bij een calamiteit. De BAG adviseert Nijestee bij nieuwe en bij bestaande complexen ruimtes te creëren voor parkeren en opladen van scootmobiels. Dit om te voorkomen dat scootmobiels op galerijen, in gangen et cetera worden geparkeerd waar ze een gevaar vormen bij calamiteiten. Brandveiligheid: Op met name oudere seniorencomplexen is wel het een en ander op te merken op het gebied van de brandveiligheid. Woningen zijn vaak niet voorzien van (goede en werkende) rookmelders (op elektriciteit). Galerijen zijn vaak vol gezet met zitjes, bloembakken, scootmobiels/rollators et cetera. Brandtrappen zijn verspert of worden voor andere doeleinden gebruikt. De BAG adviseert Nijestee om, te beginnen in de grote seniorencomplexen, voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren in samenwerking met de brandweer. Daarnaast adviseert de BAG dat Nijestee om seniorencomplexen, voorzover dat nog niet het geval is, te voorzien van elektrische rookmelders. Huismeesters: Bij BAG-leden is het vaak onduidelijk wat de taken van de huismeester/wijkhuismeester zijn. Een aantal BAG-leden geeft aan zelfs niet te weten wie hun huismeester is. Vroeger was een huismeester vaak aanwezig in een complex en deed allerlei klusjes, ook bij mensen in de woning. Tegenwoordig is een huismeester vaak maar een beperkt aantal uur aanwezig, is onduidelijk hoe en wanneer hij bereikbaar is en weet men niet wat hij wel/niet mag doen. Dit wekt irritatie op bij huurders. De BAG adviseert Nijestee dan ook om duidelijk te maken wat de taken zijn van een huismeester/wijkhuismeester in een complex, en wat men wel/niet van hem mag verwachten. De BAG is van mening dat een jaarlijks bezoek van de huismeester aan het complex preventief kan werken en een aantal probleemsituaties kan voorkomen. Tijdens dit bezoek praat de huismeester met de individuele bewoners en vraagt naar (woon-) wensen, problemen et cetera. 7

8 5 De straat/buurt/de wijk/de gemeente Steeds meer gemeenten gaan over tot het instellen van comfortzones voor senioren, en ontwikkelen wijkservicezones. Bij de comfortzones worden makkelijk te belopen paden met goede verlichting aangelegd en zijn ook te berijden met rollator en rolstoel. De paden gaan van seniorencomplexen naar winkels, openbaar vervoer, zorgvoorzieningen et cetera. De BAG constateert dat in de stad nog een slag te winnen is wat betreft de openbare ruimte en bereikbaarheid van voorzieningen. In verschillende wijken is er sprake van overlast van fietsen, losliggende stoeptegels, gevaarlijke greppels, groen dat voetpaden overwoekert, katten- en hondenpoep en moeten ouderen het trottoir af om hun weg te vervolgen. Bij werkzaamheden wordt vaak geen rekening gehouden met ouderen en moeten ouderen bij een opgebroken stoep via de weg hun pad vervolgen. Daarnaast is het busvervoer in een aantal wijken verslechterd waardoor de mobiliteit van ouderen minder is geworden. De BAG constateert verder dat een buurt/wijkkrant een belangrijke functie kan hebben om betrokkenheid bij de buurt/wijk te vergroten. Een medium voor gemeenten, corporaties, zorg- en welzijnsorganisaties et cetera om mededelingen te doen. En een medium voor buurt/wijkbewoners om elkaar te informeren en zo nodig te organiseren. Helaas zien we steeds meer buurt/wijkkranten verdwijnen door gebrek aan vrijwilligers of door ontoereikende financiële middelen. De BAG adviseert Nijestee om in overleg met gemeente en ouderen in de verschillende wijken te gaan kijken welke mogelijkheden er zijn om voorzieningen voor ouderen zo goed mogelijk in stand en bereikbaar te houden of te maken. Ook zou onderzocht moeten worden welke mogelijkheden er zijn om een goed informatiesysteem via Internet en via een papierenversie: de wijkkrant, in stand kan worden gehouden. Dit informatiebulletin zou dan ook een plaats bij de buurtsuper kunnen krijgen. STIP: Groningen kent STIP s, Steun en Informatie Punten in verschillende wijken. Bij deze STIP s kunnen inwoners terecht voor vragen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Opvallend is dat de STIP s bij de meeste BAG leden niet bekent zijn. De enkeling die er wel gebruik van heeft gemaakt, is erg enthousiast over de dienstverlening. De BAG adviseert Nijestee en de gemeente om de STIP s beter onder de aandacht van haar ouder wordende huurders te brengen. Om ook hen de gelegenheid te bieden hulp te krijgen voor hun wensen en vragen op het gebied van wonen, zorg en welzijn. 8

9 Bevorderen sociale samenhang Bij dit onderdeel hebben de BAG leden ieder twee gele post-it velletjes op een flap geplakt met twee adviezen aan Nijestee en twee adviezen aan bewoners hoe de sociale samenhang bevorderd kan worden. Op enkele onderdelen zijn dezelfde adviezen gegeven, deze zijn maar één keer benoemd. Rol Nijestee: a. Een keer per jaar iedereen bezoeken en vragen naar wensen op gebied van woning of buurt. b. Onvrede onder huurders wegnemen om verschil in huren (van dezelfde woning) en aanpassingen weg te nemen. c. Mensen in complexen waar geen Bewonerscommissie is met elkaar kennis laten maken. d. Welkomstpakket brengen bij nieuwe bewoners van seniorencomplexen. e. Selectief te werk gaan bij inplaatsen huurders in 55+ complexen. f. Informatie verstrekken over de wijk en wat er in de wijk aan voorzieningen zijn en wat er te doen is. g. Bankjes in en nabij seniorencomplexen plaatsen, indien mogelijk. h. Als Nijestee spreekt over 55+ woningen dan deze woningen ook volledig uitrusten als een 55+ woning. i. Opstellen huisregels in seniorencomplexen onder andere over het hoe om te gaan met huisdieren. Rol Bewoners: a. Ga eens kennis maken met die bewoners die je wel en die je niet bevallen. b. Als iets je niet bevalt of je maakt je zorgen, ga dan naar een STIP, meldpunt overlast of naar een zorginstelling. c. Een bewonerscommissie in een complex kan de sociale contacten bevorderen. d. Wat meer rekening met elkaar houden, wat aardiger voor elkaar zijn. e. Medewerking vragen aan bewoners onder andere over het onderhoud aan het complex. f. Bewoners geven aandacht aan, en maken kennis met nieuwe bewoners. Woonruimteverdeelsysteem: Sociale samenhang is ook een kwestie van woonruimteverdeling. Vroeger woonde bijvoorbeeld in de Oosterparkwijk veel familieleden in dezelfde straat en zorgde men voor elkaar. Het huidige woonruimteverdelingsysteem maakt dat onmogelijk omdat daar de huurder met de meeste punten bepaald waar hij/zij gaat wonen en niet de corporatie. Een nieuwe buurman/vrouw overkomt je. 9

10 Het wordt door de BAG als een gemis ervaren dat door het huidige woonruimteverdelingsysteem men niet makkelijk intern in een complex of buurt/wijk kan verhuizen naar bijvoorbeeld een vrijkomende (aangepaste-) woning of een woning één verdieping lager. De BAG adviseert Nijestee het huidige woonruimteverdeelsysteem opnieuw onder de loep te nemen. De BAG is van mening dat het huidige systeem geen recht doet aan het behouden en/of versterken van sociale samenhang in complexen, buurten en wijken. Een systeem waar Nijestee meer sturingsmogelijkheden heeft om zelf bewoners in te plaatsen, zou volgens de BAG met name voor oudere huurders in seniorencomplexen en/of huurders die te maken hebben met mantelzorg et cetera, een verbetering zijn ten opzichte van het huidige systeem. Communicatie: Tot slot wil de BAG nogmaals een oproep doen aan Nijestee om goed te communiceren met haar (ouder wordende) huurders. De roep komt voort uit ervaringen over plotseling: ontlabelen van woningen/complexen, inplaatsing van andere doelgroepen, het zonder overleg verplaatsen van inpandige afvalcontainers in een seniorencomplex naar een container buiten het complex, waardoor men veel verder met afval moet lopen om het weg te brengen. Goede communicatie is vaak al de halve oplossing voor een probleem! 10