Startnotitie Kadernota Duurzaamheid Lelystad

Transcriptie

1 Startnotitie Kadernota Duurzaamheid Lelystad Vooraf Duurzaamheid speelt in Lelystad al jaren een grote rol. Diverse toonaangevende projecten zijn gerealiseerd. De Landerijen is tot op de dag van vandaag een voorbeeldproject voor zelfs de huidige woningbouwontwikkelingen. Om nog niet te spreken over de sterke ontwikkeling van duurzame energie uit wind, biomassa en zon. In de afgelopen jaren is Lelystad diverse keren onderscheiden voor de wijze waarop duurzame projecten zijn gerealiseerd. Tegelijkertijd moet worden geconstateerd dat veel van deze projecten zijn voortgekomen uit kansen die zich toevallig voordeden. Ad hoc. In een aantal beleidsvelden heeft duurzaamheid al een plek gekregen, in een aantal ook nog niet. Duurzaamheid biedt de samenleving (overheden, ondernemers, organisaties/inwoners en onderwijs) nieuwe perspectieven. Door aan het begin van een project of proces integraal te denken, is het veel eenvoudiger om belangen van andere partijen mee te nemen. Door vervolgens dit samen uit te werken, ontstaan er betere oplossingen die in veel gevallen ook nog goedkoper zijn of meer opleveren. Juist dat integrale denken, zet bijvoorbeeld bedrijven aan om vanuit duurzaamheid innovaties te creëren die hun een stevige marktpositie kan geven. Juist nu de economie laat zien dat groei en ontwikkeling niet vanzelfsprekend is en duurzaamheid de sleutel vormt naar nieuwe groei, is het tijd om de kernkwaliteiten van Lelystad te bundelen in een integraal duurzaamheidsbeleid. Rust, ruimte, groen, een goede leefomgeving en goede sociale structuren in de stad bieden uitgelezen kansen voor een succesvol duurzaamheidsbeleid. Kernkwaliteiten waarin Lelystad uniek is. Samen met de inwoners verstevigen we duurzaamheid in Lelystad waar het prettig leven is voor de huidige en de generaties na ons. Startnotitie Deze startnotitie beschrijft de weg om te komen tot een integraal duurzaamheidbeleid en een uitvoeringsprogramma voor de jaren Dit beleid vormt een samenhangend kader voor een aantal onderwerpen waarvoor de gemeente al losstaand beleid ontwikkelt. Dit zijn onderwerpen als klimaat, geluid, lucht, bodem, water, afval, gebiedsontwikkeling, materiaalgebruik, sociale veiligheid, verkeer, vervoer en mobiliteit, regionale voedselstrategie. In deze startnotitie komt het volgende aan bod: - De vrijheid om beleid op te stellen, en de verplichting een programma te maken; - Wat is duurzaamheid; - Een procesbeschrijving, inclusief de betrokkenheid van de raad; - Betrokken personen intern en belasting van de organisatie; - Betrokken partijen in- en extern; - Planning en financiën; Beleidskader Landelijk en provinciaal beleid Het Rijk en de Provincies zijn wettelijk verplicht een milieubeleidsplan en een milieubeleidsprogramma vast te stellen. Deze plannen en programma s binden het Rijk en provincies in hun beleidsbeslissingen. Op het gebied van duurzaamheid is er landelijk veel beleid dat inspiratie en sturing kan geven. Een nota willen wij speciaal noemen, namelijk de nota Duurzaam Door, sociale innovaties voor een groene economie ( ). Dit is het vervolg op de NME (Natuur en Milieueducatie) en LvDO (Leren voor Duurzame Ontwikkeling) programma s. waarbij de uitvoering vooral gericht is op coalitievorming, co-creatie en cofinanciering voor en door verschillende partijen. Gemeentelijk beleid Volgens de Wet milieubeheer kan de gemeenteraad een gemeentelijk milieubeleidsplan vaststellen, dat met het oog op de bescherming van het milieu richting geeft aan door de gemeenteraad of burgemeester en wethouders te nemen beslissingen. Een gemeentelijk milieuprogramma is wettelijk verplicht. Jaarlijks stelt de gemeenteraad een milieuprogramma vast. Hierin worden de taken beschreven die op basis van ondermeer de Wet milieubeheer uitgevoerd moeten worden ter bescherming van het milieu. Daarnaast geeft het programma een overzicht van de financiële gevolgen van deze activiteiten. Als in de gemeente een Startnotitie Duurzaamheidsbeleid

2 gemeentelijk milieubeleidsplan geldt, houdt de gemeenteraad met dat plan rekening bij de vaststelling van een gemeentelijk milieuprogramma. Van milieubeleid naar duurzaamheidsbeleid Het meest recente gemeentelijke milieubeleidsplan stamt uit 2006 en is aan herziening toe. Het klimaatbeleid (SLOK) loopt in 2013 af, waarbij bezien moeten worden hoe dit een vervolg krijgt. Daarmee is hèt moment aangebroken om het milieubeleid op te laten gaan in een gestructureerd integraal duurzaamheidsbeleid. Definitie Het begrip Duurzaamheid is verworden tot een containerbegrip. Daarom is van groot belang vast te leggen wat bedoeld wordt. Duurzaamheid zoals het in deze startnotitie is bedoeld komt overeen met de definitie van Brundtland: "duurzaamheid is een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen" Duurzaamheid richt zich op mens, omgeving en economie of te wel people, planet, profit. Een duurzame samenleving ontstaat door een goede balans tussen people, planet en profit. Juist de gemeente kan die balans nastreven in beleid en bewaken bij de beleidsuitvoering. De traditionele milieuthema s richten zich vrijwel uitsluitend op het thema planet. Door enkel op die aspecten te richten is het niet mogelijk een integraal duurzaamheidsbeleid te formuleren. Daarom wordt in plaats van een milieubeleidsplan een kadernota voor duurzaamheid opgesteld, gebaseerd op de pijlers people, planet en profit. Thema s Hoewel de startnotitie primair bedoeld is om het proces, planning en middelen inzichtelijk te maken, wordt in deze alinea een idee gegeven van een vertaling van de aspecten people, planet en profit. Bij de kaderstelling wordt dit verder uitgewerkt. Voorgesteld wordt de volgende pijlers te benoemen: 1) Duurzame energie (planet) 2) Duurzame leefomgeving (people, planet) 3) Duurzame (sociaal) economische ontwikkeling (profit) Bij het vaststellen van de kaders waarbinnen de vrijbesteedbare Nuon gelden aangewend mogen worden, zijn aan deze pijlers definities gekoppeld. Deze definities zijn opgenomen in bijlage 1. Hieronder worden de definities verduidelijkt met praktische voorbeelden. Ad 1) Duurzame energie Onder deze noemer valt alles wat te maken heeft met energiebesparing, de uitwerking van de 80% duurzame energie doelstelling en het inzetten van energie efficiënte technieken als inzet van duurzame energie (nog) niet mogelijk is. Hier krijgt het Opschalen en Saneren van windenergie een plaats, maar bijvoorbeeld ook kleinere projecten als Greenfox dat is gerealiseerd bij de Kubus, waarbij flinke energiebesparingen worden bereikt door renovatie van verlichtingsarmaturen door medewerkers van een lokale sociale werkplaats. Bij dit laatste voorbeeld komen people, planet en profit samen. Ad 2) Duurzame leefomgeving Duurzame leefomgeving bevat de traditionele milieuthema s (bodem, geluid, luchtkwaliteit, externe veiligheid) en de relatie met het people aspect. Gedacht kan dan worden aan brede informatie campagnes voor de inwoners, informatieavonden zoals de goed bezochte bijeenkomst over zonnepanelen in Atolplaza en de gemeente als voorbeeld. Ook valt duurzame gebiedsontwikkeling onder deze noemer waarbij de introductie van een kwalificeringssysteem als BREEAM of GPR wordt onderzocht. Met andere woorden, onder deze noemer krijgt duurzaam gedrag een prominente plek, evenals de fysieke leefomgeving. Startnotitie Duurzaamheidsbeleid

3 Ad 3) Duurzame (sociaal) economische ontwikkeling Lelystad heeft een groot aantal gebiedsgebonden kwaliteiten die een goed vertrekpunt bieden voor duurzame economische ontwikkeling. Lelystad heeft in tegenstelling tot veel andere gemeenten nog beschikbare ruimte, die ook nog eens op heel verschillende wijzen bereikbaar is (weg, water, spoor, lucht). Dat biedt goede synergie mogelijkheden. Bij ontwikkeling van gebieden als Lelystad Airport en OMALA biedt duurzame gebiedsontwikkeling kansen. Rondom Lelystad ligt het grootste biologische landbouwgebied van Europa. Dat biedt riante mogelijkheden om de geteelde groenten, aardappelen en zuivel lokaal aan te bieden en zodoende een forse bijdrage te leveren aan de reductie van CO 2 uitstoot door transport van voedsel. Daarnaast levert biologisch voedsel ook een bijdrage aan de gezondheid. Het opstellen van een regionale voedselstrategie draagt bij aan de versterking van de ontwikkeling van de biologische landbouw. Lelystad wil zich ontwikkelen tot watersportstad van naam. Dat kan versterkt worden door de belasting van het milieu een prominente plek te geven bij de ontwikkeling. De Blauwe Vlag, een keurmerk voor milieuvriendelijke bedrijfsvoering van recreatiebedrijven is in opkomst en is vooral in Duitsland een element bij de keuze van vakantieadres en jachthavens. Naast de meer fysieke insteek van duurzaam economische ontwikkeling worden ook voorstellen gedaan om invulling te geven aan een duurzame sociaal economische ontwikkeling. Gedacht kan worden aan het stimuleren van duurzame inzet van mensen op de arbeidsmarkt. Voor elke pijler worden ambities bepaald, zo nodig flexibel in de tijd en passend bij de mogelijkheden van het moment. Het beleidsproces Interactieve elementen: de samenleving wordt uitgenodigd mee te denken De rol van de gemeente verandert. Van uitvoerende organisatie gaan we meer en meer naar een regisseursfunctie en de rol van ondersteunende en verbindende partij. Tegelijkertijd zien we dat de samenleving zich ontwikkelt tot een energieke samenleving en dat zij en het bedrijfsleven duurzaamheid zelf als kans oppakken. Zeker bij een onderwerp als duurzaamheid is het van groot belang de inwoners nauw te betrekken bij het bepalen van de inhoud van het beleid. Een niet door de inwoners gedragen duurzaamheidsbeleid is gedoemd te mislukken. Daarom wordt de samenleving in brede zin betrokken. Daarbij zullen niet alleen de traditionele middelen worden ingezet. De huidige tijd biedt veel mogelijkheden om inwoners snel en laagdrempelig te benaderen via de social media. Inwoners, maatschappelijke instellingen en bedrijven zullen ook via deze kanalen gevraagd worden aan te geven wat zij onder duurzaamheid verstaan, wat zij daarin kunnen betekenen en wat daarvoor van de gemeente wordt gevraagd. Door middel van prikkelende stellingen kan de discussie gevoed worden. Gelijktijdig wordt gekeken waar dwarsverbanden ontstaan of gevormd kunnen worden en waar ontwikkelingen elkaar kunnen versterken. In het eerste kwartaal van 2013 richt Natuur en Milieu Federatie Flevoland in samenwerking met de gemeente een website op waar alle duurzame projecten en acties een plek kunnen krijgen. Deze website kan als ontmoetingsplek fungeren voor iedereen die iets met duurzaamheid wil. Voor de gemeenteraad wordt een werkconferentie georganiseerd waarin de raad kan discussiëren over de uit de samenleving afkomstige ideeën. De avond zal in overleg met de raad vormgegeven worden. Indien gewenst kan de werkconferentie worden gevolgd door één of meer BOB sessies. Na dit interactieve proces stelt de gemeenteraad de kaders voor het duurzaamheidsbeleid vast. Met deze kaders stelt het College het uitvoeringsplan vast. Verplichte proceselementen: inspraak en bekendmaking Bij het opstellen van de kadernota Duurzaamheid worden ook de belanghebbende bestuursorganen betrokken. Dat zijn Gedeputeerde Staten van Flevoland, burgemeesters en wethouders van aangrenzende gemeenten en de minister. De gemeentelijke inspraakverordening vereist dat de kadernota ter inzage wordt gelegd. Na de periode van inspraak stelt de raad de kadernota vast. Daarbij bepaalt de raad voor welk tijdvak de kadernota geldt. De vastgestelde kadernota wordt naar Startnotitie Duurzaamheidsbeleid

4 de belanghebbende bestuursorganen en de inspectie I&M gezonden. Tevens wordt de vaststelling bekendgemaakt in de Flevopost. Monitoring en nulmeting Een goed beleid laat zich monitoren. Aan de hand van monitoring wordt duidelijk of het beleid effectief is en of er bijsturing nodig is. In Lelystad is niet eerder onderzocht hoe duurzaam de stad is. Om die score te kunnen bepalen is een aantal methodieken voorhanden, waarvan de ECOXXI (spreek uit: ECO 21) methode de meest aansprekende is. De ECOXXI methode bevat een 21 tal onderwerpen, met een juiste balans tussen people, planet en profit aspecten, waar andere methodes zich vaak op een beperkt aantal onderwerpen beperkt. Een onafhankelijke organisatie toetst op heel praktisch wijze de duurzaamheidsscore van een stad. Die score laat zich uitdrukken in de kwalificatie brons, zilver of goud en gaat gepaard met aanbevelingen over het vervolg. ECOXXI wordt landelijk steeds vaker wordt toegepast. Zeewolde en Noordoostpolder hebben onlangs de systematiek in gebruik genomen, waardoor onderling vergelijken ook mogelijk wordt. Daarom wordt voorgesteld deze methodiek te hanteren bij het monitoren van het duurzaamheidsbeleid. Plan van Aanpak Het beleidsproces kent de volgende stappen: 1. Inventarisatie wetgeving, beleid en bestaande gedragslijnen 2. Inventarisatie thema s en onderwerpen, nulmeting ECOXXI 3. Overleg plegen met externe partijen en inwoners (inventariseren van initiatieven uit de samenleving en het identificeren van mogelijke dwarsverbanden) en betrokken afdelingen 4. Organiseren werkconferentie voor de raad 5. Concept-kaders formuleren en bespreken met betrokken partijen en afdelingen 6. Concept kadernota voorbespreken met wethouder 7. Concept kadernota accorderen door college 8. Gemeentelijke inspraakverordening is op dit beleidsdocument van toepassing, concept-kadernota ter inzage. 9. Inspraak verwerken 10. Kadernota door de raad laten vaststellen, indien gewenst BOB-sessie houden 11. Kadernota bekend maken 12. Duurzaamheidprogramma opstellen en vaststelling door de raad 13. Bijeenkomst organiseren intern (betrokken afdelingen) en extern (betrokken partijen) Tijdpad Juli 2013 Juli t/m september 2013 Juli tot en met oktober 2013 November 2013 December 2013 vaststellen startdocument door het College start nulmeting ECOXXI betrekken externe organisaties input kadernota en opstellen kadernota werkconferentie voor de raad, op basis nulmeting en input maatschappelijke instellingen opstellen kadernota behandeling kadernota door het College Na behandeling door het College wordt de kadernota opgenomen in het overdrachtsdossier voor de na de gemeenteraadsverkiezingen te vormen college en gemeenteraad. Organisatie Een integrale benadering van duurzaamheid vraagt inzet van diverse afdelingen in de organisatie. Bij het stellen van de kadernota ligt het zwaartepunt van de benodigde uren bij afdeling Beleid. Betrokken afdelingen kunnen hun ideeën kenbaar maken, waarna deze door afdeling Beleid worden verwerkt in de nota. Naast de eigen organisatie zullen diverse externe partijen betrokken worden, waarbij die partijen een brede afspiegeling moeten vormen van de maatschappij. Startnotitie Duurzaamheidsbeleid

5 Intern - Afdeling Beleid (BLD) - Afdeling Beheer van de Openbare Ruimte (BOR) - Afdeling Ruimtelijke Dienstverlening en Belastingen (DVL) - Afdeling Gebouwbeheer (GBB) - Afdeling Economie en Vastgoed Ontwikkeling (EVO) Extern: - Gedeputeerde Staten van Flevoland, - Burgemeester en wethouders van aangrenzende gemeenten (Zeewolde, Dronten, Almere) - Minister van Infrastructuur en Milieu - Partijen als: o MRA o Natuur en Milieu Federatie Flevoland o IVN o Acress/ WUR o Centrum voor Biologische Landbouw o Inwoners o Bedrijven o Benodigde inzet van FTE De uren beleid behoren tot de normale taakuitvoering van de afdeling Beleid, en zitten in de bestaande formatie. Voor de andere afdelingen wordt in totaal 120 uur aan inzet gevraagd. De inzet van de uren wordt vooraf besproken met de betreffende afdelingshoofden. De uren voor afdeling Communicatie bestaan uit het bieden van ondersteuning bij het betrekken van de externe partijen, de voorbereiding van de werkconferentie en de formele communicatie rond de besluitvormingstrajecten. Het aantal uren betreft een inschatting op basis van de genoemde thema s en onderwerpen. Het uiteindelijke aantal onderwerpen bepaalt de benodigde uren - Afdeling Beleid: opstellen beleid, inclusief de voorbereiding, overleg met partijen en bekendmaking 400 uur - Andere afdelingen: uren interne medewerkers thema s, vooralsnog 30 uur per afdeling (BOR, GBB, DVL, EVO) 120 uur - Afdeling Communicatie 40 uur Financiële verankering Voor het tot stand komen van de kadernota en het uitvoeringsprogramma zijn middelen beschikbaar in de begroting voor 2013 (afdelingsbudget). Voor de uitvoering van de projecten die in het uitvoeringsprogramma zullen worden opgenomen moet dekking gevonden worden. In lijn met het collegeprogramma en eerder uitgesproken wensen van de raad past het duurzaamheidsbeleid heeft het college recent een voorstel aan de raad voorgelegd waarin de duurzaamheidsdefinities (bijlage 1) als kaders worden benoemd. Als de raad dit voorstel overneemt is daarmee de financiering van de uitvoering van het duurzaamheidsbeleid afgedekt. Communicatie / Informatie In het voortraject wordt overleg gepleegd met interne- en externe partijen. Dit vindt ook plaats nadat het beleid is vastgesteld. De wettelijke publicaties worden in de Flevopost, editie Lelystad opgenomen. Startnotitie Duurzaamheidsbeleid