CO.MEDIA. Bezuinigingen op publieke omroep leiden tot schade. Jasper van Dijk (SP): Tien vragen over toezicht videodiensten op aanvraag

Transcriptie

1 CO.MEDIA Uitgave van het Commissariaat voor de Media - nummer december 2011 Tien vragen over toezicht videodiensten op aanvraag Advies meerjarenbegroting NPO Jasper van Dijk (SP): Bezuinigingen op publieke omroep leiden tot schade

2 inhoud COLOFON Nummer 139 December 2011 CoMedia is een uitgave van het Commissariaat voor de Media Redactie: Wanda Bade Fred van der Gon Netscher Jim Holterhuës 4 Bezuinigingen op publieke omroep leiden tot schade Jasper van Dijk (SP) vindt dat het ledental slechts een deel van de zendtijd zou moeten bepalen. Omroepen kunnen ook beoordeeld worden op kwaliteit en bereik. De mediawoordvoerder over onder meer de voorgenomen fusies bij de publieke omroep, aspirantomroepen WNL en PowNed en consumenteninvloed op het kabelaanbod. Met een bijdrage van: Tineke Bahlmann Marcel Betzel Fotografie: Dirk-Jan van Dijk Redactieadres: Commissariaat voor de Media Bureau Communicatie Postbus BK Hilversum T F cvdm@cvdm.nl Vormgeving: FC Klap, Hilversum Druk: 8 Tien vragen over het toezicht op videodiensten op aanvraag Aanbieders van commerciële videodiensten 10 Inzicht in bereik van belang voor bepalen publieke waarde Wat gaat de NPO de komende jaren doen, Roto Smeets GrafiServices op aanvraag (video on demand) moeten zich vanaf 1 november 2011 via de website van het Commissariaat voor de Media laten registreren. Deze registratieplicht geldt bijvoorbeeld voor online videotheken, aanbieders van uitzendinggemistdiensten en sommige nieuwssites met videoaanbod. wat kost het, wat is het resultaat en wat is het bereik? Het Commissariaat voor de Media las de Meerjarenbegroting van de NPO en adviseerde de minister erover. Coverfoto: Jasper van Dijk (SP) 2 lllll Nummer 139 lllll December 2011

3 column 12 Bescherming minderjarigen op internet Europese toezichthouders aan het woord over onder meer product placement, bescherming van minderjarigen bij nieuwe diensten en monitoring. Ernstige schade Ik vind SpongeBob eng, zeg ik tegen mijn kleinkinderen Rivka (7) en Noam (4). Dat wezen met die twee grote voortanden, ik kijk er liever niet naar. Ze plagen me ermee, tot Noam op een bepaald moment zegt: Oma, het is niet echt, het is getekend, je hoeft er helemaal niet bang voor te zijn. Onlangs kwam voor het eerst de Adviescommissie Ernstige Schade bijeen. Sommige programma s en films zijn volgens de Kijkwijzer van het NICAM schadelijk voor (kleine) kinderen. Daarom zijn er afspraken over hoe laat die programma s worden uitgezonden. Ernstige schade is als de schade geacht wordt zo groot te zijn dat het programma helemaal niet mag worden uitgezonden of, in het geval van commerciële mediadienst aanbieders alleen afgeschermd en op aanvraag. Het Commissariaat ziet toe op mogelijke ernstige schade en laat zich daarbij adviseren door de Adviescommissie. 14 Collegebesluiten Een overzicht van besluiten genomen in de periode van 20 september tot en met 15 november Wanneer is de schade ernstig? Als je niet oppast, verbied je te snel en dat ligt in het kader van de vrijheid van meningsuiting zeer gevoelig. Aan de andere kant nemen buitenlandse toezichthouders soms contact op met het Commissariaat over programma s die bij hen te zien zijn maar onder de Nederlandse jurisdictie vallen omdat de aanbieder in Nederland gevestigd is. In de eerste bijeenkomst met de Adviescommissie was er het voorbeeld van een vrij toegankelijke website die onder de Mediawet valt en waarover een klacht was ingediend. Het was niet aangenaam om naar te kijken, maar kan het leiden tot ernstige schade voor een jongere? Of is het slechts schade? Waar ligt voor een kind de grens? Ik ben benieuwd naar de zienswijze van de commissieleden en wens ze veel succes! Tineke Bahlmann Voorzitter Nummer 139 lllll December 2011 lllll 3

4 interview De voorgenomen fusies bij de publieke omroep vindt Tweede Kamerlid Jasper van Dijk knap werk. Maar de SP-er vreest dat de bezuinigingen op het omroepbudget ten koste gaan van de kwaliteit van programma s. De publieke omroep is een welkome prooi voor de 18 miljard bezuinigingen van Rutte. Van Dijk is de derde in een reeks interviews met mediawoordvoerders van landelijke politieke partijen. Van Dijk (40) begon in 1999 als fractiemedewerker van Harry van Bommel, toenmalig woordvoerder onderwijs, cultuur en wetenschap van de SP. Toen Van Dijk in 2006 zelf Kamerlid werd, verzocht hij uitdrukkelijk om de portefeuille media. Het is een fascinerend en complex beleidsterrein, waarop bij tijd en wijle van alles gebeurt. Over het onderwijs heeft de SP een duidelijk verhaal: er moet geïnvesteerd worden in onderwijs en er moeten goede docenten zijn. Wat betreft de media pleiten we voor een sterke en onafhankelijke publieke omroep. Maar vervolgens is de vraag: hoe ga je dat invullen? Hoe organiseer je bijvoorbeeld het toezicht op de media? Wat accepteer je wel en 4 lllll CoMedia 139 lllll December 2011

5 interview SP-mediawoordvoerder Jasper van Dijk: Bezuinigingen op publieke omroep leiden tot schade niet op televisie? En hoe kan de overheid zorgen voor goede publieke media die zich onderscheiden van het enorme commerciële aanbod? Dat onderscheid wil ik als SP-er waarborgen, ik wil niet dat het troebel gaat worden. Soms zie ik wel eens een programma waarvan ik denk: hoort dat nu echt bij de publieke omroep of kan dat net zo goed op een commerciële zender worden uitgezonden? Dat soort discussies vind ik interessant. Naast zijn belangstelling voor media is Van Dijk een verwoed televisiekijker. Eén van de mooiste onderdelen van mijn werk is dat ik verplicht televisie moet kijken. Als ik geen actualiteitenprogramma s volg, doe ik mijn werk niet goed. Ik kijk ook graag naar achtergrondreportages, bijvoorbeeld Tegenlicht, die tot nadenken aanzetten. Daarnaast luister ik graag naar Radio 1 en BNR Nieuwsradio. NU.nl is de eerste website die ik s ochtends check. Dat is een goed voorbeeld van een nieuwssite die concurreert met traditionele media. Dat is overigens ook een interessante discussie: in hoeverre zijn de nieuwe media bezig om oude media te overrulen? De oplagen van dagbladen kelderen. De SP staat voor een goede, bloeiende democratie en wij vinden dagbladen belangrijk vanwege de controlerende functie. Een krant geeft een heel ander verslag van het politieke debat dan een televisieprogramma. Die twee zijn complementair. Dus moeten we ervoor zorgen dat beide beschikbaar zijn. Mogelijk moeten we daarvoor een fonds oprichten waardoor de nieuwsvoorziening, ook op lokaal en regionaal niveau, op peil blijft. Fusies De voorgenomen fusies bij de publieke omroep, noemt de SP-er knap werk. Dat het minister Van Bijsterveldt is gelukt om Hilversum uit zichzelf te laten fuseren en het aantal omroepen terug te brengen tot acht, is in feite een revolutie. De publieke omroep wordt hierdoor een van de mooiste onderdelen van mijn werk is dat ik verplicht televisie moet kijken. CoMedia 139 lllll December 2011 lllll 5

6 interview overzichtelijker. In Hilversum en Den Haag zijn er vaak discussies over of men zich moet profileren op zenders, omroepen of programma s. Maar als je aan de gewone man op straat vraagt wat hij kijkt op televisie, noemt hij vooral namen van programma s, niet omroepen of zenders. Mensen stellen een goede publieke omroep zeer op prijs, maar het maakt hen niet zo veel uit wie die programma s maakt. De een wil graag Lingo zien, de ander Tegenlicht en een volgende kijkt graag naar De Wereld Draait Door. Díe combinatie moet de publieke omroep dus ook leveren. Kwaliteit Naast het inhoudelijke beleid is er de discussie over het budget, vervolgt Van Dijk. Dit kabinet bezuinigt ijskoud tweehonderd miljoen euro op Hilversum, bijna een kwart van het budget. Dat is niet alleen een politieke keuze, het is ook om de bezuiniging van achttien miljard van Rutte compleet te maken. De publieke omroep is daarbij een welkome prooi, zeker voor de PVV, die eigenlijk nog wel meer wil bezuinigen. Volgens het rapport van Boston Consulting Group kun je hoogstens zestien miljoen besparen zonder de kwaliteit aan te tasten. Ik heb Van Bijsterveldt gevraagd hoe zij dit gaat oplossen. Zij roept dat het wel kan, maar ik voorzie dat het tot schade gaat leiden. We zullen zien hoe dat gaat uitpakken de komende tijd. Komen er bijvoorbeeld minder Nederlandse programma s op de buis en meer buitenlandse series? Ik vrees dat het ten koste gaat van de kwaliteit. Het is een spannende tijd. Er staat druk op het bestel. Daarom is het belangrijk dat er een Commissariaat is dat goed toezicht houdt en een Tweede Kamer die de minister goed in de gaten houdt. WNL en PowNed Van Dijk vraagt zich ook af wat er met WNL en PowNed gaat gebeuren. Volgens de SP-er leveren de aspirant-omroepen een toegevoegde waarde aan de publieke omroep. WNL en PowNed zijn een afspiegeling van deze tijd. Zij representeren een bepaalde groep mensen. Er is nu voor alle omroepen een plekje gevonden - ook voor de omroepen zonder leden, zoals de IKON - behalve voor de twee nieuwkomers. Dan kan Hilversum heel formeel zeggen: Die zijn aspirant, dus we zien wel na 2015 hoe dat gaat. Maar het is vreemd dat zij zich eerst moeten profileren omdat zij leden moeten halen, om ze daarna te dwingen met een andere omroep te fuseren. Bovendien hoor ik dat de meest voor de hand liggende partners, de TROS en de AVRO, niet zitten te wachten op een fusie met deze twee omroepen. De minister kan hiervoor best een oplossing vinden, bijvoorbeeld door de aspirant-status te verlengen. Het idee van het publieke bestel is dat nieuwe omroepen erbij mogen als ze iets toevoegen. Dan moeten we ze niet buitensluiten als puntje bij paaltje komt. LIDMAATSCHAP De voorgestelde contributieverhoging voor een omroeplidmaatschap van 5,72 euro naar 15 euro per jaar, noemt de mediawoordvoerder omroepje pesten. Aan de ene kant zegt de regering dat omroepen meer moeten samengaan. Aan de andere kant moeten omroepen zich meer profileren en meer leden gaan werven. En vervolgens wordt ook nog eens de contributie verhoogd naar vijftien euro. Ik kan niet anders concluderen dan dat dit een soort pesterijtje is van met name de VVD. De SP voorziet een jacht op leden, omdat dit omroepen meer zendtijd en budget oplevert. Maar het ledental zou slechts een deel van de zendtijd moeten bepalen, vindt Van Dijk. Waarom beoordelen we de omroepen niet ook op kwaliteit en bereik? Als een omroep een miljoen leden heeft, maar waardeloze programma s maakt, moeten we daar dan gelukkig mee zijn? Dan zou die omroep heel hoog scoren qua ledenaantallen, maar volgens mij moet de publieke omroep iets toevoegen. Het gaat om kwaliteit en pluriformiteit. KABELKLACHTEN De SP-er presenteerde in november het Zwartboek Kabelklachten, nadat hij in juli een meldpunt voor klachten over kabelbedrijven had geopend. Aanleiding was het feit dat kabelbedrijf Ziggo vijf zenders had geschrapt uit het analoge zenderaanbod. Een veel gehoorde klacht was dat het bedrijf de adviezen van de lokale programmaraden niet zou hebben opgevolgd. Minister Van Bijsterveldt liet begin december weten dat het wettelijke basispakket van digitale televisiezenders wordt verdubbeld van vijftien naar dertig zenders. Deze wetswijziging betekent dat de programmaraden in 2013 zullen verdwijnen, omdat adviezen over het analoge pakket dan vrijwel overbodig zijn. De advisering is omslachtig, soms ondoorzichtig en geeft aanleiding tot steeds meer geschillen die eindigen bij het Commissariaat voor de Media of de rechter, aldus de minister. Van Dijk: Het is prima dat we in het digitale tijdperk op zoek gaan naar alternatieven voor de programmaraden. Maar er moet wel een vorm van consumenteninvloed blijven, bijvoorbeeld via kijkersonderzoek en klantenraden. Als je dat niet doet, 6 lllll CoMedia 139 lllll December 2011

7 interview ben je overgeleverd aan de grillen van kabelbedrijven die in feite een monopoliepositie hebben. De concurrentie op de kabel is immers heel beperkt. Helaas wil de minister vooralsnog niets doen, maar we gaan het debat daar nog over voeren. In zijn Zwartboek doet Van Dijk zeven aanbevelingen voor een betere omgang met de televisiekijker. Kern is dat de minister garant staat voor een veelzijdig en betaalbaar zenderaanbod. Als overheid moeten we ons niet met de inhoud van programma s bemoeien, maar we kunnen wel randvoorwaarden stellen. Televisie en radio zijn niet aan de ene kant zegt de regering dat omroepen meer moeten samengaan. Aan de andere kant moeten omroepen zich meer profileren en meer leden gaan werven. zomaar standaard commercieel producten die aan de markt worden overgelaten. Televisie en radio zijn volgens de SP een publieke voorziening die bijdragen aan informatie en educatie. Dus is het heel redelijk dat de overheid daar bepaalde voorwaarden aan stelt. n CoMedia 139 lllll December 2011 lllll 7

8 Videodiensten op aanvraag Tien vragen over het toezicht op videodiensten op aanvraag Aanbieders van commerciële videodiensten op aanvraag (video on demand) moeten zich vanaf 1 november 2011 bij het Commissariaat voor de Media laten registreren. Deze registratieplicht geldt bijvoorbeeld voor online videotheken, aanbieders van uitzendinggemistdiensten en sommige nieuwssites met videoaanbod. 1. Welke mediadiensten moeten zich laten registeren? Een aanbieder van een mediadienst hoeft zich alleen te registreren als de mediadienst aan alle vijf de criteria voldoet (zie kader). 2. Waarom is deze registratieplicht ingevoerd? De registratieplicht vloeit voort uit de Mediawet 2008 en is bedoeld om te voorkomen dat er oneerlijke concurrentie ontstaat tussen aanbieders van traditionele televisiediensten en deze nieuwe diensten. Aanbieders die op verschillende platforms met elkaar concurreren, moeten aan dezelfde regels voldoen. Bovendien moet de registratie bijdragen aan de bescherming van met name jongere kijkers tegen ernstig schadelijke beelden. 3. Wat moet ik doen als mijn mediadienst aan de vijf criteria voldoet? Aanbieders van videodiensten die aan de vijf criteria voldoen, dienen zich binnen twee weken na aanvang van de mediadienst via een formulier op de website van het Commissariaat aan te melden. Het Commissariaat beoordeelt de mediadienst en laat vervolgens schriftelijk weten of het daadwerkelijk om een zogenaamde commerciële mediadienst op aanvraag gaat die onder zijn toezicht valt. In de gelijknamige brochure op staat meer informatie over de verdere procedure. 4. Heeft het zin om een dienst vast aan te melden als ik deze in de toekomst wil gaan aanbieden? Nee, dat heeft geen zin. Het Commissariaat moet de dienst namelijk in de praktijk kunnen beoordelen, deze moet dus al operationeel zijn. 5. Wat ziet het Commissariaat precies als de dienst? Als dienst op aanvraag beschouwt het Commissariaat de dienst die is gerelateerd aan de catalogus met video s. Dus ook als die dienst onderdeel is van een groter geheel, bijvoorbeeld van een website waarop ook andere activiteiten staan, kan deze dienst als een zelfstandig te gebruiken commerciële mediadienst op aanvraag worden beschouwd. 8 lllll CoMedia 139 lllll December 2011

9 Criteria Een aanbieder van een mediadienst, aangeboden via openbare elektronische communicatienetwerken, hoeft zich alleen te registreren als de mediadienst aan alle vijf de criteria voldoet: De dienst is gebaseerd op een catalogus. Het aanbieden van video s is het hoofddoel van de dienst. De keuze van de video s en de organisatie ervan (de selectie van het aanbod in de catalogus en de wijze van presentatie) valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de aanbieder van de dienst. De dienst heeft een massamediaal karakter: richt zich op het algemene publiek of delen daarvan. De dienst is als een economische dienst te beschouwen. Het maakt niet uit of deze diensten via het open internet of als dienst van een kabelaanbieder worden aangeboden. 6. Het aanbieden van 7. Kan een particuliere videodienst video s moet volgens de criteria het ook als een commerciële mediadienst op hoofddoel zijn van een dienst. Wanneer is aanvraag worden daar sprake van? beschouwd? Wanneer de aangeboden programma s particulier aangeboden Dat kan, maar de door een dienen ter informatie, video s zullen minder snel educatie of vermaak van als een economische het algemene publiek. dienst (zie criteria) Aanbieders die video s worden beschouwd. Dit voornamelijk gebruiken ligt anders als deze video s ter ondersteuning van tegen betaling worden andere onderdelen van de aangeboden, of als zij geboden dienst, worden advertenties en/of sponsoring bevatten. niet beschouwd als mediadienst. De geboden functionaliteit en de presentatie van de dienst, en daarmee de herkenbaarheid voor het publiek, spelen hierbij een belangrijke rol. 8. Worden nietprofessionele aanbieders van videodiensten op aanvraag, zoals scholen, kerken, gemeenteraden en ziekenhuizen die lokale bijeenkomsten en evenementen via internet verspreiden, als commerciële mediadienst gezien? Technologische ontwikkelingen maken het mogelijk dat niet-professionele partijen een videodienst (op aanvraag) kunnen opzetten. Een videodienst op aanvraag die uitsluitend is gericht op de gemeenschappelijke belangen van een in omvang beperkte groep, die geen winstoogmerk heeft en geen advertenties of betaalde diensten bevat, blijft buiten het toepassingsbereik van de Mediawet. Deze uitzonderingspositie kan bijvoorbeeld gelden voor lokaal gerichte videodiensten van een geloofsgemeenschap (zoals KerkTV), toneelvereniging, school, sportvereniging, ziekenhuis of gemeenteraad. Videodiensten op aanvraag 9. Kijkt het 10. Ik heb al toestemming voor het Commissariaat behalve naar de verzorgen van een video s ook naar omroepdienst. De programma s die zijn uit- andere zaken op een website? gezonden door deze omroepdienst, bied Nee, het toezicht van het ik ook op aanvraag Commissariaat beperkt aan in een uitzending zich tot de inhoud van gemist-achtige dienst. de videocatalogus, met Is het in deze situatie inbegrip van de begeleidende programma- dienst op aanvraag ook nodig om de informatie en eventuele aan te melden? ondertiteling. Buiten de video s en de videocatalogus voorkomende media dienst op aan Ja, elke commerciële beelden en teksten vallen vraag moet bij het niet onder het toezicht. Commissariaat worden Bij het bepalen wat in een aangemeld. Het maakt internetomgeving al dan niet uit of de aanbieder niet tot de video behoort, al een toestemming heeft kan houvast geven wat voor het verzorgen van een kijker ziet als hij de een omroepdienst. video in volledig scherm modus bekijkt. Meer informatie? Aanbieders van videodiensten op aanvraag kunnen zich aanmelden via Onder het tabblad Regelgeving zijn de Beleidsregels classificatie commerciële mediadiensten op aanvraag 2011 te vinden. CoMedia 139 lllll December 2011 lllll 9

10 meerjarenbegroting Commissariaat adviseert over meerjarenbegroting NPO Inzicht in bereik van belang voor bepalen publieke waarde Wat gaat de NPO de komende jaren doen, wat kost het, wat is het resultaat en wat is het bereik? Het Commissariaat voor de Media las de Meerjarenbegroting van de NPO en adviseerde de minister erover. Met een nieuwe opbouw wint de meerjarenbegroting dit jaar aan helderheid en sturingskracht. Per speerpunt en per net of zender zijn een selectie van de ambities uit het concessiebeleidsplan, alle afspraken uit de prestatieovereenkomst en de beleidsdoelstellingen voor 2012 in de begroting opgenomen. Aanbodkanalen en websites De NPO streeft naar een kleiner aantal aanbodkanalen en websites, om zo meer kwaliteit, samenhang en impact tot stand te brengen. Het Commissariaat adviseert positief over de beëindiging van vier televisie themakanalen en 38 webkanalen audio. Daarmee resteren acht themakanalen en veertig webkanalen audio. Het aantal websites wordt teruggebracht van 1074 naar 615: acht procent meer dan de door de minister verlangde reductie van 35 procent. Het Commissariaat mist in de meerjarenbegroting een concreet overzicht van alle aanbodkanalen en alle websites. Een dergelijk overzicht is onder meer van belang omdat een website zich kan ontwikkelen tot aanbodkanaal en dan de goedkeuring van de minister behoeft. Inkomstenbronnen In de meerjarenbegroting geeft de NPO aan alternatieve inkomstenbronnen te willen verkennen, zoals het marktconform aanbieden van een betaalvariant van Uitzending Gemist. Op grond van de Europese Mededeling is dit toegestaan en het Commissariaat heeft begrip voor de wens van de NPO. Daarbij gaat het Commissariaat er van uit dat de NPO hier zodanig terughoudend mee om zal gaan dat gebruikers van het mediaaanbod geen nadeel ondervinden en dat geen marktverstoring plaatsvindt. Expressie Een van de speerpunten van het beleid van de NPO is versterking van het aanbod op het gebied van expressie en kunst. De NPO geeft aan wat ze doet om met dit aanbod een breed en jong publiek te bereiken. Daaraan worden echter geen bereikdoelstellingen gekoppeld. Het Commissariaat adviseert de minister de NPO te vragen om inzicht in het bereik, zodat vastgesteld kan worden of de ambitie wordt gerealiseerd. Nederland 3 De prestatieafspraak dat het bereik op Nederland 3 onder de doelgroep 10 lllll CoMedia 139 lllll December 2011

11 meerjarenbegroting Begroting Wereldomroep jaar wordt vergroot, is in 2010 niet behaald. Het is daarom goed dat de meerjarenbegroting concrete voornemens bevat om het profiel van Nederland 3 aan te scherpen. Ook de afspraak om met het audio aanbod wekelijks de helft van alle Nederlanders te bereiken, is in 2010 niet behaald. Concrete beleidsvoornemens om deze afspraak wel te realiseren, ontbreken echter in de begroting. Meetinstrument De Meerjarenbegroting van de NPO is opgesteld in de context van de bezuinigingen die met ingang van het jaar 2013 hun beslag zullen krijgen. Het Commissariaat vindt het juist in die context van belang om de publieke waarde en het onderscheidende karakter van de publieke omroep te bewaken. Voor een deel gebeurt dit via de prestatieovereenkomst. Daarnaast pleit het Commissariaat voor doorontwikkeling van de kwaliteitskaart of voor het opzetten van een ander geschikt meetinstrument voor het monitoren van inhoudelijke en bereikprestaties. Verder hecht het Commissariaat veel belang aan een adequaat risicomanagement binnen de NPO, gericht op de financiële risico s die samenhangen met bezuinigingen en met structuurwijzigingen zoals toetreding, uittreding, fusie en faillissement. n De Wereldomroep heeft in zijn begroting weinig ruimte voor nieuw beleid, nu de omroep vanaf 2013 zal ophouden te bestaan als publieke media-instelling. Daarbij hoeft de Wereldomroep zich van de minister niet langer te houden aan de prestatieovereenkomst, zodat de aandacht in 2012 gericht kan worden op het reorganisatieplan. Tegen de korting op het budget, de verplichting om een reorganisatieplan op te stellen en het laten vervallen van de prestatieovereenkomst heeft de Wereldomroep overigens bezwaar aangetekend. Ten aanzien van het verspreiden van het vrije woord - de toekomstige hoofdtaak onder de verantwoordelijkheid van de minister van Buitenlandse Zaken - maakt de Wereldomroep naar het oordeel van het Commissariaat overwegend verstandige keuzes. Daaronder valt het aanbieden van content voor landen in Noord-Afrika waar verkiezingen voor de deur staan, het in de lucht houden van een Chinese website en de keuze voor Latijns-Amerika als doelgebied omdat daar de situatie op het gebied van persvrijheid aan het verslechteren is. Het leveren van content voor de Antillen zal in 2012 volgens plan moeten worden overgeheveld naar de NPO. Op het terrein van innovatie en ontwikkeling wil de Wereldomroep het accent leggen op nieuwe vormen van interactie met doelgroepen. Het Commissariaat kan zich voorstellen dat de omroep nu al voorbereidingen treft om een zinvolle rol te kunnen spelen als internetgebruik ook in de doelgebieden waar het vrije woord verspreid gaat worden, verder oprukt. [deze alinea kan ook achterwege blijven] De NPO wil onder meer stoppen met de themakanalen Geschiedenis 24 en Consumenten 24. In zijn begroting laat de Wereldomroep weten dat het aanbod van Nederlandstalige webcontent en radioprogramma s, waaronder kortegolfactiviteiten die gericht zijn op vakantiegangers in Europa, eind 2012 afgebouwd zal zijn. Het in de Nederlandse taal informeren van specifieke doelgroepen zoals zeevarenden, vrachtwagenchauffeurs op internationale routes en militairen op een buitenlandse missie, wil de omroep zo mogelijk laten doorgaan met of door externe partners en financiers. Het Commissariaat ziet hierin geen bezwaar. Nummer 139 lllll December 2011 lllll 11

12 reportage Bescherming minderjarigen op internet: uitdaging voor Europese toezichthouders De CSA, de toezichthouder op de Franstalige omroep in België, was begin oktober gastheer van de vergadering van de European Platform of Regulatory Authorities (EPRA). De leden van de EPRA spraken in La Hulpe onder meer over product placement, bescherming van minderjarigen bij nieuwe diensten en monitoring. Product placement (productplaatsing) is in alle EPRA-landen toegestaan voor films, series, sportprogramma s en lichte amusementprogramma s. Vrijwel alle landen hebben één of meer van de volgende voorwaarden opgenomen: de redactionele onafhankelijkheid moet zijn gewaarborgd; er mag niet worden opgeroepen tot koop; aan het publiek moet voor of achteraf kenbaar worden gemaakt dat het programma productplaatsing bevat; producten moeten in de natuurlijke actie van het programma voorkomen overdreven/overdadige aandacht is niet toegestaan. Opvallend is dat Ierland (onder voorwaarden) productplaatsing in kinderprogramma s toestaat. Italië heeft gekozen voor zelfregulering door media-instellingen, producenten en adverteerders. ThemaplAATsing In onder andere Duitsland, Ierland, Zwitserland en Polen is naast productplaatsing ook het begrip themaplaatsing geïntroduceerd in de wet- en regelgeving. Bij themaplaatsing komt er geen specifiek product in het programma voor, maar typen producten die (tegen betaling) op een positieve wijze in de verhaallijn van een programma terechtkomen. Zo werd in een populaire Duitse soapserie regelmatig in positieve zin gesproken over het bankwezen. In veel landen wordt het begrip niet specifiek genoemd, maar valt dit onder productplaatsing, waarvoor randvoorwaarden zijn gesteld. Bescherming minderjarigen Lisa de Feliciantonio van Fastweb, een Italiaanse over the top TV-dienst (het bekijken van internetcontent op de tv), sprak tijdens de bijeenkomst over de bescherming van minderjarigen tegen mogelijk schadelijke inhoud van nieuwe media. Bij Fastweb wordt bescherming geboden door parental control (ouderlijke controle), tools die de toegang tot bepaalde content beperken. Dat betekent concreet dat men een pincode moet invoeren om toegang te kunnen krijgen tot adult content. Op verzoek biedt het systeem beschermingsopties voor diverse leeftijdsgroepen, bijvoorbeeld 3+,6+, 9+ en 12+. Maar de uitdagingen liggen vooral op het gebied van sociale media: als persoonlijke profielen kunnen worden aangemaakt waarop anderen hun commentaren kunnen plaatsen, wordt de bescherming veel ingewikkelder. Tot nu toe moeten abonnees achttien jaar of ouder zijn, maar er wordt aan gewerkt om dit ook voor jongere leeftijden mogelijk te maken. Ook al wordt door de aanbieder geen schadelijke content aangeboden, 12 lllll Nummer 139 lllll December

13 reportage passen. De industrie weet het beste wat er verandert en daarom is zelfregulering de beste manier om een up-to-date bescherming te waarborgen, aldus Wheeldon. Ouderlijke controle is op dit moment het belangrijkste instrument, maar lost niet alle problemen op en biedt geen honderd procent bescherming. Naarmate kinderen ouder worden, neemt de kans op bescherming af. Kinderen vanaf veertien jaar weten hun weg tot adult content zonder moeite te vinden. MonITORIng Ondanks de implementatie van de platformonafhankelijke Europese Richtlijn Audiovisuele Mediadiensten is de focus van de Duitse Landesmedienanstalten nogal altijd vooral gericht op de lineaire diensten. Toezicht is vooral gebaseerd door de integratie met sociale netwerken kan wel mogelijk schadelijke inhoud door andere gebruikers ter beschikking worden gesteld. De Feliciantonio noemde een code of conduct voor minderjarigen en het op de website aandacht geven aan het onderwerp bescherming, als mogelijke oplossingen. David Wheeldon van het commerciële BSkyB vertelde over de set-up box van BSkyB. Met een unieke pincode kunnen niet alleen lineaire kanalen, maar ook downloads van on demand diensten worden geblokkeerd. Zo zijn films die op een HD-recorder worden opgeslagen voor kinderen niet toegankelijk. Voor BSkyB is internet de ware uitdaging. In de eerste plaats moeten aanbieders, ouders en leraren samenwerken bij het geven van educatie. In tweede instantie moet een aanbieder de toegang tot bepaalde content beperken, bijvoorbeeld door filters. Naast de bescherming voor geweld en pornografie moet ook over de toegang tot bepaalde speelwebsites, zoals pokersites, worden nagedacht en kan ook de tijd die op internet wordt doorgebracht, worden beperkt. Helaas is het tot nu toe alleen mogelijk de toegang tot een gehele catalogus te blokkeren en niet op het niveau van concrete films of specifieke content/genres. Volgens een onderzoek van de Britse toezichthouder Ofcom gebruiken maar vier van de tien ouders systemen voor bescherming van minderjarigen. In oktober heeft BSkyB daarom een code of practice gepubliceerd met ideeën over hoe kan worden gewaarborgd dat ouders verplicht een keuze moeten maken voor of tegen bescherming. De techniek verandert permanent, daarom is het van belang het beschermingniveau aan de nieuwste technologie aan te 4 op de 10 Britse ouders gebruiken systemen voor bescherming van minderjarigen. op klachten. De Duitse toezichthouder monitort niet permanent, maar controleert televisie- en radiozenders ten minste één keer per jaar. In Hongarije ligt het accent sterk op contentanalyse, bijvoorbeeld om te meten of nieuws- en actualiteitenprogramma s voldoende pluriform zijn en in gelijke mate aandacht besteden aan alle politieke partijen. Ook voor het monitoren van de naleving van quotavoorschriften ruimt de Hongaarse toezichthouder veel tijd in. Net als in het Verenigd Koninkrijk en Portugal weten de kijkers in Zweden de toezichthouder vaak te vinden als ze vragen of klachten over programma s hebben. Afgelopen jaar werden er ruim tweeduizend ingediend bij de Swedish Broadcasting Authority. Daarvan gingen er slechts een paar over nieuwe mediadiensten op aanvraag. n Nummer 139 lllll December 2011 lllll 13

14 Collegebesluiten over de periode 20 september tot en met 15 november 2011 Vergunningen Publieke lokale media-instelling Als publieke lokale media-instelling zijn aangewezen: Stichting Mediagroep Eemland, Vallei en Amersfoort voor de gemeenten Amersfoort en Leusden Stichting Stad Schagen Radio voor de gemeenten Harenkarspel, Niedorp, Schagen en Zijpe Stichting Lokale Omroep Weesp Stichting Gelre Media voor de gemeente Aalten Stichting Twente FM voor de gemeenten Dinkelland en Tubbergen Stichting Lokale Omroep Veghel-Uden Stichting Stads-Omroep Schiedam Stichting Streekomroep Braassemermeer voor de gemeenten Kaag en Braassem Stichting Radio en Televisie Leiderdorp Stichting RTV Stichtse Vecht Velser Omroep Stichting. Stichting Lokale Radio Nunspeet Stichting Vrije Omroep Lekkerkerk en Krimpen (Vrolek) voor de gemeente Nederlek. Evenementenzender Toestemming is verleend aan de volgende media-instellingen: Regio Groningen-Assen 2030 voor bijeenkomst op het transferium Hoogkerk De heer E. Springer voor het Hollandse Oktoberfest in de Boogie Bar in Emmen Stichting Glazen Huis Teylingen voor diverse evenementen in het kader van de Glazen Huis Actie 2011 Radio de Buizerd voor inzamelingsactie ten behoeve van de Stichting CliniClowns De heer J. Kamst voor een schuurfeest met Nederlandstalige muziek Stichting Radio Annen, Aa en Hunze voor Superprestige cyclecross Gieten en diverse evenementen in Annen De heer J.J. de Boer voor inzamelingsactie van de Stichting hart in Friesland De heer A. Huitema voor muziekfeest in Opende TdB Elektro Service voor een piratenfeest in Tzum Mevrouw J.E.A. Post voor feest rond de jaarwisseling De heer R. Kammer voor inzamelingsactie voor de stichting M.S.A. 11 OKTOBER De door GameNetwork gevraagde toestemming om het percentage oorspronkelijk Nederlands- of Friestalige producties op 0% vast te stellen voor de programmakanalen Blue, TV News, Smile TV2 en Psychic TV wordt gehonoreerd; dit voor de duur van de toestemming en onder de voorwaarde dat het programmaformat niet wordt gewijzigd en de programmakanalen niet op Nederland gericht zijn. 18 OKTOBER Het percentage oorspronkelijk Nederlands- of Friestalige producties wordt op 0% vastgesteld voor de programmakanalen The Word Network, Faith World TV en KICC TV; dit voor de duur van de toestemming en onder de voorwaarde dat het programmaformat niet wordt gewijzigd en de programmakanalen zich niet mede op Nederland gaan richten. Het bezwaar van Big L. Limited tegen de besluiten waarin respectievelijk de hoogte van de toezichtkosten 2008, 2009 en 2010 is vastgesteld en de beslissing op het verlengingsverzoek afhankelijk is gesteld van de betaling van die toezichtkosten, wordt ongegrond en niet-ontvankelijk verklaard. De volgende aanwijzingsaanvragen zijn afgewezen: Stichting Eteon voor Amersfoort en Leusden Stichting Omroep Amersfoort voor Amersfoort en Leusden Stichting Lokale Omroep Aalten en Dinxperlo Stichting Radio en Televisie Leiderdorp voor de gemeente Kaag en Braassem. De aanwijzingen van de Stichting RTV Maarssen en Stichting Lokale Omroep Radio Polderland worden ingetrokken. Commerciële media-instelling Toestemming is verleend aan de volgende media-instellingen: Linkpunt Multimedia voor Linkpunt TV Stichting Regio Video Televisie voor TV Krant Big L Ltd. Voor Radio Big L MTV Networks b.v. voor MTV Wallonia en Nickelodeon Wallonia Screamingmedia b.v. voor Bijlage TV Stichting De Vrolijke Strijders voor Radio De Vrolijke Strijders Stichting RN24 voor tv station RN24. Programmatoezicht en handhaving 6 september Het verzoek van Pebble TV b.v. om ontheffing te verlenen van de programmaquota voor het programmakanaal Pebble TV (Europese producties en Nederlands- of Friestalige producties) wordt afgewezen. 20 september Aan de TROS wordt een bestuurlijke boete van ,- opgelegd wegens sluikreclame in het televisieprogramma De Lotto Sport Awards. 4 OKTOBER Voor het programmakanaal TV 538 wordt ontheffing verleend van de programmaquota (percentages Europese producties en oorspronkelijk Nederlands- of Friestalige producties), onder de voorwaarde dat het programmaformat niet wordt gewijzigd. Bestuurlijk rechtsoordeel: het verzoek van de AVRO om ontheffing van het reclameverbod voor uitzending liefdadigheidsactie Sta op tegen Kanker, wordt ingewilligd. 1 NOVEMBER De verzoeken van de programmaraden Amsterdam, Delft, Friesland en Limburg jegens Ziggo b.v. om bestuurlijke handhaving van het bepaalde in artikel 6.20, tweede lid, van de Mediawet 2008, worden afgewezen. 8 NOVEMBER Het percentage oorspronkelijk Nederlands- of Friestalige producties wordt voor de duur van de toestemming op 0% vastgesteld voor de programmakanalen Spice en Private Spice. Dit onder de voorwaarde dat het programmaformat niet wordt gewijzigd. 15 NOVEMBER Voor de programmakanalen MTV Wallonia en Nickelodeon Wallonia wordt aan MTV Networks volledige ontheffing van de programmaquota voor oorspronkelijke Nederlands- of Friestalige producties verleend. Het percentage wordt vastgesteld op 0% voor de duur van de verleende toestemmingen. Als voorwaarde geldt dat het programmaformat niet wordt gewijzigd en dat de programmakanalen niet op Nederland gericht zijn. 14 lllll CoMedia 139 lllll December 2011

15 De VARA krijgt een bestuurlijke boete van ,- wegens niet toegestane vermijdbare uitingen in het programma De Wereld Draait Door. Voor het programma de MaDiWoDoVrijdagshow wordt wegens lichte overtreding van het verbod (niet toegestane vermijdbare uitingen) volstaan met een waarschuwing. Financieel toezicht De volgende brieven, waarin aanwijzingen bij jaarrekeningen over de aangeduide jaren, zijn vastgesteld: FunX (2010) PowNed (2010) OHM (2009 en 2010) SALTO (2010) BNN (2010) VARA (2010) RKK (2010) Human (2010) 4 OKTOBER Het door LLiNK terug te betalen bedrag dat niet conform de mediawettelijke regels is besteed, wordt vastgesteld en teruggevorderd. 11 OKTOBER Het advies over de begroting 2012 van de Wereldomroep wordt vastgesteld. Het advies over de meerjarenbegroting van de NPO wordt vastgesteld. Nevenactiviteiten De volgende activiteiten worden aangemerkt als toegestane nevenactiviteiten van publieke media-instellingen. Het door de NCRV verlenen van een licentie van het tv-programma Natuurwadden aan de Waddenacademie Leeuwarden ten behoeve van plaatsing op haar website Het uitgeven van het blad Radar+ door de TROS onder voorwaarden Licentieverlening fragmenten NOS journaal ten behoeve van de dvd Op en rond het Noordzeekanaal door de NOS Licentieverlening journaalfragmenten aan het NIBG ten behoeve van dvd s bij het boek Mijn Nederland in Woord en Beeld door de NOS Licentieverlening WO II fragmenten ten behoeve van een dvd Sport in de Tweede Wereldoorlog door de NOS Licentieverlening aan het NIBG ten behoeve van Top 2000 merchandise door de NTR/NPO. Het door NTR en NPO organiseren van Top 2000 Experience-arrangementen in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Collegebesluiten Vaste Boekenprijs van 20 september tot en met 1 november 20 september Het bezwaar van NRC wordt gedeeltelijk gegrond verklaard. Het primaire besluit wordt in zoverre herroepen dat de hoogte van de boete wordt vastgesteld op ,-. Boekenwarenhuis b.v. krijgt een bestuurlijke boete van 1.000,- opgelegd wegens het verlenen van een ongeoorloofde korting in de vorm van de kans op een ipad. Publicatie van de sanctiebeschikking en de beslissing op bezwaar inzake de verkoop van boeken tegen inlevering van met korting verkochte cadeaubonnen bol.com wordt niet strijdig geacht met de Wet openbaarheid van bestuur. 4 OKTOBER Aan Gottmer Uitgevers Groep wordt een boete van 1,- opgelegd omdat ten onrechte een vaste prijs is vastgesteld voor de boekenset De wereld van Eric Carle. 1 NOVEMBER In een bestuurlijk rechtsoordeel wordt het standpunt betrokken dat het door de uitgever verschaffen van gratis inzage in een e-boek aan iedereen die het ISBN van een boek registreert, niet leidt tot het verschaffen van ongeoorloofde korting. CoMedia 139 lllll December 2011 lllll 15

16 Redactieadres: Commissariaat voor de Media Bureau Communicatie Postbus BK Hilversum T F cvdm@cvdm.nl CO.MEDIA