Adviesrapport. Collectief (on)beveiligd Organisatie van beveiliging op de bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch

Transcriptie

1 2013 Adviesrapport Collectief (on)beveiligd Organisatie van beveiliging op de bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch Seth Swaans & Mark van Uden & Gemeente s-hertogenbosch Versie: 1.0

2 Collectief (on)beveiligd Een onderzoek naar de organisatie van de beveiliging op de bedrijventerreinen in de gemeente 's-hertogenbosch. Seth Swaans & Mark van Uden. 5 februari 2013, s-hertogenbosch. Gemeente s-hertogenbosch. Avans Hogeschool Gemeente s-hertogenbosch. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs. 1

3 Colofon Auteurs / Onderzoekers: Seth Swaans Nevenakker PK Oirschot Studentnummer: Mark van Uden Heilige Stokstraat GK Heeswijk- Dinther Studentnummer: Onderzoeksinstelling: Opdrachtgever: Opleiding: Gemeente s-hertogenbosch 5200 GZ Postbus (073) Bart Venrooij, hoofd afdeling Openbare Orde & Veiligheid, Gemeente s-hertogenbosch. HBO- Integrale Veiligheid Avans Hogeschool s-hertogenbosch Onderwijsboulevard 215 (073) Versiebeheer Versie Datum Status Auteurs Verspreiding Concept S.A.J. Swaans & J. Bergman. M.P.L. van Uden Concept S.A.J. Swaans & Geen. M.P.L. van Uden Concept S.A.J. Swaans & J. Bergman. M.P.L. van Uden Concept S.A.J. Swaans & J. Bergman. M.P.L. van Uden Concept S.A.J. Swaans & J. Bergman. M.P.L. van Uden Concept S.A.J. Swaans & M.P.L. van Uden. J. Bergman, R. Hammer Concept S.A.J. Swaans & J. Bergman. M.P.L. van Uden Definitief S.A.J. Swaans & M.P.L. van Uden. J. Bergman, R. Hammer 2

4 Voorwoord Voor de opleiding Integrale Veiligheid van Avans Hogeschool te s-hertogenbosch is het een vereiste om te bewijzen dat men aan het verwachte niveau en beroepsprofiel voldoet. Dit wordt ook wel de meesterproef genoemd. Om met succes de opleiding af te ronden moet men de meesterproef middels een onderzoek in de praktijk, voldoende afsluiten. Dit praktijkonderzoek wordt uitgevoerd bij een bedrijf of organisatie. Wij, Seth Swaans en Mark van Uden hebben voor de gemeente s-hertogenbosch een onderzoek uitgevoerd naar de organisatie van beveiliging op bedrijventerreinen in s-hertogenbosch. Dit onderzoek was nooit zonder bepaalde personen tot stand gekomen. Daarom willen wij graag Jack Bergman en Huub van de Langerijt bedanken voor hun begeleiding. Daarnaast willen we Marieke Postulart en Sytske Klarenbeek bedanken voor hun hulp en medewerking gedurende de afstudeerperiode. Tenslotte ook nog een dankwoord voor alle personen die de moeite hebben genomen om de enquête in te vullen en de personen die bereid waren ons te woord te staan. Graag wensen wij u veel leesplezier toe! s-hertogenbosch,februari Seth Swaans & Mark van Uden 3

5 Managementsamenvatting Aanleiding Stichting Beveiliging Bedrijventerrein 's-hertogenbosch (SBB) kent de laatste jaren financiële problemen. Hierdoor kan de stichting niet meer aan de verplichtingen uit haar statuten voldoen en heeft het algemeen bestuur de begroting voor 2013 niet goedgekeurd. Om deze reden worden vanaf 2013 de diensten overgedragen naar beveiligingsbedrijf Fair. Daarmee dringt de vraag op, of de manier waarop de beveiliging op bedrijventerreinen in 's-hertogenbosch op dit moment is georganiseerd wel de beste manier is. Onderzocht is op welke manier de beveiliging van bedrijventerreinen in de gemeente 's-hertogenbosch geoptimaliseerd kan worden. Onderzoeksmethoden Om dit te onderzoeken is gebruik gemaakt van zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden, waaronder interviews, een enquête en literatuuronderzoek. Op basis van de resultaten van dit onderzoek, zijn een aantal conclusies getrokken. Conclusies Er wordt in de huidige situatie niet optimaal samengewerkt door de betrokken partijen. Ten tweede zijn er beperkte onveiligheidsgevoelens onder ondernemers en is de criminaliteit laag op de bedrijventerreinen in 's-hertogenbosch. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat de door de SBB georganiseerde collectieve surveillance geen bewezen preventieve werking heeft en geen optimale manier van beveiligen is. Tenslotte heeft de SBB in zijn huidige vorm geen bestaansrecht. Aanbevelingen Op basis van de getrokken conclusies bevelen wij aan om niet door te gaan met de huidige vorm van de SBB en wordt aan de gemeente 's-hertogenbosch geadviseerd hierin niet te investeren. Het toekomstperspectief van de SBB wordt klein geacht omdat uit het onderzoek blijkt dat weinig ondernemers bekend zijn met de SBB, de stichting een relatief gering aantal leden heeft dat naar verwachting verder terugloopt en omdat de SBB financieel niet gezond is. De collectieve beveiliging in 's-hertogenbosch kent niet genoeg draagvlak onder de ondernemers om deze tot een succes te laten uitgroeien, zo is gebleken. In de plaats van collectieve beveiliging, bevelen wij aan om gebruik te maken van individuele beveiliging, waarbij ieder bedrijf de afweging kan maken welk beveiligingsniveau nodig is en op basis daarvan zijn eigen beveiligingsmaatregelen nemen. Op deze manier is meer maatwerk mogelijk, en bovendien is preventie door middel van individuele beveiliging effectiever dan (collectieve) surveillance, zo blijkt uit onderzoek. Omdat iedere ondernemer passende beveiligingsmaatregelen kan kiezen, waar onder voorwaarden subsidies voor beschikbaar zijn en is gebleken dat een groot gedeelte van de ondernemers zelf al maatregelen heeft genomen, is dit een aantrekkelijke manier van beveiligen. In deze opzet worden de ondernemersverenigingen het aanspreekpunt voor de gemeente. Zo kan er contact worden gehouden met ondernemers en blijft het overleg tussen verschillende veiligheidspartners behouden. Vanuit de ondernemersverenigingen, in samenwerking met de ondernemers, is het ook mogelijk om een traject tot het verkrijgen van een Keurmerk Veilig Ondernemen Bedrijventerrein (KVO-B) op te starten. Middels een KVO-B kan de veiligheid op het bedrijventerrein geborgd worden. Indien er veranderingen gaan plaatsvinden in de manier waarop er beveiligd wordt op de bedrijventerreinen, zou de criminaliteit op de bedrijventerreinen kunnen stijgen. Daarom bevelen wij aan om de criminaliteit op de bedrijventerreinen periodiek te monitoren. Omdat ondernemers geen zicht hebben op criminaliteitscijfers en afhankelijk zijn van signalen uit de omgeving, is dit een taak voor de gemeente samen met de politie. Het is aan de gemeente aanbevolen om het criminaliteitsniveau te monitoren en indien nodig, actie te ondernemen om samen met veiligheidspartners de problematiek aan te pakken. 4

6 Inhoudsopgave Colofon... 2 Versiebeheer... 2 Voorwoord... 3 Managementsamenvatting... 4 Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksopzet Aanleiding Doelstelling Centrale vraag De deelvragen Afbakening Onderzoeksmethoden Bedrijventerreinen en partners in 's-hertogenbosch Omgevingscontext Introductie bedrijventerreinen De organisatie van beveiliging op bedrijventerreinen Veiligheidspartners Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen s-hertogenbosch Criminaliteit Subjectieve veiligheid Objectieve veiligheid Politiecijfers Dark number Relatie tussen objectieve en subjectieve veiligheid Kern Belangrijkste resultaten Bekendheid en lidmaatschap Diensten Samenwerking en verantwoordelijkheid Financiën Vooruitzicht Mogelijkheden en constructies Organisatorische mogelijkheden Organisatie door een overkoepelend orgaan

7 6.1.2 Individuele beveiliging Organisatie van beveiliging door de beveiligingsbedrijven Financiële mogelijkheden Financiering door contributie van vrijwillige leden Verplichting tot deelname aan SBB door gronduitgifte Financiering door belasting OBE-maatregelen Surveillance Toegangscontrole Crime Prevention Through Environmental Design Cameratoezicht Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen Literatuurlijst Lijst van geïnterviewde personen

8 1. Inleiding Als bedrijf kan men te maken krijgen met criminaliteit. Deze criminaliteit kan uiteenlopen van overlast van hangjongeren tot een gewapende overval. Eén ding hebben deze verschillende vormen van criminaliteit gemeen, namelijk dat het voor het bedrijf in kwestie nare gevolgen met zich mee kan brengen, zoals bijvoorbeeld imagoschade, ziekteverzuim of gederfde omzet. Daarom is het voor bedrijven van belang om zich te beschermen tegen criminaliteit. Bedrijven proberen zich vaak tegen criminaliteit te beschermen door maatregelen te nemen binnen het bedrijf. Soms hebben bedrijven echter ook behoefte aan een extra laag van bescherming buiten het bedrijf, op het bedrijventerrein. Bedrijven en overheid gaan om die reden soms een samenwerking aan. In s-hertogenbosch is er onder de naam Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen s-hertogenbosch e.o. (SBB) een samenwerking aangegaan om de veiligheid bij bedrijven op de bedrijventerreinen te verbeteren. De SBB kent als doelstelling: het bevorderen van een ongestoord en veilig gebruik van goederen en zaken op bedrijventerreinen in s-hertogenbosch en omgeving en levert diensten om aan deze doelstelling te kunnen voldoen. Voorbeelden hiervan zijn het surveilleren op de verschillende bedrijventerreinen en het deelnemen aan veiligheidsprojecten. De laatste jaren wordt het voor de stichting moeilijker om het hoofd boven water te houden. Daarmee dringt steeds vaker de vraag op, of de manier waarop de beveiliging op bedrijventerreinen in 's-hertogenbosch op dit moment is georganiseerd wel de beste manier is. Dit was dan ook voor de gemeente aanleiding tot het laten uitvoeren van een onderzoek. Doelstelling van het onderzoek was antwoord te verkrijgen op de centrale vraag, waarin wordt gevraagd op welke manier de organisatie van de beveiliging van de bedrijventerreinen in de gemeente 's-hertogenbosch geoptimaliseerd kan worden. De resultaten van dit onderzoek moeten inzicht geven op de mogelijkheden hiervan. In hoofdstuk 2 is de onderzoeksopzet beschreven. Hierin wordt duidelijk wat er precies onderzocht wordt en op welke manier. Hoofdstuk 3 geeft aan hoe de context van organisatie van beveiliging op de bedrijventerreinen eruit ziet. Hierin worden de verschillende partners en bedrijventerreinen weergegeven. Het vierde hoofdstuk gaat in op de criminaliteit. De subjectieve- en objectieve veiligheid komen hierbij aan bod. In hoofdstuk 5 wordt de analyse weergegeven. Hier staan de meningen, opvattingen en feiten over de SBB centraal. In het daaropvolgende hoofdstuk worden de mogelijkheden en constructies voor de organisatie van de beveiliging van bedrijventerrein geformuleerd. Tot slot volgt de conclusie en de aanbevelingen in hoofdstuk 7. 7

9 2. Onderzoeksopzet In dit hoofdstuk komt als eerst de aanleiding van dit onderzoek aan bod. Vervolgens wordt er in gegaan op wat het doel van het onderzoek is en wat er precies onderzocht is. Tenslotte leest men op welke manier dit onderzoek heeft plaats gevonden. 2.1 Aanleiding In 1994 is door een samenwerking van bedrijven, politie en gemeente de Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen s-hertogenbosch (SBB) opgericht. De stichting heeft tot doel het bevorderen van een ongestoord en veilig gebruik van goederen en zaken op de bedrijventerreinen in 's-hertogenbosch en omgeving door de bij de stichting aangesloten ondernemers en organisaties en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords (SBB, Home, 2012). Ondernemers betalen middels deze Stichting gezamenlijk voor beveiliging van bedrijventerreinen in s-hertogenbosch. De stichting heeft sinds 1994 jarenlang gefunctioneerd en een ledenbasis op kunnen bouwen. Helaas zijn er een aantal dingen veranderd. Niet alle bedrijven willen nog meebetalen aan de SBB. Hierdoor ontstaan de zogenoemde freeriders die gratis meeprofiteren van genomen maatregelen. Eén bedrijventerrein heeft besloten om beveiliging zelf te gaan regelen, in plaats van centraal via het SBB. De aanwas van nieuwe leden weegt niet op tegen de terugloop door faillissementen, verhuizingen en bezuinigingsrondes. De omzet daalde in 3 jaar tijd met 25% waardoor de financiële middelen van de stichting afnemen. Men kan niet meer aan de statutaire verplichting voldoen om de kosten van beveiliging voor 6 maanden vooruit in kas te hebben. Om het hoofd boven water te houden, heeft het SBB de gemeente s-hertogenbosch gevraagd om een financiële bijdrage te leveren. Allereerst is de gegeven situatie natuurlijk een probleem voor de stichting en de bedrijven die voor hun beveiliging afhankelijk zijn van deze stichting. De gemeente is echter ook belanghebbende omdat de gemeente een belang heeft bij het veilig houden van de bedrijventerreinen. Veiligheid zorgt namelijk voor een gunstiger ondernemingsklimaat, waardoor bedrijven zich relatief liever in 's-hertogenbosch vestigen. Dit komt ten goede van de werkgelegenheid in de stad. Er is dus een belang bij de gemeente om de beveiliging op de bedrijventerreinen op peil te houden. De gemeente vraagt zich echter af of het concept van de SBB verouderd is en of er geen betere constructies zijn om de beveiliging te organiseren. Dit is dan ook de aanleiding voor de gemeente s-hertogenbosch om een onderzoek te laten plaatsvinden naar de mogelijkheden van het organiseren van de beveiliging van bedrijventerreinen. 8

10 2.2 Doelstelling Doelstelling van het onderzoek was antwoord krijgen op de vraag, op welke manier de organisatie van de beveiliging van de bedrijventerreinen in de gemeente 's-hertogenbosch geoptimaliseerd kan worden. 2.3 Centrale vraag Op welke manier kan de organisatie van de beveiliging van bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch geoptimaliseerd worden? 2.4 De deelvragen 1. Hoe is de Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen s-hertogenbosch georganiseerd en welke organisatorische en operationele bijdrage leveren zij aan de beveiliging van de bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch? 2. Welke partijen zijn er betrokken bij de organisatie van de beveiliging van bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch en wat zijn hun belangen en verantwoordelijkheden? 3. Op welke manier verhouden de criminaliteitscijfers en subjectieve (on)veiligheidsgevoelens zich ten opzichte van de organisatie van de beveiliging van de bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch? 4. Hoe ziet de organisatie van de beveiliging van de bedrijventerreinen in Nederland eruit? 2.5 Afbakening De adviesnota betreft enkel de gemeente s-hertogenbosch. Het onderzoek heeft betrekking op beveiliging van de bedrijventerreinen en de manier waarop dat georganiseerd wordt. Het gaat hier om de bedrijventerreinen: de Rietvelden, de Vutter, de Vliert, Empel-Maasakkers, Kruisstraat, Maaspoort, de Herven, de Brand en Boschveld. Alle bedrijventerreinen waar minder dan 40 ondernemingen zijn gevestigd, zijn niet meegenomen in het onderzoek. Daarnaast is er vergelijkend onderzoek gedaan bij andere gemeenten om inspiratie op te doen en resultaten te vergelijken. Er is niet onderzocht hoe het staat met de fysieke veiligheid met betrekking tot de bedrijventerreinen. Hiermee is het onderzoek afgebakend tot de sociale veiligheid. 2.6 Onderzoeksmethoden In dit onderzoek zijn er verschillende onderzoeksmethoden gebruikt. Middels de verschillende onderzoeksmethoden is er geprobeerd antwoord te krijgen op de deelvragen. Met de antwoorden op de deelvragen kon vervolgens een antwoord worden gevormd op de centrale vraag van het onderzoek. Hieruit konden de conclusies opgemaakt worden. Belangrijk was om voor ogen te hebben welke informatie nodig was en naar welke informatie dus gezocht moest worden. Allereerst is er onderzocht om welk gebied het precies ging. Het was voor het 9

11 onderzoek van groot belang om duidelijk afgebakend te hebben welke straten precies behoren bij het bedrijventerrein en welke er niet bij thuis horen. Dit om er voor te zorgen dat cijfers over incidenten buiten bedrijventerreinen gescheiden bleven van de cijfers die wel over bedrijventerreinen gingen. Er waren namelijk geen gegevens te verkrijgen die al gefilterd zijn voor bedrijventerreinen. Vervolgens is er onderzocht om welke betrokken partijen het ging. Hierdoor werd duidelijk welke bedrijven en ondernemers zich hebben gevestigd op de verschillende bedrijventerreinen. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar vergelijkbare situaties op bedrijventerreinen en naar oplossingen van andere gemeenten met vergelijkbare problemen. Hieruit zijn er alternatieven en mogelijkheden gevonden die als oplossing kunnen dienen voor het probleem in s-hertogenbosch. Deze maatregelen zijn aan de hand van verschillende invalshoeken uitgelicht en vergeleken. Literatuurstudie Binnen het onderzoek is gebruik gemaakt van een literatuurstudie, die zowel kwantitatief als kwalitatief van aard is. De literatuurstudie bestond uit verschillende onderzoeken, rapporten, boeken, websites en notulen. De literatuurstudie is gebruikt om te kijken of er vergelijkbare onderzoeken zijn uitgevoerd en om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen over het onderwerp. De kwantitatieve literatuurstudie heeft er voor gezorgd, dat het werkelijke aantal incidenten die plaats vonden op de bedrijventerreinen in de gemeente 's-hertogenbosch in beeld is gebracht. Dit is van belang om de subjectieve (on)veiligheidsgevoelens te vergelijken met de objectieve cijfers. Daarnaast is er ook gekeken naar de subjectieve (on)veiligheidsgevoelens en de objectieve cijfers in relatie met de organisatie van beveiligen van bedrijventerreinen in s-hertogenbosch. Kwalitatief onderzoek Interviews Om goed in kaart te brengen wat de meningen en belangen van de verschillende partijen zijn, hebben er interviews plaatsgevonden. De geïnterviewde personen zijn gekozen op basis van welke rol zij spelen bij het vraagstuk: Op welke manier kan de organisatie van de beveiliging van bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch geoptimaliseerd worden?. Hiervoor zijn de voorzitter, secretaris en projectleider van de SBB en de contactpersoon van de gemeente s-hertogenbosch geïnterviewd. Om een duidelijk beeld te hebben hoe de verschillende partijen zich verhouden ten opzichte van elkaar, is er een krachtenveldanalyse opgesteld. Hiermee is duidelijk geworden hoe de belangen en machtsverhoudingen in elkaar steken. Dit is voor de aanbeveling van belang, om te weten wat haalbaar is. Daarnaast zijn er nog verschillende deskundigen geïnterviewd op het gebied van dergelijke stichtingen die zich bezig houden met de beveiliging van bedrijventerreinen of hierbij betrokken zijn. Deze deskundigen zijn de voorzitter van de SBB in Breda, een werknemer van de meldkamer in Moerdijk, de directeur van stichting Criminee! en betrokkenen vanuit gemeente 's-hertogenbosch en Tilburg. Dit is gedaan om te kijken naar wat de mogelijkheden zijn als het gaat om het organiseren van de beveiliging van bedrijventerreinen. Beveiligingsbedrijf Fair is na vele pogingen niet bereikbaar geweest en zodoende niet geïnterviewd. Ondanks meerdere pogingen om telefonisch contact te krijgen en enkele mailberichten is hier geen reactie verkregen. 10

12 Observatie Om duidelijk te krijgen hoe de omgeving eruit ziet, is er gekeken op alle locaties die betrekking hebben op het onderzoek. Het doel hiervan is om alle resultaten en informatie die gevonden zijn beter te kunnen plaatsen in de praktijk. 11

13 Kwantitatief onderzoek Enquête Er is een enquête gehouden met als doel de meningen van de ondernemers die gevestigd zijn op de bedrijventerreinen te achterhalen. De enquête is verspreid onder ondernemers die gevestigd zijn op de volgende bedrijventerreinen (zie figuur 2): De Rietvelden 1; De Vutter 2; De Vliert 3; Empel-Maasakkers 4; Kruisstraat 5; Hightech Maaspoort 6; De Herven 7; De Brand 8; Figuur 2 Plattegrond van de onderzochte bedrijventerreinen Boschveld 9. (bron: Gemeente 's-hertogenbosch, Stad in kaart, 2012) Van de 1320 ondernemers zijn er naar 1307 ondernemers een enquête gestuurd. Dit verschil is te verklaren door het feit dat de gegevens over het aantal bedrijven, en de adressenlijst van tijdsperiode verschillen. In de brief is aangegeven wie er verzocht wordt om de enquête in te vullen. Op die manier wordt er geprobeerd de enquêtes in te laten vullen door ondernemers of veiligheidsdeskundigen binnen het bedrijf. De enquête geeft over verschillende aspecten van de organisatie van de beveiliging van de bedrijventerreinen resultaten weer. Deze resultaten zijn vergeleken met de politiecijfers en geanalyseerd op onderlinge verbanden. De enquête heeft digitaal plaatsgevonden. Dit wil zeggen dat alle ondernemers een brief hebben gekregen met daarin een website waar ze naar toe konden gaan, om de enquête in te vullen. Daarnaast is er de mogelijkheid gegeven om het schriftelijk enquête te ontvangen, dit kon men telefonisch of via de mail aanvragen. Hier hebben 5 mensen gebruik van gemaakt. Uiteindelijk is gekozen om gebruik te maken van de website Google Docs, op omdat deze website de meest efficiënte manier leek om een enquête uit te zetten. De grote voordelen van Google Docs zijn dat er geen restricties zijn aan het aantal vragen en respons, dat het gratis is en dat de resultaten direct te downloaden zijn naar bijvoorbeeld Exel. Dit maakt de analyse van de resultaten makkelijker. Aan Google Docs zitten helaas twee nadelen; de website is namelijk voor iedereen die bekend is met de specifieke link toegankelijk en men kan de enquête meerdere keren invullen. Om dit tegen te gaan is de link alleen bekend gemaakt voor de bestemde populatie. Daarnaast zijn de resultaten gefilterd op de juiste bedrijventerreinen. De resultaten van respondenten die aangeven dat zij op een ander bedrijventerrein zijn gevestigd dan de onderzochte bedrijventerreinen zijn niet meegenomen. De mogelijkheid dat men de enquête meerdere keren in heeft gevuld is onwaarschijnlijk, maar wel meegenomen in de afweging van de keuze, voor een website waarop de enquête uitgezet zou worden. Het feit dat er gekozen is voor een website, die het 12

14 mogelijk maakt dat de enquête meerdere keren door een persoon ingevuld wordt, is dus een bewuste keus geweest. De enquête heeft plaatsgevonden van 1 tot en met 28 november De enquête heeft in totaal vier weken open gestaan. Om een zo groot mogelijk respons te krijgen, zijn de ondernemersverenigingen op de hoogte gesteld van de enquête en hebben zij de enquête bij haar leden gepromoot. Op 16 november 2012 is er via de ondernemingsverenigingen een herinneringsmail gestuurd naar de ondernemers. De gehele enquête is te vinden in bijlage 1. Politiecijfers Aan de hand van de wijkcodes van de bedrijventerreinen zijn bij de toenmalige Politie Brabant-Noord cijfers opgevraagd uit de Basisvoorziening Handhaving (BVH). Op de betrokken bedrijventerreinen bevinden zich in totaal 1320 bedrijven. Uit de lijst met beschikbare cijfers zijn de voor de beveiliging van bedrijventerreinen meest relevante incidenten geselecteerd om op te vragen. Deze incidenten zijn vernieling, diefstal van motorvoertuigen, diefstal uit of vanaf motorvoertuigen, diefstal/inbraak in bedrijven en kantoren, overvallen, vandalisme/baldadigheid en jeugdoverlast. De cijfers gaan terug tot Voor 2009 werd namelijk een ander registratiesysteem gebruikt en daarom zijn de cijfers uit jaren voor 2009 niet te vergelijken met de jaren daarna. De complete tabel met politiecijfers over incidenten is te vinden in bijlage 3 van dit rapport. 13

15 3. Bedrijventerreinen en partners in 's-hertogenbosch Dit hoofdstuk beschrijft eerst de bedrijventerreinen in de gemeente 's-hertogenbosch in zijn geheel. Vervolgens wordt er kort in gegaan op de specifieke eigenschappen per bedrijventerrein. Daarna zal het gaan over de organisatie van beveiliging in 's-hertogenbosch. Hierbij komen de verschillende veiligheidspartners en de SBB aan bod. 3.1 Omgevingscontext In de gemeente s-hertogenbosch zijn verschillende bedrijventerreinen aanwezig. Met het begrip bedrijventerrein wordt dan formeel bedoeld : Een werklocatie van minimaal 1 ha bruto bestemd en geschikt voor gebruik door handel, nijverheid en industrie. Op deze terreinen kan ook enige commerciële en niet commerciële dienstverlening (zoals kantoorgebouwen, detailhandel) aanwezig zijn, maar deze hebben samen een minderheidsaandeel in de terreinoppervlakte (IBIS, 2009). Op onderstaande plattegrond (figuur 3) is te zien welke bedrijventerreinen aanwezig zijn in de gemeente, en op welke plaats deze liggen. Figuur 3 Plattegrond van alle bedrijventerreinen in 's-hertogenbosch (bron: SBB, Bedrijventerreinen, 2012) Omdat er binnen de verschillende bedrijventerreinen grote verschillen aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld in de oppervlakte en het aantal bedrijven, is er een selectie gemaakt van bedrijventerreinen die groot genoeg zijn om uitspraken over te kunnen doen. De afweging is gemaakt om een ondergrens van 40 bedrijven op een bedrijventerrein te hanteren. 14

16 Naast deze afweging heeft er ook een samenvoeging van bedrijventerreinen plaatsgevonden. Het komt namelijk voor dat een bedrijventerrein aan de ene kant van de weg een andere naam heeft dan het terrein aan de andere kant van de weg, maar dat ondernemers samen wel verenigd zijn in één ondernemersvereniging. Zo hebben bijvoorbeeld De Rietvelden en De Vutter een gezamenlijke ondernemersvereniging, en hebben het High Tech Park en Maaspoort zich ook verenigd. In het rapport zijn High Tech Park en Maaspoort samengevoegd, omdat deze qua ligging aan elkaar grenzen, ondernemers gezamenlijk verenigd zijn, en ook in de beschikbare cijfers deze bedrijventerreinen als één worden gerekend. Bovendien beschikt High Tech ook alleen over meer dan 40 bedrijven als deze is samengevoegd met Maaspoort. Bedrijventerrein De Rietvelden omvat in dit rapport ook Het Ertveld en het Veemarktkwartier. De politiecijfers van het gebied De Rietvelden bevatten namelijk ook de cijfers van Het Ertveld en het Veemarktkwartier. De Rietvelden en De Vutter zijn wel als aparte bedrijventerreinen gezien omdat hier in bronnen zoals de politiecijfers ook een scheiding in is Introductie bedrijventerreinen Om een beeld te kunnen schetsen van de overeenkomsten en verschillen tussen de bedrijventerreinen worden de onderzochte bedrijventerreinen in deze paragraaf kort en algemeen toegelicht. Een weergave toegespitst op de bedrijventerrein is in de bijlage te vinden. Bedrijventerrein Totale landoppervlak [ha] Aantal bedrijven Aantal inwoners Boschveld 46, De Brand 148, De Herven 133, De Rietvelden 199, De Vliert 76, Bedrijventerrein ca. 12 De Vutter 37, Empel-Maasakkers 82, Bedrijventerrein ca. 6 High Tech Park Maaspoort Kruisstraat Figuur 3.1 Oppervlakte, aantal bedrijven en aantal inwoners van de bedrijventerreinen (bron: Gemeente s-hertogenbosch, Gemeentelijke basisadministratie, 2012 en Gemeente 's-hertogenbosch, Vestigen, 2012) In figuur 3.1 is te zien dat de bedrijventerreinen uiteenlopende kenmerken hebben. Opvallend is dat de verschillen in landoppervlak groot zijn. De Rietvelden is het grootste bedrijventerrein en is groter dan High Tech, Maaspoort, Kruisstraat, Boschveld en De Vutter samen. Op De Rietvelden zijn ook veruit de meeste bedrijven gevestigd. Het landoppervlak hangt echter niet altijd samen met het aantal bedrijven. Zo is De Herven 3 keer zo groot als Maaspoort maar de verhouding in het aantal bedrijven 118 tot 173. Dit heeft natuurlijk ook te maken met de aard van de bedrijven die op het bedrijventerrein zijn gevestigd. Een fabriek neemt vaak meer plaats in dan bijvoorbeeld een garagebedrijf. Een ander opvallend gegeven is dat enkele wijken grote aantallen inwoners kennen. Dit zijn Empel-Maasakkers, Boschveld en De Vliert. Dit zijn bedrijventerreinen die gelegen zijn in een woonwijk in de gemeente s-hertogenbosch. De gegevens gaan in deze gevallen over de gehele wijk en bevatten daarom grote aantallen inwoners. Met het feit dat deze cijfers naast het bedrijventerrein 15

17 ook van woonwijken afkomstig zijn, wordt in het onderzoek rekening gehouden. Enkele criminaliteitscijfers kunnen daardoor namelijk lager of hoger zijn vergeleken met de bedrijventerreinen met minder inwoners. Interessant voor de organisatie van beveiliging van bedrijventerreinen is, of op het bedrijventerrein gelegen bedrijven verenigd zijn in een ondernemersvereniging. Een ondernemersvereniging is namelijk een aanspreekpunt voor bijvoorbeeld gemeente, politie en SBB. Daarnaast zetten sommige ondernemersverenigingen zich ook actief in voor veiligheid. De meeste onderzochte bedrijventerreinen kennen een ondernemersvereniging, zoals het RiVu voor De Rietvelden en De Vutter, De Herven voor het gelijknamige bedrijventerrein, Bedrijvenpark De Brand, Ondernemersvereniging Empel en Ondernemersvereniging Bedrijvenparken High Tech & Maaspoort. Enkele bedrijventerreinen kennen geen eigen ondernemersvereniging, maar zijn opgenomen in een groter geheel, zoals het Rosmalens Ondernemers Contact, waar bedrijven van onder andere de Kruisstraat en De Vliert bij zijn aangesloten. Boschveld kent ook geen eigen ondernemersvereniging, maar ondernemers kunnen zich aansluiten bij de vereniging van de Spoorzone waarin Boschveld gelegen is. Twee bedrijventerreinen beschikken over een certificering Keurmerk Veilig Ondernemen Bedrijventerrein (KVO-B), hierna te noemen KVO. Bij het proces tot het verkrijgen van een KVO gaan bedrijven en ondernemersverenigingen aan tafel zitten met onder andere gemeente en politie en wordt er geïnventariseerd wat er moet gebeuren om het bedrijventerrein veiliger te maken. Daarna wordt er een Plan van Aanpak opgesteld waarin staat hoe men dit aan gaat pakken. Het doel van het verkrijgen van een KVO is het laten afnemen van bedrijfsschade en het verbeteren van het imago van het bedrijventerrein. Van de onderzochte bedrijventerreinen beschikt de Kruisstraat, en daarnaast De Rietvelden en De Vutter gezamenlijk over een KVO. Bedrijventerrein de Herven is sinds het voorjaar van 2012 met een KVO traject gestart (Gemeente 's-hertogenbosch, Veiligheidsmonitor 2012, 2012). 3.2 De organisatie van beveiliging op bedrijventerreinen In deze paragraaf wordt de organisatie van beveiliging op de bedrijventerreinen in 's-hertogenbosch weergegeven. Eerst worden de verschillende veiligheidspartners beschreven, vervolgens wordt er ingegaan op de SBB Veiligheidspartners Er zijn verschillende partijen met verschillende achtergronden betrokken bij de beveiliging van de bedrijventerreinen. Samen werken zij aan de veiligheid op de bedrijventerreinen. De belangen en achtergronden van alle veiligheidspartners zijn verschillend, mede hierdoor zijn de meningen over de meest geschikte vorm van beveiligen verdeeld. Daarom worden hierna de belangen en achtergronden van de verschillende veiligheidspartners inzichtelijk gemaakt. Hierdoor moet duidelijker worden waarom en op welke manier men betrokken is bij de organisatie van de beveiliging op de bedrijventerreinen. Gemeente 's-hertogenbosch De gemeente s-hertogenbosch heeft een belang bij veiligheid op de bedrijventerreinen binnen de gemeente. Zij ziet veiligheid op de bedrijventerreinen namelijk als een belangrijk onderdeel van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor ondernemers. De gemeente s-hertogenbosch bundelt daarom ook haar krachten samen met verschillende partners op het gebied van veiligheid. De gemeente heeft de Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen s-hertogenbosch mede opgericht. Tegenwoordig zit 16

18 namens de gemeente s-hertogenbosch Frank Remmen (Sector Stadontwikkeling, afdeling Economische Zaken) in het algemeen bestuur van de stichting. De rol van de gemeente in de stichting is een coördinerende en stimulerende rol, met als doel een bijdrage te leveren aan een goed investerings- en vestigingsklimaat voor ondernemers. Voorbeelden hiervan zijn het plaatsen van borden in de openbare ruimte, maar ook het schrijven van een acquisitieplan (SBB, Gemeente, 2012). De burgemeester is vanuit de gemeentewet artikel 172 belast met de handhaving van de openbare orde (Besselink, et al., 2012). De burgemeester is dus verantwoordelijk voor de openbare orde op bedrijventerreinen in de gemeente 's-hertogenbosch. Politie eenheid Oost-Brabant De kerntaken van de politie zijn zorgen voor veiligheid, het voorkomen en bestrijden van criminaliteit, de openbare orde bewaken, strafbare feiten opsporen, hulp verlenen bij nood en het uitvoeren van politietaken voor Justitie (Politie, 2012). Op 18 februari 2011 heeft de Minister van Veiligheid en Justitie, de Tweede Kamer op de hoogte gesteld van het uit te voeren landelijk beleid van 2011 tot en met Hiermee zijn de landelijke prioriteiten van de politie weergegeven. Delicten met betrekking tot bedrijventerreinen zijn niet specifiek genoemd in de landelijke prioriteiten (Opstelten, 2011). Ondernemers De hoofddoelstellingen van ondernemers zijn het genereren van winst en het zorgen voor continuïteit. Criminaliteit in en rondom het bedrijf kan schade aanrichten, zoals bijvoorbeeld imagoschade, extra kosten doordat spullen gestolen zijn of gederfde inkomsten. Criminaliteit brengt hiermee de winst en continuïteit van de onderneming mogelijk in gevaar. De ondernemers financieren de collectieve beveiliging op de bedrijventerreinen middels lidmaatschap van het SBB of een beveiligingsbedrijf. Daarnaast zijn enkele ondernemers actief binnen de SBB, zoals bijvoorbeeld voorzitter Martien van den Bouwhuijsen. Ondernemersverenigingen Ondernemersverenigingen hebben als doel om de belangen van haar leden te behartigen. Dit doet men, door een gesprekspartner te zijn namens de ondernemers naar de lokale partners toe, zoals bijvoorbeeld de SBB en de gemeente 's-hertogenbosch. Daarnaast zijn de ondernemingsverenigingen in het leven geroepen om het maximale voordeel uit de verschillende leden te halen, door op sommige vlakken samen te werken, te netwerken, of gezamenlijk in te kopen. Ondernemersverenigingen vertegenwoordigen hun leden en behartigen de belangen van de ondernemers. Omdat de beveiliging op bedrijventerreinen een belang is voor de meeste ondernemers, is dit ook een belang dat de ondernemersverenigingen moeten behartigen. Dit is ook de reden dat ondernemersverenigingen baat hebben bij een goed georganiseerde beveiliging van de bedrijventerreinen. Enkele ondernemersverenigingen in s-hertogenbosch zijn daadwerkelijk actief bezig met beveiliging, zoals bijvoorbeeld de ondernemersvereniging van Bedrijvenpark De Brand die een eigen collectieve beveiliging hebben opgezet, het RiVu die een traject voor een Keurmerk Veilig Ondernemen hebben ingezet en afgerond op De Rietvelden en De Vutter, en het Rosmalens Ondernemers Contact die op de Kruisstraat een Keurmerk Veilig Ondernemen hebben gerealiseerd. De ondernemersvereniging zijn daarnaast ook vertegenwoordigd in het algemeen bestuur van de SBB. 17

19 Beveiligingsbedrijven De beveiligingsbedrijven zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de beveiliging op de bedrijventerreinen. Zij verzorgen beveiligingsdiensten voor bedrijven met wie zij een contract afgesloten hebben. Eén bedrijf wordt door de SBB gecontracteerd voor de verzorging van de surveillance voor collectieve beveiliging. Dit bedrijf is genaamd beveiligingsbedrijf Fair B.V., hierna te noemen als Fair. De belangrijkste beveiligingsbedrijven die gevestigd zijn binnen de gemeente s- Hertogenbosch, zijn: Fair, Securitas, van Gijn, PSS-security, FSS & Trigion. In figuur 3.2 is de mate waarin de verschillende partijen een belang en invloed hebben bij de organisatie van de beveiliging op de bedrijventerreinen in 's-hertogenbosch weergegeven. Dit is naar eigen inzicht van de auteurs, vanuit het perspectief van de gemeente beschreven. De SBB heeft een groot belang bij de organisatie van beveiliging, zij vertegenwoordigen die organisatie en is hiervoor in het leven geroepen. De invloed die de SBB heeft is groot, dit komt doordat zij invulling geven aan de organisatie en besluiten nemen voor de organisatie van beveiliging van bedrijventerreinen. De ondernemers hebben belang bij een organisatie van beveiliging, echter zijn ze er niet afhankelijk van want dan zou iedereen lid zijn. Aangezien de ondernemers de inkomstenbron zijn van de SBB hebben ze veel invloed op de organisatie van beveiliging. Gemeente 's-hertogenbosch heeft baat bij een goed ondernemersklimaat. Daarnaast hebben zij veel invloed omdat ze eventueel kunnen subsidiëren en omdat ze goedkeuring geven aan beleid, waar wet- en regelgeving aan te pas komt. Het belang van de politie is weinig criminaliteit op de bedrijventerreinen, alleen de prioriteiten liggen ergens anders. De invloed van de politie is laag omdat zij vanwege de prioriteiten geen middelen inzetten op het gebied van beveiliging van bedrijventerreinen. De politie heeft een kleine rol binnen de SBB. Beveiligingsbedrijven hebben een groot belang bij de organisatie van beveiliging, omdat de SBB een klant is en dus zorgt voor inkomsten. Verder hebben zij weinig invloed op de organisatie, dit komt doordat zij ingehuurd worden door de SBB en moeten concurreren met andere beveiligingsbedrijven. Tenslotte de ondernemersverenigingen, zij vertegenwoordigen de ondernemers en willen een veilig bedrijventerrein met een goed imago. Doordat de ondernemersverenigingen vertegenwoordigd zijn in het bestuur van de SBB hebben zij wel iets te zeggen, vandaar dat zij een middelmatige invloed hebben. Figuur 3.2 Partijen bij beveiliging van bedrijventerreinen in s-hertogenbosch 18

20 3.2.2 Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen s-hertogenbosch Op 4 oktober 1994 is de Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen s-hertogenbosch in het leven geroepen. De stichting is tot stand gekomen op initiatief van de toenmalige burgemeester van 's-hertogenbosch, de districtschef van de politieregio Brabant-Noord en de voorzitter van de stichting Belangenbehartiging Bedrijfsleven 's-hertogenbosch, een overlegorgaan van ondernemersverenigingen (Huijbregts Notarissen, 1994). De stichting heeft als doel: Het bevorderen van een ongestoord en veilig gebruik van goederen en zaken op de bedrijventerreinen in s-hertogenbosch en omgeving door de bij de stichting aangesloten ondernemers en organisaties en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords (SBB, Home, 2012). Hier geeft de SBB invulling aan door middel van preventieve surveillance, alarmopvolging, gestructureerde controles van de panden van de leden en schouw van het openbare gebied. Deze diensten zijn uitbesteed aan Fair. De SBB speelt ook een rol bij verschillende projecten op het gebied van beveiliging zoals het Keurmerk Veilig Ondernemen in de Kruisstraat, De Rietvelden en De Vutter (SBB, Folder 'Samen Sterk', 2012). De meeste leden van de SBB zijn ondernemers van de volgende bedrijventerreinen: de Rietvelden, de Vutter, Empel-Maasakkers, Spoorzone, High Tech Maaspoort, de Herven, Treurenburg en de Kruisstraat. Organisatiestructuur De SBB bestaat uit het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur, daarnaast is er een projectleider en secretariaat, zie figuur 3.3. Het secretariaat houdt zich bezig met secretariële taken, relatiebeheer en administratie. Het secretariaat zit alle vergaderingen bij. Verder voert het secretariaat samen met de projectleider vijf maal per jaar werkoverleggen met de beveiliger, Fair. Tevens is zij verantwoordelijk voor het organiseren van evenementen voor leden, verspreiden van de nieuwsbrief en het verspreiden van de verslagen. Het algemeen bestuur bestaat uit verschillende veiligheidspartners, namelijk een accountmanager van de gemeente s-hertogenbosch, een leidinggevende politiefunctionaris, een vertegenwoordiger per deelnemend bedrijventerrein en een vertegenwoordiger van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging. Zij komen twee keer per jaar bij elkaar om te overleggen over het te volgen beleid en de kaders die gesteld worden aan het dagelijks bestuur. Het algemeen bestuur is verantwoordelijk voor het besturen van de stichting. Dit wil zeggen dat zij het vermogen beheren en hierover beschikken. Zij hebben dan ook de bevoegdheid om overeenkomsten aan te gaan. Het algemeen bestuur maakt haar besluiten in overleg met de bestuursleden, mocht het niet tot een beslissing komen dan wordt er gestemd. Over het algemeen kan het algemeen bestuur tot een beslissing komen en hoeft er niet te worden gestemd. Dit heeft in de praktijk ook nog niet plaatsgevonden. Het dagelijks bestuur wordt gevormd door twee ondernemers uit het algemeen bestuur en een leidinggevende politiefunctionaris. De twee ondernemers bekleden de functie voorzitter en penningmeester en de leidinggevende politiefunctionaris bekleedt de functie secretaris. In de praktijk wordt er door de SBB met ondernemers, leden en veiligheidspartners gecommuniceerd via het dagelijks bestuur. Het dagelijks bestuur komt vier keer per jaar bij elkaar en is verantwoordelijk voor de lopende bestuurswerkzaamheden. Zoals vermeld in de statuten zal het dagelijks bestuur dit 19

21 realiseren binnen de aanwijzingen die het algemeen bestuur heeft gegeven, wat betreft het te volgen beleid. Tevens moet het dagelijks bestuur volgens de statuten 2 keer per jaar een overleg hebben met de gemeente 's-hertogenbosch. Het afgelopen jaar heeft er met name overleg plaatsgevonden over de huidige probleemsituatie. Hierin werd bijvoorbeeld besproken hoe de organisatie van beveiliging van de bedrijventerreinen eruit komt te zien en over een mogelijke bijdrage vanuit de gemeente s-hertogenbosch. Daarnaast neemt er ook een delegatie van het bestuur van de SBB deel aan de ledenvergaderingen van de Bossche ondernemersverenigingen. Naast de van tevoren afgesproken overleggen, is er genoeg ruimte om tussendoor te overleggen. Gezien de huidige problematiek is er in het afgelopen jaar vaker overlegd. De uitvoering van de diensten die de SBB levert ligt bij de gecontracteerde beveiliger. De projectleider houdt hier toezicht op (SBB, Folder 'Samen Sterk', 2012). Algemeen bestuur Dagelijks bestuur Secretariaat Projectleider Figuur 3.3 Het organogram van de SBB (bron: SBB, Folder Samen Sterk, 2012) 20

22 4. Criminaliteit Om conclusies te kunnen trekken over de organisatie van beveiliging op de bedrijventerrein in de gemeente s-hertogenbosch is het van belang om inzicht te hebben in de veiligheidssituatie op de bedrijventerreinen. Er kan dan gekeken worden naar de aard en hoeveelheid van de criminaliteit. Dit bepaalt in welke mate er beveiliging nodig is om de veiligheid te borgen. In dit hoofdstuk wordt eerst beschreven hoe de verschillende veiligheidspartners denken over de criminaliteit en wat de (on)veiligheidsgevoelens van ondernemers zijn. Vervolgens wordt de objectieve veiligheid weergegeven. Daarna worden de objectieve en subjectieve veiligheid vergeleken. Tenslotte volgt de kern van het hoofdstuk in de laatste paragraaf. 4.1 Subjectieve veiligheid Subjectieve veiligheid gaat over de beleving van veiligheid en is voor iedere persoon anders. Iedereen ervaart een omgeving anders, vangt andere prikkels op en interpreteert deze prikkels op een andere manier. Het gevolg hiervan is dat men een bepaald gevoel van veiligheid of onveiligheid heeft. Ook verschillende partijen bij beveiliging van bedrijventerreinen hebben een beleving van veiligheid of onveiligheid. Huub van de Langerijt en Bart Venrooij van de gemeente s-hertogenbosch (Sector Bestuurszaken, afdeling Openbare Orde en Veiligheid) denken dat er niet veel criminaliteit voorkomt op de bedrijventerreinen. Dit gevoel is gebaseerd op ervaring die zij daarmee hebben en het feit dat zij hiervan weinig signalen ontvangen. Daarnaast wordt dit bevestigd door cijfers die staan in de Integrale Veiligheidsmonitor van In deze Integrale Veiligheidsmonitor staat dat het aantal bedrijfsdiefstallen per 1000 inwoners op dit moment al lager is, dan de streefwaarde is voor 2014, zie hiervoor figuur 4.1. De gemeente voldoet daarmee dus aan haar doelstelling op het gebied van bedrijfsdiefstallen. Het lage criminaliteitsniveau kan volgens Huub van de Langerijt en Bart Venrooij (deels) voortkomen uit de collectieve beveiligingsmaatregelen die er op dit moment zijn, gecombineerd met de individuele beveiligingsmaatregelen die de bedrijven hebben genomen. Figuur 4.1 Aantal incidenten van bedrijfsdiefstal per inwoners (bron: Gemeente 's-hertogenbosch, Veiligheidsmonitor 2012, 2012) Jan Kort (plaatsvervangend districtschef) van de Politie eenheid Oost-Brabant is van mening dat het met de criminaliteit op bedrijventerreinen meevalt. Er is namelijk waar te nemen dat de criminaliteit daalt. Dit is niet alleen waar te nemen in s-hertogenbosch maar ook op landelijk niveau. Jan Kort zegt dat de ondernemers ondanks de daling wel onveiligheidsgevoelens hebben, maar dat ondernemers de zaak vaak overdrijven. 21

23 Martien Bouwhuijsen, voorzitter van de SBB s-hertogenbosch, geeft aan dat er volgens hem niet veel criminaliteit is op de bedrijventerreinen. Met name met zware criminaliteit zou men hier niet veel te maken hebben. De reden voor de lage criminaliteit is volgens Martien Bouwhuijsen niet direct te zoeken in het feit dat in s-hertogenbosch de beveiliging erg goed geregeld zou zijn. Het kan namelijk zo zijn dat de criminaliteit uit zichzelf laag is en dat het daardoor lijkt alsof het goed geregeld is. De criminaliteit die wel voorkomt bestaat volgens Martien Bouwhuijsen onder andere uit inbraak en poging tot inbraak, maar het gros is overlast en vernieling. Geen enkele van de geïnterviewde partijen is van mening dat er veel sprake is van criminaliteit op de bedrijventerreinen in s-hertogenbosch. Volgens Berry Bruekers (sector Stadsontwikkeling, afdeling Economische Zaken), namens de gemeente s-hertogenbosch betrokken bij bedrijvenpark De Brand, is de criminaliteit daar een aantal jaren terug wel gestegen. De komende jaren wordt vanwege de nieuwe beveiligingsmaatregelen daar, zoals bijvoorbeeld cameratoezicht, wel weer een daling verwacht. Verschillende partijen, zoals bijvoorbeeld de SBB en de gemeente, denken wel dat de criminaliteit vaak hoger is dan de cijfers doen vermoeden. Dit zou komen doordat ondernemers niet altijd aangifte doen van wanneer zij slachtoffer zijn geworden van criminaliteit. Volgens Peter van den Ende van stichting Criminee! gebeurt dit meestal zelfs alleen als de verzekering dit van de ondernemer eist voor vergoeding van de schade. De reden hiervoor zou volgens de partijen zijn, dat de ondernemers het doen van aangifte te veel moeite vinden, vaak ook omdat de politie er volgens de ondernemers toch niet veel mee doet. In het overleg 1 tussen gemeente s-hertogenbosch en SBB is ook de aangiftebereidheid ter sprake geweest. Men hoort weinig over incidenten op bedrijventerreinen, omdat bedrijven geen aangifte doen. De partijen weten niet hoe hoog of laag de aangiftebereidheid daadwerkelijk is en hebben hier geen kijk op. Partijen geven aan dat zij denken dat ondernemers toch een gevoel van onveiligheid hebben. Dit is besproken op het intern overleg van de gemeente over de beveiliging op bedrijventerreinen 2. Deze onveiligheidsgevoelens zijn volgens de literatuur te verklaren door bijvoorbeeld een tekort aan kennis over de daadwerkelijke situatie, slachtofferschap van criminaliteit, maar ook materiële omgevingskenmerken en de sociale omgevingskenmerken (Craen, van & Ackaert, 2006). Cijfers op het gebied van onveiligheidsgevoelens zijn terug te vinden in het rapport plan van aanpak voor hercertificering van de verschillende KVO trajecten die in s-hertogenbosch hebben plaatsgevonden. Hierin staat dat er op de Rietvelden/De Vutter 11% van de ondernemers wel eens een onveiligheidsgevoel heeft (Keuker, Plan Van Aanpak na Audit KIWA, 2012). Op de Kruisstraat is dit gemeten bij de start van het traject in Het percentage ondernemers dat toen aangaf zich wel eens onveilig te voelen op het bedrijventerrein was 17,6% (Keuker, Definitieve versie veiligheidsanalyse, 2009). Ook in de enquête die werd gehouden onder ondernemers die gevestigd zijn op bedrijventerreinen in de gemeente s-hertogenbosch werden vragen gesteld over onveiligheidsgevoelens. Uit de respons op de enquête blijkt dat 64 van de 172 respondenten het gevoel heeft dat zijn of haar bedrijf kwetsbaar is voor criminaliteit. Dat komt neer op 37%. Ruim 63% procent van de respondenten heeft dus niet het gevoel dat zijn of haar bedrijf kwetsbaar is voor criminaliteit. Het is dus niet zo dat alle ondernemers een gevoel van onveiligheid hebben. De vraag is of de mate waarin ondernemers zich onveilig voelen in s-hertogenbosch veel of weinig is. De onveiligheidsgevoelens van ondernemers op bedrijventerreinen in s-hertogenbosch kunnen worden 1 (30-08) Huub van de Langerijt (Gemeente), Frank Remmen (Gemeente, SBB), Martien van den Bouwhuijsen (SBB), Seth Swaans en Mark van Uden. 2 (03-09) Huub van de Langerijt (Gemeente), Frank Remmen (Gemeente, SBB), Bart Venrooij (Gemeente), Sjef de Pont (Gemeente), Seth Swaans en Mark van Uden 22

24 vergeleken met de onveiligheidsgevoelens van de Nederlandse bevolking. Uit cijfers uit de Integrale Veiligheidsmonitor van 2011 blijkt dat in 2011, 25% van de bevolking van 15 jaar en ouder zich wel eens onveilig voelt (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2012). De cijfers op de Rietvelden/De Vutter en de Kruisstraat zijn dus lager dan het percentage aantal Nederlanders dat zich volgens de Integrale Veiligheidsmonitor van 2011 wel eens onveilig voelt. Relatief gezien zijn er volgens die gegevens dus niet veel ondernemers op de bedrijventerreinen die zich onveilig voelen. De respondenten van de enquête voelen zich wel wat vaker onveilig. Anderzijds geeft de enquête ook een ander beeld. De relatief lage respons op de enquête kan geïnterpreteerd worden als een signaal dat de mate waarin ondernemers zich onveilig voelen beperkt is. Er mag namelijk verondersteld worden dat ondernemers met veel onveiligheidsgevoelens daar verandering in willen zien en behoefte hebben aan beveiliging. Het zou dan voor de hand liggen dat zij een enquête van de gemeente over de beveiliging op het bedrijventerrein wel invullen. Daarmee ligt de kans dat een ondernemer met onveiligheidsgevoelens de enquête invult hoger. Daarnaast geeft het feit dat ongeveer 86% van de ondernemers de keuze heeft gemaakt om de enquête niet in te vullen aan, dat de beveiliging van de bedrijventerreinen geen prioriteit heeft bij de ondernemers en zij niet of nauwelijks onveiligheidsgevoelens zullen kennen. Tevens werd de vraag gesteld hoeveel inbraak, diefstal en vernieling er naar het idee van de respondenten voorkomt op het bedrijventerrein waar zijn of haar bedrijf is gevestigd. Slechts 12% (inbraak), 14% (diefstal) en 23% (vernieling) geeft aan dat deze incidenten nooit of bijna nooit voorkomen. Op basis van de antwoorden op deze vraag is de conclusie getrokken dat de respondenten over het algemeen het gevoel hebben dat inbraak, diefstal en vernieling wel plaatsvinden op zijn of haar bedrijventerrein. Als deze gegevens vergeleken worden met die van de vraag of de respondent het gevoel heeft of zijn of haar bedrijf kwetsbaar is voor criminaliteit, dan ziet men dat respondenten vaak wel het gevoel hebben dat er iets op het bedrijventerrein kan gebeuren, maar zelf geen onveiligheidsgevoelens hebben. Dit wijst erop dat de van burgers vaak gehoorde uitspraken het zal mij wel niet overkomen en het gaat slecht hier maar met mij gaat het goed van toepassing lijken te zijn op deze ondernemers. Deze ondernemers hebben dus wel het gevoel dat er criminaliteit is, maar hebben zelf geen onveiligheidsgevoelens. 4.2 Objectieve veiligheid Veiligheid wordt vaak gemeten aan de hand van cijfers van misdrijven of incidenten. Het gaat dan om objectieve veiligheid. Objectieve veiligheid gaat over veiligheid die meetbaar is, bijvoorbeeld aan de hand van het aantal gemeten incidenten (Raad voor het openbaar bestuur, 2011) Politiecijfers De politie houdt incidenten, misdrijven en aangiften bij in het politieregistratiesysteem Basisvoorziening Handhaving (BVH). Incidenten zijn alle voorvallen die bij de politie ter kennis zijn gekomen. Dit kunnen meldingen zijn, zonder dat er aangifte is gedaan. Onder de incidenten vallen ook de niet-strafbare feiten, bijvoorbeeld jeugdoverlast. Misdrijven zijn alle strafbare feiten die bij de politie ter kennis zijn gekomen, en die door de wet als misdrijf zijn aangemerkt. Aangiften zijn alle strafbare feiten waarvan door burgers officieel melding is gedaan bij de politie. Uit de cijfers afkomstig uit het BVH-systeem van 2009 tot en met 2012 is op te maken dat de criminaliteit in de onderzochte buurten en bedrijventerreinen in 2010 en 2011 gedaald is ten opzichte van In de prognose die was opgesteld voor 2012 schiet dit aantal echter weer wat terug richting 23