VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING"

Transcriptie

1 VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Foto: BTC/CTB LEERLINGENMATERIAAL

2 Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn algemeenheid In de afzonderlijke thematische modules vind je per thema: Toelichting op het thema uit de Millenniumverklaring Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor literatuur, illustratiemateriaal, websites, adressen, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema Voor een goed opgezet sectorwerkstuk moet je beide onderdelen bestuderen. De volgorde die je het beste kunt aanhouden is: Basismodule: Basismodule: Thematische module: Thematische module: Thematische module: Thematische module: Thematische module: OF: Basismodule: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Toelichting op het thema uit de Millenniumverklaring Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor literatuur, illustratiemateriaal, websites, adressen, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema Presentatievormen in zijn algemeenheid Verder raden we je een bezoek aan de website aan. Je vindt daar alle onderdelen van de modules, met links naar alle in de tekst genoemde websites. Verder vind je daar over de verschillende thema s veel achtergrondinformatie die je kunt gebruiken voor de inhoud van je sectorwerkstuk. En als je geen zin meer hebt in het werken aan je sectorwerkstuk, kun je daar ook terecht voor een online spelletje, quiz of kruiswoordpuzzel. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 2

3 Inhoudsopgave Leerlingenmateriaal Toelichting op het thema Ontwikkelingssamenwerking uit de Millenniumverklaring pag. 4 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen pag. 6 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen pag. 8 Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen pag. 9 Presentatievormen pag. 17 foto: Cordaid VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 3

4 Toelichting op het thema Ontwikkelingssamenwerking uit de Millenniumverklaring De rijke landen steunen de ontwikkelingslanden per jaar met zo n 88 miljard euro. Nederland neemt daarvan 4 miljard voor haar rekening. Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw is er steeds meer aandacht voor armoedebestrijding. Er komen projecten op het gebied van de landbouw, gezondheid en onderwijs. Hierbij wordt gekeken naar de wensen van de bevolking zelf en komen er projecten waarbij de bevolking zelf actief betrokken wordt. Niet langer komt er een witte man van ver die eventjes komt vertellen hoe het moet (ontwikkelingshulp), maar geldgever en ontvanger werken samen aan een betere wereld (ontwikkelingssamenwerking). De wensen van de plaatselijke arme bevolking in ontwikkelingslanden zijn het uitgangspunt van de meeste ontwikkelingsprojecten. De steun aan de Derde Wereld werpt zijn vruchten af. Armoede en honger dalen. De kindersterfte neemt af. Er gaan steeds meer kinderen naar school. Natuurlijk zijn er nog veel problemen die moeten worden opgelost, maar ontwikkelingssamenwerking werkt wel. Toch maakt men zich grote zorgen over de toekomst van de aarde. Kan de aarde de snelle groei van de bevolking wel aan? Is het mogelijk voldoende voedsel voor iedereen te verbouwen? Wat gebeurt er als alle arme landen zich gaan ontwikkelen tot het niveau van de rijke landen? Is hier genoeg energie voor, kunnen we lucht en water dan nog schoon genoeg houden, blijven er dan nog natuurgebieden over? Met deze vragen heeft men rekening gehouden in de millenniumdoelen. In 2015 moeten we een duurzaam (= lang aanhoudend goed) milieu hebben bereikt. Dat kan door duurzame ontwikkeling* op te nemen in het beleid en ontwikkelingsprogramma's van alle afzonderlijke landen. * Duurzame ontwikkeling is 'een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder de behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen'. Met andere woorden: met duurzame ontwikkeling zorgen we ervoor dat iedereen op de wereld van alles voldoende heeft, zonder dat we daarmee grondstoffen uitputten of voor veel milieuvervuiling zorgen; we voorkomen daarmee dat onze kinderen en kleinkinderen later schadelijke gevolgen ondervinden van ons eigen handelen nu. Duurzame ontwikkeling is samengevat: ontwikkeling hier en daar (= in het rijke westen en in het arme zuiden), nu en straks (= in het heden en in de toekomst). VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 4

5 Een belangrijke doelstelling uit de Millenniumverklaring is dan ook: 7. Stel duurzame ontwikkeling veilig Toelichting: We spreken dan over duurzame ontwikkelingssamenwerking. Dat begrip vind je (nog) niet in de woordenboeken. Maar we zouden het als volgt kunnen omschrijven: duurzame ontwikkelingssamenwerking is ontwikkelingssamenwerking dat duurzame ontwikkeling als uitgangspunt heeft; waarbij landen en hun inwoners zich in alle rust en vrede kunnen ontwikkelen, waarbij niemand van ontwikkeling wordt uitgesloten en waarbij de ontwikkeling niet ten koste gaat van het milieu. Bovendien heeft duurzame ontwikkelingssamenwerking als doel om zichzelf op den duur overbodig te maken: de samenwerking moet zodanig worden ingericht dat financiële steun op den duur overbodig is omdat landen zichzelf kunnen redden. Dat kan als het rijke westen eerlijke handel toestaat en ontwikkelingslanden laat delen in technologische vernieuwingen. Tot zover de theorie. Maar wat komt er allemaal van die mooie voornemens terecht? Aan jou om dat te onderzoeken. Er zijn verschillende vragen die je jezelf naar aanleiding van de millenniumverklaring kunt stellen: 1. Op welke manieren geeft Nederland zijn geld voor ontwikkelingssamenwerking uit? 2. Wat werkt beter: steun aan grootschalige of aan kleinschalige projecten? 3. Waarom zijn microkredieten zo belangrijk? 4. Hoe kan ik als leerling in Nederland een steentje bijdragen? Deze vragen zouden een goed startpunt kunnen zijn voor je sectorwerkstuk. Antwoorden op die vragen kun je onder andere vinden op de website van het project: Daar vind je teksten over de geschiedenis van ontwikkelingssamenwerking, gaan we dieper in op de soorten ontwikkelingssamenwerking, bekijken we wanneer noodhulp nodig en noemen we enkele succesverhalen. Uiteraard kijken we ook naar de steun die Nederland verleent aan de Derde Wereld en krijg je tips van wat jij zelf kunt doen. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 5

6 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen bij het thema Ontwikkelingssamenwerking Je kunt zo enkele hoofdvragen uit de millenniumdoelstellingen afleiden; soms lijken ze op elkaar, maar zijn ze anders geformuleerd, dat heeft te maken met het soort hoofdvragen dat je jezelf wilt stellen: Er zijn verschillende soorten hoofdvragen en onderzoeken: Beschrijvend: Je probeert een situatie te beschrijven. Vergelijkend: Je probeert overeenkomsten en verschillen te ontdekken. Verklarend: Je gaat antwoord geven op de vraag Hoe komt het dat? Waardebepalend: Je wilt een persoonlijk oordeel geven over het onderwerp. Voorspellend: Je gaat uitzoeken hoe het verder zal gaan met Probleemoplossend: Je wilt voorstellen doen om een probleem aan te pakken. Beschrijvend Welke soorten ontwikkelingssamenwerking zijn er? Gaat ontwikkeling van arme landen niet ten koste van het milieu? Vergelijkend In hoeverre kunnen we de Marshall-hulp die Nederland na de Tweede Wereldoorlog kreeg vergelijken met de ontwikkelingshulp die landen in de Derde Wereld van Nederland krijgen? Verklarend Hoe komt het dat zoveel mensen in de Derde Wereld elk jaar noodhulp nodig hebben? Hoe komt het dat vrouwen in de Derde Wereld veel minder makkelijk een lening van een bank kunnen krijgen dan mannen? Waardebepalend Wat vind ik ervan dat Nederland elk jaar 4 miljard euro aan ontwikkelingssamenwerking uitgeeft? VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 6

7 Voorspellend Zal het de VN lukken dat in 2015 duurzame ontwikkeling is opgenomen in ontwikkelingsplannen van alle landen? Anders geformuleerd: Het zal de VN wel/niet lukken dat in 2015 duurzame ontwikkeling is opgenomen in ontwikkelingsplannen van alle landen. Probleemoplossend Hoe bereiken we dat in 2015 duurzame ontwikkeling is opgenomen in ontwikkelingsplannen van alle landen? Je kunt ook heel andere hoofdvragen bedenken over schoon drinkwater aan de hand van de volgende vraagwoorden: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel? De hoofdvraag die je kiest is de vraag die de inhoud van je onderzoek bepaalt. De hoofdvraag moet in het kort samenvatten wat je wilt onderzoeken. Het antwoord is als het ware al de titel van je werkstuk. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 7

8 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen bij het thema Ontwikkelingssamenwerking Kun je het antwoord op je hoofdvraag beschouwen als de titel van je onderzoek, dan vormen de deel- of subvragen de hoofdstukken van je werkstuk. Ook voor de deelvragen kun je uitgaan van het rijtje vraagwoorden dat we op de vorige pagina al gegeven hebben: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel? We gaan niet alles voorkauwen, maar geven hieronder slechts enkele voorbeelden rond het vraagwoord welke. De deelvragen rond andere vraagwoorden kun je zelf wel bedenken. Welke? Welke oorzaken kun je aanwijzen voor het feit dat zoveel landen nog ontwikkelingssteun nodig hebben? Welke positieve gevolgen heeft ontwikkelingssamenwerking op het dagelijkse leven van mensen in derdewereldlanden? Welke mogelijke oplossingen zie jij voor ontwikkelingsproblemen van arme landen? Welke milieuproblemen hebben landen die zich aan het ontwikkelen zijn? Welke rol speelt Nederland in de internationale ontwikkelingssamenwerking? Welke relatie is er tussen het verstrekken van microkredieten en vrouwenemancipatie? VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 8

9 Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen Er is heel veel materiaal beschikbaar over ontwikkelingssamenwerking, maar het is niet altijd makkelijk te vinden. We geven hieronder enkele suggesties en verwijzen verder naar de website van het project ( waar je over ontwikkelingssamenwerking nog veel meer kunt vinden. Adressen Er zijn diverse organisaties die zich met ontwikkelingssamenwerking bezighouden: Unicef, het kinderfonds van de Verenigde Naties Postbus GP Den Haag Telefoon: Oxfam Novib Postbus GX Den Haag Telefoon: ICCO Postbus AD Zeist Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 9

10 Cordaid Postbus BK Den Haag Telefoon: Terre des Hommes Zoutmanstraat GS Den Haag Telefoon: Plan Nederland Van Boshuizenstraat BA Amsterdam Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 10

11 Hivos Postbus CG Den Haag Telefoon: Ook kun je met vragen en informatie over ontwikkelingssamenwerking terecht bij een van de 16 COSsen (Centra voor Internationale Samenwerking) in Nederland. Waar de dichtstbijzijnde COS is kun je navragen bij: COS Nederland Wijnstraat BV Dordrecht Telefoon: Je kunt ook bellen of schrijven naar het ministerie van Buitenlandse Zaken dat veel ontwikkelingsprojecten in de Derde Wereld steunt: Ministerie van Buitenlandse Zaken Dienst Ontwikkelingssamenwerking Postbus EB Den Haag Telefoon: knop Ontwikkelingssamenwerking VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 11

12 Literatuur Er zijn veel boeken over ontwikkelingssamenwerking te vinden. Bijvoorbeeld in de plaatselijke bibliotheek. We raden je aan om daar zeker eens te gaan kijken. Je vindt daar onder de term ontwikkelingswerkers ook verhalen van mensen die in een ontwikkelingsland in ontwikkelingsprojecten werken of gewerkt hebben. Vaak is ontwikkelingssamenwerking ook een onderdeel van een landbeschrijving (bijvoorbeeld in de Landenreeks van het KIT). Je kunt ook enkele jongerentijdschriften inkijken die over de Derde Wereld gaan, zoals de SamSam. Elk nummer van de SamSam er verschijnen er tien per jaar- gaat over een thema gekoppeld aan een land. Van Afghanistan (thema: weer spelen en naar school) tot Zuid-Afrika (thema: kansen voor kinderen in een gekleurd land ). De SamSam vind je in veel schoolmediatheken en bibliotheken (en anders kun je bellen naar ). Er zijn ook tijdschriften voor volwassenen als Internationale Samenwerking die regelmatig schrijven over ontwikkelingssamenwerking (het maartnummer van 2006 gaat onder meer in op wat jongeren van ontwikkelingssamenwerking vinden). Verder kunnen we je aanraden: Ontwikkelingssamenwerking Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus HK Nijmegen Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 12

13 Internet Ook op internet is de nodige informatie te vinden over ontwikkelingssamenwerking. We hebben een selectie gemaakt: Trailer van de komische speelfilm Ontwikkelingssamenwerking. The Movie die in 2006 in de bioscoop komt. 5D9DA6EF0BABX1X51384X47 Informatie over het Nederlandse ontwikkelingssamenwerkingsbeleid Samsam over ontwikkelingssamenwerking Wikipedia met een definitie en verschillende visies op ontwikkelingssamenwerking Schooltv over ontwikkelingssamenwerking VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 13

14 =236947&infoblok= Schooltv nogmaals over ontwikkelingssamenwerking 25 Wat is ontwikkelingssamenwerking? Voor 3/4 VMBO Rap 4 rights: bekende rappers bezoeken jongeren in ontwikkelingslanden Ali B. bezoekt voor MTV en Plan Nederland zeven ontwikkelingslanden 7DA7634DE43X3X64754X64&CMS_NOCOOKIES=YES Waarom interesseren jongeren zich niet voor ontwikkelingssamenwerking? Nationale Jeugdraad roept jongeren om zich in te zetten voor ontwikkelingssamenwerking Be globalicious voor een hongervrije wereld Het jongerenprogramma van Oikos Veel ontwikkelingsorganisaties op een rij gezet VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 14

15 Als je ontwikkelingssamenwerking invult bij de knop 'zoeken' op de Oxfam Novib-site je een groot aantal hits die verwijzen naar Oxfam Novibprojecten gericht op dit thema. TIP: Als je op internet zoekt op ontwikkelingssamenwerking vind je zo n twee miljoen hits! Beter kun je zoeken op een combinatie van ontwikkelingssamenwerking of ontwikkelingshulp en een bepaald land of in combinatie met millenniumdoelstellingen of millenniumverklaring. Bij deze werkbladen hoort ook een educatieve website waar je nog meer informatie over ontwikkelingssamenwerking voor je sectorwerkstuk kunt vinden. Kijk daarvoor op de website Illustratiemateriaal De makkelijkste manier om aan illustratiemateriaal te komen is uiteraard het internet. Je kunt op vele manieren naar plaatjes zoeken. Met Google gaat dat vaak het beste. Ga naar en klik op de knop afbeeldingen (in de adresbalk bovenin komt dan het volgende te staan: Ook hier geldt dat je gericht moet zoeken: ontwikkelingssamenwerking, ontwikkelingshulp of ontwikkelingsproject + een bepaald thema (zoals onderwijs), land (Bangladesh) of werelddeel (Afrika). N.B.: je mag niet zonder toestemming zomaar afbeeldingen gebruiken. Houd daar rekening mee. Er zijn ook diverse plaatjesbanken waar je gratis foto s vandaan kunt halen. Een hele goede voor illustratiemateriaal over de Derde Wereld is: M/MC Photoshare op Sommige plaatjes in dit pakket en op de website komen daar vandaan. De Europese Unie biedt ook veel foto s aan ( europeaid/library/regions_en.htm begeleid door een flitsend muziekje). Je kunt zoeken per regio (en daarbinnen weer op thema s). Een search op Africa/Caribbean/Pacific en Food Security (= Voedselveiligheid) bijvoorbeeld levert 19 foto s op, waaronder de foto op de volgende pagina: VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 15

16 Courtesy of EuropAid De koppeling met gastlessen Je kunt ook regelen dat er iemand die veel van ontwikkelingssamenwerking afweet je school bezoekt. Dat kan iemand zijn van (een lokale afdeling van) Unicef, Oxfam Novib, Cordaid, Plan Nederland of van een van de COSsen in jouw buurt. De adressen vind je op pagina Regel wel van tevoren met je leerkracht wanneer er iemand langs zou kunnen komen en bereid het bezoek goed voor. Bedenk van tevoren welke vragen je zou willen stellen. Misschien kun je die vragen van tevoren opsturen, zodat de gastdocent zich goed kan voorbereiden, maar verwacht niet dat die persoon antwoord op al je vragen zal hebben. Je zult toch echt ook zelf naar antwoorden moeten zoeken. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 16

17 Presentatievormen Het woord sectorwerkstuk kan je op het verkeerde been zetten. Werkstuk lijkt immers te verwijzen naar een schriftelijk verslag. Maar vergis je niet. De vorm waarin je de resultaten van je onderzoek kunt presenteren is geheel vrij. We geven hieronder een overzicht van mogelijke presentatievormen, zoveel mogelijk toegespitst op het thema (duurzame) ontwikkelingssamenwerking. De lijst is niet uitputtend, maar we komen wel een heel eind. Sommige vormen zijn makkelijker te realiseren dan andere. Een combinatie is natuurlijk ook mogelijk. Als je nog een briljant ander idee voor een presentatievorm hebt, mag je die natuurlijk ook gebruiken. Aan jou de keus. Collage + mondelinge toelichting Een goede collage is niet makkelijk te maken. Want je moet maar net de teksten en foto s vinden die precies aansluiten bij wat je wilt overbrengen. Als het om het ontwikkelingssamenwerking gaat zul je op zoek moeten naar krantenartikelen en webteksten die als ondersteuning van je mondelinge toelichting dienen. Bedenk van tevoren wat de boodschap is die je kwijt wilt en ga dan zoeken. Wat je niet kunt vinden voor je collage kun je verwerken in je mondelinge toelichting. Essay of artikel Een essay is een persoonlijk gekleurd verhaal. In een essay geef je je eigen mening over het onderwerp weer. Vind je bijvoorbeeld dat Nederland meer geld voor ontwikkelingssamenwerking moet uittrekken of moeten we juist de ontwikkelingssamenwerking afbouwen? Wat denk je van de streefresultaten die in de millenniumverklaring zijn genoemd? Een artikel is meer beschouwend, een neutraal verhaal dat je best mag toelichten met wat je er zelf van vindt, maar waarin je eigen mening niet het belangrijkste onderdeel is. Een artikel over (duurzame) ontwikkelingssamenwerking, bijvoorbeeld voor de schoolkrant, gaat vooral op de feiten in en heeft een logische opbouw (bijvoorbeeld: waarom geven we geld voor ontwikkelingssamenwerking, wat zijn de resultaten en hoe zou het anders kunnen?). Leidt ontwikkeling tot ontbossing? EuropAid VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 17

18 Geschreven verslag of werkstuk Een van de makkelijkste en meest voor de handliggende, maar daarom ook minst originele manier om de resultaten van je onderzoek te presenteren is een geschreven verslag of werkstuk. Maak van je hoofdvraag ( Gaat ontwikkeling van arme landen niet ten koste van het milieu? ) het centrale thema van je werkstuk en van de deelvragen ( Welke milieuproblemen hebben landen die zich aan het ontwikkelen zijn? ) de afzonderlijke hoofdstukken. Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs bij een rijtje tips voor een goed werkstuk. Fotocollage, fotopresentatie of fotoverslag Een foto zegt vaak meer dan duizend woorden. Als het gaat om een presentatie waarom foto s centraal staan, dan brengt het onderwerp Duurzame ontwikkelingssamenwerking beperkingen met zich mee. Je kunt niet even naar de Derde Wereld om foto s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto s van anderen. Op de pagina hiervoor hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto s vandaan kunt halen. Als je een vergelijking wilt maken tussen het dagelijks leven in een ander land en in Nederland, dan kun je het Nederlandse deel natuurlijk wel zelf fotograferen. Vuilnisbelt in Kazachstan Courtesy of EuropAid Hoorspel, rollenspel of toneelstuk In een hoorspel of toneelstuk kun je van alles over duurzame ontwikkelingssamenwerking kwijt. Je kunt naspelen hoe enkele kinderen wanhopig op zoek zijn naar een niet door afvallozingen vervuilde plek, je kunt doen alsof het 2015 is en dat je terugkijkt op de afgelopen 15 jaar waarin al dan niet succesvol geprobeerd is om ervoor te zorgen dat iedereen zich kon ontwikkelen zonder dat het milieu verpest werd, je kunt het zelfs absurdistisch maken door een zoektocht te organiseren naar de laatste schone plek op aarde, enz. enz. Schrijf wel alle rollen uit en oefen enkele keren van tevoren, voordat je het resultaat op de planken brengt. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 18

19 Maquette Een maquette ligt voor duurzame ontwikkelingssamenwerking in eerste instantie minder voor de hand, maar is wel degelijk mogelijk. Zo zou je een maquette van een dorp kunnen maken waarin je laat zien dat ontwikkeling (werken in een kleine fabriek bijvoorbeeld) en milieu (bijvoorbeeld door filters op de fabriekspijp die de afvalstoffen uit de lucht filteren) goed samen gaan. Mondelinge voordracht of spreekbeurt Een makkelijk lijkende presentatievorm is de mondelinge voordracht of spreekbeurt. Maar pas ook: het is moeilijker dan je denkt. Je moet niet alles van papier voorlezen, maar tegelijkertijd er wel voor zorgen dat je niets vergeet. Het voordeel van een spreekbeurt is natuurlijk dat je bijvoorbeeld vol vuur kunt vertellen over de vele manieren waarop mensen zich inzetten voor ontwikkeling al dan niet me hulp van buitenlandse donoren. Een ontwikkelingswerker aan het werk in een ziekenhuis in Midden- Amerika EuropAid Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs bij (onderin rechterscherm) een paar tips voor een goede spreekbeurt. Posterpresentatie of tentoonstelling Het verschil tussen een posterpresentatie of tentoonstelling en een fotopresentatie zit in de grootte van de foto s. Een tentoonstelling hang je op ooghoogte op zodat er meer mensen tegelijk naar kunnen kijken. Teksten zijn alleen bedoeld als ondersteuning van de foto s of posters. Voor de rest geldt hier hetzelfde als voor de fotoverslagen: je kunt niet even naar de Derde Wereld om foto s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto s van anderen. Eerder hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto s vandaan kunt halen. Als je een vergelijking wilt maken tussen het leven in een ander land en in Nederland, dan kun je het Nederlandse deel natuurlijk wel zelf fotograferen. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 19

20 Diapresentatie, videopresentatie of Powerpoint-presentatie Een presentatie met audiovisuele middelen is altijd een prettige vorm. Als het gaat om duurzame ontwikkelingssamenwerking heb je met dezelfde beperkingen te maken als bij fotopresentaties (zie hierboven). Het makkelijkst is dan nog een Powerpoint-presentatie. De fout die veel mensen hiermee maken is dat de vorm belangrijker wordt dan de inhoud. Je kunt een hele mooie gelikte presentatie maken waarvan je echter niets opsteekt. Zorg ervoor dat de inhoud het belangrijkst blijft. Reeks stellingen Je kunt je standpunt of je bevindingen over ontwikkelingssamenwerking ook toelichten aan de hand van een reeks stellingen. Het is echter niet makkelijk om goede stellingen te bedenken waarin je alles wat je kwijt wilt kunt stoppen. Stellingen zorgen er wel voor dat je een levendige discussie kunt bewerkstelligen. Voorbeeld van een stelling: Nederland moet nog meer geld aan ontwikkelingssamenwerking geven. Gastles Je kunt de stellingen van hierboven ook verwerken in een gastles die jij aan je medeleerlingen geeft. Maak een lesopzet voor 50 minuten en zet je klasgenoten aan het werk. Geef hen informatie (teksten, foto s) en laat hen antwoord geven op jouw vragen, opdrachten en bediscussieer met hen eventueel de stellingen die je bedacht hebt. Website Op Kennisnet vind je een handig hulpmiddel om een website te maken: de Websitemaker. Hiermee kun je al snel een simpele website in elkaar zetten. Je vindt het hulpmiddel op Wellicht kun je het maken van een website als afronding van je sectorwerkstuk tevens gebruiken als inzending voor de Thinkquest-wedstrijd (kijk daarvoor op de site: Een website over het ontwikkelingssamenwerking zal zeker tot de originele inzendingen behoren en je kunt er leuke prijzen mee winnen. Denk van tevoren goed na over wat je kwijt wilt op je website en hoe je je gegevens gaat presenteren. Houd er rekening mee dat internet een grafisch medium is; stel geen ellenlange teksten samen en zorg voor voldoende plaatsjes. Breng ook voldoende hyperlinks aan, bijvoorbeeld tussen je hoofdvraag en deelvragen. Als je externe links aanbrengt, controleer dan van tijd tot tijd of de links nog kloppen. Je kunt allerlei toeters en bellen in je website inbouwen (bijvoorbeeld met Flash), maar zorg ervoor dat de inhoud centraal blijft staan. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Ontwikkelingssamenwerking pag. 20

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Novib)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Novib) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS (Foto: Novib) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG (Foto: Rode Kruis Nederland) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW LEERLINGENMATERIAAL

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW LEERLINGENMATERIAAL VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW (Een twee-eiige tweeling (jongen (links) en meisje (rechts)) foto: Photoshare) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE LEERLINGENMATERIAAL. (foto: WHO/P. Virot)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE LEERLINGENMATERIAAL. (foto: WHO/P. Virot) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE (foto: WHO/P. Virot) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Photoshare/JHUCCP

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Photoshare/JHUCCP VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL Foto: Photoshare/JHUCCP LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK LEERLINGENMATERIAAL

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK LEERLINGENMATERIAAL VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK Foto: Photoshare LEERLINGENMATERIAAL VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Leven in een krottenwijk pag. 1 Toelichting op de opzet In de

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Panos)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Panos) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER (Foto: Panos) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Connect International

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Connect International VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER Foto: Connect International LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG LEERLINGENMATERIAAL ( UNFPA)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG LEERLINGENMATERIAAL ( UNFPA) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG ( UNFPA) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE?

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE? VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE? Europese Unie/Audiovisual Service Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je:

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE LEERLINGENMATERIAAL. ( Photoshare)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE LEERLINGENMATERIAAL. ( Photoshare) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE ( Photoshare) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN Europese Unie/DG ECHO/François Goemans Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf:

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf:

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN

VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN Colofon Auteur: Harry de Ridder Voor de uitvoering is het Centrum voor Mondiaal Onderwijs verantwoordelijk onder begeleiding van Will

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag De probleemstelling is eigenlijk het centrum waar het werkstuk om draait. Het is een precieze formulering van het onderwerp dat je onderzoekt. Omdat de probleemstelling

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 2013-2014

SECTORWERKSTUK 2013-2014 SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,

Nadere informatie

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB 1 Inleiding Een van de onderdelen van het schoolexamen van de gemengde en theoretische leerweg is het sectorwerkstuk. Hiermee kun je laten zien dat je in

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Wat is een sectorwerkstuk?

Wat is een sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 MAVO

Beroepenwerkstuk 3 MAVO Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2015 2016 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan

Nadere informatie

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn. Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekreclame

Uitleg boekverslag en boekreclame Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag

Nadere informatie

Werkstukken maken op PCBO-Het Mozaiek Groep 6

Werkstukken maken op PCBO-Het Mozaiek Groep 6 We gaan een werkstuk maken en je mag het helemaal zelf doen. Het is helemaal jouw eigen werkstuk. Maar om je even goed op weg te helpen hebben we hieronder alle stapjes even op een rij gezet. Wat moet

Nadere informatie

Spreekbeurt, en werkstuk

Spreekbeurt, en werkstuk Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor?

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Het maken van een spreekbeurt is eigenlijk niets anders dan het schrijven van een informatieve tekst (weettekst). Het is daarom handig om net zo te werk te gaan als

Nadere informatie

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids?

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? WERKBOEK WIKIKIDS Welkom bij het werkboek van WikiKids. In dit werkboek staan opdrachten waarmee je stap voor stap leert werken met WikiKids. Er staan 15 opdrachten

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën 8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een sectorwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een sectorwerkstuk

Nadere informatie

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je sectorwerkstuk? Dan is het misschien interessant voor je. Sectoren Volg je de sector Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan kijken we vooral naar de

Nadere informatie

SECTORPROJECT 4 VMBO - T

SECTORPROJECT 4 VMBO - T SECTORPROJECT 4 VMBO - T 2016-2017 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORPROJECT VOOR 4 VMBO-T Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

Werkwijzer Verslagkring:

Werkwijzer Verslagkring: Werkwijzer Verslagkring: 1. Je maakt een tweetal. 2. Met zijn tweeën kies je een onderwerp, waarin jullie je willen verdiepen en waarover jullie meer willen weten. 3. Samen ga je op zoek naar informatie

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider:

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider: 2016-2017 mavo 4 Leerlingen Namen:... Begeleider:... Sectorwerkstuk Logboek Inhoud 1. Spelregels 3 2. Afspraken 4 3. Tijdpad 5 4. Afsprakenlijst 6 5. Planning 7, 8, 9 6. Activiteitenweek 9 7. Het verslag

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL:

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL: Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Alle leerlingen van het vmbo theoretische leerweg zijn verplicht een sectorproject te doen als onderdeel van het schoolexamen. Met een sectorproject

Nadere informatie

MINDER ARMOEDE MILLENNIUMDOEL 1. Beantwoord de volgende vragen en gebruik daarbij de kaart MINDER ARMOEDE.

MINDER ARMOEDE MILLENNIUMDOEL 1. Beantwoord de volgende vragen en gebruik daarbij de kaart MINDER ARMOEDE. MILLENNIUMDOEL 1 MINDER ARMOEDE kaart MINDER ARMOEDE. 1. Wat betekent de extreme armoedegrens? 2. In welk werelddeel liggen de meeste landen waar mensen onder de armoedegrens van 1,25 dollar per dag leven?

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Hoe maak ik een Spreekbeurt?

Hoe maak ik een Spreekbeurt? Hoe maak ik een Spreekbeurt? Stap 1: Kies een onderwerp. Voordat je kunt beginnen met het maken van een spreekbeurt, moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Het hoeft niet perse een hobby van je te zijn,

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Stappenplan voor een onderzoek

Stappenplan voor een onderzoek Stappenplan voor een onderzoek Stap 1: Onderwerp * A) Kies een onderwerp Denk bij het kiezen van een onderwerp aan de volgende punten: - vind ik het onderwerp interessant - zijn er genoeg bronnen over

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen?

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? In groep 5-6 nemen kinderen steeds vaker werk mee naar huis. Vaak vinden kinderen het leuk om thuis aan schooldingen

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORWERKSTUK VOOR 4 VMBO Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

5 manieren om Samsam te gebruiken

5 manieren om Samsam te gebruiken Vraag de leerlingen waarom dit zeepje de vorm van een waterdruppel heeft.* Vertel dat handen wassen de makkelijkste manier is om te voorkomen dat bacteriën en ziektes zich verspreiden. Kinderen die regelmatig

Nadere informatie

Wat is een sectorwerkstuk?

Wat is een sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema

Nadere informatie

Nederlands in Uitvoering

Nederlands in Uitvoering Nederlands in Uitvoering Leerjaar 1 Toekomst Een interview houden Algemene modulegegevens Leerjaar: 1 Taaltaak: Een interview houden Thema: Toekomst Leerstijlvariant: BEKIJK - DENK - DOE - ERVAAR Beschrijving

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk?

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Je gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in een

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Aan het eind van de komende 2 weken lever

Nadere informatie

informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool

informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool Spreekbeurt voor een huis Leuk dat je dit pakketje van onze website hebt gedownload! Ga je een spreekbeurt houden over het werk van Wereldfoundation?

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Een spreekbeurt houden

Een spreekbeurt houden Een spreekbeurt houden Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je wilt dat nu juist gaan onderzoeken! Ga vervolgens

Nadere informatie

Banger voor spinnen dan voor terreur.

Banger voor spinnen dan voor terreur. Opdracht 1 (tweetal): Voorspellen wat je gaat lezen 1. Lees de uitleg in het blokje hieronder. Uitleg Tijdens het lezen van een tekst zijn je hersenen hard aan het werk! Ze proberen de informatie uit de

Nadere informatie

Help, ik moet een werkstuk maken!

Help, ik moet een werkstuk maken! Help, ik moet een werkstuk maken! Je gaat de komende tijd bezig met het maken van een werkstuk. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp?

Nadere informatie

Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar

Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar TIPS EN IDEEËN VOOR JE WERKSTUK OF SPREEKBEURT Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar ook om je tanden mee te poetsen of om mee te koken. Kraanwater is gezond, duurzaam

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Antoniusschool Groep 7/8 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding:

Nadere informatie

Expeditie M&M. Microkredieten. lesbrief. ontdek avontuurlijk leren. Foto: Roel Burgler / Hollandse Hoogte

Expeditie M&M. Microkredieten. lesbrief. ontdek avontuurlijk leren. Foto: Roel Burgler / Hollandse Hoogte Expeditie M&M ontdek avontuurlijk leren lesbrief Foto: Roel Burgler / Hollandse Hoogte VMBO Microkredieten Expeditie M&M Inleiding Wat heb je nodig als je een bedrijf wilt beginnen? Geld! Meestal moet

Nadere informatie

Werken aan de Wereld Lessenserie 2013 Niveau 2 en 3

Werken aan de Wereld Lessenserie 2013 Niveau 2 en 3 Werken aan de Wereld Lessenserie 2013 Niveau 2 en 3 Wereldburgerschap Wat kun jij als mbo-student doen voor de wereld buiten je dorp, stad of land? En wat kan de wereld voor jou doen privé en professioneel?

Nadere informatie

HANDLEIDING SECTORWERKSTUK. Naam: Klas: Begeleider: Sectorwerkstuk 2015 2016 Pagina 1 1

HANDLEIDING SECTORWERKSTUK. Naam: Klas: Begeleider: Sectorwerkstuk 2015 2016 Pagina 1 1 HANDLEIDING SECTORWERKSTUK Naam: Klas: Begeleider: Sectorwerkstuk 2015 2016 Pagina 1 1 - INHOUDSOPGAVE - -------------------- Uitleg & Theorie -------------------- Stappenplan sectorwerkstuk 3 FASE 1:

Nadere informatie

LinkedIn Profiel Checklist

LinkedIn Profiel Checklist LinkedIn Profiel Checklist STAP 1: ALL-STAR Een 100% profiel is volgens LinkedIn niet mogelijk. Er is altijd wel wat te verbeteren. Het niveau wat je kan bereiken is All-Star (of Zeer deskundig in het

Nadere informatie

Stap 4: Indeling maken

Stap 4: Indeling maken Stap 1: Het kiezen van een onderwerp Kies een onderwerp dat je aanspreekt of waar je veel van af weet of waar je graag meer over te weten wilt komen. Klaar? Kleur vakje 1 van het stappenblad. Stap 2: Materiaal

Nadere informatie

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 R.K. Basisschool De Vlinder RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 GOEDE STUDIEGEWOONTEN Bij goed studeren (leren) of huiswerk maken

Nadere informatie

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt.

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Om het overzichtelijk te maken, hebben we onder elk onderdeel een afvinklijstje

Nadere informatie

Je gedachten gestructureerd op papier

Je gedachten gestructureerd op papier Online training: Je gedachten gestructureerd op papier Start: 14 september 2015 Een online programma, mét coaching, voor ondernemers en werknemers Voor als je logisch opgebouwde teksten wil leren schrijven,

Nadere informatie

McCaesar Plusopdracht brugklas

McCaesar Plusopdracht brugklas McCaesar Plusopdracht brugklas Algemene gegevens Titel: McCaesar Thema: Oudheid. Niveau: VWO 1. Aantal lessen: 28 (maximaal). Ontworpen door: H. Koffijberg, 2013 Leerinhoud en hoofdopdracht Je bent één

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

Hoe maak je een werkstuk?

Hoe maak je een werkstuk? Hoe maak je een werkstuk? Je gaat een werkstuk maken. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp? Op deze vragen en nog vele anderen krijg

Nadere informatie

JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935

JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935 1 VIDEO/FILM Maak een video over jouw buren of buurt over de tijd van ongeveer 1930-1935. Enkele ideeën: Interview met buurtbewoner Misschien wonen er nog wel mensen in jouw buurt die je kunt interviewen

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2012-2013

Sectorwerkstuk 2012-2013 Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

Gedichtendag 2012 Stroom. Naar aanleiding van de gedichtendag op 26 januari 2012. Leerkracht: Cara Figoureux Nederlands

Gedichtendag 2012 Stroom. Naar aanleiding van de gedichtendag op 26 januari 2012. Leerkracht: Cara Figoureux Nederlands Gedichtendag 2012 Stroom Naar aanleiding van de gedichtendag op 26 januari 2012 Leerkracht: Cara Figoureux Nederlands Vooropdracht Open het internet en ga naar google 1. Open google afbeeldingen en zoek

Nadere informatie

Logboek Mijn profielwerkstuk

Logboek Mijn profielwerkstuk Logboek Mijn profielwerkstuk naam: profiel: O Techniek O Zorg & welzijn O Economie O Landbouw Begeleider(s): belangrijke dag - Waar/uur Woensdag 12 december 2018 Presentatieavond 4T Albert Verweylaan 19.00-21.00

Nadere informatie

Mijn profielwerkstuk

Mijn profielwerkstuk HANDLEIDING voor begeleiders & leerlingen bij Mijn profielwerkstuk 10 stappen bij het maken van het profielwerkstuk 1 September 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Profielwerkstuk 4 3 Het stappen plan voor

Nadere informatie

Een werkstuk maken Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je

Een werkstuk maken Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je Een werkstuk maken Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je wilt dat nu juist gaan onderzoeken! Ga vervolgens op

Nadere informatie

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de afgelopen weken hebben we veel teksten gelezen. Deze teksten hebben we samengevat, we hebben vragen erbij gesteld, gekeken

Nadere informatie

werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen?

werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen? werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen? Noteer ook 2 reservekeuzen: 1. 2. 1. Wat weet je al van dit beroep? Schrijf het

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Opdracht 4 Stappenplan 4 Logboek 8 Overzicht van taken 9 Langetermijnplanning 10 Overzicht informatiebronnen profielkeuze 13 2 INLEIDING

Nadere informatie

Kinderzwerfboek laat alle kinderen lezen

Kinderzwerfboek laat alle kinderen lezen Kinderzwerfboek laat alle kinderen lezen Lezen is heel erg belangrijk voor je ontwikkeling. Kinderen die lezen, gaan gemiddeld drie jaar langer naar school. Hierdoor hebben ze later meer kans op een goede

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

Opdracht zoeken en vinden van informatie

Opdracht zoeken en vinden van informatie Opdracht zoeken en vinden van informatie Opdracht 1, zoekvraag bepalen: Voordat je informatie gaat zoeken, is het handig om eerst je zoekvraag te bepalen. Anders krijg je veel informatie waar je niets

Nadere informatie

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje AFVAL Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg

Nadere informatie

Hoe maak ik een werkstuk?

Hoe maak ik een werkstuk? Hoe maak ik een werkstuk? Stap 1: Onderwerp en vraag Voordat je kunt beginnen met het maken van een werkstuk, moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Als je een onderwerp hebt gekozen ga je bedenken wat

Nadere informatie

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk?

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Jij gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in

Nadere informatie

Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika

Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika Welk gebied heb je gekozen? Het gekozen thema voor horizon verbreden is Zuid-Afrika. Ik ben zelf 4 keer in Zuid-Afrika geweest voor vrijwilligerswerk en ga

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Na de PWS-weken lever je een geschreven werkstuk

Nadere informatie

JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935

JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935 JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935 1 Wat moet je doen? 1. Maak een presentatie over hoe jouw buurt er omstreeks 1935 uitzag of over de mensen die in die tijd in jouw buurt leefden. Wat kun je te weten komen

Nadere informatie

Hoe schrijf ik een artikel?

Hoe schrijf ik een artikel? Hoe schrijf ik een artikel? Gebruiksaanwijzing in 7 stappen Vondelschool, januari 2013 Hoe schrijf ik een artikel? Bij het schrijven van een artikel werk je aan een informatieve tekst (weettekst). Dit

Nadere informatie

Leren als een expert!

Leren als een expert! Leren als een expert! Welk vak vind jij lastig? Wiskunde, of juist Frans? Ken je iemand die heel goed is in dat vak? En heb je wel eens aan diegene gevraagd hoe hij/zij voor dat vak leert? Als je dat weet,

Nadere informatie

Het Sectorwerkstuk 2015-2016

Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Inhoud Inleiding... 3 Het Sectorwerkstuk... 4 De opbouw... 4 De voorbereiding... 5 Het onderzoek... 6 De verwerking... 7 De presentatie... 7 Het filmpje... 7 Het werkstuk...

Nadere informatie