VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie"

Transcriptie

1 VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN HET MILIEU Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL

2 Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De hot issues van de Europese Unie Presentatievormen in zijn algemeenheid In de afzonderlijke thematische modules vind je per thema: Toelichting op het thema uit de reeks hot issues van de Europese Unie Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor literatuur, illustratiemateriaal, websites, adressen, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema Voor een goed opgezet sectorwerkstuk moet je beide onderdelen bestuderen. De volgorde die je het beste kunt aanhouden is: Basismodule: Basismodule: Thematische module: Thematische module: Thematische module: Thematische module: Thematische module: OF: Basismodule: Vooraf: Stappenplan De hot issues van de Europese Unie Toelichting op het thema uit de hot issues Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema Presentatievormen in zijn algemeenheid Verder raden we je een bezoek aan de website aan. Je vindt daar alle onderdelen van de modules, met links naar alle in de tekst genoemde websites. Verder vind je daar over de verschillende thema s veel achtergrondinformatie die je kunt gebruiken voor de inhoud van je sectorwerkstuk. En als je geen zin meer hebt in het werken aan je sectorwerkstuk, kun je daar ook terecht voor een online spelletje, quiz of kruiswoordpuzzel. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 2

3 Inhoudsopgave Leerlingenmateriaal Toelichting op het thema Europa en het milieu pag. 4 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen pag. 8 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen pag. 10 Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen pag. 11 Presentatievormen pag. 18 VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 3

4 Toelichting op het thema Europa en het milieu De meeste milieuproblemen zijn grensoverschrijdend. Zo zorgen Nederlandse bedrijven en het Nederlandse wegverkeer voor luchtvervuiling, die grotendeels neerslaat in onze buurlanden. Andersom werkt het ook: als de wind uit het oosten komt, waait de luchtvervuiling van het Ruhrgebied in Duitsland naar ons land. Nederland heeft ook te maken met rivierwater uit de Maas en de Rijn, dat vervuild is door industrieën in België, Duitsland en Frankrijk. En de uitstoot van broeikasgassen en ozonlaagafbrekende gassen in Nederland en andere Europese landen zorgen voor problemen die wereldwijde gevolgen hebben. De Europese Unie zag al vrij vroeg in dat een gemeenschappelijke aanpak van milieuproblemen noodzakelijk was om lucht en water binnen Europa zo schoon mogelijk te houden. Het Europese milieubeleid bestaat sinds 1972, toen de Europese Commissie het eerste Milieu Actieprogramma lanceerde. Inmiddels wordt een belangrijk deel van de Nederlandse milieuwetten bepaald door Europese milieurichtlijnen. Schoon water wijst op een schoon milieu Het huidige, zesde Milieu Actieprogramma voor spitst zich onder andere toe op klimaatverandering, op milieu en gezondheid, op beter beheer van natuurlijke energiebronnen en op afvalstoffen. We laten deze kernpunten een voor een de revue passeren. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 4

5 Klimaatverandering Het Milieu Actieprogramma streeft ernaar om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen op het niveau waarop geen kunstmatige (= door de mens veroorzaakte) veranderingen van het klimaat worden veroorzaakt. Dat betekent ondermeer dat dieselauto s roetfilters moeten hebben, dat auto s alleen nog maar ongelode benzine kunnen tanken en dat fabrieken niet zomaar schadelijke stoffen mogen uitstoten. Een roetfilter voor een dieselauto Milieu en gezondheid Milieuvervuiling is niet alleen slecht voor het milieu, maar ook voor onze gezondheid. Ga maar eens een kwartiertje lang benzinedampen staan inademen op een drukke weg. Tien tegen een dat je je daarna niet zo lekker voelt. Benzinedampen kun je zien en ruiken. Maar fijnstof niet. Fijnstof zit in de lucht in de vorm van miniscule kleine druppeltjes (veel kleiner dan je met het blote oog kunt zien). Inademing daarvan leidt elk jaar tot honderden doden in Nederland. Om fijnstof tegen te gaan heeft de EU allerlei maatregelen genomen. Bijvoorbeeld het stilleggen van de bouw van nieuwe snelwegen als de norm voor fijnstof driegt te worden overschreden. Ook de aanleg van gebouwen kan worden stilgelegd VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 5

6 Energie De Europese Unie is een van de grootste energiegebruikers van de wereld. Alleen de Verenigde Staten gebruiken meer energie. De hoeveelheid energie is echter niet eindig. Bovendien is Europa voor een groot deel afhankelijk van energie uit het buitenland, van olie- en gasleverende landen uit het Midden-Oosten en Rusland. Toen er een conflict was tussen Georgië en Rusland, werd de gaskraan dichtgedraaid en zaten sommige inwoners van EU-landen in de kou. Een EU-campagne voor zuiniger energiegebruik De EU wil die afhankelijkheid terugdringen door meer alternatieve energiebronnen te gaan gebruiken (zoals zon, wind en waterkracht). Ook wil de EU meer energiezuinige huizen bouwen en meer energiezuinige apparaten gebruiken. Velden met zonnepanelen in Portugal VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 6

7 Afval De afvalberg in Europa groeit en groeit. Elk jaar gooien we meer afval weg. Waar blijven we ermee? Griekenland gooide een groot deel van haar chemisch afval gewoon op een afvalberg op het eiland Kreta. De EU heeft daar ingegrepen en Griekenland veroordeeld tot een boete van euro voor elke dag dat het de afvalberg niet zou opruimen. De afvalberg groeit Zo ver hoeft het meestal niet te komen. De EU-landen zijn zich goed bewust van het afvalprobleem. De EU heeft maatregelen genomen om de afvalberg te verminderen en de EU-landen hebben die maatregelen in hun wetten overgenomen. De EU zet vooral in op hergebruik van materialen. Autowrakken bijvoorbeeld worden tegenwoordig zoveel mogelijk gedemonteerd en de materialen worden opnieuw gebruikt. Elektrische apparaten kunnen worden ingeleverd en belanden niet meer in de vuilniszak. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 7

8 Tot zover de theorie. Maar wat komt er van die mooie voornemens terecht? Aan jou om dat te onderzoeken. Er zijn verschillende vragen die je jezelf naar aanleiding van bovenstaand verhaal kunt stellen, bijvoorbeeld: 1. Wat doet de EU allemaal om klimaatverandering tegen te gaan? 2. Waarom is fijnstof schadelijk voor onze gezondheid? 3. Wat kunnen we doen om de inlevering van afgedankte elektrische apparaten te verbeteren? 4. Nederlanders zijn wereldkampioen glas-in-glasbak-gooien. Wat kan de EU doen om andere landen op ons niveau te krijgen? 5. Wat kunnen we in Europa nog meer doen om de afvalberg te verminderen? 6. Doet de Europese Unie wel genoeg om het milieu te redden? Deze vragen zouden een goed startpunt kunnen zijn voor je sectorwerkstuk. Antwoorden op die vragen kun je onder andere vinden op de website van het project: Daar vind je teksten over die uitgebreider ingaan op klimaatverandering, op alternatieve energiebronnen en zuiniger omgaan met energie, over handel in vervuiling, over fijnstof en over hergebruik. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 8

9 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen bij het thema Europa en het milieu Je kunt altijd enkele hoofdvragen uit het gekozen onderwerp afleiden; soms lijken ze op elkaar, maar zijn ze anders geformuleerd, dat heeft te maken met het soort hoofdvragen dat je jezelf wilt stellen: Er zijn verschillende soorten hoofdvragen en onderzoeken: Beschrijvend: Je probeert een situatie te beschrijven. Vergelijkend: Je probeert overeenkomsten en verschillen te ontdekken. Verklarend: Je gaat antwoord geven op de vraag Hoe komt het dat? Waardebepalend: Je wilt een persoonlijk oordeel geven over het onderwerp. Voorspellend: Je gaat uitzoeken hoe het verder zal gaan met Probleemoplossend: Je wilt voorstellen doen om een probleem aan te pakken. Beschrijvend Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering? Wat zijn alternatieve energiebronnen (en waarom heten ze zo)? Wat is emissiehandel? Wat houdt een verwijderingsbijdrage in? Vergelijkend Hoe streng is het milieubeleid van de Europese Unie in vergelijking met andere landen (bijvoorbeeld met de VS of China)? Verklarend Waarom staat klimaatverandering zo in de belangstelling? Waarom zijn alternatieve energiebronnen beter voor het milieu? Waarom moeten we zuiniger met energie omspringen? Waarom is fijnstof zo gevaarlijk? VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 9

10 Waardebepalend Wat vind ik ervan dat de Europese Unie strenge milieuwetten heeft? Wat vind ik van het Europese energielabel? Wat vind ik van de handel in emissierechten (= het recht om vervuilende stoffen uit te stoten)? Voorspellend Zal het de EU lukken om de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 20% te verlagen of niet? Anders gezegd: Het zal de EU wel/niet lukken om de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 20% te verlagen. Probleemoplossend Hoe bereiken we dat nog meer mensen in de EU in hun dagelijks leven rekening houden met het milieu? Je kunt ook heel andere hoofdvragen bedenken over Europa en het milieu aan de hand van de volgende vraagwoorden: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel? De hoofdvraag die je kiest is de vraag die de inhoud van je onderzoek bepaalt. De hoofdvraag moet in het kort samenvatten wat je wilt onderzoeken. Het antwoord is als het ware al de titel van je werkstuk. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 10

11 Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen bij het thema Europa en het milieu Kun je het antwoord op je hoofdvraag beschouwen als de titel van je onderzoek, dan vormen de deel- of subvragen de hoofdstukken van je werkstuk. Ook voor de deelvragen kun je uitgaan van het rijtje vraagwoorden dat we op de vorige pagina al gegeven hebben: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel? We gaan niet alles voorkauwen, maar geven hieronder slechts enkele voorbeelden rond het vraagwoord waarom. De deelvragen rond andere vraagwoorden kun je zelf wel bedenken. Waarom? Waarom klagen zoveel mensen over de milieumaatregelen van de Europese Unie? Waarom wil de EU de uitstoot van broeikasgassen nog verder terugdringen dan ze volgens internationale afspraken verplicht is? Waarom zijn veel Europeanen tegen kernenergie terwijl dit toch door deskundigen als schone brandstof wordt gezien? Waarom rijdt nog niet iedereen in een elektrische auto, wetende dat deze auto geen luchtvervuiling oplevert? Waarom zijn milieuorganisaties tegen de handel in emissierechten? VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 11

12 Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen Er is heel veel materiaal beschikbaar over Europa en het milieu, maar het is niet altijd makkelijk te vinden. We geven hieronder enkele suggesties en verwijzen verder naar de website van het project ( waar je over vluchtelingen nog veel meer kunt vinden. Adressen Er zijn diverse organisaties die zich met de milieuproblematiek bezighouden: Stichting Natuur en Milieu Postbus BN Utrecht Telefoon formulier: Milieudefensie Postbus GD Amsterdam Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 12

13 Greenpeace Postbus AS Amsterdam Telefoon: De Kleine Aarde Het Klaverblad TV Boxtel Telefoon: Wereld Natuur Fonds Postbus AA Zeist Telefoon: formulier: contactformulier.cfm VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 13

14 Europees Milieu Agentschap Kongens Nytorv Kopenhagen K Denemarken Ministerie van VROM Rijnstraat XP Den Haag Telefoon: formulier: Je kunt ook bellen of schrijven naar het ministerie van Buitenlandse Zaken dat veel projecten en informatie over Europese samenwerking heeft: Ministerie van Buitenlandse Zaken Postbus EB Den Haag Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 14

15 Literatuur Er zijn veel artikelen en boeken over Europa en het milieu te vinden. Bijvoorbeeld in de plaatselijke bibliotheek. We raden je aan om daar zeker eens te gaan kijken. Je kunt ook enkele jongerentijdschriften inkijken die over de Derde Wereld gaan, zoals de SamSam. De SamSam vind je in veel schoolmediatheken en bibliotheken (en anders kun je bellen naar ). Er zijn ook tijdschriften voor volwassenen als 'Internationale Samenwerking' die regelmatig schrijven over vluchtelingen. Verder kunnen we je aanraden: Jij en het klimaat Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus HK Nijmegen Telefoon: Afval Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus HK Nijmegen Telefoon: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 15

16 Internet Ook op internet is de nodige informatie over Europa en het milieu te vinden. We hebben een selectie gemaakt: Wat doet de EU aan milieubescherming? Overzicht van de activiteiten van de EU voor het milieu Milieubeleid van de EU in vogelvlucht news%5d=343771&tx_ttnews%5bbackpid%5d=842&chash=e7c217f869 Het is slecht gesteld met het milieu in Europa Het milieu in Europa boekt weinig vooruitgang Artikelen over milieu in Europa Europa nog te lief voor de luchtvaartsector VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 16

17 Jongerenwebsite van de Europese Commissaris van milieu Jongerenwebsite van de EU over klimaatverandering Animatiefilm: Ook jij kunt onze planeet redden TIP: Als je op internet zoekt op Europa + milieu vind je meer dan twee-en-een-half miljoen miljoen hits! Als je zoekt op Europese Unie + milieu vind je meer dan achthonderdduizend hits. Beter kun je zoeken op een combinatie van deze termen en een bepaald land of in combinatie met een speciale zoekterm als klimaatverandering of luchtvervuiling. Bij deze werkbladen hoort ook een educatieve website waar je nog meer informatie over Europa en het milieu voor je sectorwerkstuk kunt vinden. Kijk daarvoor op de website VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 17

18 Illustratiemateriaal De makkelijkste manier om aan illustratiemateriaal te komen is uiteraard het internet. Je kunt op vele manieren naar plaatjes zoeken. Met Google gaat dat vaak het beste. Ga naar en klik op de knop afbeeldingen (in de adresbalk bovenin komt dan het volgende te staan: N.B.: je mag niet zonder toestemming zomaar afbeeldingen gebruiken. Houd daar rekening mee. De Europese Unie biedt ook veel foto s aan. Bijvoorbeeld op photo/index_en.cfm. Dit is een algemene plaatjesbank over allerlei onderwerpen. Je moet wel eerst inloggen voordat je foto s kunt downloaden, maar je kunt gratis een inlognaam met wachtwoord krijgen. Veel afbeeldingen in dit pakket komen van deze site. Koppeling met gastlessen Je kunt ook regelen dat er iemand die veel van het milieu afweet je school bezoekt. Dat kan iemand zijn van een milieuorganisatie, Milieudefensie, Stichting Natuur en Milieu, of een lokale milieuorganisatie. De adressen vind je op pagina Regel wel van tevoren met je leerkracht wanneer er iemand langs zou kunnen komen en bereid het bezoek goed voor. Bedenk van tevoren welke vragen je zou willen stellen. Misschien kun je die vragen van tevoren opsturen, zodat de gastdocent zich goed kan voorbereiden, maar verwacht niet dat die persoon antwoord op al je vragen zal hebben. Je zult toch echt ook zelf naar antwoorden moeten zoeken. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 18

19 Presentatievormen Het woord sectorwerkstuk kan je op het verkeerde been zetten. Werkstuk lijkt immers te verwijzen naar een schriftelijk verslag. Maar vergis je niet. De vorm waarin je de resultaten van je onderzoek kunt presenteren is geheel vrij. We geven hieronder een overzicht van mogelijke presentatievormen, zoveel mogelijk toegespitst op het thema Europa en het milieu. De lijst is niet uitputtend, maar we komen wel een heel eind. Sommige vormen zijn makkelijker te realiseren dan andere. Een combinatie is natuurlijk ook mogelijk. Als je nog een briljant ander idee voor een presentatievorm hebt, mag je die natuurlijk ook gebruiken. Aan jou de keus. Collage + mondelinge toelichting Een goede collage is niet makkelijk te maken. Want je moet maar net de teksten en foto s vinden die precies aansluiten bij wat je wilt overbrengen. Als het om Europa en het milieu gaat zul je op zoek moeten naar krantenartikelen en webteksten die als ondersteuning van je mondelinge toelichting dienen. Bedenk van tevoren wat de boodschap is die je kwijt wilt en ga dan zoeken. Wat je niet kunt vinden voor je collage kun je verwerken in je mondelinge toelichting. Essay of artikel Een essay is een persoonlijk gekleurd verhaal. In een essay geef je je eigen mening over het onderwerp weer. Vind je bijvoorbeeld dat de milieuwetten in Europa streng genoeg zijn of moeten we er nog veel harder aan trekken? Een artikel is meer beschouwend, een neutraal verhaal dat je best mag toelichten met wat je er zelf van vindt, maar waarin je eigen mening niet het belangrijkste onderdeel is. Een artikel over milieu in Europa, bijvoorbeeld voor de schoolkrant, gaat vooral op de feiten in en heeft een logische opbouw (bijvoorbeeld: wat is CO 2 -uitstoot, waardoor stijgt die uitstoot, wat zijn de gevolgen van die uitstoot en wat kunnen we er in de EU tegen doen?). VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 19

20 Geschreven verslag of werkstuk Een van de makkelijkste en meest voor de handliggende, maar daarom ook minst originele manier om de resultaten van je onderzoek te presenteren is een geschreven verslag of werkstuk. Maak van je hoofdvraag ( Hoe bereiken we dat meer mensen in de EU in hun dagelijks leven rekening houden met het milieu? ) het centrale thema van je werkstuk en van de deelvragen ( Waarom rijdt nog iedereen in een elektrische auto, die geen luchtvervuiling veroorzaakt? ) de afzonderlijke hoofdstukken. Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs bij een rijtje tips voor een goed werkstuk. Fotocollage, fotopresentatie of fotoverslag Een foto zegt vaak meer dan duizend woorden. Als het gaat om een presentatie waarom foto s centraal staan, dan brengt het onderwerp milieu beperkingen met zich mee. Je kunt niet alle milieuonderwerpen zelf fotograferen, zeker niet als het om situaties in het buitenland gaat (zoals de velden met zonnepanelen in Spanje en Portugal). Je bent dus afhankelijk van Afval op een camping in Nederland foto s van anderen. Op de pagina hiervoor hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto s vandaan kunt halen. Milieusituaties in Nederland kun je natuurlijk wel zelf fotograferen. Hoorspel, rollenspel of toneelstuk In een hoorspel of toneelstuk kun je van alles over de Europa en het milieu kwijt. Je kunt naspelen hoe enkele wanhopige automobilisten hun auto moeten laten staan omdat er teveel fijnstof in de lucht is, je kunt een dialoog tussen een winkelier en iemand die een afgedankt elektrisch apparaat wil inleveren uitschrijven, je kunt het zelfs absurdistisch maken door een ijsbeer op te voeren die bij de EU verhaal komt halen waarom zijn ijsschots door de temperatuurstijging gekrompen is, enz. enz. Schrijf wel alle rollen uit en oefen enkele keren van tevoren, voordat je het resultaat op de planken brengt. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 20

21 Maquette Een maquette ligt voor 'Milieu' in eerste instantie minder voor de hand, maar is wel degelijk mogelijk. Zo zou je een maquette van een milieuvriendelijke woonwijk kunnen maken (hoe die volgens jou eruit zou moeten zien) of van een zeer energiezuinig huis. Mondelinge voordracht of spreekbeurt Een makkelijk lijkende presentatievorm is de mondelinge voordracht of spreekbeurt. Maar pas ook: het is moeilijker dan je denkt. Je moet niet alles van papier voorlezen, maar tegelijkertijd er wel voor zorgen dat je niets vergeet. Het voordeel van een spreekbeurt is natuurlijk dat je bijvoorbeeld vol vuur kunt vertellen over manier waarop scholieren zich in zouden kunnen zetten voor een beter milieu of over de voordelen van het scheiden van afval. Je vindt op de website een paar tips voor een goede spreekbeurt. Posterpresentatie of tentoonstelling Het verschil tussen een posterpresentatie of tentoonstelling en een fotopresentatie zit in de grootte van de foto s. Een tentoonstelling hang je op ooghoogte op zodat er meer mensen tegelijk naar kunnen kijken. Teksten zijn alleen bedoeld als ondersteuning van de foto s of posters. Voor de rest geldt hier hetzelfde als voor de fotoverslagen: je kunt niet even naar het buitenland om foto s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto s van anderen. Eerder hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto s vandaan kunt halen. Als je bijvoorbeeld een vergelijking wilt maken tussen glas scheiden en de glasbak in Nederland en in een ander EU-land, kun je het Nederlandse deel zelf fotograferen. Een Spaanse glasbak en een Nederlandse. Zie jij het grote verschil? VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 21

22 Diapresentatie, videopresentatie of Powerpoint-presentatie Een presentatie met audiovisuele middelen is altijd een prettige vorm. Als het gaat om de Europa en het milieu heb je met dezelfde beperkingen te maken als bij fotopresentaties (zie hierboven). Het makkelijkst is dan nog een Powerpoint-presentatie. De fout die veel mensen hiermee maken is dat de vorm belangrijker wordt dan de inhoud. Je kunt een hele mooie gelikte presentatie maken waarvan je echter niets opsteekt. Zorg ervoor dat de inhoud het belangrijkst blijft. Reeks stellingen Je kunt je standpunt of je bevindingen over de vluchtelingenproblematiek ook toelichten aan de hand van een reeks stellingen. Het is echter niet makkelijk om goede stellingen te bedenken waarin je alles wat je kwijt wilt kunt stoppen. Stellingen zorgen er wel voor dat je een levendige discussie kunt bewerkstelligen. Voorbeeld van een stelling: De Europese Unie moet meer milieumaatregelen nemen. Gastles Je kunt de reeks stellingen ook verwerken in een gastles die jij aan je medeleerlingen geeft. Maak een lesopzet voor 50 minuten en zet je klasgenoten aan het werk. Geef hen informatie (teksten, foto s) en laat hen antwoord geven op jouw vragen, opdrachten en bediscussieer met hen eventueel de stellingen die je bedacht hebt. Website Op Kennisnet vind je een handig hulpmiddel om een website te maken: de Websitemaker. Hiermee kun je al snel een simpele website in elkaar zetten. Je vindt het hulpmiddel op Wellicht kun je het maken van een website als afronding van je sectorwerkstuk tevens gebruiken als inzending voor de Thinkquest-wedstrijd (kijk daarvoor op de site: Een website over Europa en het milieu zal zeker tot de originele inzendingen behoren en je kunt er leuke prijzen mee winnen. Denk van tevoren goed na over wat je kwijt wilt op je website en hoe je je gegevens gaat presenteren. Houd er rekening mee dat internet een grafisch medium is; stel geen ellenlange teksten samen en zorg voor voldoende plaatsjes. Breng ook voldoende hyperlinks aan, bijvoorbeeld tussen je hoofdvraag en deelvragen. Als je externe links aanbrengt, controleer dan van tijd tot tijd of de links nog kloppen. Je kunt allerlei toeters en bellen in je website inbouwen (bijvoorbeeld met Flash), maar zorg ervoor dat de inhoud centraal blijft staan. VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 22

23 Deze thematische module Europa en het milieu maakt deel uit van een reeks modules over de hot issues van de Europese Unie. De hele reeks bestaat uit: Basismodule rondom de hot issues van de Europese Unie Thematische module Wat merk ik van de Europese Unie? Thematische module Europa en de mensenrechten Thematische module Europa en de vluchtelingen Thematische module Europese Ontwikkelingssamenwerking Thematische module Europa en het milieu Thematische module Europa en de dieren Zie voor meer informatie: VMBO-Sectorwerkstuk Thematische module Europa en het milieu pag. 23

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE?

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE? VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE WAT MERK IK VAN DE EUROPESE UNIE? Europese Unie/Audiovisual Service Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Novib)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Novib) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE RECHT OP ONDERWIJS (Foto: Novib) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE MENSENRECHTEN Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je:

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE RECHT OP GEZONDHEIDSZORG (Foto: Rode Kruis Nederland) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE LEERLINGENMATERIAAL. (foto: WHO/P. Virot)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE LEERLINGENMATERIAAL. (foto: WHO/P. Virot) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ARMOEDE (foto: WHO/P. Virot) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW LEERLINGENMATERIAAL

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW LEERLINGENMATERIAAL VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE GELIJKE BEHANDELING VAN MAN EN VROUW (Een twee-eiige tweeling (jongen (links) en meisje (rechts)) foto: Photoshare) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Foto: BTC/CTB LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG LEERLINGENMATERIAAL ( UNFPA)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG LEERLINGENMATERIAAL ( UNFPA) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE MOEDERSTERFTE EN MOEDERZORG ( UNFPA) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE VLUCHTELINGEN Europese Unie/DG ECHO/François Goemans Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Photoshare/JHUCCP

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Photoshare/JHUCCP VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE EERLIJKE HANDEL Foto: Photoshare/JHUCCP LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK LEERLINGENMATERIAAL

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK LEERLINGENMATERIAAL VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE LEVEN IN EEN KROTTENWIJK Foto: Photoshare LEERLINGENMATERIAAL VMBO-Sectorwerkstuk thematische module Leven in een krottenwijk pag. 1 Toelichting op de opzet In de

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE NATUURLIJKE HULPBRONNEN LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Connect International

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER LEERLINGENMATERIAAL. Foto: Connect International VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE WATER Foto: Connect International LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Panos)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER LEERLINGENMATERIAAL. (Foto: Panos) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE HONGER (Foto: Panos) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN LEERLINGENMATERIAAL. Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE EUROPA EN DE DIEREN Europese Unie/Audiovisual Services Hot issues van de Europese Unie LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf:

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE LEERLINGENMATERIAAL. ( Photoshare)

VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE LEERLINGENMATERIAAL. ( Photoshare) VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCHE MODULE KINDERSTERFTE ( Photoshare) LEERLINGENMATERIAAL Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag De probleemstelling is eigenlijk het centrum waar het werkstuk om draait. Het is een precieze formulering van het onderwerp dat je onderzoekt. Omdat de probleemstelling

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE DE LEERLINGENHANDLEIDING VMBO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING Mensen maken op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen ontstaan uit resten

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

Spreekbeurt, en werkstuk

Spreekbeurt, en werkstuk Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je sectorwerkstuk? Dan is het misschien interessant voor je. Sectoren Volg je de sector Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan kijken we vooral naar de

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 2013-2014

SECTORWERKSTUK 2013-2014 SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,

Nadere informatie

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn. Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp

Nadere informatie

Werkstukken maken op PCBO-Het Mozaiek Groep 6

Werkstukken maken op PCBO-Het Mozaiek Groep 6 We gaan een werkstuk maken en je mag het helemaal zelf doen. Het is helemaal jouw eigen werkstuk. Maar om je even goed op weg te helpen hebben we hieronder alle stapjes even op een rij gezet. Wat moet

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje AFVAL Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg

Nadere informatie

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor?

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Het maken van een spreekbeurt is eigenlijk niets anders dan het schrijven van een informatieve tekst (weettekst). Het is daarom handig om net zo te werk te gaan als

Nadere informatie

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB 1 Inleiding Een van de onderdelen van het schoolexamen van de gemengde en theoretische leerweg is het sectorwerkstuk. Hiermee kun je laten zien dat je in

Nadere informatie

Werkwijzer Verslagkring:

Werkwijzer Verslagkring: Werkwijzer Verslagkring: 1. Je maakt een tweetal. 2. Met zijn tweeën kies je een onderwerp, waarin jullie je willen verdiepen en waarover jullie meer willen weten. 3. Samen ga je op zoek naar informatie

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids?

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? WERKBOEK WIKIKIDS Welkom bij het werkboek van WikiKids. In dit werkboek staan opdrachten waarmee je stap voor stap leert werken met WikiKids. Er staan 15 opdrachten

Nadere informatie

SECTORPROJECT 4 VMBO - T

SECTORPROJECT 4 VMBO - T SECTORPROJECT 4 VMBO - T 2016-2017 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORPROJECT VOOR 4 VMBO-T Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL

Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Greenpeace is een organisatie die ereldijd opkomt voor het milieu. We illen de natuur en de dieren daarin beschermen.

Nadere informatie

Wat is een sectorwerkstuk?

Wat is een sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema

Nadere informatie

Een goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl

Een goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl Een goede vangst! Om fijn te leven maak je veel gebruik van energie. Bijvoorbeeld om eten te koken, of om te spelen met een spelcomputer. Maar ook om het huis te verwarmen of jezelf te vervoeren. Voor

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE DE LEERLINGENHANDLEIDING HAVO/VWO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Hoe maak ik een Spreekbeurt?

Hoe maak ik een Spreekbeurt? Hoe maak ik een Spreekbeurt? Stap 1: Kies een onderwerp. Voordat je kunt beginnen met het maken van een spreekbeurt, moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Het hoeft niet perse een hobby van je te zijn,

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider:

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider: 2016-2017 mavo 4 Leerlingen Namen:... Begeleider:... Sectorwerkstuk Logboek Inhoud 1. Spelregels 3 2. Afspraken 4 3. Tijdpad 5 4. Afsprakenlijst 6 5. Planning 7, 8, 9 6. Activiteitenweek 9 7. Het verslag

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

Een spreekbeurt houden

Een spreekbeurt houden Een spreekbeurt houden Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je wilt dat nu juist gaan onderzoeken! Ga vervolgens

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 MAVO

Beroepenwerkstuk 3 MAVO Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2015 2016 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan

Nadere informatie

De Energiezuinige Wijk - De opdracht

De Energiezuinige Wijk - De opdracht De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien

Nadere informatie

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL:

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL: Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Alle leerlingen van het vmbo theoretische leerweg zijn verplicht een sectorproject te doen als onderdeel van het schoolexamen. Met een sectorproject

Nadere informatie

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën 8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een sectorwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een sectorwerkstuk

Nadere informatie

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 R.K. Basisschool De Vlinder RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 GOEDE STUDIEGEWOONTEN Bij goed studeren (leren) of huiswerk maken

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2012-2013

Sectorwerkstuk 2012-2013 Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

stp lwo wb.2 09-03-2005 12:44 Pagina 1 STANDPUNT voor VMBO/LWOO & BBL Werkboek deel 2 Jan de Leeuw Van: Klas: School: Schooljaar:

stp lwo wb.2 09-03-2005 12:44 Pagina 1 STANDPUNT voor VMBO/LWOO & BBL Werkboek deel 2 Jan de Leeuw Van: Klas: School: Schooljaar: stp lwo wb.2 09-03-2005 12:44 Pagina 1 STANDPUNT voor VMBO/LWOO & BBL Werkboek deel 2 Jan de Leeuw Van: Klas: School: Schooljaar: stp lwo wb.2 09-03-2005 12:44 Pagina 3 Hoofdstuk 1 Dierproeven Paragraaf

Nadere informatie

Hoe schrijf ik een artikel?

Hoe schrijf ik een artikel? Hoe schrijf ik een artikel? Gebruiksaanwijzing in 7 stappen Vondelschool, januari 2013 Hoe schrijf ik een artikel? Bij het schrijven van een artikel werk je aan een informatieve tekst (weettekst). Dit

Nadere informatie

Europa. De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie. Tekst: D66 en Merel van Beeren

Europa. De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie. Tekst: D66 en Merel van Beeren Voor Europa De plannen van D66 voor Europa Begrijpelijke versie Tekst: D66 en Merel van Beeren 1 De plannen van D66 voor Europa D66 vindt Europa heel belangrijk. Wij denken dat Nederland sterker is als

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekreclame

Uitleg boekverslag en boekreclame Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag

Nadere informatie

VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN

VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE MILLENNIUMDOELSTELLINGEN Colofon Auteur: Harry de Ridder Voor de uitvoering is het Centrum voor Mondiaal Onderwijs verantwoordelijk onder begeleiding van Will

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen Tekst lezen en vragen stellen 1. Om een tekst goed te begrijpen is het erg belangrijk om een tekst actief te lezen. In de uitleg lees je hoe je dat moet doen. Als je actief leest, dan: - controleer je

Nadere informatie

Een werkstuk maken Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je

Een werkstuk maken Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je Een werkstuk maken Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je wilt dat nu juist gaan onderzoeken! Ga vervolgens op

Nadere informatie

JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935

JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935 JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935 1 Wat moet je doen? 1. Maak een presentatie over hoe jouw buurt er omstreeks 1935 uitzag of over de mensen die in die tijd in jouw buurt leefden. Wat kun je te weten komen

Nadere informatie

Stap 4: Indeling maken

Stap 4: Indeling maken Stap 1: Het kiezen van een onderwerp Kies een onderwerp dat je aanspreekt of waar je veel van af weet of waar je graag meer over te weten wilt komen. Klaar? Kleur vakje 1 van het stappenblad. Stap 2: Materiaal

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 2&4 vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt.

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Om het overzichtelijk te maken, hebben we onder elk onderdeel een afvinklijstje

Nadere informatie

Je gedachten gestructureerd op papier

Je gedachten gestructureerd op papier Online training: Je gedachten gestructureerd op papier Start: 14 september 2015 Een online programma, mét coaching, voor ondernemers en werknemers Voor als je logisch opgebouwde teksten wil leren schrijven,

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk?

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Jij gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520 Spreken - Presenteren HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52520 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

1 Lezen. 1.1 Lezen wat er staat. Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden.

1 Lezen. 1.1 Lezen wat er staat. Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden. 1 Lezen 1.1 Lezen wat er staat Lees eerst de tekst goed door en probeer dan de vragen hieronder te beantwoorden. Leren kun je op allerlei manieren doen. Je kunt een opleiding of cursus volgen, maar je

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORWERKSTUK VOOR 4 VMBO Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een

Nadere informatie

Gastles: Hoe word ik rijk?

Gastles: Hoe word ik rijk? Gastles: Hoe word ik rijk? Hoe word je rijk? Dat willen we natuurlijk allemaal weten. In deze presentatie krijg je veel tips. Eerst een quiz om te kijken hoe veel jullie weten. Wie weet er veel? Pak je

Nadere informatie

Help, ik moet een werkstuk maken!

Help, ik moet een werkstuk maken! Help, ik moet een werkstuk maken! Je gaat de komende tijd bezig met het maken van een werkstuk. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp?

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 1 Lees onderstaande tekst. Daarna ga je zelf een soortgelijke tekst schrijven.

Nadere informatie

Opdracht zoeken en vinden van informatie

Opdracht zoeken en vinden van informatie Opdracht zoeken en vinden van informatie Opdracht 1, zoekvraag bepalen: Voordat je informatie gaat zoeken, is het handig om eerst je zoekvraag te bepalen. Anders krijg je veel informatie waar je niets

Nadere informatie

informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool

informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool Spreekbeurt voor een huis Leuk dat je dit pakketje van onze website hebt gedownload! Ga je een spreekbeurt houden over het werk van Wereldfoundation?

Nadere informatie

Werkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd

Werkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave

Nadere informatie

De Kaars is van adel, ze praat daarom wat uit de hoogte

De Kaars is van adel, ze praat daarom wat uit de hoogte De Kaars is van adel, ze praat daarom wat uit de hoogte Jongelui! Jullie denken wellicht: wat schijnt daar? Welnu, dat ben ik. Wat een licht, nietwaar! Hoezo, dat valt vies tegen! Jongeman, daar, op dat

Nadere informatie

Stappenplan voor een onderzoek

Stappenplan voor een onderzoek Stappenplan voor een onderzoek Stap 1: Onderwerp * A) Kies een onderwerp Denk bij het kiezen van een onderwerp aan de volgende punten: - vind ik het onderwerp interessant - zijn er genoeg bronnen over

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Aan het eind van de komende 2 weken lever

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE DE LEERLINGENWERKBOEK DE EINDOPDRACHT Team: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Profielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk

Profielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je profielwerkstuk? Dan is het Woudagemaal misschien interessant voor je. Profielen Volg je het profiel Natuur & Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest

Nadere informatie

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk?

Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Je gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in een

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

De Kleine WordPress Handleiding

De Kleine WordPress Handleiding Introductie Dit is geen uitgebreide handleiding om een WordPress website of blog mee te bouwen. Het is ook geen overzicht van alle aspecten die een WordPress website zo bijzonder maken en geen verhandeling

Nadere informatie

Jouw werkstuk lever je uiterlijk in op donderdag 20 maart 2014!!

Jouw werkstuk lever je uiterlijk in op donderdag 20 maart 2014!! Hoe maak ik in groep 8 een werkstuk? Jij gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in

Nadere informatie

LESBRIEF GROEP THEMA: CHINA Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 1, 2017

LESBRIEF GROEP THEMA: CHINA Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 1, 2017 LESBRIEF GROEP 7 + 8 THEMA: CHINA Verwerkingsopdrachten & kopieerbladen voor Samsam nr. 1, 2017 Zo gebruikt u Samsam in de klas Weinig tijd: bekijk de filmpjes bij opdracht 1. Verdieping: kopieer de werkbladen

Nadere informatie

Hoe maak je een werkstuk?

Hoe maak je een werkstuk? Hoe maak je een werkstuk? Je gaat een werkstuk maken. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp? Op deze vragen en nog vele anderen krijg

Nadere informatie

GROEP 7 EN 8 AFVALSCHEIDEN!

GROEP 7 EN 8 AFVALSCHEIDEN! GROEP 7 EN 8 AFVALSCHEIDEN! Hoe en waarom? DIA 1 Doelen van deze les: Je leert welke soorten afval er zijn en waar je deze moet weggooien. Je leert waarom afvalscheiding belangrijk is. Je leert wat grondstoffen

Nadere informatie

I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK?

I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK? I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK? Hoi, ik ben Maarten Milieu. Ik werk voor Cyclus en haal bij jou thuis het afval op. De ene dag leeg ik groene minicontainers met een zijlader. De andere dag zie je me zakken

Nadere informatie