SCHOOLWERKPLAN Versie 1 september 2011

Transcriptie

1 SCHOOLWERKPLAN Versie 1 september 2011

2 Schoolwerkplan inhoud 1 Inhoud 1 Pedagogische visie Het team als professionele leergemeenschap, een voorwaarde voor kwaliteitszorg Gedeelde waarden en visie Samen school maken is samen leren en ervaringen delen Reflecteren en leren uit ervaringen Leren, professionaliseren en bewaken van de kwaliteit van het onderwijs Gedeeld leiderschap Pedagogisch-didactische werkvormen Inleiding Werkvormen zijn niet heilig Kanttekeningen De kring of (praat)ronde Coöperatief leren Sociale vaardigheden verwerven en inoefenen Soorten rondes Projecten en werk(stuk)jes Ontwikkelen van een vragende houding Kleuterklassen Eerste graad Tweede en derde graad Verworven vaardigheden Contractwerk Verantwoordelijk voor eigen leren Verworven vaardigheden Planning Kleuterklassen Lagere school Verworven vaardigheden Communicatiemiddelen Druktechnieken Vrije teksten Klaskranten Correspondentie Uitstappen en klaskampen Uitstappen Klaskampen Ateliers Klasraad en schoolraad (= leerlingenraad) Klasraad De schoolraad Schoolorganisatie Klasindeling Klasinrichting Rapporteren en evalueren / kindvolgsysteem Evaluatieproces Toetsen Zorg Visie op zorg Preventie van leer- en gedragsproblemen Differentiatie in het aanbod en remediëren van kinderen met een zorgvraag Leerlingvolgsysteem Registeren, opvolgen en evaluatie van de geboden hulp Federatie / Scholengemeenschap... 19

3 Schoolwerkplan inhoud 2 5 Personeelsbeleid Visie op de taak van de leerkracht Verdeling lestijden Teamwerking / graadoverleg De coördinator Coaching en functioneringsgesprekken Evaluatie van leerkrachten en school in het algemeen Functiebeschrijvingen Navormingsplan: visie op navorming Hoe krijgt het team haar stem in het een navormingsplan? Team- en individuele vorming Wisselwerking tussen navorming en schoolwerkplan (SWP): geen dode letter Vaste elementen in het navormingsplan Concrete invulling voor het schooljaar : zie navormingsmap Ontwikkelingsdoelen, eindtermen en leerplannen Nederlands Inleiding Taalbeleid Luisteren en spreken Lezen Schrijven - spelling Taalbeschouwing Wiskunde Wereldoriëntatie Inleiding Historiek Uitgangspunten van het OVSG-leerplan Uitgangspunten van Freinetonderwijs Domeinen Evaluatie Frans Muzische vorming Onze visie op muzische vorming Het leerplan als kader De begeleidershouding binnen muzische vorming Evaluatie binnen muzische vorming Lichamelijke opvoeding Kleuterturnen Lagere school Vakoverschrijdende eindtermen Leren leren Sociale vaardigheden ICT Het ICT-ontwikkelingsplan van OVSG als kader ICT in de Zevensprong... 47

4 Schoolwerkplan pedagogische visie 3 1 Pedagogische visie Als Freinetschool vertrekken we vanuit de Freinet-pedagogiek. Hier volgen de belangrijkste accenten die wij daarbij in onze school leggen: 1. Bij het werken met de kinderen gaan we zoveel mogelijk uit van de leefwereld van de kinderen: hun belevenissen, ervaringen, emoties en verhalen worden zoveel mogelijk gebruikt als uitgangspunt voor een leersituatie. Toch blijft de inbreng en de persoonlijkheid, de begeleidingsstijl van de leerkracht een grote rol spelen. 2. In de school proberen we een krachtige leeromgeving te creëren waarbij ieder kind gestimuleerd wordt zijn persoonlijke capaciteiten te ontwikkelen, een werkhouding en leermotivatie op te bouwen en een stukje verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces op te nemen, in nauwe samenwerking met de ouders. 3. In de klasgroep en de schoolgemeenschap wordt veel gelegenheid gegeven tot het ontwikkelen van sociale, coöperatieve en democratische vaardigheden met als participanten de kinderen, de leerkrachten, de ouders en andere personen waar incidenteel mee gewerkt wordt. 4. Veel inzichten, vaardigheden, kennis en attitudes verwerven de kinderen door spontane en structureel ingebouwde activiteiten rond verschillende Freinettechnieken zoals vrije teksten, praat-, toon-, actua-, tekstenrondes, werkstukken, projecten, klaskranten, rekenverhalen, uitstappen,. Het leven van elke dag in de klas biedt veel kansen om op in te gaan en leersituaties te creëren. Dit is een fundamenteel uitgangspunt binnen onze Freinetwerking waarbij de rol van de leerkracht cruciaal is. Binnen zijn/haar klas maakt hij/zij hier voorwaarden mogelijk zodat de klas een krachtige leeromgeving wordt en de leerkracht met de juiste grondhouding, zoals beschreven in de functiebeschrijving, in de klas te staat. Voor de leergebieden lezen, spelling, wiskunde en Frans werken wij in onze school met methodische materialen. Alle kinderen doorwerken deze, voor een deel individueel en voor een deel in groep, met de nodige aanpassingen aan het tempo en niveau van elk kind en individuele uitbreidingen van de leerstof. Het team waakt over de verticale samenhang van de leerstof. Deze methodes zijn instrumenten, middelen om leerplandoelen te realiseren en helpen ons op een haalbare manier een verticale opbouw te garanderen doorheen de verschillende klassen. 5. Wat de levensbeschouwing betreft die in de school gehanteerd wordt, zijn we een pluralistische school waar alle levensbeschouwingen aanwezig bij ouders en kinderen aan bod komen en zo mogelijk ook nog andere. Wij opteren dan ook voor een pluralistische cultuurbeschouwing (levensbeschouwing) als de beste voorbereiding op een multiculturele samenleving. We zijn een 'school zonder racisme' en streven er naar om de kinderen een verdraagzame en respectvolle grondhouding mee te geven. 6. In onze school zien we het als de grootste uitdaging om het juiste evenwicht te vinden tussen de ontwikkeling van de persoonlijke capaciteiten van de kinderen en de vaardigheid zich te kunnen aanpassen in een groep en in de maatschappij. Ons hoofddoel is dat de kinderen, als ze onze school verlaten, elk naar eigen vermogen hun culturele en sociale vaardigheden, hun creativiteit, verantwoordelijkheidszin en leergierigheid voldoende hebben ontwikkeld om op hun niveau in de maatschappij te kunnen functioneren en aan de vernieuwing en verbetering van de maatschappij te kunnen meewerken.

5 Schoolwerkplan het team als professionele leergemeenschap 4 2 Het team als professionele leergemeenschap, een voorwaarde voor kwaliteitszorg 2.1 Gedeelde waarden en visie Binnen het kader van de Freinetpedagogie, realiseert de Zevensprong, vanuit een gezamenlijke visie en gedeelde waarden, kwalitatief onderwijs. De school is een krachtige leeromgeving en dit zowel voor kinderen als leerkrachten. Binnen dit kader is er ruimte voor persoonlijke accenten van de verschillende leerkrachten en de heterogeniteit van het team biedt uitstekende kansen om van elkaar te leren. Het team doet inspanningen om open te spreken, te reflecteren op de klas- en schoolwerking en ook ouders worden hierin sterk betrokken. Tijdens de teamevaluatie (pedagogische studiedag maart), via functionerings- en coachingsgesprekken en observaties worden leerkrachten uitgenodigd en aangemoedigd om te reflecteren op de eigen werking en het eigen functioneren. De coördinator heeft hierin een centrale functie en ook de teamleden onderling hebben hierin elk hun rol. Binnen de jaarplanning zetten het team én het schoolbestuur lijnen uit en worden prioriteiten planmatig bepaald (b.v. uitstippelen talenbeleid of de kindevaluaties herbekijken en herwerken). Het bestuur heeft uiteraard haar eigen agenda en streeft er zoveel als mogelijk naar om het team te ondersteunen. Naast de gekozen prioriteiten, blijft er ruimte voor noden en onverwachte situaties die zich voordoen en waar je als team mee verder moet. De ouders worden betrokken bij de processen die lopen en dit via de algemene vergadering, de raad van bestuur en op de verschillende deelgroepen (oudervergaderingen). Een goede dialoog met ouders staat hoog in ons vaandel; vlot en laagdrempelig contact streven we na. Het samen school maken is eigen aan De Zevensprong. 2.2 Samen school maken is samen leren en ervaringen delen De agenda van de teamvergaderingen wordt zo gericht mogelijk ingevuld en geënt op de eerder vastgelegde prioriteiten. De coördinator volgt dit op en bewaakt de planning. Zoals hier boven al beschreven is er voldoende flexibiliteit om in te gaan op noden die leerkrachten ervaren, of voorstellen die ontstaan. Dit staat de planmatige aanpak niet in de weg, maar maakt wel ruimte om ideeën te laten groeien en kansen te geven om te ventileren en samen te luisteren naar collega s. Op die manier deel je ervaringen, leer je van elkaar, sta je er als groep voor een collega die vanuit de klaswerking of het functioneren een nood heeft. Dit maakt een team sterk en betrokken, en deze grondhouding gaan leerkrachten ook overdragen op kinderen en meenemen naar de klas, want ook daar wordt ingegaan op voorstellen en tijd gemaakt om zaken te bespreken als dit nodig is.. Het zorg dragen voor jezelf, de anderen en de school, wordt op die manier in alle facetten, van de schoolwerking dagdagelijks verwezenlijkt. Dit betekent niet dat er geen moeilijke situaties, meningsverschillen kunnen zijn. Ook dit maakt deel uit van leven en leren en ook daaruit kan je leren en groeien. De teamvergaderingen zijn structureel tweemaal per maand ingebouwd. De agenda wordt vooraf doorgegeven, de leerkrachten hebben de mogelijkheid om zelf punten aan te brengen. De coördinator bewaakt de hoofdlijnen. Ook het navormingsplan wordt samen opgesteld. Leerkrachten kunnen hierin zelf initiatief nemen, vanuit eigen noden of nieuwe interesses. Evenzeer zijn individuele werkpunten uit een functioneringsgesprek, of aandachtspunten voor het hele team, aanleiding voor individuele en/of teamgerichte navorming.

6 Schoolwerkplan het team als professionele leergemeenschap Reflecteren en leren uit ervaringen In een professionele leergemeenschap van een school gaat men er van uit dat de partners leren. Leren houdt in dat er systematische gereflecteerd wordt op de eigen visie, op de effecten van zijn/haar eigen functioneren en dat van collega s, op de resultaten van leerlingen. Het impliceert een geloof in eigen kunnen evenals een open en luisterbereide houding naar alle participanten toe, zoals beschreven in de functiebeschrijving. Vertrekkend vanuit je eigen sterktes en gelovend in je eigen capaciteiten is het ook nodig om te luisteren naar wat kinderen, collega s en ouders aan feed-back geven op verschillende momenten of n.a.v. verschillende situaties (klasmoment, oudergesprek of -vergadering, teamvergadering, functioneringsgesprek, ). Deze luisterbereide en open houding maakt echte dialoog mogelijk. 2.4 Leren, professionaliseren en bewaken van de kwaliteit van het onderwijs Zich bijscholen en samen reflecteren schept voorwaarden om lerend in je job te staan. Door als team samen, vanuit een gedeelde visie en met respect voor verschillen en eigen accenten, met deze ingesteldheid school te maken, bewaak je samen ook mee de kwaliteit van je onderwijs. De functioneringsgesprekken die de coördinator voert met alle leerkrachten, zijn een welomschreven en duidelijk kader die dit mede mogelijk maken. Leerkrachten maken een zelfevaluatie en bespreken met de coördinator hun functioneren. Ook het navormingsplan zoals beschreven in punt 2.2. schept voorwaarden om zich bij te scholen, individueel als leerkracht of collectief als team. Daarnaast is het nodig om gestelde doelen voor ogen te houden, planmatig aan de slag te gaan en dit samen te bewaken. De checklijst persoonlijke leergemeenschap wordt op de pedagogische studiedag als teamevaluatie-instrument gehanteerd. Binnen het zorgplaatje krijgen de drie niveaus (kind-klas-school) voldoende aandacht en proberen we hier elke dag een evenwichtig zorgbeleid te voeren, zoals beschreven in het zorgplan (punt 4.4). 2.5 Gedeeld leiderschap Het leiderschap in een professionele leergemeenschap is ondersteunend en participatief. De organisatie van de school maakt het structureel mogelijk dat de leerkrachten kunnen leren, individueel en van elkaar, maar ook samen. Er is voldoende pedagogische vrijheid en binnen onze organisatie is er een cultuur van openheid en vertrouwen. De coördinator neemt vanuit zijn ambt, de rol van leider op (zie ook functiebeschrijving). Waar het kan neemt het team als zelfregulerende groep samen beslissingen, waar de situatie het vraagt doet de coördinator dit. We willen ook een school zijn waarin iedere leerkracht zijn of haar eigen leiderschap kan opnemen, verder denkt dan de klasmuren en ook mee verantwoordelijkheid opneemt voor de team- en schoolwerking. De klasverantwoordelijkheid blijft natuurlijk de hoofdtaak, maar toch heeft elk teamlid een rol op te nemen om de gemeenschappelijke waarden blijvend te bewaken, elkaar hierin te inspireren en te ondersteunen en op die manier een rol te spelen binnen het coöperatieve schoolgeheel.

7 Schoolwerkplan pedagogisch-didactische werkvormen 6 3 Pedagogisch-didactische werkvormen 3.1 Inleiding Werkvormen zijn niet heilig In onze school staan het kind en de groep centraal en worden de werkvormen indien nodig aangepast aan hun behoeften. Dat neemt niet weg dat er een aantal vaste werkvormen ontstaan zijn, die in grote mate de structuur van de klaswerking en de werking van de hele school bepalen: de verschillende ochtend- en afsluitkringen, de keuzemomenten, de zelfstandige werktijden, het project- of werkstukkenwerk, de vrije teksten, In elke klas vind je andere accenten, mede bepaald door o.a. de eigenheid van elke leerkracht, zijn/haar sterktes, de groepsdynamiek binnen de klas, de heterogeniteit van elke groep,... Het is duidelijk dat het een haast onmogelijke zaak is voor een leerkracht alle beschreven werkvormen optimaal toe te passen in zijn groep. Bovendien krijgen leerkrachten kansen en tijd om te groeien, kunnen ze van elkaar leren, in elkaars klas komen observeren, klasdoorbrekende activiteiten doen, Kanttekeningen Hierbij nog twee kanttekeningen die bij de meeste werkvormen een rol spelen. Differentiatie en zorgverbreding Vanuit ons pedagogisch project proberen we zoveel mogelijk aan te sluiten bij het niveau en de behoefte van elk kind. Soms is het b.v. nodig om een kind door een andere bril te bekijken omdat een bepaalde ontwikkelingszorg dit vraagt. Binnen de meeste werkvormen is de differentiatie als het ware ingebouwd. Bij het contractwerk werken we met basisleerstof die aangepast wordt aan het niveau van de kinderen. Bij andere werkvormen vertrekken de kinderen vanuit eigen keuzes; bijsturing door de leerkracht is hier soms nodig om ervoor te zorgen dat het kind voldoende uitgedaagd wordt en voldoende oefening krijgt. Op deze manier realiseren we al heel wat zorg in de klas, zoals beschreven in het zorgplan. Klasinrichting De klas vormt een leef- en werkomgeving waarin kinderen en leerkracht zich goed moeten voelen. Die inrichting wordt voor een groot deel bepaald door de gebruikte werkvormen. In onze school hebben dan ook alle klassen een praathoek waar de rondes gehouden worden, een leeshoek, een knutselhoek, een computerhoek en andere werk- en speelhoeken verspreid over de klas. Meestal is er ook een instructietafel of -hoek. Uiteraard verschilt de inrichting van klas tot klas en zeker ook van graad tot graad. In de kleuterklassen kunnen we echt spreken van speel/werkhoeken. Aangezien de kinderen vaak zelfstandig werken, worden de materialen overzichtelijk in open kasten op kinderhoogte gezet. Bij grote klasprojecten kan de inrichting aangepast worden; hier wordt creatief mee omgesprongen door leerkrachten en kinderen. Naar aanleiding van de verbouwing van de school, enkele jaren geleden, heeft het team de voorbije jaren de kans gekregen om mee te denken en betrokken te zijn binnen een bouwwerkgroep. Zo is het concept van de tussenruimtes ontstaan. Elke twee graadsklassen hebben een gemeenschappelijke tussenruimte die ze kunnen gebruiken als extra werkruimte, om een projectgroepje aan het werk te zetten, om een bewegingsmoment te doen, om voor te lezen, voor een graadsmoment, voor een zangmoment, enz.

8 Schoolwerkplan pedagogisch-didactische werkvormen De kring of (praat)ronde Coöperatief leren Bij een ronde of kring leren alle deelnemers van en aan elkaar. De kinderen stellen vragen aan elkaar en geven aanvullingen en opmerkingen over het besproken onderwerp. Zij leiden om de beurt het gesprek, leren op een heel procesmatige manier hoe ze dit kunnen doen en zien er op toe dat de afspraken gerespecteerd worden. Er is dus meestal een leider, die het gesprek leidt, en een hulpleider die zorgt dat de kinderen elkaar niet storen. De leerkracht ziet toe op het goede verloop van de ronde, neemt deel aan het gesprek, grijpt in indien nodig en zorgt als daar kansen voor zijn, voor verdieping. Onderliggende inhouden worden binnengebracht, hij of zij vat samen, legt verbanden enz. Uit een ronde of kring ontstaan dagelijks leergesprekken waar de leerkracht een onderwerp dat naar voren werd gebracht, uitdiept. Onderwerpen uit de rondes worden gebruikt voor werk(stuk)jes, opdrachten, projecten, uitstappen, of zijn gewoon waardevolle leermomenten op zich. Het wel en wee van de klaswerking wordt besproken in de wekelijkse klasraad, waarin de zorg voor elkaar en de klaswerking centraal staat. Evenzeer krijgen kinderen hier de kans om samen ideeën te bespreken, voorstellen te doen, conflictjes uit te praten, pluimen te geven, Sociale vaardigheden verwerven en inoefenen Uiteraard zijn de rondes van groot belang voor het aanleren en inoefenen van sociale vaardigheden. Via de rondes leren de kinderen zich uitdrukken, naar elkaar luisteren, vragen op een gepaste manier te stellen en hun beurt afwachten. Ze leren voor hun mening uit te komen, voor zichzelf op te komen en hun plaats in de groep te vinden. Ze leren ook dat er verschillende meningen zijn. Het spreekt van zelf dat de leerkracht dit proces observeert en zo nodig kinderen stimuleert of afremt. Dit proces biedt veel kansen tot zelfregulering, m.a.w. de groep stuurt zichzelf en de kinderen worden vaak uitgenodigd tot reflectie (zie ook sociale vaardigheden punt 6.7) Soorten rondes Een belangrijke plaats in de klassenwerking neemt de praatronde. In alle klassen start de dag met dit praatmoment en vooral in de kleuterklassen wordt daar de hele dag op verder gebouwd. In de lagere school wordt er meestal iedere dag gestart met een praatronde. Daarin kunnen de kinderen vertellen wat hen bezig houdt en kunnen anderen daarop ingaan. De leerkracht kan deze ronde zo nodig zelf verrijken door aan te vullen, te verdiepen en ook te variëren qua inhoud. Soms bereiden de kinderen om de beurt al of niet met de hulp van hun ouders zo n ronde voor. Enkele voorbeelden: prentenronde, natuurronde, tekstenkringen, actuarondes, 3.3 Projecten en werk(stuk)jes Ontwikkelen van een vragende houding Het echte leren vertrekt vanuit een vraag, een motivatie om te willen weten hoe iets werkt, in elkaar steekt, ontstaan is. Met werkstukken en projecten willen we deze vragende houding stimuleren en leren hoe je antwoorden kan vinden op je vragen. Deze houding wordt ook in de verschillende rondes en kringen bevorderd. Daar komt heel wat aan bod en vaak zijn er kleine impliciete leermomenten, die herhaaldelijk terugkomen en heel wat kansen tot transfer bieden. Het is de taak van de leerkracht om dit dan voldoende te structureren of te synthestiseren, zodat dit echte effectieve leermomenten worden Kleuterklassen In de kleuterklassen gaat het vaak om belangstellingspunten die de leerkracht met de kinderen uitwerkt. Soms kan dat beperkt blijven tot één dag, maar het kan ook een groter project worden van één week of langer met daaraan verbonden een uitstap of een bibliotheekbezoek. Het opzoekwerk gebeurt nog vaak door de leerkracht, maar de kinderen kunnen thuis ook vragen stellen over het onderwerp en dingen meebrengen. Daarnaast worden allerlei activiteiten gedaan en kunnen de kleuters volop ideeën spuien. Er wordt geknutseld, verteld, toneel gespeeld, de klasinrichting wordt aangepast,

9 Schoolwerkplan pedagogisch-didactische werkvormen Eerste graad In de eerste graad zijn er allerlei activiteiten die vaak starten vanuit de praatronde. De zin van de week wordt geschreven, tijdens de keuzemomenten (VWT= vrije werktijd) kunnen de kinderen met van alles aan de slag en worden ze gestimuleerd om van elkaar te leren en creatief te zijn. Soms zijn er ook kleine onderzoekjes, de kinderen kunnen ook terecht in het documentatiecentrum om op te zoeken Tweede en derde graad In de hogere graden worden de onderwerpen gevarieerder en grondiger uitgediept. Is er een thema dat de hele klas sterk aanspreekt of een thema dat de leerkracht belangrijk en zinvol vindt voor iedereen, dan wordt dit als klasproject uitgewerkt. Zo n klasproject kan verschillende aspecten omvatten: de historische achtergrond opzoeken en uitwerken, een manuele verwerking, een uitstap of iemand uitnodigen die erover vertelt. De voorstelling van het werkstuk of project kan in verschillende vormen gebeuren: een spreekbeurt, een quiz, een toneelstuk, enz. Meestal gebeurt de voorstelling voor de eigen groep, maar soms ook voor andere klassen, de hele school of voor de ouders. In de tweede en derde graad kunnen er ook individueel of in kleine groepjes werkstukjes gemaakt of onderzoekjes gedaan. Vaak zijn dieren een dankbaar onderwerp om een eerste werkstuk te maken. De kinderen maken gebruik van het documentatiecentrum dat goed voorzien is van boeken over allerlei thema s op kinderniveau en waar ook een video s en DVD s aanwezig zijn. Ook internet leren kinderen gebruiken op een veilige en verantwoorde manier. De leerkracht kan de projecten sturen door opdrachten te geven. Er wordt gewerkt met een stappenplan of schema. Vragen die de kinderen zich hierbij stellen zijn: Wat weet ik al? Wat wil ik weten? Wat wil ik er mee doen? Hoe verwerk ik het? Hoe stel ik het voor aan de klas? Verworven vaardigheden Er zijn een heel aantal vaardigheden die door deze werkvorm ontwikkeld worden: zelfstandig werken, informatiebronnen leren hanteren, taalbeheersing, zowel mondeling als schriftelijk, creatieve vaardigheden, sociale vaardigheden, enz. Het vergt heel wat inspanning van de leerkracht om deze werking goed te begeleiden en extra ondersteuning, bijvoorbeeld in het documentatiecentrum, is zeker nodig. We willen ook benadrukken dat het procesmatige echt belangrijk is. Zie ook verder in hoofdstuk wereldoriëntatie (punt 6.3) 3.4 Contractwerk Verantwoordelijk voor eigen leren Een deel van de leerstof van wiskunde, spelling, wereldoriëntatie, lees- en opzoekopdrachten, wordt verworven in de vorm van contractwerk. Dit wil zeggen dat de kinderen opdrachten krijgen voor een dag of voor een week. Zij kunnen deze zelf plannen in hun dag- of weekplan. Bij sommige taken - bijvoorbeeld voor het verwerven van nieuwe leerstof gaat er een instructiemoment aan het persoonlijk werk vooraf. Er moet immers voor gezorgd worden dat er voldoende mondelinge instructies plaatsvinden. Op deze manier kunnen kinderen op eigen tempo en naar eigen inzichten werken. Zij leren zo een stuk verantwoordelijkheid op te nemen voor hun eigen leervorderingen en vinden het meestal prettig dat ze een inbreng hebben in de planning van hun werk. Uiteraard is een goede controle nodig en bij sommige kinderen is extra begeleiding noodzakelijk. Binnen de planning wordt er, indien nodig, gedifferentieerd en zijn er allerlei sticordimaatregelen (zie ook zorgplan).

10 Schoolwerkplan pedagogisch-didactische werkvormen Verworven vaardigheden Deze werkvorm bevordert de zelfstandigheid en maakt differentiëring dankbaar. Ook kunnen kinderen op eigen tempo en niveau aan de slag en kunnen ze ook van elkaar leren. 3.5 Planning Kleuterklassen Van jongs af aan worden de kinderen dagelijks geconfronteerd met plannen. Bij de jongste kleuters wordt vooral gewerkt rond tijdsbesef. Allerlei kalenders sieren de klas: dag-, week- en weerkalender. De kinderen leren in welk dagdeel of in welke dag ze zich bevinden. De oudste kleuters werken evenzeer met kalenders. s Ochtends plannen zij wanneer ze in een bepaalde hoek willen werken of spelen Lagere school In de eerste graad begint men te werken met een weekplan. Per dagdeel wordt er ingevuld of aangeduid waar de kinderen aan werken. Als een taak klaar is, kleurt het kind een vakje in op zijn weekplan. Ook de ouders kunnen zo heel duidelijk zien waar het kind mee bezig is. Kinderen van de tweede- en derde graad krijgen een planningsstrookje, dat in de agenda geplakt wordt. Het werk dat per dag niet af is, wordt soms thuis afgewerkt. Kinderen mogen ook meteen plannen om bepaalde dingen thuis te doen Verworven vaardigheden Plannen bevordert de zelfstandigheid: de kinderen leren om keuzes te maken, om hun tijd nuttig te gebruiken, om hun tijd te verdelen. Binnen dit proces leren ze ook meer en meer zichzelf kennen: Werk ik traag of snel? Waar heb ik veel tijd voor nodig? Wat doe ik graag en wat minder graag? Daarbuiten leren kinderen ook plannen in andere situaties: Hoe ga te werk met een project of werkstuk? Hoe begin ik aan een bouwwerk of knutselwerk? Hoe pak ik een rekenprobleem aan? We geven de kinderen de boodschap mee dat plannen altijd en overal nuttig is om constructief te kunnen werken, dat je er creatief mee om kunt gaan en dat je er kan uit leren (zie ook hoofdstuk punt wereldoriëntatie domein tijd / cyclische tijd en hoofdstuk punt 6.7 leren leren) 3.6 Communicatiemiddelen Druktechnieken Omschrijving In De Zevensprong gebruiken we voor het maken en verspreiden van teksten en tekeningen uiteraard moderne communicatiemiddelen: computer, , kopieermachine. Mogelijke technieken voor het manueel drukken zijn: monodruk, stempelvormen, De resultaten van de drukwerken, afhankelijk van de doelstelling, worden tentoongesteld, verspreid onder de ouders, opgehangen, Vrije teksten Omschrijving Vrije teksten zijn een belangrijke Freinettechniek. In de verschillende klassen worden heel regelmatig (wekelijks) teksten geschreven door de kinderen. Ze doen dat op momenten die ze meestal zelf kiezen, en over onderwerpen waarover ze iets willen vertellen (dit kan ook naar

11 Schoolwerkplan pedagogisch-didactische werkvormen 10 aanleiding van een project, uitstap,...). Bij de kleuters gaat het nog om woorden, zinnen of tekstjes die door de kleuterleidsters bij tekeningen van de kinderen geschreven worden. De oudste kleuters stempelen wel al eens een woord of zin. In de beginfase van het leesonderwijs eerste leerjaar maken de kinderen eerst een tekening. Het bijpassende verhaal wordt door de leerkracht opgeschreven samen met het kind. Zodra de kinderen zelf woorden kunnen schrijven, maken ze de zinnen zelfstandig en al gauw worden het korte verhaaltjes. Klassikaal wordt er in de eerste graad ook met de zin van de week gewerkt. In de hogere graden worden de teksten langer hoewel niet bij alle kinderen en krijgen ze een ander karakter. Deze teksten worden in tekstenschriften geschreven, waar de kinderen illustraties kunnen bij maken, ze kunnen evenzeer in klaskranten verschijnen. Tot slot worden ze ook in de kring voorgelezen en besproken, worden de illustraties getoond. Doelstellingen Het delen van ervaringen met anderen via geschreven (of gesproken) taal, is een belangrijke menselijke activiteit die voldoening geeft. Wie op deze manier communiceert, ervaart de zin van taal in een levensechte situatie. Door het werken met vrije teksten krijgen de kinderen greep op hun voelen, beleven, leefwereld. Het schrijven van eigen teksten bevordert het leren zien van structuren. Kinderen leren over de zaak na te denken en te schrijven op een zodanige manier dat het voor anderen helder is wat ze willen uiten. Door hun eigen teksten te gebruiken verhoog je de kans op betrokkenheid. Ook dit weer is een proces en lukt voor het ene kind beter dan voor het andere. Wie moeilijker aan het schrijven gaat, krijgt b.v. schrijftips. Vormen Er zijn tekstbesprekingen en tekstenrondes. Afhankelijk van de graad en van de leerkracht worden die werkvormen anders gehanteerd. Doel van een tekstbespreking is aan de hand van vragen, te onderzoeken of de schrijver (het kind) van een tekst zijn boodschap duidelijk kan maken (inhoudelijk - gevoelsmatig). Ook de zinsbouw en de spelling worden bekeken. In een tekstenronde worden de teksten van alle kinderen voorgelezen en besproken. Het reflecteren op taal zoals in de eindtermen taalbeschouwing beschreven staat (zie punt taalbeschouwing 6.1.5), komt hier aan bod Klaskranten Regelmatig worden vrije teksten verzameld en gebundeld tot een klaskrant. Enkele kinderen van de klas vormen de redactie. Zij zetten de teksten op de computer. De krant wordt zo mogelijk geïllustreerd met tekeningen of stempels. De kinderen lezen hun teksten voor, nemen een krantje me naar huis. Er komen teksten, verslagjes van uitstappen, gedichtjes, elfjes, werkjes, moppen en raadsels in de kranten. De kinderen zijn fier op hun eigen krant, ervaren dat hun verhalen, teksten in de klaswerking aan bod kunnen komen. Met hun eigen taal wordt zinvol gewerkt Correspondentie Af en toe schrijven klassen met een andere klas van een andere school. Deze correspondentie kan toevallig ontstaan naar aanleiding van een contact van de leerkracht met een collega uit een andere school. Ze kan ook bewust georganiseerd worden. Ze bestaat uit de uitwisseling van teksten, werkstukken, klaskranten, creatief werk, tekeningen, Correspondentie is mogelijk zowel van klas naar klas als van kind naar kind. Soms kan een correspondentie uitmonden in een bezoek aan elkaars school.

12 Schoolwerkplan pedagogisch-didactische werkvormen Uitstappen en klaskampen Uitstappen Uitstappen maken een wezenlijk deel uit van het Freinetonderwijs. Het is immers door iets te zien, te ervaren en mee te maken dat kinderen zich ontwikkelen. Maar er zijn tal van dingen die we niet in de klas kunnen halen. Dus moeten we op stap gaan. Bij veel klasprojecten maken we een uitstap: we bezoeken een boerderij, bakkerij, kunstenaar, museum, enz. Ook bij individuele werkstukjes en groepsprojecten doen we als het mogelijk is een uitstap. Dat gebeurt dan alleen met het betreffende groepje of met de hele klas. Uiteraard hangt het af van de concrete mogelijkheden en de hulp van ouders of een uitstap werkelijk plaats kan vinden en hoe hij ingevuld wordt. Indien mogelijk gaan zeker de oudste klassen zoveel mogelijk met de fiets, of het openbaar vervoer Klaskampen De klaskampen zijn in De Zevensprong een vaste traditie. Meestal gaan de jongste kleuters een dag weg, bij de oudste kleuters wordt dat twee dagen, in de eerste graad en tweede graad trekken twee tot drie dagen weg en in de derde graad 4 dagen. Ook hierbij is de hulp van de ouders onontbeerlijk. Het sociale gebeuren van het kamp is zeer belangrijk. De onderlinge relaties in de klasgroep krijgen de kans om (verder) te ontwikkelen. Verder wordt er meestal een stuk natuurverkenning en wereldoriëntatie aan het kamp gekoppeld in de vorm van concrete ervaringen: de weg er naartoe, situering op de kaart, routebeschrijvingen, biotooponderzoek, leerwandelingen, museumbezoek, fietstochten, historische plaatsen, 3.8 Ateliers In de klassen vinden regelmatig creatieve activiteiten plaats onder andere in de vorm van een atelier, al dan niet klas- en leeftijddoorbrekend. De leerkracht kan een techniek aanbieden, al of niet gekoppeld aan een bepaald onderwerp of project. Ook de kinderen kunnen een knutseltechniek of een andere vaardigheid aan hun klasgenootjes aanleren. Jaarlijks bepaalt het team de muzische focus, waarbij dan bepaalde domeinen uit het leerplan meer aan bod komen. Ook tijdens de muzische week, professioneel ondersteund door externen, wordt er dan volop en met de hele school rond deze twee domeinen gewerkt (zie ook muzische vorming punt 6.5) 3.9 Klasraad en schoolraad (= leerlingenraad) Klasraad De klasraad is een elementair deel van onze coöperatieve Freinetwerking en vindt wekelijks plaats op een vast tijdstip. Het is een vergadering van de leerkracht en alle leerlingen van de klas, waarin ze de appreciaties, voorstellen en minpunten bespreken die ze in de loop van de week verzamelden. Voor dat verzamelen wordt een bord, muurkrant of een schrift gebruikt waarin alle opmerkingen onder aparte rubrieken genoteerd worden. Deze notities zijn niet anoniem. Bij de kleuters wordt er gezocht naar aangepaste vormen, maar de principes van de klasraad worden al zo veel mogelijk toegepast. De kinderen worden gestimuleerd om ikboodschappen te geven, zich te baseren op gedrag en zo constructief mogelijk in gesprek te gaan, een opmerking op een respectvolle manier te maken, een kritiekpunt te kunnen horen en incasseren, Er zijn drie hoofdonderdelen: Ik vind goed-punten, appreciaties of pluimen: bemoedigende opmerkingen waardoor elkaars functioneren en inzet ondersteund wordt;

13 Schoolwerkplan pedagogisch-didactische werkvormen 12 Ik vind niet goed-punten: soms volstaat het die te noteren en is er geen bespreking meer nodig (de-dramatiseren). Soms is er wel een uitgebreide bespreking. Dit kan leiden tot concrete afspraken maatregelen of sancties. We vinden het belangrijk dat kinderen naast het geven van kritiek, ook voorstellen leren formuleren en zich in die zin niet alleen assertief, maar ook opbouwend opstellen. voorstellen: bij de bespreking is argumenteren belangrijk. Soms wordt er gestemd. Er kunnen allerlei zaken aan bod komen in de klasraad: klasorganisatie, projectideeën, klasuitstappen, mogelijke conflicten, enz. De leerkracht speelt hier een cruciale rol. Hij leert de kinderen om van emotionele kritiek te komen tot meer constructieve voorstellen waaruit afspraken volgen. Hij helpt om conflictsituaties te verduidelijken en de verschillende standpunten aan bod te laten komen. Via de klasraad trainen de kinderen op een heel natuurlijke en levensechte manier veel sociale vaardigheden: zij ontdekken dat mensen verschillende normen- en waardensystemen hanteren; zij leren omgaan met grenzen; die grenzen kunnen in gezamenlijk overleg verlegd worden; ze leren zelf regels en structuur aanbrengen binnen een groep. Eigen wensen en verlangens moeten in overeenstemming gebracht worden met de groepsverlangens; ze leren gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor het groepsfunctioneren; zich leren zich te verzoenen met een meerderheidsstandpunt. Ook de communicatieve vaardigheden worden getraind. De kinderen leren: standpunten beargumenteren, voor en tegen formuleren; naar het standpunt van anderen luisteren en het leren begrijpen; gevoelens van kwaadheid en waardering op een sociaal aanvaardbare manier leren formuleren; gevoelens kanaliseren en waardering voor anderen uitdrukken en kritiek verdragen. Kinderen kunnen via de klasraad ook het gevoel ontwikkelen dat ze invloed kunnen krijgen op het functioneren van de groep, dat mensen verschillen en dat mensen en situaties veranderbaar zijn, mede door hun inbreng. (zie ook sociale vaardigheden punt 6.7 en WO domein mens punt 3.5) De schoolraad Er zijn ook regels en afspraken in de school, die de klasgroep overstijgen. Dergelijke zaken worden besproken op de schoolraad. Kinderen leren dingen die in hun eigen groep leven, naar voren te brengen en de belangen van een hele school, met kinderen van verschillende leeftijden, te bekijken. Het speelplaatsgebeuren neemt hierin een belangrijke plaats. Er worden twee kinderen per klas afgevaardigd via een beurtrol en de raad wordt geleid door de coördinator en eventueel een vaste ouder. Het verslag wordt meestal met wat hulp door een kind van de derde graad gemaakt. De vormingswaarde komt overeen met die van de klasraad (zie ).

14 Schoolwerkplan schoolorganisatie 13 4 Schoolorganisatie 4.1 Klasindeling In onze school werken we met graadklassen. Binnen een coöperatief klasgeheel zit een jonger leerjaar samen met een ouder. De kinderen kunnen veel van elkaar leren. In september bestaat de klas voor de helft uit nieuwe kinderen, de andere helft kent het reilen en zeilen van de klas en is bovendien een jaar ouder. Dit creëert zeer veel mogelijkheden tot interactie en wederzijdse hulp en maakt de leerkracht vrij voor de hoofdzaken. De kinderen leren bijvoorbeeld elkaar waar alle spullen liggen in de klas. Ook het uitvoeren van de klastaken of de klasafspraken dragen ze aan elkaar over. Een ander voordeel is dat de leerkracht twee jaar met hetzelfde kind werkt en het daardoor beter zal kennen en dus begeleiden. Evenzeer zoekt elk kind zich een veilig plekje en krijgt het twee jaar de kans om zich goed te voelen bij de leerkracht en zijn/haar groep. Op dit moment handhaven we de volgende indeling: kleuterklassen: twee klassen jongste kleuters en 2 klassen oudste kleuters; elke klas heeft dus kleuters van twee geboortejaren. in de lagere school: voor elke graad 2 graadsklassen. Klasnorm Bij de inschrijving van de kinderen hanteren wij de norm van 23 kinderen (zie schoolreglement) per geboortejaar. 4.2 Klasinrichting De structuur van de klas wordt bepaald door de manier waarop de leerkracht en de kinderen het werk organiseren. De leerkracht en het kind op de eerste plaats moeten zich erin thuis voelen. Het is een leefomgeving waarin het elke dag goed werken is. Het moet een veilige ruimte zijn om uit te vertrekken. Naast de tafels, stoelen en kasten tracht de leerkracht een persoonlijke sfeer te creëren. De klas moet echter overzichtelijk zijn voor de kinderen: de materialen worden zo gezet dat ze die onmiddellijk vinden, klaar voor zelfstandig en actief gebruik. Het lokaal wordt in verschillende werkhoeken verdeeld, waarbinnen de kring of praathoek centraal ligt. De verschillende werkhoeken worden gevormd afhankelijk van leeftijd, groepsgrootte, materiaalkeuze, ruimte, leerkracht en behoeften van het moment. In de kleuterklassen wordt dit vooral bepaald door het karakter van het materiaal en in de lagere school meer en meer door het creëren van rustige hoeken waar de kinderen zelfstandig kunnen werken. Elke graadsklas heeft een tussenklas waarin extra kan worden bewogen, aan project gewerkt, een voorstelling geoefend, voorgelezen, poppenkast, Binnen de klasinrichting hebben we oog voor voldoende tijds- en ruimtekaders, hangen er muzische posters waarop de muzische ontwikkelingsdoelen en eindtermen verwerkt staan, hangt de muurkrant i.f.v. de klasraad, 4.3 Rapporteren en evalueren / kindvolgsysteem Evaluatieproces In onze school staat de ontwikkeling van de gehele persoonlijkheid van het kind centraal. De evaluatie van deze ontwikkeling is eigenlijk een voortdurend proces. Leerkrachten en kinderen Dat proces speelt zich in de eerste plaats af binnen de relatie tussen kind en leerkracht. In gesprekjes tussen de leerkracht en het kind wordt heel vaak gesproken over de vooruitgang van het kind en wordt het kind zelf bewust betrokken bij de evaluatie van zijn eigen ontwikkeling.

15 Schoolwerkplan schoolorganisatie 14 Leerkrachten en ouders Verder spelen informele gesprekken tussen de leerkracht en de ouders een belangrijke rol. Vaak wordt daar al veel informatie uitgewisseld. Maar deze gesprekken vullen we aan met formele evaluatiegesprekken. Om structuur te geven aan dit evaluatieproces worden er twee maal per jaar evaluaties uitgeschreven die dan dienen als rapportering aan de ouders. De ouders krijgen daarbij de gelegenheid om over deze evaluatie-rapportering een gesprek te hebben met de leerkracht. De evaluatie van de kinderen van 2,5 tot 12 jaar beschrijft het sociaal-emotionele aspect van de ontwikkeling evenals de betrokkenheid en de werkhouding (mede gebaseerd op een aantal pijlers van het kindvolgsysteem van het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs): Daarnaast belichten we ook typische Freinetelementen en worden de verschillende leergebieden (taal (Nederlands), wiskunde, wereldoriëntatie,... ) In de loop der jaren zijn de kindevaluatiedocumenten hier en daar wat aangepast, of is de vorm gewijzigd. Tijdens het schooljaar zal het team dit evalueren wat betreft vorm en inhoud met als doel de opbouw doorheen de hele basisschool te verbeteren. Dit wordt voorbereid en opgevolgd door een teamwerkgroepje. Een stappenplan hiervan wordt besproken op verschillende teamvergaderingen. Einddoel is om tegen mei 2012 een finale versie te hebben die gebruiksklaar is voor schooljaar Toetsen De cognitieve vaardigheden zoals lezen, spelling, Frans en wiskunde worden regelmatig gevolgd door middel van toetsen. Voor wiskunde wordt er na elk leerstofblok een toets afgenomen zoals voorzien in de methode Rekensprong die in alle klassen gevolgd wordt. De leerkracht houdt de toetsresultaten bij. Voor spelling en lezen worden in oktober alle kinderen vanaf het 2de leerjaar door de zorgcoördinator getest. De kinderen die voor lezen lager scoren dan AVI 9 worden in maart/april opnieuw getest. Ook het eerste leerjaar wordt dan getest en nog eens in juni. Deze testresultaten worden bijgehouden door de zorgcoördinator en ingevoerd in Zorgkompas. Ook de vorderingen van de cognitieve vaardigheden worden in het evaluatierapport toegelicht. Toetsen kunnen worden ingekeken door ouders en kinderen. 4.4 Zorg Visie op zorg In de Zevensprong staat het kind centraal en stimuleren we de totale ontwikkeling. Daarbij volgen we de verschillende facetten van deze ontwikkeling zo goed en gericht mogelijk op. Naast het welbevinden en de betrokkenheid van de kinderen hebben we eveneens de nodige aandacht voor de cognitieve vaardigheden. Vertrekkend vanuit ons pedagogisch project en met aandacht voor de ontwikkelingsdoelen en de eindtermen, proberen we zoveel mogelijk rekening te houden met het niveau en de noden van elk kind. Wat de kinderen nodig hebben en wat de school kan bieden wordt zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. Er van uitgaand dat kinderen verschillen, kiezen we ervoor om zowel het leertraject als het begin- en eindpunt te laten verschillen als dit nodig blijkt. Deze curriculumdifferentiatie is een belangrijk element binnen ons zorgbeleid. We onderzoeken wat een kind aankan en hoever het kan geraken. Het is belangrijk dat de leerkrachten zicht houden op het ontwikkelingsproces. Ook het hele team, ouders en CLB moeten in dit proces volop betrokken worden. Een cultuur van overleg en gedeelde leerlingenzorg is hier essentieel en zien we als een sterkte van de Zevensprong. Van bij de opstart van de school, werd er gekozen voor extra uren taakleerkracht. In de loop der jaren is de taakleerkracht zorgcoördinator geworden. De uitbouw van een zorgbeleid resulteert in het uitvoeren van zorgtaken op drie niveaus: het coördineren van zorginitiatieven op schoolniveau het coachen en ondersteunen van het handelen van de leerkrachten het begeleiden van de leerlingen

16 Schoolwerkplan schoolorganisatie 15 Concreet betekent dit o.a. het uittekenen, ondersteunen, opvolgen en evalueren van het zorgbeleid, preventieve maatregelen stimuleren en opvolgen, het organiseren van overleg van zorgbrede praktijk, het aanbieden van ambulante hulp, het coördineren en opvolgen van individuele dossiers van zorgkinderen via het digitaal programma Zorgkompas, het organiseren en stroomlijnen van externe contacten, het ontwikkelen van expertise, het ondersteunen en remediëren van zorgkinderen. Voor verdere invulling verwijzen we hier naar de functiebeschrijving van de zorgcoördinator Preventie van leer- en gedragsproblemen Op schoolniveau en klasniveau hebben wij bewust een aantal keuzes gemaakt om de leef- en werkcultuur te optimaliseren, op die manier werken we tevens preventief om leer- en gedragsproblemen te voorkomen. Klasniveau De inrichtende macht kiest ervoor om de klassen niet te groot te maken, zodat ons pedagogisch project gerealiseerd kan worden en zodat ook de zorg voldoende aandacht kan krijgen. In elke klas (behalve bij de jongste kleuters) is er wekelijks een klasraad waar het wel en wee van de klaswerking en de dynamiek van de groep besproken wordt. Kinderen leren hier respect en erkenning naar elkaar te tonen, creatief te denken maar ook kritisch te zijn en om te gaan met meningsverschillen en kritiek. Kinderen leren op een constructieve manier te luisteren naar elkaar en oplossingen te bedenken met als doel het samenleven op school te optimaliseren. Als we dit opentrekken kan je stellen dat we op die manier leren hoe ze kunnen samenleven, in de klas, op school indien mogelijk wordt de transfer gemaakt naar de thuissituatie en de ruimere maatschappij. Door wisselende organisatievormen willen wij de basisdifferentiatie in de klas bevorderen. Door extra ondersteuning naast de klasleerkracht te voorzien kunnen er voldoende instructies gegeven worden. Zo krijgt de klasleerkracht de kans om te differentiëren binnen elke klasgroep en indien nodig verlengde instructie te geven aan leerlingen die hier nood aan hebben. Door de jaren heen is gebleken dat het eerste trimester in de eerste graad organisatorisch moeilijker is dan de andere graden. Kleuters die naar het eerste leerjaar gaan hebben nog erg veel begeleiding nodig om tot lezen, schrijven en rekenen te komen. Hun taakspanning is nog kort en zelfstandig werk is moeilijk. Maar ook de kinderen van het tweede leerjaar hebben nog veel sturing en instructies van de leerkracht nodig. Daarom voorziet de school structureel bijkomende ondersteuning in de eerste graad. Een derde leerkracht binnen de eerste graad neemt de extra ondersteuning voor haar rekening. In overleg met de 1ste graadsleerkrachten wordt de invulling besproken, geëvalueerd en bijgestuurd indien nodig. Schoolniveau Op school stimuleren wij het duoleren, waarbij oudere kinderen samen lezen met jongere kinderen. Of waarbij oudere kinderen samen spelen met kleuters die nood hebben aan meer uitdaging, Elk van onze tien klassen heeft ook telkens een peter/meterklas, waarbij de oudere klas de jongeren begeleidt bij een bezoek aan de bibliotheek, waarbij een gezamenlijke activiteit plaatsvindt zoals tutorlezen, een gezelschapsspelletjesnamiddag en de oudere de jongere kinderen helpen, Op schoolniveau krijgt elk kind een stem, doordat bijna elke klas maandelijks enkele vertegenwoordigers naar de schoolraad stuurt, waar regels en afspraken in overleg worden aangepast aan (specifieke) noden van (zorg) leerlingen. De coördinator leidt deze schoolraad en waakt erover dat de besproken punten doorstromen naar klassen en team. Leerlingen leren geleidelijk zelf hun werk te plannen en zelfstandig hun taken binnen een duidelijke planning af te werken. Vanaf de derde graad komt expliciet het leren-leren ( zie

17 Schoolwerkplan schoolorganisatie 16 ook punt 6.7 leren leren aan bod. Vanaf het tweede trimester worden er secundaire scholen bezocht en komt het CLB aan de leerlingen de overgang naar secundair toelichten. Aan het eind van ieder schooljaar wordt in de overgangsgesprekken tussen leerkrachten doorgegeven welke aanpak en eventuele sticordimaatregelen effectief gebleken zijn en of de aanpak bijgestuurd moet worden. Jaarlijks stelt het team in onderling overleg haar navormingsplan op. Dit plan krijgt vorm op basis van gekozen jaarwerkpunten en/of noden krijgt dit plan vorm. Soms kiezen we om met het hele team rond een gekozen zorgthema de bijscholing te organiseren. (oa. ASS, taalbeleid, hoogbegaafde kinderen en kinderen met sociaal-emotionele problemen.) Differentiatie in het aanbod en remediëren van kinderen met een zorgvraag Zorgmap Om de uniformiteit te bewaken en de differentiatie van de zorg te stroomlijnen, wordt in elke klas een zorgmap per leerjaar aangelegd. Deze map bevat volgende documenten: Sticordilijsten (dyslexie, dyscalculie, ASS, hoogbegaafdheid); Klasoverlegformulieren; Formulieren voor het registreren van toetsgegevens en het maken van foutenanalyses voor kinderen uit het lager onderwijs; Overzichtsbladen van de klasscreenings bij de kleuters (Kleuterstapjes). Basisdifferentiatie in de klas De klasleerkracht is in de begeleiding van kinderen met zorg steeds de eerstelijnshulpverlener. In de klas voorzien de leerkrachten zoveel mogelijk differentiatie tijdens de instructies, differentiatie in het zelfstandig werk en aangepast huiswerk (vooral om het automatiseren van basisvaardigheden te stimuleren). Vanuit foutenanalyses, na toetsing van de leerstof worden gerichte instructies en remediërend materiaal voorzien. Aanpassing van de klasomgeving en materialen voor kinderen met zorg. Naargelang de noden wordt er een extra rustig hoekje voorzien, een time-out plek, pictogrammen of een weekschema. Sticordimaatregelen Elke leerkracht heeft een bundel met sticordimaatregelen in de zorgmap in zijn of haar klas staan. In overleg met het team werden sticordimaatregelen opgesteld voor kinderen met ASS, hoogbegaafde kinderen, kinderen met dyslexie en dyscalculie. Deze bundels dienen als checklist van mogelijke maatregelen die kunnen toegepast worden indien ze een kind met deze zorgvragen in de klas hebben. Meestal wordt in een klasoverleg of op een MDO afgesproken welke aanpassingen nodig of wenselijk zijn voor een kind met deze diagnose. De klasleerkracht maakt dan een korte samenvatting van de maatregelen die wenselijk zijn en geeft een exemplaar aan het kind en de ouders. De aanpassingen kunnen op deze manier gecommuniceerd worden en zijn duidelijk voor de betrokken partijen. Klasoverleg tussen leerkrachten en zorgcoördinator Dit is een overleg met de klasleerkracht en de zorgcoördinator en vaak met een CLB-anker of andere betrokkenen. Er worden elk schooljaar vier klasoverleggen ingepland per klas, elk met aparte doelstellingen en invulling. De klasleerkracht bereidt elk klasoverleg voor op een apart formulier. De eerstelijnszorg van de kleuters en leerlingen in de klas door de klasleerkracht en de ondersteuning die de leerkracht hierbij nodig heeft staan centraal. Tijdens het eerste klasoverleg worden alle kinderen van de klas kort overlopen (sociaalemotioneel functioneren, de resultaten op toetsen maar ook de sterktes van elk kind). De focus ligt op het begeleiden van kinderen met zorg in de klas enerzijds, anderzijds

18 Schoolwerkplan schoolorganisatie 17 wordt voor sommige kinderen in samenspraak met de verschillende partners een tijdelijke individuele begeleiding door de zorgleerkracht voorgesteld of volgt een doorverwijzing voor verder onderzoek door externen. Het tweede overleg wordt voorbehouden om samen te overleggen rond de noden die de leerkracht ervaart op klas- en groepsniveau. We proberen samen te zoeken naar een alternatieve aanpak, materialen of een gerichte navorming. Soms plannen we een klasobservatie om meer zicht te krijgen op de ervaren nood. In het derde overleg worden de kinderen met extra zorg besproken. Voor de oudste kleuters wordt in een derde klasoverleg vooral ingegaan op de Toetertesten. Deze gegevens worden naast de input en ervaringen van de leerkrachten gelegd. Elk jaar in de loop van het tweede trimester wordt het groepsfunctioneren van de oudste kleuters en de leerlingen van het vierde leerjaar besproken. Indien dit nodig blijkt, kunnen groepen opnieuw samengesteld worden, binnen een duidelijk omschreven procedure en stappenplan. Met de leerkrachten van de derde graad worden de leerlingen van het zesde leerjaar besproken met het oog op de BASO-fiche. Het vierde overleg wordt voorbehouden voor de bespreking van de leerlingen met extra zorg, evaluatie van het zorgtraject en interventies die we zeker willen doorgeven aan de volgende leerkracht. Met de leerkrachten van de derde graad worden de ontwerpen van de BASO-fiche overlopen. Remediëring in en buiten de klas Leerlingvolgsysteem A. Opvolgen van kleuters en kleuters met zorg Samenwerking met CLB Om de veertien dagen komt het CLB-anker (Sofie Lauwerier) voor de kleuters een halve dag in de school. Ervaring leerde ons dat als de CLB-anker meedraait in de kleuterklas, er sneller zorgvragen bespreekbaar zijn. Zorgbeleid bij oudste kleuters Eind oktober voorzien we voor alle kleuters een observatieweek, waarbij de kleuterleidster de kleuters gericht observeert (d.m.v. het kleuter-observatiesysteem van Kleuterstapjes). Na de observatieweek is een MDO gepland om de bevindingen te bespreken en te overleggen hoe we de kleuters best verder begeleiden. Soms blijkt dat heel de klasgroep nood heeft aan extra ondersteuning rond een ontwikkelingsdoel. Soms wordt er in kleine groepjes geoefend in de klas maar ook daarbuiten. We maken hiervoor gebruik van de extra kleuteruren die aan de scholen worden toegewezen. In het klasoverleg wordt bepaald welke kleuters extra ondersteuning nodig hebben en rond welke inhouden zal gewerkt worden. Vaak plannen we een MDO waar ook de ouders worden uitgenodigd voor kleuters met een grotere zorgvraag. Voor anderstalig kleuters werken we met de muzische methode ter taalondersteuning Bonte Boel. Van deze kleuters wordt in de tweede kleuterklas de KOBI-TV taaltest afgenomen om hun taalvaardigheid te meten. Voorlopig worden in februari de Toetertesten afgenomen door de zorgcoördinator en dit na onderling overleg met de kleuterleidsters. Deze testing zien we vooral als een bijkomend observatiemoment. De deskundigheid en ervaring van de kleuterleidsters blijven prioritair in een gesprek rond een kleuter. Vanaf schooljaar zullen de observatiegegevens vanuit het kleuterobservatiesysteem Kleuterstapjes gericht gebruikt worden bij de bespreking van de oudste kleuters bij de overgang naar het eerste leerjaar. Naast de scores op zich, is het ook zinvol om de werkhouding van de kleuters en bijkomende observatiegegevens tijdens de toetsing samen met de kleuterleidsters te bespreken. Voor kleuters waar uit de observatie en evaluaties van de kleuterleidsters en de testscores blijkt dat er nood is aan een specifieke aanpak volgen steeds MDO's, waar de ouders, de kleuterleidster, CLB-anker, zorgcoördinator en eventueel andere betrokkenen bij aanwezig zijn. Er wordt samen

19 Schoolwerkplan schoolorganisatie 18 bekeken of het nodig is om bijvoorbeeld extra logopedische ondersteuning te voorzien, begeleiding in een revalidatiecentrum, sociaal-emotionele begeleiding, verwijzing naar een speelleerklas of bijzonder onderwijs, GON-begeleiding voorzien ed. B. Opvolgen van leerlingen uit het lager onderwijs en leerlingen met zorg. Leerlingvolgsysteem Om de leerlingen goed te kunnen opvolgen worden er genormeerde toetsen afgenomen voor spelling en lezen, voor wiskunde worden er methodegebonden sprongtoetsen afgenomen. Lezen Twee keer per jaar (eind september en februari/maart) wordt het leesniveau van de kinderen bepaald (AVI -niveau). We willen nagaan of het technisch leesproces van de kinderen blijft evolueren. Indien we stagnatie of zeer trage vorderingen opmerken bespreken we dit met de ouders en vragen om thuis (meer) samen te lezen en/of voorzien we meer leesmomenten in de klas, taakklas en/of bij een leesouder. Als bijkomende differentiatie rond lezen onvoldoende blijkt kan een CLB-testing aangewezen zijn. Voor de leerlingen van het eerste leerjaar zijn er ook twee toetsmomenten voorzien om hun aanvankelijk leesproces te kunnen opvolgen. Zij komen begin maart en eind mei luidop lezen bij de zorgcoördinator. Spelling Drie keer per jaar (eind september, februari en mei) wordt een genormeerd dictee (spellingtoetsen 1-6 LVS-VCLB) afgenomen door de klasleerkracht. De zorgcoördinator scoort deze dictees. De gegevens worden geregistreerd in Zorgkompas. Door foutenanalyses na de toetsing blijkt het soms nodig spellingsmoeilijkheden klassikaal te herhalen, voor andere kinderen is extra inoefening thuis, in de taakklas of bij een logopediste (of andere buitenschoolse begeleiding) noodzakelijk. Wiskunde Voor wiskunde worden er methodegebonden toetsen van Rekensprong afgenomen. Omdat we merken dat de toetsen van rekenen van het LVS-VCLB niet steeds overeenkomen met de aangeboden leerstof, waardoor de scores minder betrouwbaar waren. Eind september wordt wel de toets van het LVS-VCLB voor hoofdrekenen afgenomen. Nadien wordt besproken welke kinderen extra ondersteuning nodig hebben in (tafelrooster, rekenfiches, zakrekenmachine ed.) of buiten (paralleltoets en extra oefeningen voor thuis, taakklas, logo ed.) de klas. Na een toetsmoment worden de gegevens besproken met de klasleerkracht en de zorgcoördinator en aangevuld met klastoetsen en sociaal-emotionele gegevens. In overleg wordt besproken voor welke kinderen differentiatie binnen de klas nodig is en hoe. Of plannen we een MDO met ouders en/of CLB anker, en/of logopedisten revalidatiecentra, GONbegeleiding ed. We bepalen in overleg welke kinderen tijdelijk extra ondersteuning nodig hebben in de taakklas. Kinderen die een E-score behalen op de spellingstoetsen van het LVS, die stagneren of achteruitgaan qua leesniveau en/of uitvallen op de sprongtoetsen voor rekenen, komen in aanmerking voor begeleiding in de taakklas als tijdelijke ondersteuning als de klasleerkracht aangeeft dat de aangeboden remediëring en extra hulp in de klas onvoldoende blijkt. Eventueel kunnen andere adviezen volgen. Groepsfunctioneren Jaarlijks wordt het groepsfunctioneren van de oudste kleuters en van de leerlingen van het vierde leerjaar besproken. Op dit overleg is de coördinator, klasleerkracht, CLB anker en zorgcoördinator aanwezig. Een samenvatting van het overleg rond het groepsfunctioneren wordt medegedeeld op de deelgroepen en op de raad van bestuur.

20 Schoolwerkplan schoolorganisatie 19 Samenwerking met het CLB Onze school werkt intensief samen met het CLB. Wekelijks komt de CLB- anker (Christel Verbeek) een halve dag naar onze school voor de leerlingen van het lager onderwijs. De zorgcoördinator plant de MDO's met de betrokken leerkrachten, ouders en externe hulpverleners in. Tijdens de gesprekken kunnen onderzoeksdata, observatiemomenten of individuele gesprekken met leerlingen, leerkrachten of ouders verder worden vastgelegd. Op de Zevensprong wordt er veel belang gehecht aan overleg en het tijdig informeren van ouders en andere betrokkenen als we ons zorgen maken over één van de leerlingen. Samen wordt er dan gezocht naar aangepast hulp en begeleiding op maat. De samenwerking met het CLB is hierbij noodzakelijk Registeren, opvolgen en evaluatie van de geboden hulp Digitaal kindvolgsysteem Zorgkompas De resultaten van de kinderen zowel van eenmalige screenings (zoals Toetertoetsen of Kobi- TV), als de resultaten van de toetsen van het LVS worden ingevoerd in het digitaal kindvolgsysteem Zorgkompas. De invoering van een digitaal zorgsysteem verloopt stapsgewijs. Leerkrachten voeren reeds zelf de overganggesprekken in en de screening in kleuterstapjes. Recent kunnen ook sticordimaatregelen digitaal ingevoerd worden. Voorbereidingen van gesprekken, MDO s, en klasoverleggen, zullen vanaf schooljaar door de leerkrachten ingevoerd worden. De coördinator, een leerkracht en zorgcoördinator zijn beheerder van het programma en volgen tevens bijscholingen om de vernieuwingen en mogelijkheden van het programma te blijven opvolgen. De leerkrachten zijn gebruikers en kregen elk hun persoonlijke login zodat ze steeds de dossiers van de leerlingen kunnen raadplegen. Ook elk overleg en MDO rond een zorgvraag van een kind wordt ingevoerd in het zorgdossier van de betreffende leerling of kleuter. Afgesproken interventies, afstemming, evaluatie van de geplande interventies en eventuele bijsturing worden na ieder overleg ingevoerd om een goede opvolging mogelijk te maken. De schoolloopbaan en de totaliteit van het zorgproces van de leerlingen worden op deze manier transparant in kaart gebracht. In de toekomst hopen wij ook de evaluaties en rapportering op een uniforme en digitale wijze te kunnen invoeren met behulp van de zorgmodule kompasrapport. Overleg met coördinator Maandelijks is er een overlegmoment voorzien tussen coördinator en zorgcoördinator om samen rond zorgvragen te overleggen. Op die manier behoudt ook de coördinator zicht op het zorggeheel en de zorginitiatieven en kan hij mee vorm geven aan een doordacht en coherent zorgbeleid op schoolniveau. Tijdens dit zorgoverleg worden lopende initiatieven besproken. 4.5 Federatie / Scholengemeenschap. Onze school is aangesloten bij de Federatie van Onafhankelijke en Pluralistische Emancipatorische Methodescholen (FOPEM). Deze vereniging heeft tot doel het bevorderen en ondersteunen van onafhankelijke methodescholen en hun pedagogie. Zij verzorgen navormingen, verdedigen de belangen van de aangesloten scholen naar beleids- en adviesorganen en verrichten andere vormen van ondersteuning. Zo zijn ze regelmatig coördinatorenvergaderingen en zorgcoördinatorbijeenkomsten, uitwisselingen van leerkrachten meestal per graad, en thematische navormingssessies. Zoals beschreven in het schoolreglement, maakt de Zevensprong deel uit van de SOM, de Scholengemeenschap van Onafhankelijke Methodescholen.