Leergang Effectief Publiek Leiderschap

Transcriptie

1 CENTRUM VOOR STRATEGIE EN LEIDERSCHAP Leergang Effectief Publiek Leiderschap Editie PBLQ ROI CSL 1

2 nationale als lokale en regionale overheden, zelfstandige bestuursorganen en sectoren als veiligheid, zorg, welzijn, onderwijs en wonen. Ook vertegenwoordigers uit organisaties die dicht tegen de overheid aanhangen, zoals pensioenfondsen, woningbouwcorporaties en nutsbedrijven, zijn van harte welkom. 1 Deze organisaties hebben aan de leergang deelgenomen: Atrium Medisch Centrum, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ministerie van Infrastructuur & Milieu, Ministerie van Buitenlandse Zaken, Ministerie van Defensie, Ministerie van Veiligheid & Justitie, Rijkswaterstaat, UWV, Belastingdienst, Inspectie Verkeer en Waterstaat, Commissie Gelijke Behandeling, Raad voor het openbaar bestuur, Provincie Zuid-Holland, Provincie Utrecht, Gemeente Eindhoven, Gemeente Alphen aan den Rijn, Gemeente Arnhem, Gemeente Enschede, Gemeente Groningen, Woningcorporatie De Key en de Nederlandse Transplantatie Stichting. Vergroot de effectiviteit van uw leiderschap De publieke sector heeft continu te maken met grote uitdagingen. Denk aan dreigend legitimiteitsverlies en afnemend vertrouwen, meer moeten doen met minder, een steeds belangrijker wordende rol van technologie en een toenemend belang van internationale ontwikkelingen. Dit beïnvloedt het werken in de publieke sector. Immers, politiek en samenleving verwachten onverminderd dat maatschappelijke resultaten worden geboekt. Dat vraagt om leiderschap in de publieke sector dat in toenemende mate effectief is in het omgaan met gelijktijdige en soms ook uiteenlopende eisen. Het streefdoel van de leergang is om bij te dragen aan de vergroting van de effectiviteit van leiderschap in de publieke sector. Wij bieden u als deelnemer, vanuit een duidelijke visie op publiek leiderschap, inzicht en kennis, maar ook oefening, training en reflectie aan, gericht op het verhogen van de effectiviteit van uw eigen handelen, maar ook op verhoging van de effectiviteit van de organisatie waarin u werkzaam bent. In de leergang ontmoet u andere deelnemers die in een soort gelijke positie als u zitten en te maken hebben met soortgelijke vraagstukken en uitdagingen. Voor wie is de leergang? De leergang richt zich specifiek op publiek leiderschap, oftewel op leiderschap binnen de publieke sector. De doelgroep van het programma bestaat uit topambtenaren, hoger management en bestuurders en toezichthouders in het publieke en semi-publieke domein met meerjarige ervaring op een leidinggevende positie (indicatie schaal 16 en hoger). Het gaat hierbij zowel om Effectief leiderschap gaat om de context, het proces van verbinden en de persoon Voortbouwen op bewezen succes De leergang Effectief Publiek Leiderschap bouwt voort op de al jaren lopende en succesvolle leergang Publiek Leiderschap. Het programma is een mix van cognitieve onderdelen en persoonlijke ontwikkeling en voldoet aan de eisen van deze tijd. We sluiten aan bij state-of-the-art kennis in de wetenschap over publiek leiderschap en bij actuele ontwikkelingen binnen de praktijk. In de leergang wordt nadrukkelijk ook stilgestaan bij de eigen situatie en casuistiek van de deelnemers. Een visie op effectief publiek leiderschap als basis Leiderschap gaat over de relatie tussen leiders en volgers. Gericht op veranderingen en gebaseerd op binnen de organisatie gedeelde doelen. Concreet gaat het hierbij dus om het geven van richting en het nemen van besluiten met de daarbij behorende verantwoordelijkheid. Dit is nog erg algemeen. Daarom zoomen we in op effectief publiek leiderschap. Een leider is volgens ons effectief naarmate hij of zij er beter in slaagt om resultaten te boeken, oftewel de gedeelde doelen te realiseren. Om dit te kunnen doen zijn drie componenten belangrijk. Ten eerste de context waarbinnen een leider opereert. Deze context definieert wat in een specifiek geval effectief is en bepaalt tevens de speelruimte en de randvoorwaarden om effectief te kunnen zijn. Daarnaast is het proces van verbinden belangrijk. Een leider moet in staat zijn om een evenwichtige verbinding aan te brengen tussen al die aspecten en activiteiten die nodig zijn om doelen te delen en verandering te bereiken. De derde component van effectief leiderschap is de persoon van de leider zelf. Het verbinden van aspecten en activiteiten in een specifieke context vraagt niet alleen gezag en verantwoordelijkheid, maar ook het nodige aan competenties en vaardigheden van de betrokken persoon in kwestie. Om effectief te zijn moet men op dit vlak in staat zijn om de uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. 1 Ambtenaren en managers die (nog) niet voldoen aan het geschetste profiel (indicatie tot en met schaal 15) en die momenteel functies vervullen als hoofd of plv directeur, strateeg, projectleider van grote projecten of aanstormend talent of mensen met relatief weinig leidinggevende ervaring, wijzen wij graag op een ander traject van PBLQ ROI dat wellicht meer aansluit bij positie en ervaring, te weten de Leerkring Management en Leiderschap. Zie hiervoor onze site: 2 Leergang Effectief Publiek Leiderschap PBLQ ROI CSL 3

3 Publieke sector als context Effectiviteit is altijd gekoppeld aan een bepaalde context waarbinnen iemand opereert. In dit geval is er sprake van een specifieke context, te weten de publieke sector en daarbinnen de organisatie waarin u als publiek leider werkt. Afgezet tegen de private sector kent de publieke sector zijn eigen dynamiek, spelregels, waarden en normen en problemen/uitdagingen. Publieke organisaties moeten in vrijwel alle gevallen zich verantwoorden aan meerdere opdrachtgevers. Denk hierbij aan enerzijds de politiek en anderzijds de maatschappij. Een extra complicatie is dat politieke verantwoording en maatschappelijke verantwoordelijkheid niet altijd met elkaar overeen komen. Deels ligt het ook aan het gegeven dat binnen de publieke sector meerdere waarden en normenkaders tegelijkertijd een rol spelen. Een dergelijke dynamische publieke context biedt voor u als publiek leider zowel kansen als beperkingen. Om de context goed te kunnen doorgronden, is er in de leergang aandacht voor nieuwe ontwikkelingen die in de publieke sector plaatsvinden. Daarnaast, en dat is nog belangrijker, ontwikkelt u uw vermogen zodat u in staat bent om op niveau te reflecteren op de betekenis van deze specifieke context, met name in relatie tot uw eigen handelen. Proces van verbinden Achter de term leiderschap gaan verschillende aspecten schuil die nodig zijn om richting te kunnen geven en tot verandering te komen. Het gaat dan om aspecten als invloed, intenties en bedoelingen, persoonlijke verantwoordelijkheid, verandering, gedeelde waarden en doelen en wederkerige relaties tussen mensen. Al deze aspecten zijn binnen een invloedsrelatie belangrijk. Wilt u als leider effectief zijn, dan moet u deze met elkaar op een evenwichtige wijze verbinden. Dat is lastig. Zeker omdat er geen kant-en-klaar recept voor effectiviteit in dit geval bestaat. In de leergang staat u in verdiepende zin stil bij enkele van de belangrijke aspecten en activiteiten die met leiderschap te maken hebben, zoals verandering (in en tussen organisaties), vertrouwen (ethiek en integriteit) en het geven van richting in combinatie met het formuleren van een gedeelde visie. Ook staat u stil bij de notie dat er in de praktijk verschillende stijlen van leiderschap naast elkaar gehanteerd moeten worden. Persoon Deze derde component benadrukt het belang van de persoon van de publieke leider. Zoals aangegeven moet u allereerst de verantwoordelijkheid en de positie hebben om gezaghebbend richting te kunnen geven en organisaties te kunnen veranderen. Daarnaast moet u zelf ook over de noodzakelijke competenties en vaardigheden beschikken om effectief te kunnen zijn als publieke leider. Eerder is al aangegeven dat effectiviteit betekent dat u in de praktijk meerdere leiderschapsstijlen dient te beheersen die ieder vragen over verschillende competenties en vaardigheden. Ambitie en leerdoelen van de leergang Voorgaand maakt duidelijk dat effectief leiderschap binnen de specifieke setting van de publieke sector iets is dat geleerd en ontwikkeld moet worden. Vanuit dit streven hebben we de leerdoelen voor de leergang geformuleerd. Na het doorlopen van de leergang heeft u: Een versterkt inzicht in de dynamiek en het specifieke karakter van de publieke sector als context voor publiek leiderschap; Kennis genomen van enkele belangrijke ontwikkelingen die zich voltrekken in de publieke sector en de betekenis die deze hebben voor de organisatie waarin u werkt; Het vermogen ontwikkeld om te reflecteren op de betekenis van deze specifieke context voor uw eigen handelen als publiek leider; Verdiepende kennis opgedaan over de werking en succesfactoren van leiderschapsaspecten zoals vertrouwen, verandering en visie; Een groter bewustzijn dat u in de praktijk altijd meerdere leiderschapsstijlen moet hanteren om effectief te zijn; Inzicht in de leiderschapsstijl die u vaak toepast; Witte vlekken geïdentificeerd die u nog heeft in termen van de eigen competenties en vaardigheden; Een netwerk van personen die u gedurende de leergang hebt leren kennen en die u, tijdens maar zeker ook na afloop van de leergang, kunt gebruiken voor eigen reflectie voor sparring. Kerndocent en programmamanagement De inhoudelijke kerndocent is prof.dr. Marcel Thaens van PBLQ ROI. De kerndocent is verantwoordelijk voor de bewaking van de inhoudelijke lijn en de realisatie van de leerdoelen. Het programmanagement wordt verzorgd door Marcel Thaens en Teresa Cardoso Ribeiro. Zij zijn verantwoordelijk voor de continuïteit van het programma en vormen het eerste aanspreekpunt voor de deelnemers. De kerndocent en het programmamanagement zijn verantwoordelijk voor de geboden kwaliteit. Docenten en trainers Naast de inhoudelijke kerndocent zijn er ook diverse gastdocenten en trainers betrokken bij de leergang. Allen hebben hun sporen verdiend op hun vakgebied. Een deel van het docentenkorps is als hoogleraar verbonden aan een universiteit. Op deze manier krijgt u ook de meest recente wetenschappelijke inzichten aangeboden. Dit echter niet in de vorm van traditionele hoorcolleges. Altijd, zal de vertaling van theorie naar praktisch bruikbare inzichten en vooral ook eigen casuïstiek van u als deelnemer centraal staan. Een ander deel van de trainers en docenten zijn gekozen omdat ze ervaring hebben met het op hoog niveau trainen van groepen of omdat ze bruikbare ervaringen vanuit de praktijk van publiek leiderschap kunnen inbrengen. Ook hierbij geldt dat uw eigen ervaringen en vragen volop de ruimte krijgen. In de leergang wordt u bewust gemaakt welke dominante leiderschapsstijl u vaak toepast. Daarnaast staat u stil bij de competenties en vaardigheden die andere stijlen vragen en krijgt u zicht op uw eigen witte vlekken. 4 Leergang Effectief Publiek Leiderschap PBLQ ROI CSL 5

4 Aan de leergang wordt (onder voorbehoud van wijzigingen) medewerking verleend door onder andere: prof.dr. Arjen Boin Hoogleraar Public Governance and Crisis Management aan de Universiteit Utrecht Opbouw van het programma Om de beschreven leerdoelen te realiseren is gekozen voor een opbouw van het programma langs de lijnen van de eerder beschreven visie. Aan bod komen dus zaken die te maken hebben met de context, het proces van leiderschap en het individu. Soms zijn deze accenten niet altijd scherp te onderscheiden en lopen ze enigszins door elkaar heen. prof.dr. Thijs Homan drs. Ellen Feller drs. Caroline van Frankenhuyzen prof.dr. Jeff Gaspersz Hoogleraar Implementation and Change Management bij de Open Universiteit Gecertificeerd Insights adviseur Psycholoog en trainer, gespecialiseerd in de psychologie van leiderschap Hoogleraar innovatie bij Nyenrode Business Universiteit In het programma staan uw ervaringen uit de praktijk centraal. Veel van de opgedane inzichten kunt u direct toepassen in de casuïstiek die u zelf inbrengt. Op deze manier concretiseert u meteen de behandelde stof en verbijzondert u deze naar uw eigen situatie. Niet alleen bevordert dit het leren, maar komt dit de effectiviteit van uw handelen direct ten goede. Om de praktische meerwaarde van het programma te borgen, ontwikkelt u ook uw eigen werkplan gedurende de leergang. Dit start bij de intake van het programma en loopt door tot en met de laatste bijeenkomst. Het is de bedoeling dat u de belangrijkste opgedane inzichten vastlegt en aangeeft wat de betekenis hiervan is voor zowel uw eigen individuele functioneren als voor de organisatie waarin u werkzaam bent. drs. Bas Eenhoorn prof.dr. Jeroen van den Hoven drs. Rick Koster Jan Pieter van Lieshout prof.dr. Jaap van Muijen prof.dr. Jos de Mul drs. Werner Overdijk Burgemeester van Vlaardingen en voorheen van Alphen aan den Rijn. Hoogleraar Morele Filosofie aan de Technische Universiteit Delft en wetenschappelijk directeur van het Centre for Ethics and Technology Verbonden als trainer en coach aan de PresentatieGroep Directeur/Eigenaar van Sensedance Hoogleraar Leiderschapsontwikkeling aan Nyenrode Business Universiteit Hoogleraar filosofie van mens en cultuur aan de Erasmus Universiteit Directeur Crisisplan In onderstaande figuur staat de opbouw van de leergang schematisch afgebeeld: Publieke sector als context Openbaar bestuur als geheel De eigen organisatie Proces van verbinden Verdieping aspecten en activiteiten Noodzaak hanteren meerdere stijlen Persoon Ontwikkelen nodige competenties/vaardigheden Versterken Behavorial complexity Casuïstiek deelnemers Werkplan individueel en organisatie prof.dr. Paul 't Hart Hoogleraar Bestuurkunde aan de Universiteit Utrecht. Specialist op het gebied van publiek leiderschap. prof.dr.ing. Geert Teisman Hoogleraar bestuurskunde Erasmus Universiteit met als specialiteit Complexiteit en Governance prof.dr. Marcel Thaens Hoofd Centrum voor Strategie en Leiderschap van PBLQ ROI en bijzonder Hoogleraar bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit prof.dr. Marcel Veenswijk Hoogleraar management van cultuurverandering aan de Vrije Universiteit 6 Leergang Effectief Publiek Leiderschap PBLQ ROI CSL 7

5 De uitvoering De uitvoering van de leergang beslaat voor u als deelnemer in totaal 26 dag delen. De eerste twee dagdelen (startseminar) en de laatste twee (slot seminar) vinden in Den Haag plaats. Daartussen vinden vier modules van 5 aaneen ge sloten dagdelen plaats op een externe locatie (donderdagochtend tot en met vrijdagmiddag, met overnachting). Ook vindt tussendoor nog een workshop Insights en Leiderschap plaats waarbij ook naar de eigen casuïstiek van deelnemers wordt gekeken (2 dagdelen). Met iedere deelnemer wordt vooraf een intakegesprek gevoerd. Naast het over en weer afstemmen van de verwachtingen komt hierin ook uw motivatie om deel te nemen aan de orde. Tevens wordt u gevraagd alvast na te denken over de eigen vraagstukken/uitdagingen die u in het programma aan de orde gesteld wil zien en de mogelijke eigen casuïstiek die u kan inbrengen. Wij weten dat u, door uw positie, te maken heeft met een drukke agenda. Daarom is de tijdsinvestering hoofdzakelijk beperkt tot de (actieve) aanwezigheid gedurende de uitvoeringsdagen van de leergang. Eventueel huiswerk blijft tot een minimum beperkt. Navolgend treft u een indicatie van het programma. De precieze invulling van het programma binnen de genoemde onderdelen kan nog aan wijzigingen onderhevig zijn. Startseminar (2 dagdelen) In dit startseminar maken we kennis met elkaar en ontvangt u een nadere toelichting op het programma. Ook wordt de inhoudelijke lijn en de visie achter het programma behandeld. Dit betekent dat in deze sessie ook wordt ingegaan op het denken over leiderschap en de stromingen hierin. In het startseminar wordt ook aandacht besteed aan Insights Discovery. Dit is een gevalideerde methode om psychologische voorkeuren van deelnemers in kaart te brengen. Binnen de leergang wordt Insights gebruikt als basis voor verdere persoonlijke ontwikkeling. Desgewenst kunt u daarna in een persoonlijk gesprek over uw profiel doorpraten met een gecertificeerd trainer. Blok 1 De publieke sector als context (5 dagdelen) In dit blok staat de betekenis van de publieke sector als context van leiderschap centraal. Hoe kunt u naar de publieke sector kijken, welke ontwikkelingen spelen hierin en op welke manier is dit relevant voor effectief publiek leiderschap? Thema s en ontwikkelingen die hier aan de orde komen zijn onder andere de noodzaak om te vernieuwen en innovatie (in het kader van taakstellingen en duurzaamheid). Ook wordt gedacht aan de veranderende verhouding tussen samenleving en overheid als gevolg van dit soort innovaties. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de invloed van social media op horizontalisering in de samenleving en het optreden van verschijnselen als emergence en complexiteit in het openbaar bestuur. Ook de toenemende internationalisering en bestuurlijke samenwerking, alsmede de ontwikkeling van politiek-bestuurlijke sensitiviteit zijn thema s waar u mee wordt geconfronteerd. Blok 2 Proces van verbinden (5 dagdelen) Leiderschap is eerder omschreven als een invloedsrelatie die wordt ingezet om vanuit gedeelde doelen richting te kunnen geven. Om dit effectief te doen, moeten activiteiten en aspecten die hiermee samenhangen op een evenwichtige manier met elkaar in verband worden gebracht. In dit blok wordt stilgestaan bij enkele van de meest belangrijke activiteiten en aspecten. Van u wordt verwacht dat u richting geeft aan uw organisatie, organisatieonderdeel of zelfs aan een netwerk. Daarbij krijgt u altijd te maken met enige mate van verandering. Omstandigheden (intern/extern) veranderen en de organisatie moet daar op inspelen. Daarom wordt het blok afgetrapt met het intensief (en op meerdere manieren) kijken naar verandering als fenomeen. Uiteraard wordt hierbij ook stilgestaan bij de rol van leiderschap. Daarna volgen beschouwingen van aspecten waar u als publieke leider in uw dagelijkse functioneren mee te maken heeft. Dit niet alleen in de context van verandering maar ook voor de dagelijkse aansturing van een publieke organisatie. Het gaat dan om de manier waarop gedacht kan worden over de missie en de visie van een organisatie en niet te onderschatten, de cultuur ervan. Het blok wordt afgesloten met aandacht voor aspecten als ethiek, integriteit en mogelijke dilemma s die zich voordoen. Blok 3 De persoon (5 dagdelen) In dit derde blok staat de persoon centraal. Eerder is aangegeven dat u in staat moet zijn om verschillende rollen tegelijkertijd te spelen. Om dit op een zinvolle wijze en met succes te kunnen doen moet u, naast het hebben van een gezaghebbende positie, ook hiertoe in staat zijn. Dat vraagt dus het een en ander van u als persoon. In dit blok kijken we naar aspecten die met dit persoonlijke niveau te maken hebben. Meer specifiek gaat het dan om het geven van feedback op uw persoonlijkheid. Wat zijn kernkwaliteiten en waar zitten val kuilen? Het thema authenticiteit komt uitgebreid aan de orde. Dit vanuit de gedachte dat effectief beïnvloeden van anderen alleen mogelijk is als je dit doet vanuit je eigen individuele en unieke persoonlijkheid. Een ander aspect van de invloedsrelatie dat aan de orde komt, is de manier waarop u als leider communiceert. Ook het proces van beïnvloeden zelf krijgt aandacht. Hoe vindt dit plaats en wat werk wel en niet? Uitgebreid wordt ook stilgestaan bij de leider als persoon in zijn eigen context. Intermezzo: Insights en Leiderschap en eigen casuïstiek (2 dagdelen) In dit intermezzo wordt in de vorm van een workshop specifiek gekeken naar het eigen Insights profiel in relatie tot leiderschap. Ook komt eigen casuïstiek van deelnemers aan de orde. Blok 4 Verdieping (5 dagdelen) De blokken 1 tot en met 3 vormen de basis van het denken en de reflectie over publiek leiderschap zoals we die in dit programma nastreven. Dit vierde blok vormt een verdieping van aspecten en aandachtspunten die eerder aan bod zijn gekomen. Een daarvan is leiderschap ten tijde van crisis. Dit is bijzonder, omdat u in deze periode een beroep doet op alle aspecten van leiderschap, maar dan in een korte tijd en tijdens bijzondere omstandigheden. Ook vindt in dit blok een reflectie op publiek leiderschap plaats door iemand die jaren op een gezaghebbende positie heeft gezeten in de publieke sector en hier ook turbulente ontwikkelingen in de omgeving heeft meegemaakt. Wat zijn bruikbare ervaringen en lessen die geleerd zijn? Vervolgens wordt uitvoerig stilgestaan bij het vraagstuk van good governance waarin vele leiderschapsaspecten met elkaar worden verbonden. Slotseminar (2 dagdelen) Het programma sluit af met een slotseminar. Er is ruimte om inhoudelijke losse eindjes aan te pakken. Ook kan er worden ingegaan op een thema waarvan u, samen met de andere deelnemers gedurende het programma 8 Leergang Effectief Publiek Leiderschap PBLQ ROI CSL 9

6 aangeeft hier nadere verdieping op te wensen. Ook wordt in het slotseminar gereflecteerd op uw leerdoelen en het door u ontwikkelde werkplan. Tenslotte wordt vooruitgekeken vanuit de vraag wat u met de in het programma opgedane inzichten concreet wilt gaan doen. Tot slot: na de leergang Natuurlijk is de ontwikkeling van publiek leiderschap niet iets dat stopt wanneer de deelnemers klaar zijn met het doorlopen van het programma. Wij willen u ook daarna graag ten dienste staan. Een van de manieren hiervoor is het periodiek organiseren van bijeenkomsten specifiek voor alumni van de leergang. Aan de hand van een uitdagende spreker worden in deze bijeenkomsten inhoudelijke relevante thema s verkend. En uiteraard is daarna ruimte om elkaar te spreken en te netwerken. Na afloop van (maar wellicht ook al tijdens) de leergang gaat u uiteraard het geleerde in de praktijk brengen en er (veel) ervaring mee opdoen. Vaak is het dan waardevol om ervaringen met anderen op dit vlak op een systematische manier te delen en te verdiepen. Een andere manier waarop PBLQ ROI u na afloop van de leergang bij kan blijven staan is door het aanbieden van intervisie en coaching. Dit is uiteraard optioneel. Omschrijving Aantal dagdelen Data Startseminar 2 8 oktober 2014 Blok en 14 november 2014 Blok en 12 december 2014 Blok en 16 januari 2015 Blok en 13 maart 2015 Kosten De prijs voor deelname aan de leergang Effectief Publiek Leiderschap bedraagt Deze prijs is exclusief arrangementskosten. Deze brengt PBLQ apart in rekening. Meer informatie en inschrijving Voor meer informatie over PBLQ CSL of voor aanmelding voor de leergang Effectief Publiek Leiderschap, kunt u mailen naar s.van.wilsum@pblq.nl (tel ) of contact opnemen met een van de programmamanagers: Marcel Thaens (m.thaens@pblq.nl) of tel Teresa Cardoso Ribeiro (t.cardosoribeiro@pblq.nl) of tel De leergang zal starten bij voldoende deelnemers. Over PBLQ ROI Centrum voor Strategie en Leiderschap (CSL) CSL draagt bij aan het vergroten van het strategisch vermogen en de ontwikkeling van leiderschap zodat publieke organisaties, maar ook individuen, slagvaardiger kunnen omgaan met de vele uitdagingen die op ze afkomen. We doen dit onder andere door: het organiseren van inhoudelijke bijeenkomsten het aanbieden van trainings-, ontwikkelings- en opleidingsprogramma s gericht op strategie en/of leiderschap (als open programma of als maatwerk) het aanbieden van coaching en intervisie het doen van onderzoek naar en publiceren over aspecten van strategie en publiek leiderschap en het uitvoeren van adviesopdrachten voor opdrachtgevers op dit vlak. We werken altijd vanuit een eigen herkenbare visie op strategie en leiderschap en hanteren in de ontwikkeltrajecten altijd een leerfilosofie die specifiek is gericht op het leren leren door professionals. Dat betekent een goede balans tussen theorie en praktijk met veel aandacht voor eigen casuïstiek van deelnemers. We maken daarbij gebruik van bewezen methodes op het gebied van action learning en verantwoorde instrumenten zoals Insights. Slotseminar 2 25 maart 2015 Individuele gesprekken Insights: in overleg te plannen op 20, 27 of 28 november Workshop Insights & Leiderschap: 4 februari 2015 van tot uur. Tijdens deze bijeenkomst wordt ook ingegaan op eigen casuïstiek van deelnemers. Locatie De bijeenkomsten vinden plaats in een nog te bepalen externe locatie. De blokbijeenkomsten die ieder vijf dagdelen omvatten beginnen telkens op donderdagochtend en lopen door tot en met vrijdagmiddag. Ook de donderdagavond wordt gebruikt. Overnachting op de locatie is tijdens deze blokbijeenkomsten gewenst. De externe locatie wordt tijdig aan deelnemers medegedeeld. Meer informatie Marcel Thaens m.thaens@pblq.nl 10 Leergang Effectief Publiek Leiderschap PBLQ ROI CSL 11

7 PBLQ ROI Centrum voor Strategie en Leiderschap