BALTAN LABORATORIES JAARVERSLAG 2010

Transcriptie

1 BALTAN LABORATORIES JAARVERSLAG 2010

2 1. INTRODUCTIE Baltan Laboratories initieert, ondersteunt en verspreidt innovatief onderzoek en vernieuwende activiteiten op het snijvlak van kunst en technologie. Het laboratorium bewerkstelligt nieuwe samen werkingsverbanden tussen disciplines en fungeert als ontmoetingspunt voor kunstenaars die werken met technologie, in Eindhoven en ver daarbuiten. Baltan Laboratories doet dit onder andere door: * het ontwikkelen van specifieke onderzoeks projecten op het gebied van kunst en technologie; * onderzoek naar verdere ontwikkeling en bevordering van het kunst- en technologielaboratoriumconcept in de praktijk; * het ontwikkelen van nieuwe relaties tussen kunst en technologie; * open, transparante verspreiding van en gedachte wisseling over gedaan onderzoek, technologieën en kennis; * het bieden van faciliteiten in Eindhoven voor interactie en innovatie, door het samenbrengen van kunst en technologie, voor lokale en internationale kunstenaars. Tijdens een twee jaar durende pilotfase die in december 2010 eindigde, werkte Baltan als lab-inwording aan een Blueprint voor een Laboratorium van de Toekomst. Onderdeel van dit proces vormden zowel concreet artistiek onderzoek en idem productie (middels een artist-in-residency-programma en een scala aan educatieve samenwerkingsverbanden) als theoretisch onderzoek naar het laboratoriummodel via debat met collega s en publiek. Op zowel lokaal als internationaal niveau ontstonden daartoe samenwerkingsverbanden en vonden lezingen, presentaties van kunstenaars en werk, expertmeetings, en netwerkactiviteiten plaats. De Blueprint zal in 2011 worden gepresenteerd als publicatie. 2010, het tweede jaar van Baltans pilotfase, was met name gewijd aan het concretiseren van de eerste onderzoeksrichtingen, aanpassingen van de trajecten en de versterking en bestendiging van een duidelijk raamwerk waarbinnen alle projecten ontstaan en met elkaar verweven raken. Dit heeft geleid tot een aanscherping van Baltans visie voor de toekomst, die tot uiting zal komen in de Blueprint. In korte tijd heeft Baltan een rijk portfolio van kunst en research opgebouwd aan de hand van drie programmalijnen. Fundamenteel onderzoek vond plaats onder de noemers Poème Numérique en Blueprint. Poème Numérique vormde een methodologisch raamwerk voor de ondersteuning en ontwikkeling van innovatief en interdisciplinair artistiek onderzoek, en richtte zich op de integratie van architectuur, digitale media en audiovisuele artistieke content. Hierbij werden, naast de hardware en software, ook de taal, ervaring en cultuur van digitale media onderzocht. Binnen het Blueprint-programma vonden onderzoek en netwerkinitiatieven plaats met andere laboratoria in de wereld, via onder andere panels, expertmeetings en gezamenlijke residencyprogramma s. Met het in 2010 uitgegeven boek The Future of the Lab publiceerde Baltan een verzameling vanuit de bijeenkomsten voortgekomen essays en statements die de context kunnen vormen voor toekomstige ontwikkelingen. Daarnaast organiseerde Baltan onder de noemer Baltan Sessions lezingen, discussies en presentaties waarbij kunstenaars en experts hun projecten, gedachtevorming en onderzoeksgegevens met collega s en geïnteresseerd publiek uitwisselden. Tijdens de tweejarige pilotfase hield Baltan kantoor op Strijp-S, in een ruimte met een vloeroppervlak van ongeveer 500 m2 op de 8ste verdieping van het SWA-gebouw. Directeur van Baltan is Angela Plohman (CA). Het bestuur bestaat uit Peter Kentie, Manager Marketing & Media, PSV (Voorzitter); Ulrike Erbslöh, Zakelijk Adjunct Directeur van het Van Abbemuseum (Penningmeester), Dorothea Seebode, Philips Research (tot en met januari 2011) en Cees Jan Mol, Pluscommunicatie. De vier artistieke adviseurs van Baltan zijn Gideon Kiers en Lucas van der Velden (Telcosystems), Marc Maurer (Maurer United Architects) en Geert Mul. ISEA2010 RUHR excursie P - 2 P - 3

3 BALTAN IN 2010 EEN OVERZICHT , onderzoeksprojecten 16 publieksactiviteiten op Strijp-S 9 presentaties van Baltan op internationale festivals en conferenties 104 (inter)nationale kunstenaars/ professionals naar Eindhoven gehaald 75 deelnemers aan workshops en masterclasses met 53 studenten gewerkt partners in 12 landen samenwerking met 18 freelancers 1,83 fte s 1 stagiair samenwerking met 34 culturele organisaties, kennisinstellingen en bedrijven JANUARI januari: Angela Plohman gaf een workshop New Technologies and the Museum in het Van Abbemuseum, Eindhoven. MAART maart: Baltan Session met Naut Humon (Recombinant Media Labs, VS) en Tapio Mäkelä (M.A.R.I.N., Hacklab at the Sea, Finland) over mobiele concepten voor het laboratorium. APRIL & 8 april: Workshop voor studenten van de Design Academy Eindhoven, met Edward Shanken, Telcosystems, Gregory Taylor, Marc Maurer, Joost Rekveld en Geert Mul. 26 april: Baltan Session met Paul Prudence (GB) en Driessens & Verstappen (NL), met als thema generatieve kunst en vormgeving in relatie tot architectuur, ruimte en ruimtelijkheid. MEI mei: Baltan Session met Joel Ryan (VS) en Raviv Ganchrow (VS), gewijd aan improvisatiestrategieën voor (sonische) ruimtes JUNI juni: Open Dag Strijp-S. Baltan Laboratories gaf tijdens deze Open Dag een aantal studenten van Fontys Hogeschool Eindhoven de kans om een project dat ze aan het ontwikkelen waren te testen en te presenteren. Het betrof projecten waaraan werd gewerkt van februari tot juni 2010, als onder deel van Baltans samenwerking met Fontys ICT & Media Design aan een minor Art & Technology. Ook was die dag een proefopstelling van Telcosystems' 12_series te zien juni: Deelname van Angela Plohman / Baltan Laboratories aan de internationale LABtoLAB-consortiumbijeenkomst bij Medialab-Prado, Madrid juni: Presentatie door Angela Plohman / Baltan Laboratories tijdens het ibeta Festival in Heerlen. 17 juni: Netwerkbijeenkomst met mediakunstorganisaties uit Brabant, georganiseerd door Baltan als prelude tot de in augustus te houden ISEA2010 RUHR-excursie naar Eindhoven, met Incubate (Tilburg), Noisivision (Breda), MAD (Eindhoven), STRP Festival (Eindhoven), De Kunstbalie/Olga Mink (Tilburg) en Digitale Werkplaats CBK ( s-hertogenbosch). 18 juni: Publieke eindpresentatie door de studenten ICT & Media Design van Fontys Hogeschool Eindhoven. 30 juni: EMF (Electro Magnetic Fields) Orchestra Workshop onder leiding van Peter Westenberg en Wendy Van Wynsberghe (Constant vzw, Brussel). De deelnemers kregen gelegenheid om elk een eigen antenne te maken en deden er daarna in de stad een performance mee. Baltan Session gewijd aan de resultaten van de workshop en aan copyleft-praktijken in de kunst, met Peter Westenberg, Wendy Van Wynsberghe en Julien Ottavi (FR). P - 4 P - 5

4 AUGUSTUS 2010: 2-20 augustus: 15 oktober - 5 november: Telcosystems als artists in residence bij Baltan Laboratories. Zij ontwikkelden er de tweede versie van hun installatie 12_series, die later werd gepresenteerd op het Flux/S festival op Strijp-S in Eindhoven augustus: Baltan organiseerde een presentatie van labs op de E-Culture Fair 2010 in Dortmund tijdens ISEA2010 RUHR. Baltan presenteerde het werk van 8 labs uit België en Nederland en 2 labs uit Noordrijn-Westfalen in Duitsland, tijdens standpresentaties in een lab zone en dagelijkse presentaties rond drie thema s: ecologisch en duurzaam ontwerp, stedelijke interventies, en draagbare technologie en e-textiles. 23 augustus: Baltan organiseerde een paneldiscussie tijdens ISEA2010 RUHR, als vervolg op de expertmeeting The Future of the Lab in 2009 in Eindhoven, met Victoria Tillotson (ished, Bristol, GB), Attila Bujdoso (Kitchen Budapest, Boedapest, Hongarije), Nik Gaffney (FoAM, Brussel, België), Geert Mul en Lucas van der Velden (Baltan Laboratories). In samenwerking met 2018Brabant Culturele Hoofdstad Kandidaat. Op dezelfde dag lanceerde Baltan op de E-Culture Fair 2010 bovendien een eerste eigen publicatie The Future of the Lab, met een openingswoord door Geurt Grosfeld (cultuurmakelaar, Breda, 2018Brabant), een inleiding door Angela Plohman (Baltan) en een toast door Floor van Spaendonck (directeur Virtueel Platform). Ook deze publicatie kwam voort uit de expertmeeting in Met teksten van Edward A. Shanken, Nik Gaffney, Joost Rekveld, Eyal Fried, Melinda Rackham, Horst Hörtner, het LABtoLab-netwerk en anderen. In samenwerking met 2018Brabant Culturele Hoofdstad Kandidaat. 25 augustus: Baltan organiseerde een excursie vanuit ISEA2010 RUHR (Dortmund) naar Eindhoven, zodat internationale deelnemers aan ISEA konden kennismaken met de geschiedenis en de huidige context van creativiteit en technologische innovatie in Brabant. s Morgens werd Strijp-S bezocht en s middags de High Tech Campus, beide in Eindhoven. Er waren presentaties van het Van Abbemuseum, het Europees Keramisch Werkcentrum, Incubate Festival, STRP Festival, Digitale Werkplaats / CBK Den Bosch, EDHV, MAD Emergent Art Centre, de TU/e Faculteit Industrial Design, Lunapark, Philips Research en Holst Centre. Deze excursie was de meest populaire van ISEA2010, met 33 internationale deelnemers en 30 gasten uit Brabant. In samenwerking met 2018Brabant Culturele Hoofdstad Kandidaat. 27 augustus: Angela Plohman nam als kritische respondent deel aan het V2_ Test_Lab: Summer Sessions, tijdens ISEA2010 in Dortmund. SEPTEMBER september: Presentatie door Angela Plohman tijdens de conferentie Pixelspaces op het Ars Electronica Festival in Linz (paneldiscussie: Labs as repair shops ) september: Baltan Laboratories en Flux/S presenteerden een nieuwe versie van de installatie 12_series van Telcosystems, die voor de hen toegewezen ruimte op Strijp-S een update van het werk maakten (aangepaste opstelling, geluiden en beelden). Deze opstelling ontwikkelden de kunstenaars tijdens een residency bij Baltan in augustus OKTOBER oktober: Angela Plohman gaf in Lviv, Oekraïne, een workshop tijdens een training voor culturele managers. 7 oktober: Presentatie door Angela Plohman tijdens de werkconferentie Digitale Kunst, in het kader van het Playgrounds Festival in Tilburg georganiseerd door de BKKC oktober: Dave Griffiths, Aymeric Mansoux en Marloes de Valk waren artists in residence bij Baltan als onderdeel van een gezamenlijke Funware-residency georganiseerd door Baltan, NIMk (NL) en Piksel (NO). Deze kunstenaars realiseerden een text-based multiplayer game op Facebook, genaamd Naked on Pluto. Hun werk maakte deel uit van de tentoonstelling Funware bij MU in Eindhoven, van 12 november tot 16 januari Tijdens de residency- periode werd een testworkshop georganiseerd in samenwerking met onderzoekers en studenten van de TU/e en Fontys. Geert Mul en Carlo Prelz waren artists in residence bij Baltan. Zij ontwikkelden het nieuwe werk God s Browser van Geert Mul, dat gepresenteerd werd in de Bergkerk in Deventer als onderdeel van zijn tentoonstelling als winnaar van de Witteveen + Bos Kunst + Techniek Prijs oktober: Baltan organiseerde een Baltan Tracker-workshop in de context van de tentoonstelling DIGITAAL (Digitale netwerken in Brabant), georganiseerd door de BKKC in Tilburg. 21 oktober: Baltan Session tijdens de Dutch Design Week: lezing van architect Philippe Rahm (CH/FR) in het kader van de Poème Numérique Masterclass oktober: Masterclass voor Nederlandse kunstenaars, ontwerpers en architecten, georganiseerd door en gehouden bij Baltan, met de internationale masters Golan Levin (VS), Philippe Rahm (FR) en David Rokeby (CA). Mogelijk gemaakt dankzij steun van het Fonds BKVB. 28 oktober: Afsluitende presentatie van de masterclass door Golan Levin en David Rokeby en de deelnemers aan de masterclass. NOVEMBER november: Opening van Baltan in de bushalte: DE STIJL versus RGB, een één jaar durend project van Geert Mul en het architectenduo Maurer United voor de bushalte van Gerrit Rietveld op het Stadhuisplein in Eindhoven, op uitnodiging van Christiane Berndes, conservator van het Van Abbemuseum en Angela Plohman, directeur van Baltan. Dit werk opende aan het begin van het Internationaal Lichtfestival Glow. 8 november: Baltan Session An Exciting Evening at Home over de hedendaagse interactieve en organische context van architectuur, met Marc Maurer, Tatjana Djordjevic (NL) en Oliver Schürer (AT) november: Presentatie van de kunstwerk Flick Flock van Jordi Puig en Wendy Ann Mansilla tijdens het STRP Festival, Eindhoven. 25 november: Baltan Session op locatie tijdens het STRP Festival. Met Wendy Ann Mansilla en Eyal Fried. 27 november: Een hele dag Funware Symposium bij Baltan Laboratories, in het kader van het STRP Festival. Georganiseerd in samenwerking met MU, Eindhoven. Met sprekers Wendy Chun, Matthew Fuller, Andrew Goffey, Olga Goriunova, Wilfried Hou Je Bek, Andrew Lison, Michael Murtaugh en Simon Yuill. EDUCATIEVE PROGRAMMA S februari - juni: Samenwerking met Fontys ICT & Media Design aan de minor Art & Technology. Dertig studenten kregen de keuze uit vier opdrachten, opgesteld door de artistieke adviseurs van Baltan Laboratories. Baltan begeleidde de studenten en voorzag hen van feedback tijdens de periode waarin zij nieuwe interactieve installaties ontwikkelden. De uiteindelijke resultaten werden bij Baltan opgesteld en in juni 2010 aan het publiek gepresenteerd. maart - juni: Samenwerking met Design Academy Eindhoven ten behoeve van eerstejaarsstudenten IM Masters. Bij Baltan werden workshops gegeven aan de 23 eerstejaarsstudenten, als introductie op de praktijk van de mediakunst. Negen studenten kregen een opdracht rond het thema laboratorium voor de toekomst. Bovendien deed een aantal studenten een interventie tijdens een Baltan Session in mei 2010, bij wijze van verkenning van mogelijke publieksdeelname tijdens labactiviteiten. De resultaten van hun experimenten werden in juni 2010 gepresenteerd in het gebouw van de Design Academy. september januari 2011: Baltan heeft voor het eerst een stagiair van de Fontys Hogeschool in huis. P - 6 P - 7

5 2. PROGRAMMA 2010 De pilot fase heeft een duidelijke en gerichte methodologie en raamwerk opgeleverd ten aanzien van artistiek onderzoek en de reflectie erop. Niet alleen zijn hierbinnen criteria en prioriteiten vastgesteld, het raamwerk stimuleert en bewaakt dat de projecten die onder de noemer Baltan plaatsvinden in dialoog met elkaar staan. Hierdoor winnen alle research trajecten aan diepte en efficiëntie. De projecten die binnen het lab werden ontwikkeld staan in verband met de centrale onderzoeksvragen van Baltan, waren van lokaal en internationaal belang (bijvoorbeeld stages, partnerships, workshops of publieke presentaties) en inspireren kunstenaars die binnen het lab werken. De projecten werden op transparante wijze gedocumenteerd, lieten bruikbaar materiaal achter waarop voortgeborduurd kan worden en werden publiekelijk toegankelijk gemaakt in samenwerking met lokale of internationale partners. De centrale gedachte hierbij was (en is) dat opgedane kennis bij Baltan gedeeld, en vrij binnen en buiten de muren van het lab gebruikt moet kunnen worden. 2.1 POEME NUMERIQUE Poème Numérique vormde een methodologisch raamwerk voor de ondersteuning en ontwikkeling van innovatief en interdisciplinair artistiek onderzoek en richtte zich op de integratie van architectuur, digitale media en audiovisuele artistieke content. Hierbij werden naast de hardware en software ook de taal, ervaring en cultuur van digitale media onderzocht. Onderwerpen die binnen dit programma werden onderzocht zijn: generatief geluid, generatief beeld, generatieve montage (audio en visueel), media-architectuur, interfacedesign, interactiedesign, publiek domein versus privédomein, audiovisuele live performance en de omgeving waarin deze plaatsheeft. In 2010 richtte Baltan zich in het Poème Numériqueonderzoek op PNP (Poème Numérique Paviljoen). Door een concreet framework als PNP te hanteren, met een duidelijke set voorwaarden en contexten, had de op samenwerking gerichte, interdisciplinaire benadering die ontwikkeld moest worden een duidelijke vormgevingsfocus en een gezamenlijk doel. De voorwaarden voor deze eerste onderzoeksfase werden als volgt geschetst: * PNP is zowel een werk op zich als een reservoir voor onderzoek en kunst dat tijdens het project ontwikkeld wordt. * PNP is een mobiele, aanpasbare en reagerende structuur die architectuur, audio- en visuele media integreert. * De maat van deze structuur is die van een klein paviljoen. * De structuur zal mobiel zijn, zodat ze als een permanent vehikel voor onderzoek naar de relaties tussen inhoud en veranderende contexten kan dienen. * Strikt genomen zou Baltan graag de rigide scheiding tussen inhoud en context willen onderzoeken en zien verdwijnen. Dat is de reden waarom generatieve en interactieve principes in dit project een specifieke focus krijgen. Onderwerpen die in dit onderzoek verkend worden, zijn onder meer: mediaarchitectuur, publieke ruimte versus private ruimte, interface- en interactiedesign, generatief geluid en beeld, en de omgeving waarin dit alles plaatsvindt. Niet alleen een geïntegreerd ontwerp voor PNP, maar ook het proces van het doen van dit onderzoek en daarmee tevens het proces dat leidt tot nieuwe strategieën voor geïntegreerde ontwerpen binnen de architectuur, waren de ultieme doelstellingen van het onderzoek. Kennisuitwisseling tijdens het onderzoeksproces, niet alleen tussen samenwerkende deelnemers en makers uit de verschillende disciplines die het kernonderzoek uitvoerden, maar ook met externe spelers die zich engageerden in de periferie van het project (bijvoorbeeld gastkunstenaars, studenten, sprekers, technologieontwikkelaars, workshopleiders, etc.) was een cruciaal onderdeel van het project. De constante flow van creatie, reflectie, reactie en feedback tussen de disciplines tijdens het vormgevings- en artistieke proces moest idealiter leiden tot een geïntegreerd eindresultaat. Baltan Session mei 2010 P - 8 P - 9

6 12_series tijdens het Flux/S festival Baltan House TELCOSYSTEMS: 12_SERIES VERSIE 2 Telcosystems werkte aan een audiovisuele infrastructuur voor PNP, en aan het prototyperen en bètatesten van het technische ontwerp met behulp van audiovisuele inhoud die specifiek ontworpen werd voor deze infrastructuur. Concreet werkten ze verder aan hun installatie 12_series, in twee richtingen. Voor een tweede versie van 12_series werd een nieuwe ruimtelijke set-up ontworpen met een daarbij behorende nieuwe compositie. In de eerste versie van 12_series domineerde of overheerste de horizon van schermen en speakers de bestaande ruimte. De nieuwe versie ging over de kruisbestuiving tussen de ruimte en de ruimtelijke kenmerken van 12_series. Telcosystems trachtte bovendien de installatie uit te werken als een multichannel-, multiplayer-, realtime audiovisueel performance-instrument. Het idee was om het autonome, generatieve compositiesysteem dat speciaal voor de installatie werd ontwikkeld om te bouwen tot een realtime performance-instrument, waarbij de klemtoon ligt op de interactie tussen mensen en machines in een live performance van 30 tot 45 minuten. De tweede versie van 12_series werd tijdens het Flux/S festival 2010 gepresenteerd op de eerste verdieping van het SDM-gebouw. Het was ook te zien tijdens het IFFR (International Film Festival Rotterdam) in januari/februari MAURER UNITED ARCHITECTS: BALTAN HOUSE Maurer United Architects werkten aan een concept onder de titel Baltan House. The home is nothing but a highly condensed pavilion nowadays. Vandaag de dag worden we geconfronteerd met veel ontwikkelingen in de architectuur, waarvan er twee werden uitgelicht in dit onderzoek. Ze kunnen worden samengevat in de volgende vragen: 1. Hoe moet de plattegrond voor een huis anno 2010 eruitzien? Het mediatijdperk heeft grote impact op ons sociale gedrag en op onze woning behoeften. Hoe kan dit vertaald worden naar de ideale plattegrond? 2. Hoe moet de plattegrond van een media paviljoen anno 2010 eruitzien? Wherever I lay my ipad, that s my home. De huidige mediatechnologieën maken het mogelijk om persoonlijke informatie en netwerken overal mee naartoe te nemen. Is het mogelijk om een publieke plek (paviljoen) te ontwerpen die ons het gevoel en comfort geeft dat we thuis ervaren? De strategie voor dit onderzoek was een ontwerp te maken waarin het concept van een enkel huis met dat van het Poème Numérique Pavilion (PNP) gecombineerd wordt tot één geheel. In nauwe samenwerking met Telcosystems en Geert Mul heeft Maurer United geprobeerd een ontwerp uit te denken dat binnen beide concepten past en waarin het mogelijk is alle installaties die de laatste twee jaar bij Baltan ontwikkeld werden te presenteren. P - 10 P - 11

7 God s Browser in de Bergkerk, Deventer Poème Numérique Masterclass FONTYS HOGESCHOOL: ART & TECHNOLOGY MINOR POEME NUMERIQUE MASTERCLASS GEERT MUL: GOD S BROWSER In 2010 werkte Geert Mul aan God s Browser, een nieuwe generatieve, interactieve installatie. De installatie heeft een conceptueel uitgangspunt. Het idee is simpel en ontleend aan het principe van (animatie)film. Film is een sequentie van 25 beelden per seconde waarin elk beeld net iets anders is dan het daaropvolgende. Ik wil met honderdduizenden internetbeelden een min of meer abstracte film maken. Met speciaal ontwikkelde software worden gelijkvormige beelden gesorteerd en in clusters gezet, zodanig dat elk beeld net iets anders is dan het daaropvolgende. Zo ontstaat als het ware een neuraal netwerk met als database: het internet. God s Browser is een generatieve én interactieve installatie. De toeschouwer kan het generatieve afspelen van de film beïnvloeden met de theremin, een elektronisch muziekinstrument dat door de Rus Léon Theremin in 1919 is ontwikkeld. De theremin reageert op de afstand tussen de handen van de bespeler en twee antennes. Door dit instrument aan de installatie te koppelen, kan de toeschouwer de wijze waarop de film wordt afgespeeld beïnvloeden en bijdragen aan de vormgeving. God s Browser was voor het eerst te zien in de Bergkerk in Deventer op de tentoonstelling van Geert Mul als winnaar van de Witteveen + Bos Kunst + Techniek Prijs In 2010 werden contacten gelegd met educatieve instellingen en technologieonderzoekers, en werden presentatiemogelijkheden en -samenwerkingen onderzocht, en dit alles werd gekoppeld aan het Blueprint en PNP-onderzoek. Zo werkte Baltan in het kader van het ICT & Media Design-programma met Fontys Hogeschool samen aan de minor Art & Technology. Dertig studenten konden kiezen uit drie, in vijf maanden uit te voeren Poème Numériqueopdrachten die bedacht waren door Telcosystems, Maurer United Architects en Geert Mul. De kunstenaars werkten samen met de studenten aan hun concepten, die werden uitgewerkt tot interactieve installaties. Deze werden in juni 2010 aan het publiek gepresenteerd bij Baltan Laboratories (zie 2.4 voor meer informatie). Van 23 tot en met 29 oktober 2010 vond er bij Baltan Laboratories een masterclass plaats in het kader van Baltans Poème Numérique-onderzoek, dat gewijd was aan de verkenning van nieuwe strategieën voor geïntegreerde, interdisciplinaire artistieke praktijken gericht op ruimtelijke perceptie en de presentatie van generatieve en interactieve, digitale mediakunst. Tijdens deze praktijkgerichte masterclass, waaraan een multidisciplinaire groep van 11 in Nederland gevestigde mediakunstenaars, ontwerpers en architecten deelnam, werd het belang onderzocht van een integrale benadering van audiovisuele content, interactiedesign en generatieve principes in het licht van de vernieuwing in de architectuur en de mediatechnologie. De masterclass bood de deelnemers de context en gelegenheid om nieuwe strategieën voor de toekomst te verkennen en hun horizon op dit gebied te verbreden P - 12 P - 13

8 met behulp van de enorme ervaring op uiteenlopend gebied van drie internationale masters: Golan Levin (VS), Philippe Rahm (CH/FR) en David Rokeby (CA). Op 21 oktober gaf Philippe Rahm bovendien een openbare lezing in de ruimte van Baltan Laboratories, als prelude tot de masterclass. Op dezelfde plaats werden op 28 oktober de resultaten van de masterclass aan het publiek gepresenteerd. Deze masterclass werd mede mogelijk gemaakt door de steun van het Fonds BKVB. De masterclass was de hele week opgesplitst in theoretische en praktische workshops, waarin werd geëxperimenteerd met nieuwe combinaties van technologieën en toepassingen om tot vernieuwende mogelijkheden voor geïntegreerde concepten te komen. De resultaten van de masterclass vormden niet alleen een weerspiegeling van het individuele onderzoek en het leerproces van de deelnemers tijdens deze week, maar toonden bovendien hun gezamenlijke visie op hoe Baltan als lab de voorwaarden kan scheppen voor vernieuwing op dit gebied. Het openbaar maken van de masterclass, via de lezing van Philippe Rahm, het dagelijkse blog erover van curator Michelle Kasprzak (ook te volgen op haar website en via haar Twitter-account) en de publieke presentatie van de eindresultaten, maakte de meer intensieve een-op-een-sessies, de unieke lezingen en informele discussies met de leiders van de masterclass en de resultaten van het werk van de deelnemers als groep, toch toegankelijk voor een breder publiek, iets dat direct in de lijn van Baltans doelstellingen ligt: het delen van processen en kennis die in het lab tot stand komen. Dit betekent dat de masterclass niet alleen bij de deelnemers een herinnering zal achterlaten. Baltan als lab kan en zal de kennis die tijdens deze week is ontwikkeld blijven gebruiken, bespreken en delen in de context van toekomstige activiteiten, en anderen kunnen er ook gebruik van maken. Baltan in de bushalte. DE STIJL versus RGB Sinds 1990 nodigt de Stichting De bushalte van Rietveld jaarlijks iemand uit de kunstwereld uit om een project te ontwikkelen voor de bekende bushalte van Rietveld aan het Stadhuisplein in Eindhoven. In 2010 was dat Christiane Berndes, conservator van het Van Abbemuseum. Zij werkte samen met Baltan Laboratories en nodigde in samenspraak met Angela Plohman, directeur van Baltan, de kunstenaar Geert Mul en het architectenduo Maurer United uit hun visie te geven op de betekenis van Rietveld en De Stijl voor onze huidige tijd. Het project is een jaar lang te zien, tot november Geert Mul en Maurer United lieten zich inspireren door de kaart van Eindhoven die zich in mozaïek op de wand onder het afdak van het wachthuisje bevindt. Het is een van de eerste stadskaarten in de publieke ruimte. De vierkante mozaïektegeltjes waaruit de kaart is opgebouwd geven het beeld een pixelachtig karakter, zoals we dit kennen uit de vroege jaren van het computertijdperk. In dit ontwerp week Rietveld af van de voor De Stijl typische kleurstelling rood, geel en blauw, en gebruikte hij vooral de kleuren rood, groen en blauw. Onbedoeld refereerde hij met deze kleurkeuze aan het mediatijdperk van televisie en computer. In de zuil naast het wachthuisje brachten Geert Mul en Maurer United afbeeldingen aan van universele wereldbeelden en kleursystemen. Ze combineerden deze met beelden van praktische toepassingen van kleursystemen in ons dagelijks leven: het beeldscherm, de televisie, de cd en de Pantone-kleurenwaaier. Daarnaast vervingen ze de originele tl-verlichting in de zuil door led-verlichting in rood, groen en blauw. Door de led-verlichting van kleur te laten veranderen worden verschillende beelden in lagen op de zuil zichtbaar. Baltan in de bushalte. DE STIJL versus RGB P - 14 P - 15

9 2.2 BLUEPRINT PROGRAMMA Het Blueprint-programma is een specifiek onderzoeks- en netwerkinitiatief dat aansluiting zoekt bij andere laboratoria in de gehele wereld. Het begon met een samenwerking met Piksel uit Noorwegen, in Het programma bestaat uit activiteiten waarmee Baltan zich internationaal positioneert door de toepassing van, en reflectie op, de rol van het laboratorium als knooppunt van experiment, theorievorming en communicatie, waarover het ook discussieert met individuele collega s en collegainstellingen. THE FUTURE OF THE LAB In 2010 ondernam Baltan als onderdeel van Blueprint een reeks activiteiten onder de titel The Future of the Lab, als vervolg op de driedaagse expertmeeting gehouden in 2009, die ondersteund werd door de Mondriaan Stichting en werd georganiseerd in samenspraak met Virtueel Platform en BAM. Vele ontmoetingen en uitwisselingen volgden in binnen- en buitenland, met als gemeenschappelijk doel te komen tot nieuwe, duurzame en innovatieve laboratoriummodellen, en belangrijke sleutels en obstakels met betrekking tot de uitwisseling van professionele kennis en ervaring in kaart te brengen. Op ISEA2010 RUHR in Dortmund ontplooide Baltan een aantal activiteiten om de discussie voort te zetten. ISEA staat voor International Symposium on Electronic Art en vond in 2010 plaats in het Duitse Ruhrgebied, dat in 2010 Culturele Hoofdstad van Europa was. Honderden sprekers en kunstenaars vanuit de gehele wereld kwamen naar ISEA2010 om zich te verwonderen over de laatste ontwikkelingen op het gebied van kunst en technologie tijdens allerlei workshops, tentoonstellingen en performances. Als onderdeel van de E-Culture Fair 2010 (ECF) organiseerde Baltan Laboratories van augustus een presentatie van Nederlandse, Belgische en Duitse medialabs, die was samengesteld rond drie thema s. Dit was een internationale presentatie van Baltans Future of the Lab-onderzoek en een van de Nederlandse projecten op de ECF. De labs die op de E-Culture Fair 2010 gepresenteerd werden, zijn: Baltan Laboratories (Eindhoven), Constant (Brussel), FoAM (Brussel), Labsa / Prototypen (Dortmund), OKNO (Brussel), The Patchingzone (Rotterdam), timelab (Gent), Urban Reality Lab van Waag Society (Amsterdam), en V2_Lab (Rotterdam). Ook tijdens ISEA2010 organiseerde Baltan op 23 augustus een paneldiscussie over The Future of the Lab. Om verder te bouwen op de ervaringen en uitdagingen die aangekaart waren tijdens de ontmoeting in Eindhoven, werd voor deze sessie een aantal daar genoemde kernkwesties geselecteerd waarop dieper werd ingegaan tijdens ISEA2010 RUHR (in samenwerking met 2018Brabant Culturele Hoofdstad van Europa Kandidaat): 1) Het delen van kennis en werken binnen een netwerk van labs. (Sleutelwoorden: LABtoLAB, noodzakelijke bronnen voor het delen van kennis, documentatie, werken binnen een netwerk van labs, capaciteit verhogen door het delen van bronnen, ownership.) Respondent: Attila Bujdoso / Kitchen Budapest, HU 2) Het communiceren van artistiek onderzoek naar een breder publiek en het belang van culturele mediatoren. (Sleutelwoorden: vertaling, transformatie, toegankelijkheid, communicatie, mediatie, onderwijs, a lab is not a mini-fort, verspreiding van labonderzoek.) Respondent: Victoria Tillotson / ished, Bristol, GB. 3) Ruimte en openheid. (Sleutelwoorden: openlijk agnostisch tegenover technologie, tijdelijkheid, flow, doorgeven, open betekent niet altijd toegankelijk.) Respondent: Nik Gaffney / FoAM 4) Het transformeren van voorwaarden en nieuwe manieren van werken: over de relatie tussen kunstenaars en de labomgeving (Sleutelwoorden: zijn voorwaarden significant veranderd?, hoe kunnen labs het best tegemoetkomen aan de behoeften van kunstenaars?, mutual benefit, vormen van residency, van hardware tot (menselijke) soft ware, flexibiliteit.) Respondenten: Lucas van der Velden / Geert Mul, Baltan Laboratories Ook op 23 augustus 2010 presenteerde Baltan Laboratories, in samenwerking met 2018Brabant Culturele Hoofdstad van Europa Kandidaat, tijdens de E-Culture Fair de eigen publicatie The Future of the Lab, met essays en statements die voortvloeiden uit de expertmeeting die in 2009 in Eindhoven gehouden was. Het boek, waaraan onder meer The Future of the Lab publicatie P - 16 P - 17

10 FUNWARE/ NAKED ON PLUTO Andreas Broeckmann, Eyal Fried, Nik Gaffney, Eva De Groote, Horst Hörtner, het LABtoLAB-netwerk, Melinda Rackham, Joost Rekveld en Edward A. Shanken bijdroegen, was een bestseller tijdens de ISEA2010 RUHR en werd/wordt besteld vanuit de gehele wereld. In The Future of the Lab worden toekomstige strategieën en vormen van medialabs uitgedaagd en ter discussie gesteld. In 2010 lanceerden Baltan, Piksel en het Nederlands Instituut voor Mediakunst (NIMk) tezamen een open call voor het zogenaamde Funware-project. Gezocht werd naar interessante nieuwe softwarekunstprojecten die konden worden uitgewerkt in de periode juni-november 2010, tijdens een gedeelde residency. Het nieuwe werk dat tijdens deze residency tot stand kwam, werd opgenomen in de tentoonstelling Funware van MU in Eindhoven, en bovendien in het programma van het Piksel Festival Centraal bij deze residency-programma s staat het onderzoek naar samenwerkingsvormen in een netwerk van labs die de uitwisseling van bronnen en kennis ondersteunen. Op 25 augustus 2010 organiseerde Baltan in samenwerking met 2018Brabant Culturele Hoofdstad Kandidaat een unieke excursie vanuit Dortmund naar Eindhoven, in het kader van ISEA2010 RUHR. Om 11 uur op 25 augustus arriveerde de bus uit Dortmund met een 40-tal internationale deelnemers, die uit het grote aantal excursies dat op ISEA2010 werd aangeboden, gekozen hadden voor die naar Eindhoven. De bezoekers werden verwelkomd door en bij Baltan Laboratories op Strijp-S, waar ze kennismaakten met de activiteiten en de context van Baltan en andere kunst- en technologie-instellingen uit Eindhoven en de rest van Brabant. Op het programma stonden: een rondleiding op Strijp-S door de VVV, presentaties door Brabantse instellingen en bedrijven die actief zijn op het gebied van kunst en technologie (onder andere Noisivision, Breda; Digitale Werkplaats, Den Bosch; Incubate Festival, Tilburg; STRP Festival, Eindhoven; MAD, Eindhoven; EKWC, Den Bosch, en EDHV, Eindhoven) en een bezoek aan de High Tech Campus (met lezingen door Prof. Emile Aarts en Dorothea Seebode van Philips Research, en Koen Snoeckx en Lindsay Brown van Holst Centre). ARTISTS-IN-RESIDENCE In 2010 zette Baltan het zoeken van samenwerking in de vorm van residencies - een pad dat in 2009 al verkend was met Flux/S en Piksel - door. Geselecteerd werd het project Naked on Pluto van Dave Griffiths, Aymeric Mansoux en Marloes de Valk. Naked on Pluto is een Massively Multiplayer Text Sandbox Adventure Game op Facebook. Het spel verkent de grenzen en aard van sociale netwerken van binnenuit, en zoekt de grenzen op van wat getolereerd wordt door de commerciële bedrijven die de eigenaars zijn van deze netwerken. De kunstenaars hebben dit proces zorgvuldig en stap voor stap gedocumenteerd. Verhaal en spel werden gecombineerd met een onderzoek naar hoe bloot we zijn op deze sociale netwerken, en hoe onze informatie wordt gebruikt. Het onderzoek- en ontwikkelingsproces is gedocumenteerd en kan gevolgd worden op en convenient. De makers werkten in oktober 2010 als artists in residence bij Baltan voor een sprintweek, om het werk voort te zetten dat ze bij NIMk waren begonnen en om een user-testing-workshop te doen met onderzoekers en studenten van de Faculteit Industrial Design van de Technische Universiteit Eindhoven en Fontys Hogeschool, in de context van het thema Playful Interactions. ISEA2010 RUHR excursie P - 18 P - 19

11 Software maken en gebruiken kan experimenteel, leuk en in esthetische zin een rijke ervaring zijn. De internationale tentoonstelling Funware die plaatsvond bij MU in Eindhoven ging over die fun-factor in softwareontwikkeling, en over de vele manieren waarop kunstenaars ermee aan de haal gaan in heden en verleden. Zeventien zeer uiteenlopende en veelal interactieve projecten, waarin het spelen met software het uitgangspunt is, werden hiervoor in MU bijeengebracht, waaronder ook het Naked on Pluto-project. Samen met MU en STRP Festival organiseerde Baltan Laboratories het Funware Symposium op 27 november. Hoewel velen ervan overtuigd zijn dat software een bloedserieuze zaak is - een gevecht met vrijheidsstrijders om grote zakelijke belangen op een slagveld beheerst door rationaliteit en formalisering - is het in feite vaak een praktijk die gevoed wordt door willekeurige handelingen, absurde gebruiken, grappen en nieuwsgierigheid. Internationale sprekers betoogden op dit symposium dat kunst, en vooral softwarekunst, een cruciale rol in de wereldwijde softwareproductie kan spelen, één die de schijnbare soliditeit van de infrastructurele ruggengraat van onze samenleving dient te ondermijnen. Softwarekunst staat open voor interventie en heruitvinding. Op het symposium werd tevens de kwestie van het plezier en het potentieel van de humor in de softwarekunst onderzocht. Wat is humor eigenlijk? Is het in feite een artistieke en kritische houding ten opzichte van de werkelijkheid? Sprekers: Wendy Chun and Andrew Lison Matthew Fuller, Andrew Goffey, Wilfried Hou Je Bek, Michael Murtaugh en Simon Yuill. Introductie en moderator: Olga Goriunova Curator: Olga Goriunova Productie: aaaan.net Met steun van: VSBfonds, London Metropolitan University & STRP Festival FLICK FLOCK Tijdens het STRP Festival 2010 presenteerde Baltan tevens het werk Flick Flock, door Wendy Ann Mansilla en Jordi Puig in 2009 ontwikkeld bij Baltan, in samenwerking met Piksel uit Noorwegen. Flick Flock legt het metaforische verband tussen het lichaam en de voortdurende transformatie van een stedelijke ruimte. Het werk gaat in op de interconnectie van collectieve lichamen, individuen en voorwerpen boven het aardoppervlak, waardoor steeds het gedrag en de compositie van kleine ruimtes en het bijbehorend universum veranderen. Met behulp van stereoscopie, ambisonisch driedimensionaal (3D) geluid en computervisie herschept Flick Flock op esthetische wijze een stedelijke ruimte, zodat we ons daar in onder kunnen dompelen en volkomen gevoelsmatig de rol van het fysieke lichaam als medium voor expressie in een interconnectief universum kunnen ervaren. Deze presentatie kon plaatsvinden door steun van het Centre for Quantifiable Quality in Communication Systems, een Centre of Excellence van de Noorse universiteit voor wetenschap en technologie, NTNU, in Trondheim, Noorwegen. Boven: Naked on Pluto game testing workshop Onder: Funware Symposium P - 20 P - 21

12 Baltan Sessions 2.3 PUBLIEKSPROGRAMMA: BALTAN SESSIONS De Baltan Sessions zijn maandelijkse avonden met internationale kunstenaars, die in Eindhoven gehouden worden. Deze kunstenaars bespreken hun werk in de context van specifieke artistieke onderzoeksvragen die geformuleerd worden door Baltan Laboratories. Aan de sessies in 2010 namen internationaal gerenommeerde kunstenaars deel, zoals Julien Ottavi (FR), Wendy Van Wynsberghe en Peter Westenberg van vzw Constant (BE), Raviv Ganchrow (NL), Joel Ryan (NL), Driessens & Verstappen (NL), Paul Prudence (GB), Tapio Makela (FI) en Naut Humon (VS). Op maandag 1 maart 2010 vond de eerste Baltan Sessie van 2010 plaats, met lezingen door Naut Humon en Tapio Mäkelä. Naut Humon is Director of Operations bij Recombinant Media Labs, het in 1991 gestarte lab dat Spatial Immersive Synthesis (de wetenschap die zich bezighoudt met beeld, licht en geluidsprojectie in een driedimensionale ruimte) onderzoekt, creëert, behoudt en tentoonstelt. Tapio Mäkelä is één van de oprichters van M.A.R.I.N., een mobiel residency-programma aan boord van een catamaranzeilboot die ontworpen en uitgerust is als een duurzame omgeving voor transdisciplinair onderzoek in kunst, wetenschap en technologie. Tapio was tevens oprichter van het Finse medialab MuuMediaBase. De kennis en initiatieven van deze twee sprekers dragen bij aan Baltans onderzoek naar het laboratorium van de toekomst. Naut Humon s lezing werd mogelijk gemaakt door samenwerking met het Sonic Acts Festival (25-28 februari 2010 in Amsterdam). Op maandag 26 april vond er bij Baltan Laboratories een sessie plaats rond generatieve kunst en vormgeving in relatie tot architectuur, ruimte en ruimtelijkheid, als onderdeel van het Poème Numérique-onderzoek. Tijdens deze sessie waren er presentaties van de kunstenaars Driessens & Verstappen (NL) en Paul Prudence (GB). Erwin Driessens en Maria Verstappen onderzoeken de mogelijkheden die fysieke, chemische en computeralgoritmes kunnen bieden voor de ontwikkeling van beeldgenererende processen. Paul Prudence is een kunstenaar en realtime beeldende performer die werkt met generatieve/computergestuurde systemen, audio-responsieve visuele feedback en processed video. De Baltan Sessie op 31 mei was gewijd aan methoden voor improvisatie met (geluids)omgevingen. Joel Ryan (VS) en Raviv Ganchrow (VS) legden uit hoe zij instabiele en veranderlijke ruimtelijke omgevingen verkennen en hoe zij hierop reageren in hun elektronische muziek- en geluidswerken. Welke informatiegolven en bandbreedtes kunnen er bespeeld worden? Welke mogelijkheden bieden de ruimtelijke en contextuele gegevens uit zichtbare en onzichtbare lagen voor geïmproviseerd elektronisch geluid? Hoe gebruiken zij deze informatie in hun eigen werk? Joel Ryan, die voortkomt uit de eerste generatie computermuziekhackers in San Francisco s Silicon Valley, is al jaren bekend als voorvechter van performance-based elektronische muziek. Het werk van Raviv Ganchrow richt zich op de wisselwerking tussen geluid en omgeving. Die verkent hij door het creëren van geluidsinstallaties en het schrijven en ontwikkelen van geluidsvormende hard- en software, zoals Wave Field Synthesis. Op 30 juni organiseerde Baltan een EMF Orkest workshop in twee delen, begeleid door Wendy Van Wynsberghe en Peter Westenberg. Beiden zijn kernleden van Constant, een organisatie voor kunst en media die gevestigd is in Brussel. Tijdens het eerste deel bouwden de deelnemers hun eigen EMF-antennes, die elektromagnetische straling hoorbaar maakten. Vervolgens voerden zij met hun antennes een collectieve stedelijke interventie uit in het centrum van Eindhoven. s Avonds werden de workshopleiders en deelnemers uitgenodigd om hun tijdens de workshop opgedane ervaringen te delen met het publiek tijdens een Baltan Sessie in het lab. Ongeveer 50 deelnemers aan de Autonomy Summer School van het Van Abbemuseum waren ook aanwezig bij deze sessie. Van 23 tot 29 oktober 2010 organiseerde Baltan Laboratories een masterclass van een week in het kader van het Poème Numériqueonderzoeksprogramma [zie 2.1 voor meer informatie]. Philippe Rahm gaf ter introductie op 21 oktober een publieke lezing tijdens een Baltan Session. Een publieke eindpresentatie van de resultaten van de masterclass vond plaats op 28 oktober. Internationale sprekers over de vloer, een projectie op groot scherm, twee (vinyl)platenspelers, een hapje en een drankje - wat valt er nog meer te wensen voor een perfecte avond thuis? Dankzij de huidige ontwikkelingen binnen de mediatechnologie kunnen we ons eigenlijk overal thuis voelen. Op 8 november was Baltan Laboratories dat thuis. Oliver Schürer, Tatjana Djordjevic en Marc Maurer kwamen langs en deelden met ons hun visie op de relatie tussen media en architectuur. In november verzorgde Baltan Laboratories een van de maandelijkse Baltan Sessions op locatie tijdens het STRP Festival in Eindhoven. Tijdens deze sessie werd gepraat over de invloed die technologie heeft op ons zelfbeeld en over de wijze waarop deze wetenschappelijke onderzoekskwestie kan worden verkend in de artistieke praktijk. Wendy Ann Mansilla (NO), wier werk Flick Flock werd getoond op de STRP Festival-Expo, gaf een presentatie over haar werk in deze context, gevolgd door Eyal Fried (IL) van Acclair, wiens werk Synapcity 2010: A Distributed Art Valuation Service ook op het festival te zien was. P - 22 P - 23

13 2.4 SAMENWERKING MET ONDERWIJS 2010 Baltan hecht eraan met (lokale) onderwijsinstellingen gezamenlijke onderzoeksprojecten te organiseren die zowel de creatieve sector als de leerinstellingen nieuwe inzichten opleveren. In 2010 vonden verschillende succesvolle semesterlange projecten plaats in samenwerking met Fontys Hogeschool, afdeling ICT & Media Design. Dit betrof de minor Art & Technology, die onderzoek, creativiteit en oplossingsgerichtheid stimuleerde. Ook voor en met studenten van de Design Academy Eindhoven zijn verschillende onderzoekstrajecten gestart rond het thema Mobile Laboratory. Fontys Hogeschool ICT & Media Design, Minor Art & Technology februari-juni studenten Van februari tot juni 2010 werkte Baltan Laboratories samen met de Eindhovense Fontys Hogeschool, programma ICT & Media Design, aan de minor Art & Technology. In februari gaven de artistieke adviseurs van Baltan de studenten drie opdrachten die verband hielden met het Poème Numérique-onderzoek. Elke groep koos een opdracht uit en werd begeleid gedurende het uitvoeringsproces. De opdrachten varieerden van het verkennen van het gedachtegoed van De Stijl in drie of vier dimensies tot het realiseren van een installatie waarin de stelling dat betekenis ontstaat door de relatie die een beeld, woord of geluid aangaat met andere beelden, woorden en geluiden, wordt onderzocht. De studenten kwamen voor maandelijkse feedbacksessies naar Baltan en werkten bovendien in het lab aan hun concepten, gebruikmakend van de tools en het materiaal die bij Baltan beschikbaar zijn. Alle groepen brachten op de Baltan-blog verslag uit van hun voortgang en deelden hierbij zowel conceptuele als technische informatie. Na de ervaringen van het jaar daarvoor zette Baltan wat richtlijnen uit voor het documenteren van het onderzoek en het ontwikkelingsproces, waardoor de studenten veel meer bij Baltan zelf betrokken raakten. De resultaten waren buitengewoon geslaagd. Een van de studenten die deelnamen aan het Lightbox-project (zie hieronder) deed bovendien stage bij Baltan van september tot december 2010, waarbij hij het project verder uitwerkte. Groep 1 - The Lightbox De eerste groep werkte aan het Lightbox-project, op basis van de opdracht van Telcosystems om een object te realiseren dat licht en geluid maakt zonder verder te refereren aan een lamp of speaker. Bovendien moest er een many-to-many -connectie gerealiseerd worden en mocht het object niet groter zijn dan 10 cm3. Stelt u zich een donkere ruimte voor waarin een kleine kubus staat of hangt die licht of geluid uitzendt door middel van geluid dat het oppikt uit de ruimte. Het licht dat het object uitstraalt is tegelijk een bron van visuele communicatie. Het kan worden opgepikt door andere Lightbox-objecten die op hun beurt het geluid op een iets andere manier afspelen en de data doorsturen via zichtbaar licht. De communicatie kan worden beïnvloed door eenvoudigweg het licht te blokkeren en zo het uitgezonden geluid te veranderen. Groep 2 - The Pillar of Context De tweede groep werkte aan de opdracht van Geert Mul. De stelling dat betekenis of inhoud niet voortkomt uit een beeld, woord of geluid zelf, maar veeleer uit de relatie die dit woord, beeld of geluid heeft met andere woorden, beelden of geluiden, wint terrein. Deze contextgerelateerde manier van wereldbeschouwen biedt een ander perspectief dan de traditionele Griekse filosofie waarop het Westerse wereldbeeld is gestoeld dat van denken in vorm en abstractie. Baltan Laboratories zal (hypothetisch) een reizend platform ontwerpen in Parc Guell, Barcelona, Spanje, waar installaties en interactieve werken worden getoond. Bezoekers komen daar uit de gehele wereld en zijn nieuwsgierig genoeg om een kijkje te nemen op dit platform. De opdracht luidde: maak een performance/ installatie/film voor deze plek met als thema betekenis ontstaat door de relatie die een beeld, woord of geluid aangaat met andere beelden, woorden of geluiden. Om dit thema te onderbouwen, trachtte deze groep context blindness te creëren. Een overload van beelden, geluiden en woorden zal ervoor zorgen dat er geen (goede) relatie tot stand kan komen - zodat er geen duidelijke context is, of er geen voor de hand liggende betekenis aan de context gegeven kan worden. Het onderzoek van deze groep resulteerde in een serie ontwerpconcepten, een installatie bestaand uit twee projecties op opblaasbare ballen, een live feed via Twitter die voor nieuwsvoorziening zorgde en gelinkt was aan de abstracte, door de studenten ontworpen symbolen die geprojecteerd werden op de ballen. Groep 3 - Zonder titel Het project van de derde groep was eveneens gebaseerd op de opdracht van Geert Mul: maak een performance/installatie/film voor een plek, met het thema betekenis ontstaat vanuit de relatie die een beeld, woord of geluid heeft met andere beelden, woorden of geluiden. De deelnemers begonnen met een brainstorm over de relatie tussen woord, geluid en beeld. Ze kwamen uiteindelijk met vier verschillende concepten waarover ze discussieerden met de Baltan-kunstenaars. Met feedback van de kunstenaars combineerde de groep twee van de voorgestelde concepten. Ze werkten een concept uit waarin een omgeving teruggebracht wordt tot haar pure, essentiële geluiden. In hun installatie werd een beamer gebruikt die een drukke stad visualiseerde. Het aantal geluiden dat je hoorde, hing af van het aantal mensen dat op een bepaald moment in de ruimte aanwezig was. Dit betekende dat elke aanwezige in de ruimte invloed had op de ervaring van de hele omgeving. Groep 4 - De Abstracte Waarheid De vierde groep koos de opdracht van Maurer United Architects, waarbij ze de principes van De Stijl (Theo van Doesburg, 1917) moesten verkennen. Ongeveer honderd jaar later leven we in een andere tijd, die wordt beïnvloed door allerlei mediatechnologieën. Is het mogelijk om De Stijl te herontwerpen zodat deze past in onze hedendaagse context? De opdracht was het maken van een performance/installatie/film met als thema De Stijl in 3 of 4 dimensies. Het concept kon als volgt worden uitgelegd: de wereld om ons heen is complex, niets en niemand is gelijk aan iets anders/een ander. We willen de wereld, en vooral de mensen erin, terugbrengen tot een identieke vorm. We willen een soort eenvoud scheppen. Dit doen we door mensen te abstraheren van hun omgeving en zo te tonen dat ze in geen enkel opzicht te onderscheiden zijn van andere individuen. Zo worden mensen universeel, gelijk. Voor dit concept wordt interactie gebruikt om de relatie tussen het normale en het universele te versterken. Groep 4 hoopte niet alleen de ervaring te versterken, maar ook mensen te prikkelen om na te denken over wat er gaande is. In hun project gebruikten ze slechts een klein element uit het originele concept van De Stijl. De Stijl nabootsen heeft geen zin, omdat dat een terugkeer in de tijd zou betekenen. Het enige dat ze behielden was de blokvorm. Die wilden ze echter niet zo strikt gebruiken als in de schilderijen van de leden van de Stijl-beweging. Bovendien kozen ze voor grijswaarden en doelbewust niet voor het gebruik van kleur. Ze bouwden hun installatie in een compleet donkere ruimte. In het midden van deze ruimte bevond zich een scherm waarop hun universele wereld geprojecteerd werd. Mensen in deze ruimte werden onderdeel van de installatie. P - 24 P - 25

14 Design Academy Eindhoven april - juni 2010 The Future of the Lab 9 studenten (23 studenten voor de eerste introductieworkshops) De klas bestond uit twee groepen met de volgende opdrachten: Groep 1 - Mobiel Laboratorium De eerste groep richtte zich op het ontwerpen van een mobiel laboratorium: Het lab is een mobiele, aanpasbare en reagerende structuur die zich bezighoudt met de relaties tussen zijn eigen inhoud en veranderende contexten. Met als uitgangspunt het onderzoek naar het mobiele platform zoals dat werd gepresenteerd tijdens de midterm-presentatie werd de studenten gevraagd een mobiel laboratorium te ontwerpen dat kan aansluiten op verscheidene locaties of organisaties, en waarin verschillende discussies, projecten en sessies kunnen plaatsvinden. De opdracht werd als volgt geformuleerd: * Denk na over de toegevoegde waarde die mobiliteit kan hebben voor een laboratorium. Welk soort activiteit of welk type resultaten kan die mobiliteit faciliteren, in tegenstelling tot een vast, immobiel platform? Denk na over hoe kennis tot stand komt, verzameld en gearchiveerd wordt tijdens het aanmeren ( docking ) van het platform en over de wijze waarop die kennis kan worden verwerkt, verspreid, getoond, gedeeld en hergebruikt in de architectuur van het mobiele platform. * Denk na over hoe kennisvergaring en interactie georganiseerd worden, en over de wijze waarop jouw lab zal omgaan met de interactie tussen publiek/gebruikers/bezoekers van het platform, de inhoud die het voortbrengt en het gearchiveerde materiaal van eerdere dockings van het mobiele platform op andere locaties. Specificeer de fysieke interface van het mobiele lab qua materiaal en technologie. Onderzoek en bekritiseer vroegere en huidige trends, zowel in termen van vormgeving als van design. * Bedenk een experimentele set-up die door het gebruik van zowel fysieke ruimte als nieuwe mediafaciliteiten op de aan- en afwezigheid van het publiek reageert. Deze opdracht resulteerde in een overzicht van het gedane onderzoek en in een model van het mobiele platform (hetzij in de vorm van een gedetailleerde schets en voorbeeld van media- en materiaalgebruik, hetzij in de vorm van een klein fysiek schaalmodel). Groep 2 - Tools voor het Mobiele Laboratorium De opdracht luidde als volgt: Ontwerp een set tools die gebruikt kan worden om de kennis die afkomstig is van een mobiel lab zoals hierboven beschreven, te vertalen en te bespreken bij het aanmeren op variabele locaties. De tools moeten co-existeren of satellieten zijn voor het mobiele lab als vehikel voor reflectie en verspreiding. Welke tools of strategieën kunnen er verzonnen worden om het werk van het mobiele platform te koppelen aan zijn nieuwe context? Welk soort tools kan gebruikt worden om bezoekers te betrekken bij de activiteiten van het lab? Hoe kunnen de tools ingezet worden bij specifieke discussies of debatten? Welk soort tools en welke vormen van vertaling zijn er nodig om betekenisvolle tweerichtingsinteractie tussen multidisciplinaire groepen beoefenaars te creëren? Deze set tools dient ontworpen te worden met het eerdere onderzoek naar alternatieve tools voor betrokkenheid als uitgangspunt. * Denk na over het gebruik van de tools en over de wijze waarop ze naast elkaar zullen functioneren, elkaar zullen versterken en aan elkaar zullen bijdragen. Bedenk hoe deze tools moeten worden gecommuniceerd. * Evalueer de nieuwe kennis die tot stand komt door deze extra laag van betrokkenheid. Welke soorten input verzamelen deze tools? Hoe vergaar en deel je betekenisvolle input van mensen die zich betrokken voelen bij het werk van het laboratorium? * Hoe stimuleer je discussie en uitwisseling, naast het simpelweg aanbieden van de tools? * Hoe kan deze input gekoppeld worden aan methodes voor het verspreiden, presenteren en archiveren van kennis, waarnaar groep 1 onderzoek doet voor het mobiele lab? * Onderzoek en bekritiseer vroegere en huidige trends, zowel in termen van vormgeving als van design Deze opdracht resulteerde in een overzicht van het gedane onderzoek en bovendien in een aantal tools dat kan worden getest en getoond. P - 26 P - 27

15 3. COMMUNICATIE 2010 Naast de nieuwsbrief die regelmatig verzonden wordt en een website dat zeer frequent bijgehouden wordt, heeft Baltan in 2010 uiteenlopende acties ondernomen om bekendheid te verwerven. ACTIEF BINNEN EEN LOKAAL EN NATIONAAL NETWERK Door als partner op te treden van kunstfestivals zoals Flux/S en STRP Festival in Eindhoven, en door samenwerkingsprojecten met Virtueel Platform, NIMk, MU, Piksel, etc., werd Baltan tegelijkertijd zichtbaar op een groot aantal websites en via diverse promotiemedia, hetgeen ertoe bijdroeg dat we sneller en meer gericht publiek konden werven. ACTIEF BINNEN EEN INTERNATIONAAL NETWERK We hebben ernaar gestreefd en zijn erin geslaagd een internationaal netwerk in te schakelen voor het toegankelijk maken van alle bij Baltan tot stand gekomen kennis, projecten en tools die interessant kunnen zijn voor collega-professionals. Hoogaangeschreven events zoals festivals en conferenties werden zoveel mogelijk ingezet als sleutelmomenten voor de communicatie van Baltanprojecten: * Aanwezigheid op het Transmediale Festival in Berlijn (flyers en netwerken). * Aanwezigheid op het Sonic Acts Festival in Amsterdam (flyers en netwerken). * Presentatie: Open Dag Strijp-S. * Angela Plohman / Baltan Laboratories nam deel aan het internationale LABtoLAB consortiumbijeenkomst bij Medialab-Prado, Madrid. * Presentatie door Angela Plohman / Baltan Laboratories tijdens het ibeta Festival in Heerlen. * Baltan organiseerde een presentatie van labs op de E-Culture Fair 2010 in Dortmund tijdens ISEA2010 RUHR. Baltan presenteerde hier het werk van acht labs uit België en Nederland, én twee labs uit Noordrijn-Westfalen in Duitsland, tijdens standpresentaties in een lab zone en dagelijkse presentaties rond drie thema s. * Op de E-Culture Fair 2010 in Dortmund lanceerde Baltan de eerste eigen publicatie, The Future of the Lab, met een openingswoord van Geurt Grosfeld (cultuurmakelaar, Breda, 2018 Brabant), een inleiding van Angela Plohman (Baltan) en een toast door Floor van Spaendonck (directeur Virtueel Platform). * In samenwerking met 2018 Brabant Culturele Hoofdstad Kandidaat organiseerde Baltan Laboratories een excursie vanuit ISEA2010 RUHR (Dortmund) naar Eindhoven, zodat internationale deelnemers aan ISEA2010 (uit Zuid-Afrika, Frankrijk, China, etc.) kennis konden maken met de geschiedenis en de huidige context van creativiteit en technologische innovatie in Brabant. * Presentatie door Angela Plohman tijdens de Pixelspaces conferentie op het Ars Electronica Festival in Linz (paneldiscussie: Labs as repair shops ). * Presentatie door Angela Plohman tijdens de werkconferentie Digitale Kunst, in het kader van het Playgrounds Festival in Tilburg, georganiseerd door de BKKC. ADVERTENTIES * Advertentie in Tubelight Special (geïntroduceerd tijdens Sonic Acts in februari 2010); * advertentie in Gonzo Circus (voorjaar 2010); * advertentie voor Baltans Future of the Lab-boek in Leonardo Journal; * advertentie voor Baltans Future of the Lab-boek in Neural Magazine; * artikel over Baltan en advertentie voor het Future of the Lab-boek in mcd review [Musiques & Cultures Digitales] (2011). COMMUNICATIE VANAF DE BASIS / BERICHTEN VAN BINNENUIT * Vermelding van activiteiten in online agenda s (Kunst in Brabant, studentenkalenders van de TU/e, Mediamatic, Media Art Platform, Virtueel Platform, etc.); * bierviltjescampagne door studenten van de Design Academy (Baltan Session mei); * het verspreiden van flyers over Baltan Sessions via Supportpunt en rechtstreeks op de TU/e, en bijvoorbeeld ook bij de hotspots van de Dutch Design Week; * het Future of the Lab-boek werd ingezet als middel om de nationale en internationale zichtbaarheid te verbeteren: het werd verstuurd naar de pers en andere belanghebbenden en er werd bijvoorbeeld ook een aantal exemplaren in consignatie gegeven bij kunst boekhandel Motta, die het nu in de boekhandels van het Van Abbemuseum en Museum De Pont aanbiedt. In 2010 begon Baltan een samenwerking met vormgever Eric de Haas, die ging werken aan de verfijning van het Baltan-merk. Het doel was de uitstraling van Baltan speelser te maken, zodat de huisstijl beter overeenstemde met het experimentele en artistieke karakter van onze instelling. Met onverhoopt veel succes lanceerden we tijdens ISEA2010 RUHR de eerste incarnatie van het nieuwe, verfijnde Baltan-merk. Om alle activiteiten op ISEA2010 en de E-Culture Fair 2010 en de lancering van het boek The Future of the Lab te promoten, werden er een tas en een promotionele flyer in dezelfde kleuren en schakeringen van het boek gedrukt. Deze zeer overzichtelijke actie zorgde ervoor dat Baltan een van de meest zichtbare organisaties tijdens dit internationale festival was, en dat zich een overweldigend aantal nieuwe contacten aandiende om te praten over mogelijke samenwerking. Ook het boek The Future of the Lab verkocht buitengewoon goed. Bestellingen uit de gehele wereld lopen tot op de dag van vandaag nog binnen. We hebben sindsdien voortgebouwd op deze geslaagde actie. Daarnaast zijn we in de eerste fase van overleg over verandering van onze website. Deze moet worden herontworpen om beter uitdrukking te geven aan de inhoud die bij Baltan wordt gegenereerd, en aan de manier waarop wij met die inhoud wensen om te gaan. De vernieuwde website zal ervoor zorgen dat de activiteiten en ambities van Baltan duidelijker worden voor een breder publiek, en dat voorbije projecten gemakkelijker te vinden zijn. Online sociale netwerken zijn van groot belang voor de publicatie en verdere verspreiding van online informatie. Baltan houdt zich nadrukkelijk bezig met de aanvulling en het beheer van profielen op een aantal sites, waaronder: Flickr, Vimeo, Delicious, Twitter en Facebook. Ongeveer eenmaal per maand verzendt Baltan een digitale nieuwsbrief naar een database van inmiddels 760 contacten, waarin de eerstvolgende activiteiten kort en bondig worden omschreven, zowel in het Engels als in het Nederlands. Deze nieuwsbrief wordt voor zover mogelijk aangevuld met beeldmateriaal en bevat bij elk bericht een link naar de bijhorende, meer uitgebreide post op de website. Dankzij deze nieuwsbrief zijn wij er bijvoorbeeld in geslaagd om zonder problemen voldoende (of zelfs te veel) aanmeldingen voor onze workshops en masterclass te krijgen. Tijdens de masterclass in oktober vroegen wij Michelle Kasprzak om op onze website dagelijks (in het Engels) te bloggen over de gebeurtenissen en uitwisselingen. Ook hielden de deelnemers van de masterclass een wiki bij. Anne Helmond deed de rapportage van het Funware Symposium tijdens STRP Festival. Dit waren aantoonbaar vruchtbare manieren om de betrokkenheid bij, en de openheid van, Baltan te stimuleren. P - 28 P - 29

16 PUBLIEKSBEREIK LOKAAL BALTAN IN DE BUSHALTE. DE STIJL VERSUS RGB Opening Glow festival - 06/11/ BEZOEKERS STRP FESTIVAL: Flick Flock van Wendy Ann Mansilla & Jordi Puig - 18 t/m 28/11/ BEZOEKERS FLUX/S FESTIVAL: 12_series van Telcosystems - 09 t/m 12/09/2010 TENTOONSTELLING DIGITAAL (BKKC): Baltan Tracker - 10/09 t/m 24/10/ BEZOEKERS 500 BEZOEKERS FONTYS ART & TECH- NOLOGY MINOR: Eindpresentatie projecten - 18/06/2010 OPENDAG STRP-S 06/06/ BEZOEKERS 80 BEZOEKERS ISEA2010 RUHR Excursie naar Eindhoven - 25/08/ DEELNEMERS BALTAN SESSION: EMF Orchestra Workshop - 30/06/ BEZOEKERS BALTAN SESSION: Phillipe Rahm - 21/10/2010 BALTAN SESSION: STRP festival - 25/11/ BEZOEKERS 25 BEZOEKERS BALTAN SESSION: Naut Humon & Tapio Makela 01/03/2010 FUNWARE SYMPOSIUM 27/11/ BEZOEKERS 35 BEZOEKERS BALTAN SESSION: Poeme numerique masterclass - 28/10/ BEZOEKERS NAKED ON PLUTO GAME TEST WORKSHOP 13/10/ DEELNEMERS DESIGN ACADEMY EINDHOVEN WORKSHOP 06/04 en 08/ BALTAN SESSION: An Exciting Evening at Home - 28/11/ BEZOEKERS EMF ORCHESTRA WORKSHOP 30/10/ DEELNEMERS 30 DEELNEMERS BALTAN SESSION: Paul Prudence & Driessens en Verstappen - 26/04/2010 BALTAN SESSION: Joel Ryan & Raviv Ganchrow - 31/05/2010 POEME NUMERIQUE MASTERCLASS 35 BEZOEKERS 20 BEZOEKERS 23 t/m 29/10/ DEELNEMERS P - 30 P - 31

17 LEZINGEN & PRESENTATIES BUITEN EINDHOVEN THE FUTURE OF THE LAB BOEKPRESENTATIE: ISEA2010 RUHR Dortmund, DE 23/08/10 BALTAN LABORATORIES PANEL DISCUSSIE: ISEA1010 RUHR Dortmund, DE 23/08/2010 LEZING: BKKC CONFERENTIE DIGITALE KUNST Playground festival - Tilburg, NL 07/10/2010 LAB PRESENTATIES: E-CULTURE FAIR 2010 Dortmund, DE 23 t/m 25/08/2010 WORKSHOP VOOR CULTURAL MANAGERS Lviv, UA 06/10/2010 BALTAN TRACKER WORKSHOP BKKC - Tilburg, NL 21/10/2010 LEZING: PIXELSPACES CONFERENTIE, ARS ELECTRONICA FESTIVAL Linz, AT 05/09/2010 WORKSHOP: IBETA FESTIVAL Heerlen, NL 07 t/m 10/06/2010 LABTOLAB MEETING Medialab-Prado - Madrid, ES 07 t/m 10/06/2010 P - 32 P - 33

18 ONLINE LANDSCAPE CONTACTEN IN CONTACT DATABASE FLICKR FOTO S FLICKR VIEWS VIMEO VIDEO S NIEUWS- BRIEVEN TWEETS TWITTER FOLLOWERS FACEBOOK FRIENDS BLOGPOSTS OP DE BALTAN WEBSITE BALTAN WEBSITE PAGEVIEWS UNIEKE BEZOEKERS AAN BALTAN WEBSITE ZOEKRESULTATEN ALS JE BALTAN LABORATORIES GOOGLED P - 34 P - 35

19