Startfoto regio Zuid Oost Utrecht

Transcriptie

1 Startfoto regio Zuid Oost Utrecht 1

2 2013 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft deze startfoto opgesteld in opdracht van de gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht. Auteur(s) Erik Jan de Wilde Daphne Kann Tijne Berg- le Clercq Herma Ooms Nederlands Jeugdinstituut Catharijnesingel 47 Postbus DE Utrecht Telefoon Website 2

3 Inhoud Profiel van de regio Zuid Oost Utrecht... 4 Inleiding... 7 Verantwoording van de gegevens... 8 Uw jeugd in cijfers... 9 De staat van de jeugd Hoe scoort de regio? Hoe scoort de regio in landelijk perspectief? De aard en ernst van de problematiek Lichte opvoed- en opgroeiproblemen Ernstige problemen Zorggebruik Provinciale jeugdzorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering Jeugd-GGZ Jeugd-VB, begeleiding en persoonlijke verzorging Gesloten jeugdzorg (Jeugdzorg Plus) Jeugdgezondheidszorg en gemeentelijke opvoed- en opgroeiondersteuning Budget Nationaal budget...40 Lokaal budget Financiële prognose Bronnen Geraadpleegde rapporten Geraadpleegde databases en websites Bijlagen Bijlage 1. Unicef-indicatoren Bijlage 2. Schattingsmethode Bijlage 3. Databronnen ernst van de problematiek Bijlage 4: Het HBSC-onderzoek

4 Profiel van de regio Zuid Oost Utrecht De regio Zuid Oost Utrecht is een relatief jonge regio met bijna inwoners jonger dan 18 jaar. Dit is 21,6 procent van de bevolking. De staat van de jeugd Hoe scoort de regio Zuid Oost Utrecht in verhouding tot de (GGD)regio Midden-Nederland? Over het algemeen gaat het goed met het gezondheidsgedrag van de 0-4 jarigen in de regio Zuid Oost Utrecht. Wat wel opvalt is dat in drie van de vijf gemeenten er tijdens de zwangerschap door relatief meer (aanstaande) moeders alcohol wordt gebruikt. Het gezonde profiel blijft zichtbaar op de gegevens van de basisschoolleerlingen. Wel rapporteren leerlingen in Bunnik, Wijk bij Duurstede en Zeist meer dat zij (ooit) al alcohol hebben gebruikt, blijft de vaccinatiegraad van de Utrechtse Heuvelrug wat achter bij de rest van de regiogemeenten en spelen de kinderen in De Bilt minder buiten. In Wijk bij Duurstede rapporteren meer kinderen lagere scores op aspecten van sociaal welbevinden, zoals welbevinden op school, assertiviteit, zelfvertrouwen, en sociale relaties. Ook wordt er in zowel Wijk bij Duurstede als Zeist relatief veel gepest. De VO-leerlingen scoren over het algemeen beter dan anderen in de regio Midden-Nederland wat betreft gezond eten en bewegen, met name in Bunnik, De Bilt en Zeist. Daarentegen geven ze wel meer aan te spijbelen en (overmatig) alcohol te gebruiken. In Wijk bij Duurstede zijn de lagere scores op het gebied van (sociaal)welbevinden van de basisschoolleerlingen terug te zien in het hogere aantal kinderen dat mogelijk psychosociale problemen heeft. Hoe scoort de gemeente in landelijk perspectief? Voor de vijf gemeenten hebben we de jeugd in perspectief gezet van de UNICEF-indicatoren door ze met alle andere Nederlandse gemeenten te vergelijken. Voor de regio Zuid Oost Utrecht hebben we de gemiddelde rangorde genomen van deze vijf gemeenten. Wanneer we de jeugd van de regio Zuid Oost Utrecht in perspectief zetten van de UNICEFindicatoren valt hier het gunstige welbevinden op. Nederland staat bovenaan in deze internationale rangorde, dus er is sprake van hoge standaard. De regio Zuid Oost Utrecht scoort in vergelijking met Nederland op alle UNICEF-welbevinden-dimensies (Gezondheid en Veiligheid, Onderwijs, Risico s en Gedrag, Huisvesting en Omgeving en Materieel Welbevinden goed. Alleen met betrekking tot armoedeverschillen, cannabisgebruik, pesten en de relatie met klasgenoten scoort de regio op de gewogen gemiddelde rangorde binnen de range van de 40% minst goed scorende gemeenten. Vrijwel alle andere indicatoren laten een rangorde zien die de regio als geheel bij de best scorende 40% brengt. Over het algemeen scoort de jeugd van Bunnik het best op deze welbevindenindicatoren. 4

5 De aard en ernst van de problematiek Maar in elke gemeente zijn er jongeren én ouders met lichte en ernstige problemen. Ouders ervaren vaker vragen dan problemen bij de opvoeding. Dit geldt zowel voor ouders in de regio Zuid Oost Utrecht als voor ouders in de gehele GGD- regio Midden-Nederland. Ouders in de vijf gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht hebben iets minder vaak vragen over de opvoeding dan in de overige gemeenten in de regio Midden-Nederland. Daarentegen loopt het percentage ouders dat vaak opvoedproblemen ervaart in de vijf gemeenten uiteen van 1% in Utrechtse Heuvelrug en Wijk bij Duurstede tot 5% in Zeist. Deze plaatsen verschillen in uiteenlopende richting daarmee van de overige gemeenten in de regio Midden-Nederland. Deze opvoedproblemen en vragen over de opvoeding gaan voornamelijk over stelen, vandalisme, het stellen van grenzen, het laten luisteren, gehoorzamen, angst en onzekerheid en pesten of gepest worden. Veel trajecten van het AMW gaan over relationele problemen, zoals relatiemoeilijkheden met ouders, leeftijdsgenoten, op school, etc. Ook assertiviteit wordt onder deze noemer geplaatst. Sociaal psychische problemen en gezondheid komen bij jeugdigen in ongeveer eentiende tot eenderde van de trajecten voor. Het gaat bij deze categorie om eenzaamheid, identiteit, verslaving, gezondheid, verwerking, juridische kwesties, vervuiling en/of administratie. Sociaal-materiële problemen komen nogal uiteenlopend voor bij de jeugdigen in de gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht. In Utrechtse Heuvelrug en Zeist komen deze het minste voor, terwijl dergelijke problemen in Bunnik in meer dan eenderde van de trajecten voorkomen. Hier gaat het om problemen met financiën, werk en maatschappelijke participatie, huisvesting, school, opleiding en/of maatschappelijke organisaties Hoewel we geen feitelijk onderzoek naar ernstige problemen bij de jeugd in de regio Zuid Oost Utrecht hebben gedaan, verwachten we op basis van de bevolkingssamenstelling dat de jeugd zich kenmerkt door een (iets) lager dan verwacht voorkomen van overgewicht, angststoornissen en gedragsstoornissen. Wel verwachten we iets meer ADHD. De grootste groep met ernstige problemen zijn kinderen met angststoornissen. We verwachten dat 1 op de 11 kinderen voldoet aan de criteria voor angststoornissen (landelijk 1 op de 9,5). Zorggebruik Voor al deze problemen gebruikt de jeugd uit de regio Zuid Oost Utrecht verhoudingsgewijs meer jeugd GGZ 1 e lijn dan het landelijk gemiddelde. Het totale gebruik van AWBZ-zorg en Provinciaal gefinancierde Jeugdzorg ligt nog wel lager dan het landelijk gemiddelde. Dit is niet los te zien van de verschillen in zorggebruik tussen de gemeenten. De (relatief dure) Jeugdzorg Plus in de regio kwam geheel op conto van Zeist in De regio Zuid Oost Utrecht scoort met het aantal afgegeven indicaties Jeugdzorg plus onder het landelijk gemiddelde. In de regio Zuid Oost Utrecht maken naar verhouding evenveel kinderen gebruik van ZVW-zorg als landelijk. Wel wordt er meer dan landelijk gebruik gemaakt van Jeugd GGZ Eerste lijn, maar weer beduidend minder van Jeugd GGZ Tweede lijn, zonder verblijf. In de regio Zuid Oost Utrecht waren er naar verhouding minder kinderen met AWBZ-jeugdzorg dan landelijk. Het gebruik van Zorg aan Jeugd zonder verblijf lag eveneens lager dan landelijk, daarentegen lag het percentage kinderen met een indicatie Zorg aan Jeugd met verblijf weer 5

6 ongeveer gelijk aan het landelijke percentage. In de regio wonen naar verhouding de helft minder jeugdigen met een indicatie Intramurale AWBZ-zorg dan landelijk. Ook de verhouding jeugdigen met Extramurale zorg met begeleiding is lager dan landelijk. Het percentage jeugdigen met Extramurale zorg zonder begeleiding is gelijk aan de landelijke verhouding. Voor de regio Zuid Oost Utrecht waren relatief minder kinderen bij het AMK gemeld dan in Nederland als geheel. Voor de regio waren er minder geaccepteerde aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg dan landelijk.. Dit waren aanmeldingen in het vrijwillig kader waarvan Bureau Jeugdzorg heeft bepaald dat ze een vervolgtraject. In Bunnik en De Bilt zijn naar verhouding iets minder geaccepteerde BJZ aanmeldingen en in Heuvelrug zijn naar verhouding iets meer geaccepteerde BJZ aanmeldingen dan verwacht op grond van de samenstelling van de bevolking en ook meer dan wat in de regio Zuid Oost Utrecht gebruikelijk is. Het aantal kinderen dat gebruik maakt van de provinciale jeugd en opvoedhulp was verhoudingsgewijs lager dan landelijk. Met name ambulante zorg wordt minder gebruikt dan in Nederland. In de regio Zuid Oost Utrecht waren er naar verhouding ongeveer evenveel kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel als in Nederland als geheel. In de regio hadden minder kinderen een jeugd-reclasseringsmaatregel dan landelijk. Het bereik van de jeugdgezondheidszorg tussen 0 en 4 jaar in de regio Zuid Oost Utrecht is hoog. Budget Het meeste budget gaat naar de provinciaal gefinancierde jeugdzorg. De regio Zuid Oost Utrecht heeft over het algemeen minder budget per jeugdige voor zorg dan landelijk, met uitzondering van de ZVW-jeugdzorg. Tussen de vijf gemeenten zitten er aanzienlijke verschillen voor de verschillende financieringsbronnen. De gemeente Zeist heeft het meeste budget per jeugdige voor zorg vanuit alle financieringsbronnen. De geschatte kosten, berekend op basis van het aantal cliënten en de kosten per cliënt, zijn lager dan het bedrag dat volgens de meicirculaire van 2013 door de regio zou worden ontvangen. Het is ook een lager bedrag dan op grond van achtergrondkenmerken verwacht zou worden. 6

7 Inleiding In het huidige jeugdstelsel zijn de ondersteuning, hulp en zorg voor jeugdigen en hun ouders ondergebracht in verschillende wettelijke kaders. Ook zijn er verschillende toegangen, meerdere bestuurslagen en financiering- en verantwoordingsystemen. Gemeenten, provincies, zorgverzekeraars, zorgkantoren en Rijk zijn afzonderlijk en gezamenlijk verantwoordelijk voor de ondersteuning, hulp en zorg voor jeugdigen. Met de decentralisatie van het jeugdstelsel komt de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor het jeugdterrein te liggen bij de gemeenten. Waar taken en verantwoordelijkheden nu dus nog verspreid zijn over Rijk, provincies en gemeenten, krijgt dus vanaf 2015 één bestuurslaag de regie over het gehele stelsel. De volgende voorzieningen worden gedecentraliseerd naar gemeenten: de provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg, de gesloten jeugdzorg, de geestelijke gezondheidzorg voor jeugdigen (jeugd-ggz), de zorg voor jeugdigen met een verstandelijke beperking, de begeleiding en persoonlijke verzorging van jeugdigen, vervoer bij begeleiding en persoonlijke verzorging van jeugdigen, kortdurend verblijf ten behoeve van jeugdigen, GGZ in het kader van het jeugdstrafrecht (forensische zorg) en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en van jeugdreclassering. Schematisch is dit als volgt weer te geven: Figuur 1 Huidige en nieuwe situatie Jeugdgezondheidszorg Gemeentelijke opgroei- en opvoedondersteuning Gesloten jeugdzorg Provinciale jeugdzorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering Jeugd-GGZ Gemeenten: Alle ondersteuning, hulp en zorg bij opgroei-, opvoedings-, en psychische problemen en stoornissen (preventie, jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering) Jeugd-VB begeleiding persoonlijke verzorging De gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht (Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist) hebben de ambitie om als regio deze transitie van het jeugdstelsel op werkbare schaal te realiseren, lokaal wat kan, speciaal wat moet. Dit vraagt om lokaal én regionaal inzicht in de staat van de jeugd, de meest voorkomende opgroei-, opvoedings- en psychische problemen én het zorggebruik in deze vijf gemeenten én de regio. Ook is kennis nodig van de benodigde en de 7

8 beschikbare financiële middelen. Deze startfoto van de gemeente Bunnik biedt u dit inzicht. De startfoto bevat cijfers op gemeentelijk niveau. Dit omdat er slechts weinig cijfers zijn op het niveau van de verschillende dorpen binnen een gemeente. Verantwoording van de gegevens Deze startfoto is vooral gebaseerd op (berekeningen op basis van) gegevens uit landelijke en regionale databases en rapporten. Zo zijn onder andere gegevens gebruikt van onder meer het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), GGD Midden- Nederland en VitrasCMD. De beschikbare gegevens hebben de nodige beperkingen. Zo is er bijvoorbeeld sprake van een forse onderschatting van het aantal cliënten Jeugdzorg Plus op landelijk niveau. Dit omdat de registraties van Jeugdzorg Plus in een aantal jeugdzorgregio s niet op orde waren. Meer algemeen gezegd kunnen de aantallen jeugdigen die een bepaalde vorm van zorg ontvangen niet bij elkaar worden opgeteld om te komen tot het totale gebruik van jeugdzorg. Dit komt doordat jeugdigen van meerdere voorzieningen gebruik kunnen maken. Tot slot gaan de gepresenteerde cijfers bijvoorbeeld niet altijd over dezelfde jaren. Daarnaast zijn de cijfers over zorggebruik in enige mate onzorgvuldig vanwege de afronding op vijftallen die SCP heeft toegepast. Voor de beschrijving van de voorzieningen in deze startfoto wordt gebruik gemaakt van diverse websites en (onderzoeks)rapporten, onder meer van GGZ Nederland, de Rijkoverheid en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi). In het colofon vindt u een lijst van de (onderzoeks)rapporten, databases en websites die zijn gebruikt voor het opstellen van deze startfoto. 8

9 Uw jeugd in cijfers De regio Zuid Oost Utrecht heeft inwoners. Hiervan zijn inwoners jonger dan 18 jaar. Dat is 21,6 procent van de bevolking. Landelijk ligt dit percentage op 20,8 procent. Verder zijn jongeren in de regio Zuid Oost Utrecht jonger dan 23. Dit is 27,3 procent van alle inwoners in de regio. In Nederland ligt dit aandeel op 27,1 procent. Tabel 1a. Aantal kinderen en jongeren < 23 jaar in de regio Zuid Oost Utrecht (peildatum: 1 januari 2012) Regio Zuid Oost Utrecht Aantal < 18 % < 18 Aantal < 23 % < 23 Totaal aantal inwoners Bunnik , De Bilt , , Utrechtse Heuvelrug , , Wijk bij Duurstede , , Zeist , , Regio Zuid Oost Utrecht , , Nederland , , Bron: CBS Statline De grootste groep jongeren bevindt zich in de categorie 4-12 jarigen (18.927) en in de jarigen (14.569). Dit aandeel ligt wat hoger dan landelijk gezien, hiermee heeft de regio Zuid Oost Utrecht naar verhouding een jonge bevolking. Tabel 1b. Verdeling in leeftijdscategorieën in regio Zuid Oost Utrecht(peildatum: 1 januari 2012) Bron: CBS Regio Zuid Oost Utrecht 0-4 jarigen (%) 4-12 jarigen (%) jarigen (%) jarigen (%) Bunnik 612 (4,2%) (10,5%) (7,8%) 769 (5,3%) De Bilt (3,8%) (10%) (7,8%) (5,3%) Utrechtse Heuvelrug (3,4%) (9,9%) (7,9%) (5,5%) Wijk bij Duurstede 895 (3,9%) (10,4%) (8,2%) (6,2%) Zeist (4,4%) (9,9%) (7,3%) (5,9%) Regio Zuid Oost Utrecht (3,9%) (10%) (7,7%) (5,6%) Nederland (4,4%) (9,3%) (7,1%) (6,2%) 9

10 De staat van de jeugd Om als gemeente én regio goed jeugdbeleid te kunnen voeren, is kennis nodig van de staat van de jeugd. Het gaat hierbij om lokale, regionale en landelijke informatie over de gezondheidstoestand en over het welbevinden van jeugdigen. Hierdoor ontstaat inzicht in mogelijke voorspellers van kind- en opvoedproblematiek en mogelijk daaruit voortvloeiend zorggebruik. Hoe scoort de regio? Om te kijken hoe de gemeente scoort in regionaal perspectief, maken we gebruik van de gegevens van de GGD Midden-Nederland. Deze GGD doet in de regio regelmatig onderzoek onder jongeren, volwassenen en senioren. De regio bestaat uit alle gemeenten in de provincie Utrecht met uitzondering van de gemeente Utrecht. De informatie uit Gezondheidsmonitor Jeugd van de GGD Midden Nederland kunnen de gemeenten gebruiken om het beleid op het gebied van preventie, maatregelen en voorzieningen voor de jeugdigen uit te zetten en/of aan te passen. Deze informatie betreft namelijk niet alleen het terrein van (preventieve) gezondheidszorg, maar ook terreinen waarmee een groot raakvlak bestaat, zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), sport- en huisvestingsbeleid. De gezondheidsproblemen van de jeugd in de gemeenten van de regio verschillen per leeftijdsgroep. Om te kijken hoe de vijf gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht scoren ten opzichte van de gemeenten in de GGD-regio Midden-Nederland, ziet u hier per leeftijdsgroep op welke gebieden het goed gaat met de jeugd en op welke gebieden het nog beter zou kunnen gaan. Over het algemeen gaat het zoals in Tabel 2 te zien is goed met het gezondheidsgedrag van de 0-4 jarigen in de vijf gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht. Wat wel opvalt is dat in drie van de vijf gemeenten er tijdens de zwangerschap door relatief meer (aanstaande) moeders alcohol wordt gebruikt. 10

11 Regio Zuid Oost Utrecht: 0-4 Gemeente Gaat goed Kan beter Bunnik Buiten spelen Tandenpoetsen Dagelijks voorlezen Dagelijks ontbijten Dagelijks groente eten Dagelijks fruit eten Mondverzorging (Echt)scheiding Achter beeldscherm zitten De Bilt Buiten spelen Dagelijks groente eten Dagelijks fruit eten Psychische problemen ouders Utrechtse Heuvelrug Achter beeldscherm zitten Dagelijks voorlezen Buiten spelen Borstvoeding Wijk bij Duurstede Veiligheid Tandenpoetsen Dagelijks ontbijten Alcoholgebruik tijdens zwangerschap Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap Alcoholgebruik tijdens zwangerschap Zeist Buiten spelen Tandartsbezoek Achter beeldscherm zitten Alcoholgebruik tijdens Dagelijks groente eten zwangerschap Dagelijks fruit eten Borstvoeding Tabel 2. Conclusies uit lokale gezondheidsmonitor voor 0-4 jarigen voor de 5 gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht (Bron: GGD Midden-Nederland). Het gezonde profiel blijft zichtbaar op de gegevens van de basisschoolleerlingen. Wel rapporteren leerlingen in Bunnik, Wijk bij Duurstede en Zeist meer dat zij (ooit) al alcohol hebben gebruikt, blijft de vaccinatiegraad van de Utrechtse Heuvelrug wat achter bij de rest van de regiogemeenten en spelen de kinderen in De Bilt minder buiten. In Wijk bij Duurstede rapporteren meer kinderen lagere scores op aspecten van sociaal welbevinden, zoals welbevinden op school, assertiviteit, zelfvertrouwen, en sociale relaties. Ook wordt er in zowel Wijk bij Duurstede als Zeist relatief veel gepest. 11

12 Regio Zuid Oost Utrecht: basisschool Gemeente Gaat goed Kan beter Bunnik Lidmaatschap sportclub Computeren Dagelijks ontbijten Dagelijks fruit eten Bewegen Overgewicht Assertiviteit De Bilt Alcoholgebruik ooit Thuis rookomgeving TV/DVD/Video kijken Zoete drankjes drinken Dagelijks fruit eten Overgewicht Relatie met leerkracht Welbevinden op school Concentratie op school Utrechtse Heuvelrug Ondergewicht Lidmaatschap sportclub Alcoholgebruik Roken Thuis rookomgeving Buiten spelen Vaccinatiegraad Wijk bij Duurstede Zelfvertrouwen Assertiviteit Welbevinden op school Relatie met leerkracht Sociale relaties Gepest worden Alcoholgebruik ooit Zeist Welbevinden op school Pesten Buiten spelen Alcoholgebruik Lidmaatschap sportclub Zoete drankjes drinken Dagelijks fruit eten Tabel 4. Conclusies uit lokale gezondheidsmonitor voor basisschoolleerlingen voorde 5 gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht (Bron: GGD Midden-Nederland). 12

13 Regio Zuid Oost Utrecht: VO-leerlingen Gemeente Gaat goed Kan beter Bunnik Frequent verzuim (Echt)scheiding Bewegen Achter beeldscherm zitten Computeren Overgewicht De Bilt Groente eten Hyperactief gedrag Computeren Schoolverzuim Spijbelen Bewegen Utrechtse Heuvelrug Alcoholgebruik ooit Alcoholgebruik afgelopen 4 weken Alcoholgebruik weekend Wijk bij Duurstede Ondergewicht Wel eens gepest worden Kinderen met mogelijk psychosociale problemen Overgewicht Binge drinken Alcoholgebruik Zeist Bewegen Dagelijks groente eten Hyperactief gedrag Spijbelen Tabel 5. Conclusies uit lokale gezondheidsmonitor voor VO-leerlingen voor de 5 gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht (Bron: GGD Midden-Nederland). De VO-leerlingen (in Tabel 5) scoren over het algemeen beter dan anderen in de regio Midden- Nederland wat betreft gezond eten en bewegen, met name in Bunnik, De Bilt en Zeist. Daarentegen geven ze wel meer aan te spijbelen en (overmatig) alcohol te gebruiken. In Wijk bij Duurstede zijn de lagere scores op het gebied van (sociaal)welbevinden van de basisschoolleerlingen terug te zien in het hogere aantal kinderen dat mogelijk psychosociale problemen heeft. Hoe scoort de regio in landelijk perspectief? Om te kijken hoe de regio Zuid Oost Utrecht én de vijf gemeenten scoren in landelijk perspectief, maken we gebruik van een raamwerk van Unicef. Er zijn namelijk geen uniforme gegevens over problemen van jeugdigen in alle Nederlandse gemeenten beschikbaar. Het onderzoekscentrum van UNICEF heeft in 2013 opnieuw een vergelijkende rapportage uitgebracht over het welbevinden van kinderen en jongeren in de 29 rijkste landen van de wereld. In deze rapportage is gekeken naar de (objectieve) indicatoren die bijdragen aan het algehele welbevinden van kinderen, omgevingsfactoren en gezondheidsfactoren. Deze indicatoren zijn geclusterd in een aantal dimensies: Materieel Welbevinden; Gezondheid en Veiligheid; Onderwijs; 13

14 Gedrag en Risico's; Huisvesting en Omgeving. Nederland scoorde wederom erg hoog in de ranglijst van rijke landen, vooral op de dimensies Materieel Welbevinden en Onderwijs. Materieel Welbevinden Materieel Welbevinden Huisvesting en Omgeving Gezondheid en Veiligheid Huisvesting en Omgeving Gezondheid en Veiligheid Risico's en Gedrag Onderwijs Risico's en Gedrag Onderwijs De Bilt Regio Zuid Oost Utrecht Bunnik Regio Zuid Oost Utrecht Materieel Welbevinden Materieel Welbevinden Huisvesting en Omgeving Gezondheid en Veiligheid Huisvesting en Omgeving Gezondheid en Veiligheid Risico's en Gedrag Onderwijs Risico's en Gedrag Onderwijs Utrechtse Heuvelrug Regio Zuid Oost Utrecht Wijk bij Duurstede Regio Zuid Oost Utrecht Materieel Welbevinden Huisvesting en Omgeving Gezondheid en Veiligheid Risico's en Gedrag Onderwijs Zeist Regio Zuid Oost Utrecht Figuur 1. Het welbevinden van de jeugd in de vijf gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht in landelijk perspectief 14

15 Toch is het welbevinden in Nederland niet gelijk verdeeld. Wat zou er gebeuren als we de indicatoren die UNICEF verzamelde zouden verzamelen en op dezelfde manier zouden rangordenen voor alle Nederlandse gemeenten en dus ook voor de vijf gemeenten van Zuid Oost Utrecht? In figuur 1 is de score van de vijf afzonderlijke gemeenten met bij elk de gemiddelde rangorde in de regio Zuid Oost Utrecht weergegeven op de vijf dimensies. Bij deze figuur geldt dat hoe verder de positie op de betreffende as naar buiten ligt, hoe ongunstiger de gemeente scoort ten opzichte van andere gemeenten in Nederland. Een positie in het centrum geeft de beste score van Nederlandse gemeenten aan, terwijl op de buitenste ring de gemeenten met de minst gunstige dimensiescores staan. De regio Zuid Oost Utrecht scoort in vergelijking met Nederland op alle UNICEF-welbevindendimensies (Gezondheid en Veiligheid, Onderwijs, Risico s en Gedrag, Huisvesting en Omgeving en Materieel Welbevinden goed. De score op elke dimensie is samengesteld op basis van meerdere achterliggende indicatoren. Zo is de dimensie Materieel Welbevinden een samengestelde score van drie indicatoren: Kinderen in armoede, Armoedeverschillen en Gezinswelvaart. In tabel 6 ziet u daarom op welke indicatoren (én bijbehorende dimensies) de gemeenten in regio Zuid Oost Utrecht goed scoort en op welke indicatoren (én bijbehorende dimensies) het beter zou kunnen. Hierbij gaat het goed als de (gemeenten in de) regio tot de 40% best scorende gemeenten van Nederland behoort, terwijl het beter zou kunnen als (de gemeenten in) de regio tot de 40% minst goed scorende gemeenten behoort. Voor de berekening van deze scores hebben we gebruik gemaakt van de meest recente gegevens en schattingen, waarvan de oudste uit In de bijlage vindt u een uitgebreidere toelichting hierop. Alleen met betrekking tot armoedeverschillen, cannabisgebruik, pesten en de relatie met klasgenoten scoort de regio op de gewogen gemiddelde rangorde binnen de range van de 40% minst goed scorende gemeenten. Vrijwel alle andere indicatoren laten een rangorde zien die de regio als geheel bij de best scorende 40% brengt. Over het algemeen scoort de jeugd van Bunnik het best op deze welbevindenindicatoren. 15

16 Tabel 6: Het welbevinden van de jeugd in de regio Zuid Oost Utrecht: wat gaat goed en wat kan beter? Welbevinden volgens Unicef in de regio Zuid Oost Utrecht Bunnik De Bilt Utrechtse Heuvelrug Wijk bij Duurstede Kinderen in armoede Goed Goed Kan beter Zeist Regio Zuid Oost Utrecht Armoedeverschillen Kan beter Kan beter Kan beter Kan beter Kan beter Kan beter Gezinswelvaart Goed Goed Goed Goed Goed Goed Zuigelingensterfte Goed Kan beter Goed Goed Goed Vaccinatiegraad Goed Goed Kan beter Goed Goed Kindersterfte Goed Goed Goed Kan beter Kan beter Deelname kleuteronderwijs Deelname voortgezet onderwijs Goed Goed Kan beter Kan beter Kan beter Goed Goed Kan beter Goed Goed Onderwijsprestaties Goed Goed Goed Goed Goed Tienermoederschap Goed Kan beter Goed Goed Overgewicht Goed Kan beter Goed Goed Goed Ontbijten Goed Goed Goed Goed Goed Goed Fruit eten Goed Goed Goed Goed Goed Goed Bewegen Goed Kan beter Goed Goed Goed Roken Goed Goed Goed Goed Goed Goed Alcohol Goed Goed Goed Cannabis Kan beter Kan beter Kan beter Kan beter Kan beter Vechten Goed Kan beter Kan beter Goed Goed Gepest worden Kan beter Kan beter Kan beter Kan beter Woonoppervlakte Goed Kan beter Goed Goed Luchtverontreiniging Goed Goed Goed Goed Goed Goed Geweld Goed Goed Goed Goed Kan beter Goed Tevredenheid met het leven Relatie met klasgenoten Goed Goed Goed Goed Goed Kan beter Kan beter Kan beter Kan beter Praten met moeder Goed Goed Goed Goed Goed Goed Praten met vader Goed Goed Goed Goed Goed Goed 16

17 De aard en ernst van de problematiek Tweederde van de gezinnen met serieuze opvoed- en opgroeiproblemen maakt gebruik van eersteen tweedelijns-jeugdzorgvoorzieningen. Dit blijkt uit het recente SCP onderzoek Terecht in de jeugdzorg. Om te zorgen dat het aanbod van de gemeente en regio goed aansluit bij de doelgroep, is het dus belangrijk om goed inzicht te hebben in de aard en ernst van de problematiek van de lokale en regionale jeugdigen. Daarom wordt hier ingezoomd op de meest voorkomende lichte en ernstige opvoed- en opgroeiproblemen in de gemeente Bunnik. Lichte opvoed- en opgroeiproblemen Opvoedproblemen Ouders ervaren vaker vragen dan problemen bij de opvoeding. Dit geldt zowel voor ouders in de regio Zuid Oost Utrecht als voor ouders in de gehele GGD- regio Midden-Nederland. Tabel 7. Vragen en problemen bij de opvoeding Regio Zuid Oost Utrecht Vragen over de opvoeding Bunnik De Bilt Utrechtse Heuvelrug Wijk bij Duurstede Zeist GGD-regio Midden Nederland (Bijna) nooit 61% 62% 60% 62% 59% 60% Soms 34% 33% 38% 34% 36% 34% Vaak 5% 4% 2% 4% 5% 6% Problemen met de opvoeding (Bijna) nooit 79% 72% 75% 75% 71% 75% Soms 18% 25% 25% 24% 24% 21% Vaak 3% 4% 1% 1% 5% 3% Ouders in de vijf gemeenten van de regio Zuid Oost Utrecht hebben iets minder vaak vragen over de opvoeding dan in de overige gemeenten in de regio Midden-Nederland. Daarentegen loopt het percentage ouders dat vaak opvoedproblemen ervaart in de vijf gemeenten uiteen van 1% in Utrechtse Heuvelrug en Wijk bij Duurstede tot 5% in Zeist. Deze gemeenten verschillen in uiteenlopende richting daarmee van de overige gemeenten in de regio Midden-Nederland. Deze opvoedproblemen gaan voornamelijk over stelen, vandalisme, het stellen van grenzen, het laten luisteren, gehoorzamen, angst en onzekerheid en pesten of gepest worden (bron: Lokale resultaten: Iedereen gezond en wel?) 17

18 Opgroeiproblemen Terwijl ouders opvoedproblemen kunnen ervaren, kunnen jeudigen opgroeiproblemen ervaren. Voor opgroeiproblemen van jeugdigen in de regio Zuid Oost Utrecht baseren we ons op gegevens over de aard van de problematiek die behandeld is in de in 2012 afgeronde trajecten Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) voor jeugdigen. (Voor de goede orde, het gaat hierbij dus om problemen bij jeugdigen die bekend zijn bij het AMW. Kinderen die daar niet bekend zijn, kunnen ook problemen hebben. Die zijn hier echter niet in beeld gebracht.) Tabel 8. Problematiek jeugd 0-18 afgesloten trajecten AMW Regio Zuid Oost Utrecht Bunnik % De Bilt % Utrechtse Heuvelrug % Wijk bij Duurstede % Sociaal-materiële problemen Relationele problemen Sociaal-psychische problemen en gezondheid Bron: VitrasCMD Zeist % In alle gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht heeft de ruime meerderheid van de afgesloten AMW trajecten van jeudigen van 0-18 jaar in 2012 betrekking op relationele problemen. Het gaat hierbij om zaken als relatiemoeilijkheden met ouders, leeftijdsgenoten, op school, etc. Ook assertiviteit wordt onder deze noemer geplaatst. Sociaal psychische problemen en gezondheid komen bij jeugdigen in ongeveer eentiende tot eenderde van de trajecten voor. Het gaat bij deze categorie van problemen om de volgende problematieken: eenzaamheid; identiteit; verslaving; gezondheid; verwerking; juridische kwesties; vervuiling; administratie. Sociaal-materiële problemen komen nogal uiteenlopend voor bij de jeugdigen in de gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht. In Utrechtse Heuvelrug en Zeist komen deze het minste voor, terwijl dergelijke problemen in Bunnik in meer dan eenderde van de trajecten voorkomen. Hier gaat het om problemen met financiën, werk en maatschappelijke participatie; huisvesting; school, opleiding; maatschappelijke organisaties. Ernstige problemen Veel problemen zijn heel normaal. Dat blijkt uit de pedagogische en ontwikkelingspsychologische literatuur. Zo zijn somberheid, angst, druk-zijn, agressie, normale verschijnselen bij kinderen (en volwassenen). Veel van deze problemen zijn gebonden aan de ontwikkelingsleeftijd van kinderen. Het is het moment waarop dit soort gedrag optreedt, de duur en de intensiteit die maken of iets wel of niet zorgen moet baren. Zo zijn bijvoorbeeld voor jarigen onder meer het experimenteren met het gebruik van psychoactieve stoffen (alcohol, drugs), problemen met uiterlijk en incidenteel spijbelen normale problemen. Ernstiger zijn daarentegen onder andere problemen door alcohol, drugs; anorexia en boulimia (nervosa) en schooluitval. 18

19 Om de prevalentie van ernstige problemen in kaart te brengen, heeft het Nederlands Jeugdinstituut een lijst opgesteld waarvoor landelijk goed uitgevoerd onderzoek bestaat. Op basis van deze beschikbare cijfers is hieronder naast de nationale ook een regionale en lokale inschatting weergegeven. Tabel 9: verwacht percentage jeugdigen met ernstige problemen: de 5 gemeenten, de regio Zuid Oost Utrecht en Nederland Regio Zuid Oost Utrecht Bunnik De Bilt Utrechtse Heuvelrug Wijk bij Duurstede Zeist Regio Zuid Oost Utrecht Nederland Aantal 0-23-jarigen: % Kinderen dat mishandeld 4,2 4,6 2,9 3,6 2,8 3,5 3,5 wordt % kinderen dat voortijdig 2,4 3,1 3,1 2,8 4 3,3 3,6 school verlaat % kinderen met 9 8,9 12 7,3 7,8 9,1 10,4 overgewicht % kinderen met 6,4 6,7 7,3 7,8 6,3 6,8 7,1 middelenmisbruik % kinderen met autisme 1,2 1,1 0,8 1 0,7 0,9 1,0 % kinderen met 12,5 11,1 8,1 10,5 7,7 9,2 10,5 angststoornis % kinderen met depressie 3,6 3,4 2,2 3,3 2,2 2,7 2,7 % kinderen met ADHD 3,8 4,5 4,1 4,1 4,8 4,4 4 % kinderen met gedragsstoornis 4,6 6,7 6,1 5,2 3,7 5,2 6,3 De regio Zuid Oost Utrecht kenmerkt zich door een (iets) lager dan verwacht voorkomen van overgewicht, angststoornissen en gedragsstoornissen. Wel verwachten we iets meer ADHD. Kinderen met angststoornissen vormen de grootste groep met ernstige problemen. We verwachten dat 1 op de 11 kinderen voldoet aan de criteria voor angststoornissen (landelijk 1 op de 9,5). 19

20 Zorggebruik Met de decentralisatie van het jeugdstelsel komt de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor het jeugdterrein te liggen bij de gemeenten. Uitgaande van de huidige financieringsbronnen, kunnen de volgende soorten jeugdzorgvoorzieningen worden onderscheiden waarvoor gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk worden: Provinciaal gefinancierde jeugdzorg: de provinciaal gefinancierde jeugd- en opvoedhulp (Jeugdzorg zonder verblijf ; Jeugdzorg met verblijf ; Pleegzorg & Overige taken) en provinciaal gefinancierde zorg via Bureau Jeugdzorg BJZ) (waaronder Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), toegang BJZ, Jeugdbescherming, Jeugdreclassering); ZVW-jeugdzorg: de zorg voor jeugdigen, gefinancierd uit de Zorgverzekeringswet AWBZ-jeugdzorg: de zorg voor jeugdigen, gefinancierd uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten; De door het Rijk gefinancierde Jeugdzorg Plus. Het zorggebruik voor de regio is weergegeven in tabel 10. Gegevens uit Tabel 10 zijn afkomstig uit de recente bewerkingen van zorggebruikgegevens door SCP en CBS. Zij lenen zich voor landelijke en regionale vergelijking. Ze zijn echter niet altijd identiek aan eigen overzichten die bij de gemeenten beschikbaar zijn, vanwege gemaakte definitiekeuzes. De gegevens over zorggebruik laten zien dat de regio Zuid Oost Utrecht verhoudingsgewijs meer jeugd GGZ 1 e lijn en jeugdzorg Plus-Gesloten jeugdzorg gebruikt dan het landelijk gemiddelde. Tussen de vijf gemeenten zijn er verschillen zichtbaar in de regio. Bunnik gebruikt verhoudingsgewijs meer ZVW-jeugdzorg dan het regiogemiddelde, waar dit voor Zeist geldt voor de AWBZ-zorg en Provinciaal gefinancierde Jeugdzorg. Overigens liggen de percentages van deze laatste twee zorggebruikvormen nog wel lager dan het landelijk gemiddelde. De (relatief dure) Jeugdzorg plus in de regio kwam geheel op conto van Zeist in In de komende alinea s bespreken we deze cijfers in het licht van de lokaal bekende data over het zorggebruik van deze jeugdzorgvormen. Vervolgens bespreken we het gebruik van voorzieningen waar gemeenten nu al verantwoordelijk voor zijn: de jeugdgezondheidzorg en gemeentelijke opvoedondersteuning 20

21 Via BJZ Tabel 10 Werkelijk zorggebruik in de 5 gemeenten, regio Zuid Oost Utrecht en Nederland Regio Zuid Oost Utrecht, zorggebruik : werkelijk zorggebuik Bunnik De Bilt Utrechtse Wijk bij Zeist Regio Nederland Heuvelrug Duurstede ZOU Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal cliënten cliënten cliënten (%) cliënten (%) cliënten cliënten cliënten (%) (%) (%) (%) (%) Totaal ZVW Jeugdzorg* (7,5%) (6,9%) (7%) (6,6%) (6,8%) (6,9%) (7,2%) Jeugd GGZ 1 e lijn* (3,5%) (2,9%) (2,4%) (1,0%) (2,5%) (2,4%) (1,8%) Jeugd GGZ 2 e lijn* (4,3%) (4,4%) (5%) (5,8%) (4,7%) (4,8%) (5,8%) Totaal AWBZ jeugdzorg (1,4%) (1,5%) (1,7%) (1,6%) (2,2%) (1,8%) (2,4%) Prov. gefinancierde Jeugdzorg (1,2%) (1,5%) (2%) (1,8%) (2,6%) (2,0%) (2,8%) Jeugd en Opvoedhulp (0,9%) (1%) (1,3%) (1,3%) (1,5%) (1,2%) (1,9%) Jeugdzorg zonder verblijf (0,1%) (0,4%) (0,3%) (0,4%) (0,4%) (0,4%) (0,9%) Jeugdzorg met verblijf (0,3%) (0,4%) (0,4%) (0,5%) (0,5%) (0,4%) (0,4%) Pleegzorg (0,3%) (0,2%) (0,6%) (0,4%) (0,5%) (0,4%) (0,5%) Geaccepteerde meldingen BJZ (0,6%) (0,9%) (1,7%) (1,4%) (1,4%) (1,3%) (1,6%) Gemelde kinderen AMK* (0,1%) (0,5%) (0,3%) (0,5%) (0,6%) (0,5%) (0,8%) Jeugdbescherming (0,6%) (0,8%) (1,1%) (1,2%) (1,5%) (1,1%) (1,3%) Jeugdreclassering (0,1%) (0,3%) (0,2%) (0,2%) (0,4%) (0,3%) (0,5%) Jeugdzorg Plus-Gesloten jeugdzorg (0%) (0%) (0%) (0%) (0%) (0,01%) (0,048%) Bron: SCP/CBS. * data uit 2010, overig

22 Provinciale jeugdzorg De provincie en dus ook de provincie Utrecht- is nu nog verantwoordelijk voor de regie op de tweedelijns (geïndiceerde) jeugdzorg. De provincie zorgt dat er voldoende hulpaanbod is voor jongeren die jeugdzorg nodig hebben. De huidige taken van de provincies liggen vast in de Wet op de jeugdzorg (WJZ). De provincies zijn nu onder meer verantwoordelijk voor: De toegang tot de jeugdzorg (via Bureau Jeugdz0rg) De inkoop van voldoende zorg (middels aanbieders voor jeugd- en opvoedhulp). De provincies krijgen hun middelen uit een doeluitkering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en via een doeluitkering van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Bureau Jeugdzorg De Bureaus Jeugdzorg (BJZ) in Nederland- en dus ook Bureau Jeugdzorg Utrecht- voeren nu diverse taken uit: indicatiestelling; casemanagement; melding kindermishandeling; consultatie/deskundigheidsbevordering van voorliggende voorzieningen en de regiefuncties voor jeugdbescherming (inclusief voogdij) en jeugdreclassering. Hieronder vindt u meer informatie over deze taken en de mate waarin daarvan van gebruik wordt gemaakt in de gemeente Bunnik. Indicatiestelling Geaccepteerde aanmeldingen In 2011 waren er in de regio Zuid Oost Utrecht 560 geaccepteerde BJZ aanmeldingen. Dit waren aanmeldingen in het vrijwillig kader waarvan Bureau Jeugdzorg heeft bepaald dat ze een vervolgtraject binnen bureaus jeugdzorg moeten krijgen. Om te kijken hoe het aantal geaccepteerde BJZ aanmeldingen van elk van de vijf gemeenten zich verhoudt tot de regio Zuid Oost Utrecht en de rest van Nederland staan in Tabel 11 voor elk van deze gebieden ook het aantal geaccepteerde BJZ aanmeldingen. Tabel 11. Geaccepteerde BJZ meldingen in de regio Zuid Oost Utrecht in 2011 Regio Zuid Oost Utrecht Feitelijk geaccepteerde BJZ aanmeldingen Aantal % Bunnik 20 0,6 De Bilt 85 0,9 Utrechtse Heuvelrug 185 1,8 Wijk bij Duurstede 75 1,4 Zeist 195 1,5 Regio Zuid Oost Utrecht 560 1,4 Nederland ,6 Bron: CBS 22

23 De regio Zuid Oost Utrecht scoort iets onder het Nederlandse percentage. In Bunnik en De Bilt zijn naar verhouding iets minder geaccepteerde BJZ aanmeldingen dan verwacht op grond van de samenstelling van de bevolking en ook minder dan wat in de regio Zuid Oost Utrecht gebruikelijk is. In Utrechtse Heuvelrug zijn naar verhouding iets meer geaccepteerde BJZ aanmeldingen dan verwacht op grond van de samenstelling van de bevolking en ook meer dan wat in de regio Zuid Oost Utrecht gebruikelijk is. Bureau Jeugdzorg beoordeelt de aanmelding op aard, ernst en mate van urgentie. Geaccepteerde aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg kunnen leiden tot een indicatie voor Jeugd-GGZ (op grond van de AWBZ of de zorgverzekeringswet) of provinciaal gefinancierde jeugdzorg (op grond van de Wet op de jeugdzorg). Na vaststelling van het indicatiebesluit voor provinciaal gefinancierde jeugdzorg heeft Bureau Jeugdzorg de wettelijke taak tot casemanagement. De casemanager vrijwillige hulpverlening blijft betrokken bij de hulp die wordt geboden. Dit betekent dat de casemanager via start- en evaluatiegesprekken volgt hoe de hulpverlening verloopt en bijstuurt indien noodzakelijk. Gebruik jeugd- en opvoedhulp Binnen de provincie Utrecht zijn er acht aanbieders voor Jeugd & Opvoedhulp (J&O) die provinciaal geïndiceerde jeugdzorg bieden: Trajectum; Zandbergen Jeugd en Opvoedhulp, Lijn 5, De Rading, Timon, Joozt LSG, Reinaerde en Leger des Heils Midden Nederland. Iedere instelling heeft (buiten enige overlap) een andere doelgroep qua leeftijd en/of problematiek. Ook zijn er in de provincie diverse landelijk Werkende Instellingen die zorg voor specifieke doelgroepen bieden, zoals de William Schrikker Groep. In 2011 waren er, zoals tabel 12 laat zien, in de regio Zuid Oost Utrecht 540 kinderen die gebruik maakten van provinciale jeugd- en opvoedhulp. Dit is kortgezegd provinciaal-gefinancierde ondersteuning van en hulp aan jongeren en hun ouders bij opgroei- en opvoedingsproblemen die de ontwikkeling van kinderen belemmeren. Het gaat daarbij om zowel vrijwillige hulpverlening als gedwongen interventies om hulp in het belang van de jeugdige mogelijk te maken. Het percentage kinderen dat in de regio gebruik maakte van provinciale jeugd- en opvoedhulp is minder dan in Nederland als geheel. Met name ambulante zorg wordt minder gebruikt dan in Nederland. Nader inzoomend op de verschillende vormen van provinciale jeugdzorg, zien we dat in 2011 in de regio Zuid Oost Utrecht 155 kinderen alleen gebruik maken van ambulante zorg. Ambulante zorg is gericht op gezinnen. De zorg wordt aangeboden in de thuissituatie. Het kind (tot 18 jaar) woont gewoon thuis, kan naar school of werk en heeft afspraken met een jeugdhulpinstelling. Verder verblijven 185 kinderen en jeugdigen in een jeugdzorgaccommodatie deeltijd of voltijd. Dit betreft zorg waarbij kinderen 24-uur of in deeltijd in een zorginstelling verblijven. Tot slot kregen 185 kinderen pleegzorg. Dit is een vorm van jeugdzorg waarbij een kind (tijdelijk) wordt opgenomen in een pleeggezin. Hierbij nemen pleegouders (tijdelijk) de opvoeding en verzorging van een kind op zich. Bij pleegzorg worden pleegkind, pleegouders en de eigen ouders begeleid door Jeugd en Opvoedhulp. 23

24 Tabel 12. Provinciale Jeugd- en opvoedhulp in de regio Zuid Oost Utrecht Regio Zuid Oost Utrecht Totaal Jeugd en Opvoedhulp Alleen ambulante zorg Verblijf accommodatie deel/voltijd Verblijf pleegzorg Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Feitelijk aantal kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in Bunnik Feitelijk aantal kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in De Bilt Feitelijk aantal kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in Utrechtse Heuvelrug Feitelijk aantal kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in Wijk bij Duurstede Feitelijk aantal kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in Zeist Kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht Kinderen met provinciale jeugd- en opvoedhulp in gemeenten in Nederland 30 0,9 5 0,2 10 0,3 10 0,3 95 1,0 35 0,4 35 0,4 20 0, ,3 35 0,3 45 0,4 60 0,6 70 1,3 20 0,4 25 0,5 20 0, ,6 60 0,5 70 0,5 75 0, , , , , , , , ,5 Kinderen die zijn aangemeld, uitgestroomd en in zorg zijn Kinderen die gebruik maken van provinciaal gefinancierde jeugdzorg kunnen daar op een gegeven moment ook weer uitstromen. Daarom presenteren we hier gegevens over het aantal uitgestroomde kinderen naast gegevens over het aantal aangemelde kinderen en het aantal kinderen in zorg. De aantallen kunnen afwijken van de eerdere gegevens, omdat deze cijfers afkomstig zijn uit een andere bron: de Gemeentemonitor Jeugdzorg Utrecht van de provincie Utrecht. Elke maand leveren deze provinciale aanbieders van jeugd- en opvoedhulp ruwe data aan vanuit hun eigen registraties waarmee deze ADD gemeentemonitor wordt gevuld. De eerdere cijfers waren daarentegen afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ook hebben de cijfers betrekking op andere jaren. 24

25 Tabel 13. In en uitstroom in 2012 Regio Zuid Oost Utrecht Aantal aangemelde kinderen Aantal (%) Bunnik 16 (0,5%) De Bilt 41 (0,5%) Utrechtse Heuvelrug Wijk bij Duurstede 74 (0,7%) 34 (0,7%) Zeist 124 (0,9%) Regio Zuid Oost Utrecht 289 (0,7% Bron: Startfoto Transitie Zeist Aantal uitgestroomde kinderen Aantal (%) 16 (0,5%) 40 (0,5%) 66 (0,6%) 34 (0,7%) 121 (0,9%) 277 (0,7%) Gemiddelde hulpduur (dagen) Minimaal en maximaal aantal per maand op wachtlijst Minimaal en maximaal aantal per maand langer dan 65 dagen op wachtlijst Aantal Aantal Aantal AMK Bureau Jeugdzorg omvat ook het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Het AMK is er voor iedereen met vragen, zorgen of meldingen over kindermishandeling. Zo geeft het AMK voorlichting over kindermishandeling en biedt advies bij een vermoeden hiervan. Het AMK onderzoekt daarnaast meldingen van (vermoedelijke) situaties van kindermishandeling, beoordeelt deze en brengt zo nodig hulp op gang. Het AMK informeert de melder(s) en coördineert de hulpverlening. Om te kijken hoe het aantal gemelde kinderen van elk van de vijf gemeenten zich verhoudt tot de regio Zuid Oost Utrecht en de rest van Nederland staan in Tabel 10 voor elk van deze gebieden het aantal gemelde kinderen bij het AMK. 25

26 Tabel 14. Aandeel gemelde kinderen bij het AMK voor regio Zuid Oost Utrecht Regio Zuid Oost Utrecht Feitelijk bij AMK gemelde kinderen Aantal % Bunnik 5 0,1 De Bilt 50 0,5 Utrechtse Heuvelrug 35 0,3 Wijk bij Duurstede 30 0,6 Zeist 80 0,6 Bij AMK gemelde kinderen in gemeenten in de regio Zuid Oost Utrecht 200 0,5 Bij AMK gemelde kinderen in gemeenten in Nederland ,8 Bron: CBS In de regio Zuid Oost Utrecht waren in kinderen waarvoor één of meer meldingen van (een vermoeden van) kindermishandeling zijn gedaan bij het AMK. Het percentage kinderen dat werd gemeld loopt binnen de regio uiteen van 0,1% in Bunnik tot o,6% in Wijk bij Duurstede en Zeist. Het totaal percentage kinderen in de regio Zuid Oost Utrecht dat gemeld werd ligt lager dan in Nederland als geheel. Het AMK (of Bureau Jeugdzorg) meldt de kindermishandeling bij de Raad voor de Kinderbescherming als het vindt dat hulp op vrijwillige basis niet voldoende is of als zulke hulp wel nodig is, maar de ouders of een jongere er niet aan mee willen werken. Na zo n melding voert de Raad een beschermingsonderzoek uit. Dat betekent dat er goed gekeken werd of er een beschermingsmaatregel nodig was en zo ja, welke. Jeugdbescherming Na een melding onderzoekt de Raad voor de Kinderbescherming of het kind bedreigd wordt in zijn ontwikkeling en of een kinderbeschermingsmaatregel noodzakelijk is. Hieronder ziet u informatie over het aantal nieuwe en afgeronde kinderbeschermingsonderzoeken in Beschermingsonderzoeken In de regio Zuid Oost Utrecht werden in totaal 245 nieuwe beschermingsonderzoeken uitgevoerd. Het hoogste aantal hiervan werd uitgevoerd bij jarigen. Eindbesluiten Op basis van het beschermingsonderzoek stelt de Raad een eindbesluit op waarin zij aangeeft of een maatregel jeugdbescherming wel of niet noodzakelijk is. In 77% van de gevallen verzocht de Raad wel om een maatregel, in 23% van de gevallen niet. Beslissing rechter Het eindbesluit van de Raad vormt de basis waarop de kinderrechter een beslissing neemt. Om de ontwikkeling van een kind veilig te stellen kan de rechter verschillende jeugdbeschermingsmaatregelen opleggen die variëren in zwaarte: 26

27 Tabel 15. Activiteiten Raad voor de Kinderbescherming Regio Zuid Oost Utrecht Aantal nieuwe beschermings -onderzoeken Aantal bij 0-5 jaar Aantal bij 5-13 jaar Aantal bij jaar Aantal afgeronde beschermingsonderzoeken Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Bunnik 10 0,3 1 0,1 6 0,4 3 0,3 10 0,3 De Bilt 36 0,4 4 0,2 15 0,4 17 0,6 35 0,4 Utrechtse Heuvelrug Wijk bij Duurstede 46 0,3 12 0,6 19 0,2 13 0,4 43 0,3 22 0,4 9 0,8 10 0,4 3 0,2 23 0,4 Zeist ,6 36 0, Regio Zuid Oost Utrecht 245 0,6 45 0,5 86 0, , ,5 Ondertoezichtstelling (OTS) Als de rechter een ondertoezichtstelling uitspreekt, krijgt het kind een gezinsvoogd toegewezen van Bureau Jeugdzorg. De gezinsvoogd begeleidt het kind en zijn ouders bij het oplossen van de opvoedingsproblemen. De ouders behouden beperkt het gezag over hun kind en blijven zelf verantwoordelijk voor de opvoeding. Zowel ouders als kind zijn verplicht de aanwijzingen op te volgen die de gezinsvoogd geeft. In principe blijft het kind thuis wonen. De rechter kan echter in het belang van het kind besluiten om hem (tijdelijk) in een pleeggezin of residentiële instelling te plaatsen. Als een kind acuut gevaar loopt en snel uit huis geplaatst moet worden, kan de Raad de rechter om een voorlopige ondertoezichtstelling met een uithuisplaatsing verzoeken (VOTS). Ontheffing Als ouders niet in staat zijn om hun kind op te voeden en te verzorgen, bepaalt de rechter dat een ander voor onbepaalde tijd het gezag over het kind krijgt. Meestal is dat Bureau Jeugdzorg. Deze organisatie oefent in dat geval de voogdij over het kind uit. Het kind wordt opgevoed in een pleeggezin of tehuis. De ouders hebben dan officieel niets meer over het kind te vertellen, maar blijven wel zo veel mogelijk bij hem betrokken. De rechter kan de ontheffing niet uitspreken als de ouders zich hiertegen verzetten, maar de wet kent enkele uitzonderingen op dit principe. Dan is sprake van een gedwongen ontheffing. Ontzetting Als ouders zich verwijtbaar misdragen tegenover hun kind, kunnen zij door de rechter uit het ouderlijk gezag ontzet worden. Het gezag over het kind wordt meestal overgedragen aan Bureau Jeugdzorg, dat dan de voogdij over het kind uitoefent. Het kind gaat naar een pleeggezin of een residentiële instelling. 27

28 Start maatregel Jeugdbescherming is dus een maatregel die de rechter dwingend oplegt wanneer een gezonde en veilige ontwikkeling van een kind of jeugdige (ernstig) wordt bedreigd en vrijwillige hulp niet (voldoende) helpt. Besluit de rechter om de maatregel op te leggen dan start een (gezins-) voogd de uitvoering van de maatregel met de jeugdige. Deze jeugdbeschermingsmaatregelen worden uitgevoerd door één van de eerder genoemde provinciaal opererende instelling voor jeugd- en opvoedhulp of door een landelijk erkende instelling, zoals de William Schrikker Groep (WSG), het Leger des Heils Pleegzorg (LdH), de Stichting Gereformeerd Jeugdwelzijn (SGJ) en Nidos. Dit gebeurt onder regie van Bureau Jeugdzorg. In 2011 waren er in de regio Zuid Oost Utrecht 495 kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel. Om te kijken hoe het aantal kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel van elk van de vijf gemeenten zich verhoudt tot de regio Zuid Oost Utrecht en de rest van Nederland staan in Tabel 16 voor elk van deze gebieden het aantal kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel. Tabel 16. Kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel in 2011 Regio Zuid Oost Utrecht Feitelijk aantal kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel Aantal % Bunnik 20 0,6 De Bilt 80 0,9 Utrechtse Heuvelrug 120 1,1 Wijk bij Duurstede 65 1,2 Zeist 210 1,6 Regio Zuid Oost Utrecht 495 1,2 Nederland ,3 Bron: CBS In de regio Zuid Oost Utrecht waren er naar verhouding ongeveer evenveel kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel als in Nederland als geheel. Tussen de gemeenten onderling waren wel verschillen. De percentages lopen uiteen van 0,6% in Bunnik, wat de helft lager is dan de regio, tot 1,6, wat hoger ligt dan in de regio als geheel. Jeugdreclassering Jeugdreclassering kan worden ingezet bij jongeren die een strafbaar feit plegen en is een combinatie van intensieve hulp aan en controle op een jongere. Jongeren van 12 tot 18 jaar komen in aanmerking voor begeleiding door de jeugdreclassering. Hier vindt u meer informatie over deze vorm van jeugdhulp. Strafonderzoeken door de Raad voor de Kinderbescherming Als tegen een kind vanwege een strafbaar feit een proces-verbaal wordt opgemaakt of als het kind een tijdje op het politiebureau moet blijven, brengt de politie de Raad voor de Kinderbescherming op de hoogte. Vaak is deze melding van een proces-verbaal of inverzekeringstelling van een 28