Hoofdstuk 1: Massacultuur Introductie (1950-heden)

Transcriptie

1 Hoofdstuk 1: Massacultuur Introductie (1950-heden) High vs Low Algemeen geldt: high culture is de cultuur van de elite, low culture is de cultuur van het volk. Het hangt af van de context waarin deze termen worden gebruikt en hoe je de definitie moet interpreteren. In de vroegmoderne tijd ( ) bijvoorbeeld zag je het verschil tussen hoog en laag volk bij mensen die aan het hof van de koning keerden of in het bestuur van het land, streek of stad zaten, en de mensen die geen hoge positie hadden (boeren, soldaten, ambachtslieden). Sinds pakweg 1800 is opleiding in toenemende mate een belangrijke factor in het verschil tussen high en low. High art: Aanzien Voor de elite Ontoegankelijk Musea Low art: Op neerkijken massa Voor de Toegankelijk Vermaak Kunst Massacultuur Sinds de jaren vijftig is de massacultuur enorm gegroeid. Jongeren namen niet meer alleen de culturele voorkeur waarmee hun ouders hen hadden opgevoed. Ze ontwikkelden hun eigen (pop)muziek en eigen stijlen van kleding en wonen. Door de toegenomen welvaart, de opkomst van massamedia als de televisie en de groei van de entertainmentindustrie kreeg de jeugd/massacultuur een brede verspreiding. Niet alleen beeldende kunst veranderde hierdoor maar ook dans, film, muziek en theater.

2 Hoofdstuk 2: Context De vorm die wij nu kennen stamt uit de laatste decennia en wordt vooral bepaald door commercialiteit en de massamedia. Hoewel vaak bestempeld als onpersoonlijk en oppervlakkig, is het wel de cultuur van onze tijd en daarmee die van jou en mij - individuen in die massa. Na de WOII is er een aantal factoren waardoor de massacultuur ontstaat. Een daarvan is de toenemende democratisering van westerse landen, waarin vrijheid en gelijkheid van iedereen vanzelfsprekend wordt en macht en kennis steeds minder een zaak zijn van elite. Een ander belangrijke factor is de toegankelijkheid van het onderwijs. Naast vrede en ons gunstig economisch systeem is scholing mede verantwoordelijk voor de groeiende welvaart na WOII. De koopkracht van iedereen stijgt, ook van de lagere klassen. Daarmee doet de consumptiemaatschappij zijn intrede. Massamedia Reclameboodschappen werken alleen als je ze onder een groot publiek kunt verspreiden. Technische ontwikkelingen op het gebied van informatie en communicatie speelden een cruciale rol in het ontstaat van de massacultuur. Televisie en radio zorgen voor informatieverspreiding en amusement voor alle lagen van de bevolking. Telefoon en internet maken de hele wereld bereikbaar. Multiculturele samenleving Door de massamedia en het reizen komen andere (geen westerse culturen)culturen, juist wel de westerse wereld binnen. Soms als toeristen of als reguliere immigranten maar ook als politieke of economische vluchtelingen komen de westerse wereld binnen waardoor een multiculturele samenleving ontstaat. Subculturen en Jeugdcultuur In de massacultuur komt de jeugdcultuur bij. Jeugdculturen ontstaan vaak uit een streven naar bevrijding pf erkenning of gelijkberechtiging. Binnen een dergelijke

3 subcultuur kunnen er zelfs weer andere tegenculturen en sub subculturen ontstaan. Dat maakt onze massacultuur een continu veranderend geheel en daarmee ook heel bloeiend. Jongeren werden vanaf 1955 steeds onafhankelijker en mondiger ten opzichte van hun ouders. Zij hadden geld voor luxe, image-building artikelen. Veranderlijke beïnvloedbare smaak maakte hen een commercieel doelwit van de amusement- en kledingindustrie. Andere jongeren verzetten zich tegen de commerciële mainstream. Zij hadden kritiek op de burgerlijke moraal en de consumptiemaatschappij en experimenteren met alternatieve opvattingen en leefstijlen. Zo ontstonden subculturen als nomens, existentialisten en hippies. Nomens: laagopgeleide jongeren met brommers, leren jacks, vetkuiven, die naar rock n roll-muziek luisterden en dikwijls herrie schopten. Existentialisten: Jonge kunstenaars die in cafés dingen bespraken als maatschappelijk kritische, linkse ideeën. Ze luisterden naar Franse chansons en protestsongs. Zij hadden aanhangers van studenten. Hippies: Hippies wilden de maatschappij niet veranderen, maar ontvluchten. Zij leefden in woongroepen, experimenteerde met drugs en vrije seks, en waren geïnteresseerd in Oosterse religie. Hoofdstuk 3: Beeldend Pop Art De populariteit is onder meer ontstaan door de bevrijding, waarin de Amerikanen een heldenrol speelden. Daarnaast bleven de VS ook ver na de Tweede Wereldoorlog de sterkste economische natie en het land van de onbegrensde mogelijkheden. Beeldbepalende Amerikaanse producten zijn bijvoorbeeld: koelkasten, bier uit blik, filtersigaretten, jeans, petticoats, kauwgom, wasmachines, stofzuigers, auto s, Donald Duck, California-instant soep, vlees uit blik en popcorn. Ook beeldend kunstenaars raken gefascineerd door de typisch Amerikaanse cultuur. De American Dream staat voor de levenswijze waarbij vermaak en gemak voorop staat.

4 Popart Er ontstaat ook een nieuwe kunststroming: Pop Art. Pop, als afkorting van popular slaat op de keuze van onderwerpen uit de populaire media. Popart was een reactie op de consumptiemaatschappij, waarin luxe- en amusement artikelen met een commerciële bedoelingen aan de mensen werden opgedrongen. Popart illustreerde ook de massale aanwezigheid van afbeeldingen in de moderne cultuur, waardoor mensen ongevoelig worden voor de schoonheid of zeggingskracht van individuele schilderijen of foto s. Er werd beweerd dat de kunst toegankelijk (populair) en aantrekkelijk,moest zijn. Er werden collages gemaakt van massaconsumptie-artikelen of maakten bijvoorbeeld Johns en Rauschenberg gebruik van readymades of maakten exacte kopieën van wegwerpartikelen (bijv. blikjes bier). Popart-kunstenaars confronteert de kijker met de commerciële beeldcultuur door voorbeelden hiervan extreem te vergroten of in grote gevallen naast elkaar te plaatsen, zodat er een vervreemd effect ontstond. Ze citeerden of kopieerden letterlijk merknamen en logo s, reclames, plaatjes uit goedkope stripboekjes en promotiefoto s van cliché-helden uit de film en de popmuziek. Men hoefde geen insider te zijn om Pop Art te begrijpen. Het had een frisse, moderne en vaak speelse uitstraling, die vooral jonge mensen aansprak. Pop Art werd zelf ook in een serie geproduceerd, zoals in Warhols Factory. Warhol gebruikte in zijn Art Factory de zeefdruktechniek, een eenvoudige manier om gevarieerde kleurenreproducties in grote oplagen te maken. Stijlen Pop Art Groot-Brittannië: De Britse variant is een stuk zachter dan de Amerikaanse Pop Art stijl. Voorbeelden van kunstenaars zijn: Richard Hamilton, Peter Blake en David Hockney.

5 VS: In Amerika bereikt de Pop Art haar grootste populariteit. Het zogenaamde Amerikanisme zet zich door: het idee van vooruitgang, de media-industrie en de sterrencultus worden belangrijk in Hollywood. Er ontstaat een nieuwe trend in het realisme om hedendaagse voorwerpen in de kunst te gebruiken. Het gevolg is dat een jonge generatie kunstenaars de abstracte expressionistische stijl ontgroeid. Voorbeelden van kunstenaars zijn: Jasper Johns, Andy Warhol, Claes Oldenburg en Roy Lichtenstein. Hoofdstuk 4: Beeldend In de jaren vijftig ontstaat de eerste echte Amerikaanse kunststroming: het abstract expressionisme. Deze stroming ontstaat in New York, wanneer Europese ideeën over het onbewuste op typisch Amerikaanse wijze worden voortgezet: groots en meeslepend. Het expressieve handschrift van elke kunstenaar wordt kamerbreed uitgemeten in klodders, vegen en spatten, waardoor er wel wordt gesproken van action painting. Ook in de Amerikaanse Jazz komt de nadruk te liggen op de individuele expressie. Jonge zwarte muzikanten in kleine bandjes en ongepolijste hoekige stijl: de bebop. Wat de abstract expressionisten met verf doen, bewerkstelligen de bebop muzikanten met hun instrumenten: ze geven uitingen aan van hun diepste emoties. Door de invloed van de Europese kunstenaars veranderde de Amerikaanse kunst van richting. Het realisme van de Amerikanen werd verdrongen door de pure, abstracte kunst. Men voelde zich helemaal vrij ten opzichte van de traditie. Abstract expressionisme was de eerste echte Amerikaanse kunststroming. Het vereiste een

6 nieuwe manier van kijken. De betekenis van de schilderij was niet van tevoren door de schilder bepaald, maar de schilder gebruikte zijn fantasie. Het ging om de dynamiek (razende vaart en felle kleuren). Hoofdstuk 5: Muziek en media De radio en de televisie zijn in staat grote massa s mensen te bereiken. De radio weet miljoenen aan zich te binden met nieuwsuitzendingen, muziekprogramma's en hoorspelen. De televisie is een bron van informatie en allerlei soorten vermaak. Het medium kan op grote smak en koopgedrag beïnvloeden. Veel sterren danken hun beroemdheid dan ook aan hun verschijning door de buis. Voorheen kenden het publiek hun sterren vooral uit plaatjes en foto s, nu weet je meteen hoe je favoriete zanger eruit ziet, welke kleding je behoort te dragen en op welke manier je op muziek moet dansen. Deze populariteit(bebop) is niets vergeleken de opkomst van de eerste wereldwijde jeugdcultuur van na de tweede wereldoorlog: rock- n-roll. Hier werd ook bijvoorbeeld de carrière van Elvis Presley neergezet. Hoofdstuk 6: Film, series en musicals Hollywood is vanaf de vroege jaren twintig in sneltreinvaart omgetoverd tot filmstad. Zo ontstaan er filmgenres die herkenbaarheid bevorderen, maar de creatieve vrijheid van de filmmakers flink beperken. Het oudste genre is de western, waarin steevast een stoere held het opneemt tegen het kwaad. Hier tegenover staat het melodrama, een liefdesgedicht waarin meestal een vrouw centraal staat. Melodrama: Gepassioneerde films waarin de vrouwelijke hoofdrolspeelster wordt geteisterd door emotionele conflicten. Alle films aspecten staan ten dienste van de psychologie van de personages. Deze beeldtechniek wordt later ook nog gebruikt in series. (hoofdrolspeler is psycho)

7 De western en het melodrama kunnen beschouwd worden als oer genres. Andere belangrijke genres zijn de screwball comedy (een komisch liefdesverhaal) en de film noir (een duister misdaad/gangster verhaal). Om soaps zo doelmatig mogelijk te maken wordt er gebruik gemaakt van een format : een herkenbare structuur, toepasbaar op elke soapserie. Een typisch Amerikaans fenomeen is de musical, die ontstaat aan het begin van de twintigste eeuw. In de musical zijn invloeden van de londense music hall met zijn humoristische muziek en Weense operette herkenbaar, maar de muziek is vooral geïnspireerd op de blanke Jazz. Hoofdstuk 7: Performance In de jaren zeventig komt naast de conceptuele kunst ook met name de performance art op. Deze vorm van kunst heeft als medium de voorstelling die gehouden wordt. Een dergelijke voorstelling kan allerlei vormen aannemen, maar meestal betreft performancekunst toch kunst waarin de kunstenaar zelf zijn lichaam een rol aanneemt. Hoofdstuk 8: Kunst = Dit zijn voor een groot deel opdrachten om de definitie van kunst te omschrijven. Er wordt verder geen andere informatie overgebracht. Hoofdstuk 9: Kunstbeschouwing

8 Kunst heeft door de eeuwen heen steeds een andere betekenis gehad afhankelijk van de sociaal maatschappelijke en religieuze context waarin kunst werd gemaakt. Er is eigenlijk geen kunst, alleen kunstenaars. Je kunt een kunstenaar verpletteren door hem te zeggen dat wat hij net met veel liefde en aandacht heeft gemaakt heel leuk is, maar geen kunst. En je kunt iedereen die geniet van een kunstwerk beteuterd laten staan door te vertellen dat wat hij er zo mooi aan vond heus geen kunst is, maar iets anders. Er bestaat geen verkeerde redenen om van een beeldhouwwerk of een schilderij te houden. We worden allemaal, als we een kunstwerk zien, herinnert aan honderd en 1 ding die onze voorkeur of afkeer beïnvloeden. Er zijn wel verkeerde redenen om niet van een kunstwerk te houden. De meeste mensen willen op een schilderij zien wat ze ook graag in werkelijkheid zien. Vorm: De vorm van een kunstwerk is wat je ziet voordat je ziet wat het moet voorstellen. Denk hierbij aan alles wat in het kunstwerk aanwezig is: de techniek, het kleurgebruik, materiaalkeuze, afmetingen etc. Functie: Wat denk je dat de kunstenaar met het werk wilt bereiken? Hij kan je aan het denken zetten, maar hij kan ook iets moois willen maken. Vergeet niet dat jouw verhaal bij een kunstwerk net zo goed is als dat van iedereen, als jij kan uitleggen waarom het kunstwerk voor jou (of volgens jou) iets betekent, is dat net zo goed als de uitleg van de kunstenaar zelf. Inhoud: Waar gaat het kunstwerk over, wat is het verhaal dat de kunstenaar wilt vertellen? Vertel het verhaal dat je ziet. Als je niet zeker weet wat je ziet kun je natuurlijk ook beschrijven met wat je denkt te zien.