Roncalli mavo Tekenen/Kunstgeschiedenis. Reader/begrippenlijst periode 1 toetsweek :

Transcriptie

1 Roncalli mavo Tekenen/Kunstgeschiedenis. Klas 3 Reader/begrippenlijst periode 1 toetsweek : Hoe moet je leren??? 1. In de tekst worden belangrijke begrippen aangegeven met een*. Deze begrippen moet je weten en in eigen bewoordingen kunnen omschrijven en toepassen. De begrippen zijn bij de eerste toets gekoppeld aan de kunststroming van de Pop-art. Maar deze begrippen zijn toepasbaar op elke vorm van kunst en zullen dus in andere toetsen ook gevraagd worden. 2. Als voorbereiding op de toets moet je de begrippen uit de reader kennen en kunnen toepassen aan de hand van een voorstelling. Het is dus belangrijk dat je elk begrip in eigen bewoordingen kan uitleggen voordat je aan de toets begint. 3. In de toets zit een beeldbeschrijving waarbij je ook de kenmerken van de kunststroming pop-art in een beeld moet herkennen. 4. Belangrijk is dat je het onderscheid kunt maken tussen de voorstelling en vormgeving. Daarnaast wordt er gevraagd om een aantal begrippen uit de reader in eigen bewoordingen uit te leggen en toe te passen aan de hand van een kunstwerk. Tot slot worden er vragen gesteld aan de hand van een voorstelling die betrekking hebben op de vormgeving en de beeldende middelen. 5. In de reader vind je in de tekst een oefenvraag die je op weg helpt met het leren van de begrippen en het toepassen van het begrip. Succes

2 Kunstgeschiedenis >Kunststroming: De kunstgeschiedenis is opgedeeld in kunststromingen*. Bij elke kunststroming hoort een bepaalde periode die aangegeven wordt met jaartallen en een naam. Een kunststroming is een beweging en stijl* van een groep kunstenaars in een bepaalde periode. Het werk van deze kunstenaars heeft overeenkomstige kenmerken* (eigenschappen) die en passen binnen de tijd waarin het is gemaakt. Zo ontstaat de kunststroming Pop-art* doordat verschillende kunstenaars zich laten beïnvloeden en inspireren door alledaagse gebeurtenissen, de consumptie maatschappij* en de reclame. >Kunststroming: Pop-art ( ) De Pop-art ontstond tegelijkertijd in zowel Engeland en Amerika, zonder dat de kunstenaars uit deze landen veel contact hadden. De belangrijkste inspiratiebron bij de Pop-art is de welvaarde Westerse massacultuur* en reclame. De naam Pop-art is afgeleid van het Engelse woorden popular (populair) en Art (kunst). Het woord populair heeft betrekking op; de toename van de welvaart, massa-productie*, reclame en televisie. Er ontstond een nieuwe cultuur, die in die tijd populaire cultuur werd genoemd omdat iedereen deze producten kon aanschaffen. Pop-art kan gezien worden als een reactie op het abstract expressionism* (kunststroming ( ). De kunstenaars van de Pop-art wilden terug naar een nieuw soort realisme*. Oefenvraag: >Wat is een kunststroming? Leg uit in eigen woorden. >Hoe komt de kunststroming Pop-art aan zijn naam? Leg uit in eigen woorden.

3 >Kenmerken kunststroming: Elke kunststroming hoort bij een bepaalde periode. De werken van de verschillende kunstenaars uit zo n periode hebben verschillende overeenkomsten en eigenschappen waarin je de tijd en stroming kan herkennen. Vaak maken ze gebruik van dezelfde beeldaspecten. Oefenvraag: > Wat is een kenmerk? Leg uit in eigen woorden. Opdracht:> Leer de onderstaande kenmerken van de pop-art uit je hoofd en zorg ervoor dat je ze kan herkennen. Waar kan je een Pop Art kunstwerk aan herkennen? Een Pop-art kunstwerk heeft de volgende kenmerken (eigenschappen) : Figuratief* Speels gebruik van de symbolen van de Westerse consumptiecultuur. Ironie en humor. Gebruik van commerciële materialen en voorwerpen, producten uit het leven van alledag. De beeldende middelen worden net zo gebruikt als bij reclame, film, televisie, affiches en strips. Vervreemding door vergroting Vervreemding door herhaling Vervreemding door gebruik van ongebruikelijke materialen. Een collage-achtig* uiterlijk, zowel in twee- als driedimensionale beelden. Geen persoonlijk handschrift van de kunstenaar. Soms laat hij werk zelfs door anderen uitvoeren. De kunstenaar gebruikt vaak 'ready mades'*: kant-en-klare, bestaande voorwerpen.

4 Oefenvraag: > Bekijk de onderstaande voorstellingen:schilderij van Lichtenstein, sculptuur Brilloboxen van Andy Warhol en schilderij van Rosenquist. Geef per voorstelling aan welke kenmerken van de pop-art op deze voorstellingen van toepassing zijn.

5 >Wat is: Inspiratie*? Bij inspiratie krijg je een goede inval/idee: je wordt op goede ideeën gebracht. Kunstenaars kunnen door allerlei zaken in hun leven of omgeving op ideeën worden gebracht. Naar aanleiding van die ideeën maken ze kunstwerken. >Pop-art en inspiratie* (toegepast)! De Pop-art kunstenaar haalden hun inspiratie* uit beelden die afkomstig zijn uit de de populaire cultuur van de massa-media* en de consumptiemaatschappij.* In de maatschappij van de jaren 50 was de levensstandaard zo verhoogd dat mensen allerlei nieuwe producten konden aanschaffen. Zo dronk de groenteboer op de hoek dezelfde cola uit een flesje als bekende filmster op tv! Voorbeelden van beelden die de pop-art kunstenaars uit deze populaire cultuur gebruiken zijn: strips, advertenties, pin-up's, beelden van beroemde personen en filmsterren uit kranten en tijdschriften. Maar ook afbeeldingen van artikelen uit de supermarkt en massaproducten* zoals kleding, huishoudelijke apparaten, voedsel in blik, of etenswaren zoals hamburgers en sandwiches. Oefenvraag: >Wat is inspiratie? Leg dit uit in eigen bewoordingen. >Wat is de inspiratiebron van de pop-art kunstenaars? Lees de tekst en noem ze op. >Bekijk de onderstaande voorstelling van Lichtenstein en Warhol. Wat was de inspiratiebron van deze kunstenaars?

6 >Culturele achtergrond: Pop-art >Massacultuur: Hoewel er vele miljoenen meer Chinezen zijn dan Europeanen of Amerikanen heeft de term massacultuur* betrekking op de Westerse cultuur. Een belangrijk aspect van de massacultuur is de grootschaligheid. Bijvoorbeeld: het succes van een musical wordt in de massa-cultuur afgemeten aan de bezoekersaantallen. Bij massacultuur horen woorden als: grootschalig, mega, manifestatie, sterren en idolen. >Massaproductie: Het maken van een grote hoeveelheid van hetzelfde produkt. >Massamedia: communicatiemiddelen waarmee een groot aantal mensen kan worden bereikt, zoals dag- en weekbladen, film, video. >Consumptiemaatschappij: Samenleving waarin consumeren een belangrijk onderdeel is van de economie,omdat daarin vraag en aanbod bepalend is. >Stijl: Bij een stijl worden de beeldende middelen een karakteristieke manier gebruikt. Een stijl kan kenmerkend zijn voor een persoon, groep, tijd of culturele beweging. Stijlen veranderen voortdurend, door allerlei invloeden. Oefenvraag: >Leg de bovenstaande begrippen van de culturele achtergrond uit in eigen woorden en geef bij elk begrip minimaal twee eigen voorbeelden.

7 Kunstbeschouwing: VOORSTELLING: >Voorstelling: Een voorstelling bij het vak tekenen is een afbeelding van een kunstwerk. Deze afbeelding van een kunstwerk kan een nabootsing van de werkelijkheid, of een gefantaseerde werkelijkheid zijn. >Voorstellingaspecten: Als we een afbeelding bekijken let je op een aantal voorstellingsaspect*: Iedere voorstelling heeft een aantal opvallende aspecten of kenmerken. Soms hebben die te maken met de manier waarop er in een bepaalde periode of bij een bepaalde stijl werd vormgegeven. Voorstellingaspecten kunnen zijn: een houding, gebaar, gezichtsuitdrukking, kijkrichting, kleding of haardracht van personen, stofuitdrukking, interieur, achtergrond, etc. Symbolen, attributen. Door het nadrukkelijk gebruik van beeldaspecten als kleur, compositie en vorm kan de kunstenaar de voorstelling versterken. Oefenvraag: >Wat is een voorstelling bij het vak tekenen? Leg uit. >Wat zijn voorstellingsapecten? Noem ze allemaal.

8 >Beeldbeschrijving: Bij een vraag over de voorstelling geef een beschrijving wat je ziet. Hierbij bekijk je de afbeelding van links naar rechts en benoem je alles wat je ziet. Het benoemen doe je zonder dat je er iets bij verzint. Oefenvraag: >Bekijk de onderstaande afbeelding van Dali en geef daarvan een beeldbeschrijving. 1.Beschrijf de afbeelding van links naar rechts. 2.Geef aan waar alles in de voorstelling staat. 3. Wat voor compositie is het: centraal, driehoekscompositie etc. 4.Geef aan welke kleuren, vormen er zijn gebruikt. 5.Waar komt het licht vandaan in de voorstelling?

9 >Inhoud van de voorstelling: De (beeld) inhoud of betekenis van een kunstwerk is dat wat de kunstenaar ermee wil vertellen. De mening van de kunstenaar noem je het standpunt van de kunstenaar. Als je je verdiept in het werk van een kunstenaar kom je achter de betekenis of inhoud. Deze is soms heel anders dan je op het eerste oog zou denken. >Functie van de voorstelling: Bij decoratieve kunst is de inhoud van het kunstwerk niet zo belangrijk. Het gaat dan vooral om de versiering. Bij toegepaste vormgeving, mode, architectuur is de gebruikers functie het belangrijkst: wat kun je ermee doen, hoe functioneert het? Kleding heeft onder andere als de functie je te beschermen tegen de kou. De kleding die mode-icoon Coco Chanel ontwierp is een combinatie van elegantie en comfort.

10 VORM: Vormgeving van de voorstelling: >Vorm: Met vorm wordt de uiterlijke gedaante van een object bedoeld: Hoe ziet het eruit? Vorm is een van de beeldaspecten. Een vorm heeft een aantal kenmerken: >Beeldende middelen: Beeldende middelen zijn de middelen (vormgevingsaspecten) waarmee een beeld wordt vormgegeven. Er zijn drie hoofdgroepen: 1. Beeldende aspecten 2. Het materiaal 3. De techniek, hanteringwijze, bewerkingen. Oefenvraag: > Als er gevraagd wordt naar de beeldende middelen, naar welke drie punten moet je dan kijken? >Beeldaspecten: Een onderdeel waaruit een beeld is opgebouwd; beeldaspect kan alleen in combinatie met andere beeldaspecten worden gebruikt. (Beeldaspecten zijn dus : alles wat met de vorm en vormgeving van de voorstelling te maken heeft. Bij het bekijken van een voorstelling kijk je bij de vormgeving naar de volgende beeldaspecten: vorm, kleur, ruimte, licht, compositie, techniek (materiaal). Oefenvraag: > Naar welke beeldaspecten kijk je? Noem ze alle zes.

11 >Compositie: De manier waarop je de belangrijkste vormen en kleuren op je blad/ schilderij bij elkaar zet. Het ordenen van het beeld. Oefenvraag: > In de eerste en tweede klas heb je al geleerd om te kijken naar de ordening van het beeld, de composite. De vorm of richting die het meest opvalt in de compositie geeft de naam aan een composite. Wat voor soort composities zijn er? (verticale, centrale, driehoeks, verspreid, horizontale etc.) Bekijk de onderstaande voorstellingen en geef aan wat voor soort compositie het is. Daarnaast kan een compositie dynamisch of statisch overkomen: >Dynamisch: Veranderlijk. In de kunst spreek je eerder over beweeglijk. Zo maakt een dynamische compositie een beweeglijke indruk. >Statisch: Onveranderlijk. In de kunst spreekt men eerder over onbeweeglijk, rustig en stabiel.

12 >Realistisch: Bij een realistisch kunstwerk probeert de kunstenaar weer te geven wat hij ziet. Het werk is een afspiegeling van de werkelijkheid. Natuurlijk Is de mate waarin de voorstelling realistisch is weergegeven verschillend. Een beeld kan superrealistisch zijn weergegeven, maar het kan ook blijven bij een impressie (indruk van de werkelijkheid.) In de kunstgeschiedenis was het vanaf de Renaissance een gewoonte dat schilderijen en beelden realistische voorstellingen werden weergegeven. Meestal zat er echter achter het realistisch beeld wel een een mytholohissche, bijbelse of symbolische inhoud.

13 >Egaal, vlak: Wanneer een oppervlak egaal is geschilderd, is de kleur overal even verzadigd. Met name in strips worden kleuren vaak egaal gebruikt. Door te varieren met de dikte van de omtreklijn ontstaat er toch plasticiteit (ruimtelijk maken). De Amerikaan Roy Lichtenstein is bekend geworden met zijn grote stripachtige schilderijen. De arcering en lijnen, de lichte vlekken en de afwisselende lijnvoering van de contouren, lijkt de jurk niet helemaal plat, maar er zit toch enige plasticiteit in. >Collage: Een voorstelling gemaakt met losse stukjes material, bijvoorbeeld papier. Kijk maar de afbeelding hieronder: collage van Richard Hamilton

14 >Ruimtelijkheid: Alles wat plaats inneemt, je kunt eromheen of erin lopen als het een beeld is. Bij een tekening is ruimtelijkheid dat je de indruk krijgt dat het een ruimte is. Bij een tekening wordt er het idee, suggestie van ruimte gegeven. Dit noem je ruimtesuggestie: je krijgt de indruk dat erop een plat vlak ruimte wordt gecreeerd. >Ruimtelijkheid-of diepte suggestie: Door ruimtelijke suggestie laat de kunstenaar het net lijken of een plat vlak diepte heeft (ruimtelijk is). Die ruimtelijkheid is maar schijn, want het vlak is en blijft natuurlijk plat. (perspectief, overlapping, afsnijding, vervaging, verkleining) >Herhaling en slijtage van het beeld: De pop-art toont fragmenten uit het alle dagelijkse leven waar je eigenlijk nooit bewust naar kijkt. Nooit eerder had iemand de beeldende kwaliteiten van een blikje soep gezien dat normaal in het schap van de supermarkt staat met velen op een rij. De Pop-art kunstenaars maken gebruik van de massaproductie en de herhaling van een afbeelding of product. Het herhalen van het beeld doen ze express omdat een soepblik of een flesje cola ook herhaald wordt als consumptie product. Hetzelfde geldt voor een filmster. De foto van een filmster

15 kom je tenslotte ook overal tegen: tijdschriften, tv etc. Alles wordt herhaald want als je iets vaak ziet herken je het meteen. Daarentegen kijk je ook meteen minder goed, vaker de afbeelding voorbij komt hoe meer een beeld slijt. Figuratieve en abstracte vormen >Figuratief: Een figuratieve vorm kun je gelijk herkennen. Let op: in het woord figuratief zit het woord figuur. Bij een figuratieve voorstelling zie je meteen wat iets voorstelt. Je ziet wat het is of wat de voorstelling inhoudt. Hieronder zie je een aantal figuratieve voorstellingen. Deze voorstellingen zijn schilderijen van Degas, Van Gogh en Lichtenstein. Bekijk de voorstellingen en je ziet meteen wat de vormen voorstellen; dansers, boom en het gezicht van een vrouw:

16 >Abstract: Het tegenovergestelde van figuratief (herkenbare voorstelling) is abstract. Een abstracte voorstelling vertoont geen enkele overeenkomst met de zichtbare werkelijkheid. Een abstracte voorstelling is dus niet herkenbaar en bestaat uit enkel uit abstracte vormen: vlakken, kubus, vierkant, lijnen, cirkels. Hieronder zie je een aantal abstracte voorstellingen. Dit zijn schilderijen van Kelly, Pollock en Mondriaan. Kijk maar goed deze afbeeldingen bestaan alleen uit lijnen, kleurvlakken, verf spetters en vormen: Oefenvraag: >Bekijk de volgende afbeeldingen van kunstwerken hieronder en bedenk zelf of deze figuratief zijn of abstract.

17 >Contourlijn, omtreklijn: De contour is een lijn die om een vorm heen getekend wordt. Met deze omtreklijn kun je de buitenkant van de vorm benadrukken. Kijk maar naar de afbeelding van Kieth Haring.

18