Totaal budget Aandeel WVV Aandeel provincie Oorspronkelijke budget 7,4 mln. 1,0 mln. 6,4 mln.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Totaal budget Aandeel WVV Aandeel provincie Oorspronkelijke budget 7,4 mln. 1,0 mln. 6,4 mln."

Transcriptie

1

2 Inhoud Inleiding... 3 Spoorwegovergang Veenendaal De Klomp Voorpoort... 3 Sanering Apeldoorns kanaal... 3 Subsidie m.b.t. het project waterstofbus... 4 Subsidieverstrekking aan Bioeconomy Innovation Cluster Oost Nederland (BICON)... 5 Bijlages: BIC-ON brochure... Separaat toegevoegd Uittreksel KvK inzake Alucha Management BV... Separaat toegevoegd 2

3

4 op het saneringsplan. Bij het saneringsplan hoort een aanvullend onderzoek van Tauw, dat mede gedaan is om het eerdere WBB onderzoek (Nader Onderzoek) te verifiëren en het zandgehalte te bepalen. Dit aanvullende onderzoek heeft bevestigd dat de aard en omvang van de verontreiniging zoals vastgesteld in het uitgevoerde Nader Onderzoek correct was. De beschikking en het aanvullende onderzoek maakten vervolgens deel uit van het bestek. Deze extra kosten zijn ontstaan doordat de terreinomstandigheden in de praktijk anders bleken te zijn dan uit de steekproefsgewijze onderzoeken mocht worden verwacht. Het zandgehalte bleek lager en het gehalte minerale olie bleek hoger te zijn dan mocht worden aangenomen. Naar onze mening zijn de onderzoeken op een correcte wijze uitgevoerd, is er een realistisch bestek opgesteld en heeft de aannemer een aanbieding gedaan die past binnen het bestek. Het risico voor dergelijke veranderde terreinomstandigheden ligt bij de opdrachtgever, in casu Waterschap Vallei en Veluwe. De afspraken over de sanering zijn vastgelegd in een Samenwerkingsovereenkomst en in een Realisatieovereenkomst tussen Waterschap Vallei en Veluwe en de provincie Gelderland. De kostenverdeling over het meerwerk is op deze overeenkomsten gebaseerd. Zowel de aanbieding van de aannemer als de kostenverdeling over het meerwerk zijn gecontroleerd door een bouwrechtadvocaat. Op 3 december 2014 heeft het Waterschap in een persbericht op omroep Gelderland over de meerkosten gecommuniceerd. De genoemde bedragen in dat persbericht zouden aanleiding kunnen geven tot verwarring. Er zijn namelijk verschillen zichtbaar met de door ons college voorgestelde bedragen in deze Slotwijziging. Dit is te verklaren doordat er in het persbericht wordt gecommuniceerd over kosten exclusief BTW en exclusief een risicoreservering, dit in tegenstelling tot hetgeen in deze Slotwijziging is gebeurd. Ter informatie is een overzicht bijgevoegd wat het Waterschap met haar Algemeen Bestuur heeft gecommuniceerd: Totaal budget Aandeel WVV Aandeel provincie Oorspronkelijke budget 7,4 mln. 1,0 mln. 6,4 mln. Aanvullend budget 2,91 mln. 0,41 mln. 2,5 mln. Risicoreservering en overige bijkomende kosten 0,77 mln. In de realisatieovereenkomst met de provincie Gelderland is een verdeelsleutel overeengekomen van 86% provincie en 14% waterschap. Subsidie m.b.t. het project waterstofbus In de commissie MIE is de volgende vraag hierover gesteld: Hoe verhoudt het project waterstofbus zich tot eerdere projecten, rijksbeleid en wat is het verwachte (economische) effect? Reactie college: Naast elektrische auto s met een stroomstekker is rijden op waterstof een belangrijke route naar schone mobiliteit. In dat geval wordt waterstof via een brandstofcel omgezet in stroom, waardoor de accu continu wordt opgeladen en het voertuig een grotere afstand af kan leggen dan op alleen accu s. Bij de benutting van waterstofgas ontstaat uitsluitend waterdamp. Wanneer waterstof wordt geproduceerd met groene stroom wordt er geen koolstofdioxide (CO2) geproduceerd. Waterstof heeft de toekomst, maar de technologie vraagt om opschaling en praktijktoepassingen. In dat kader financiert het Rijk met een ondersteuningsprogramma een aantal regionale pilots en marktintroductieprojecten met brandstofcelauto s en speciale brandstofcelvoertuigen (bussen, vuilnisauto s), inclusief de productie en distributie van duurzame waterstof (tankstations). Gelderland -en met name Arnhem- is hiervoor nadrukkelijk in beeld. 4

5 De regio Arnhem kent een voor Nederland unieke concentratie van waterstoftechnologie gerelateerde bedrijven, zoals HyET, Nedstack, HyMove en HyGear. HAN-automotive is sterk in waterstof mobiliteit, Wageningen UR doet onderzoek naar waterstof uit biomassa. In Arnhem staat sinds 2010 het eerste openbare waterstoftankstation van Nederland. De afgelopen jaren heeft de provincie diverse projecten op het gebied van waterstoftechnologie ondersteund. Het pilotprogramma van het Rijk biedt nu een mooi platform om regionale technologie landelijk op te schalen en te etaleren. Een regionaal ontwikkelde en geproduceerde waterstofbus is letterlijk en figuurlijk een voertuig dat hiervoor kan dienen. Het afgelopen jaar zijn in ons concessiegebied door zowel Syntus als Connexxion projectvoorstellen ontwikkeld voor een waterstofbus. Hierbij kiest Syntus voor de technologie van HyMove en e-traction en wil gaan rijden tussen Arnhem en Apeldoorn (niet de geplande hoogwaardige OV verbinding, ook wel Koningslijn genoemd). Connexxion kiest voor de Brabantse bussenbouwer VDL en wil gaan rijden in stadsregiogebied. Wij verwachten dat de economische spin off voor Gelderland het grootst is in de pilot van HyMove/Syntus. Volgens penvoerder HyMove zou een opschaling naar 200 waterstofbussen in Gelderland de komende 10 jaar ca. 665 Fte. in productie en service kunnen betekenen, waarvan 365 Fte. in Arnhem. Bijkomend effect van subsidie aan dit project is versnelling van andere initiatieven in de regio rond waterstof, zoals een volwaardig openbaar waterstoftankstation en productie van regionale, duurzame waterstof. Het gevolg is opbouw van kennis, ook bij onderwijs- en onderzoeksinstellingen, vestiging van nieuwe, hoog technologische bedrijven binnen de regio en bijdrage aan energietransitie en luchtkwaliteit. Het project profileert de Regio Arnhem als landelijk centrum voor de waterstofeconomie. Rijksbeleid leidde onlangs tot mogelijke rijkscofinanciering voor een beperkte, tijdelijke pilot met waterstofbussen. Het Rijk koos aanvankelijk voor Connexxion en VDL. Gelet op de regionaal economische effecten hebben wij bij het Rijk aangegeven dat wij onze cofinanciering alleen beschikbaar stellen aan de Syntuspilot en niet aan de bussen van Connexxion. De beslissing om niet in het Connexxion-VDL voorstel te investeren, is in lijn met de beslissing die de provincie begin 2014 genomen heeft. (Het ging toen over nagenoeg hetzelfde voorstel.) In beide projecten is een tijdelijke tankvoorziening begroot. We werken nu samen met het Rijk aan een gezamenlijke pilot, waarbij zowel Syntus als Connexxion met waterstofbussen gaan rijden. Er komt een gezamenlijk en opgewaardeerd waterstoftankstation in de regio met Arnhem als de verbindende schakel. Via dit nieuwe tankstation kunnen straks niet alleen bussen, maar ook auto s waterstof gaan tanken. Dit biedt een kans voor het Rijk voor snellere uitrol van openbare infrastructuur voor waterstof; na Rhoon zou dit dan het tweede volwaardige tankstation in Nederland zijn, gunstig gelegen nabij Duitsland. De meerkosten voor de investering in het gezamenlijke waterstoftankstation komen hierbij voor rekening van het Rijk, al dan niet in combinatie met Europees geld. Dit wordt voor ons een voorwaarde om de subsidie aan Syntus te verstrekken. De provinciale subsidie wordt alleen ter beschikking gesteld wanneer het Rijk extra meebetaalt aan het project en het project zo deel uitmaakt van het landelijke waterstofprogramma. Besluitvorming hierover wordt begin 2015 verwacht. Subsidieverstrekking aan Bioeconomy Innovation Cluster Oost Nederland (BICON) In dit onderdeel van het vervolgvoorstel geven wij antwoord op de door uw gestelde vragen over de BICON projecten. Deze vragen werden gesteld in de commissies MIE en AFW. Graag clusteren wij deze tot de volgende hoofdvragen: 1. Waar komt opeens een BICON-programma van 284 miljoen euro vandaan en waarom deze route voor steun via de slotwijziging? 2. Hoe zit het met de selectie van projecten en bijvoorbeeld staatssteuntoets? 3. Kunnen wij meer informatie over de projecten krijgen? 4. Wat is de achtergrond van het bedrijf Alucha en wat is het beoogde (economische) effect? 5. Waarom nog meer geld aan Topell verstrekken? 5

6 Ad 1) Waar komt opeens een BICON-programma van 284 miljoen vandaan en waarom deze route voor steun via de slotwijziging? In het programma Energietransitie Werk met eigen energie hebben uw Staten de ambitie uitgesproken om de biobased economy te laten floreren (PS ). Omdat alles dat van fossiele olie gemaakt wordt, ook van 'nieuwe' biomassa gemaakt kan worden. Omdat technologieontwikkeling nieuwe business brengt en bijdraagt aan werkgelegenheid en innovatie. Omdat biomassa de levende basis biedt voor de circulaire economie. Belangrijk is het besef dat we biomassa niet alleen voor bio-energie willen inzetten, maar juist ook hoogwaardig willen benutten. Innovaties op gebied van scheiding, verwerking en bioraffinage maken een meer volwaardig gebruik van biomassa mogelijk, waardoor er minder snel schaarste zal ontstaan. Hiermee kan de food-for-fuel discussie worden omgebogen naar een food-and-fuel aanpak. Zodoende kan bijvoorbeeld de sector chemie haar doelstelling halen om 15% van de chemicaliën uit biomassa te produceren in In het programma Energietransitie Werk met eigen energie is de provinciale ambitie verwoord als de biobased economy is gegroeid, verbreed, georganiseerd en zichtbaar. Binnen de provincie scharen wij biobased economy onder het werkveld Energie- en MilieuTechnologie (cleantech). Zoals ook in het programmaplan verwoord, zal Gelderland invulling geven aan het landelijke innovatiebeleid waarin biobased economy gepositioneerd is als een crossover van de topsectoren energie, chemie, agrofood, tuinbouw, water en logistiek. Doel was en is om te werken met netwerken, in samenwerking met relevante partners (zoals Wageningen UR, de nummer twee universiteit op gebied van biotechnologie ter wereld). We stimuleren het meervoudig gebruik van biomassa en bioraffinage voor mest en slib, vezels en bouwstenen van houtachtig materiaal (lignocellulose) en stoffen uit algen, natte en verse biomassa. Dit doen wij bijvoorbeeld door het vestigingsklimaat te versterken en gedeelde innovatie-faciliteiten te ondersteunen (shared facilities). Ook blijven wij rechtstreeks de marktintroductie van (eind)producten ondersteunen via de tender biobest products. Zie hier de bouwstenen voor BICON (het Bioeconomy Innovation Cluster Oost Nederland). Deze bouwstenen zijn al geprogrammeerd en door uw Staten vastgesteld in 2012 (PS ). Na het aflopen van de samenwerkingsovereenkomst biobased economy tussen Wageningen UR en provincie Gelderland van is gezocht naar een nieuwe vorm van samenwerking in een breder, meer georganiseerd en beter zichtbaar netwerk. Zoekend naar groei van de biobased economy. Daaruit is BICON ontstaan. Dit als partner dan wel tegenhanger voor Biobased Delta (Zuid-West Nederland), Source-B (Limburg) en biobased clusters in Noord Nederland. In BICON werken vertegenwoordigers van grote en kleine bedrijven, drie universiteiten, ondernemende hogescholen, enkele waterschappen en twee provincies samen (zie kader 1 voor de stakeholders). Kader 1: Stakeholders BICON (een impressie) Stichting Biomassa (samenwerkingsverband van bedrijven), BEON, ForFarmers, Wilba, FrieslandCampina, Dorset, Groot Zevert, Kroes, De Marke, LTO, Nijhuis Water, GMB, Opure, HoST, Waterstromen BV, Industriewater Eerbeek, Papierfabrieken, Ten Cate, Foreco, ABC Board, AkzoNobel, Byosis, Miccell, Van Wijhe, ENKI, Phycom, Stichting kiemt, Twence, Topell, BTG-BTL, Gascon, Alucha, Attero, Osomo, Hygear, Kenniscentrum Papier & Karton, PSP, OICAM, Texperium, NIZO Food Research, Stichting Hout Research, AlgaePARC (o.a. DSM, Unilever, Exxon, Biosolar-cells, BASF), Wageningen UR, Universiteit Twente, Radboud Universiteit Nijmegen, HAN (Biocentre), Saxion, Windesheim, Waterschappen Rijn en IJssel, Vallei &Veluwe, Vechtstromen, Groot-Salland, Reest en Wiede, Provincie Gelderland, Provincie Overijssel, Oost NV, IGEV, Groene Hub, BIC Achterhoek Wij hebben u over BICON geïnformeerd via de Planning en control cyclus (P&C cyclus), mededelingenbrieven, technische briefings voor leden van de commissie MIE (op 18 september 2013, respectievelijk 26 november 2014) en via een uitnodiging aan de leden van de commissie MIE voor de lancering van BICON op 26 juni Al op 18 september 2013 is gesproken over een mogelijk totaalbedrag van de partners van 200 miljoen. Bij de uitnodiging voor de lancering van BICON op 26 juni 2014 is de brochure BICON meegestuurd, waarin (opgeteld over de pijlers) de huidige indicatief vastgestelde omvang is 6

7 gepresenteerd. Als bijlage bij dit vervolgvoorstel op de slotwijziging sturen wij u de brochure BICON nogmaals toe, welke u ook op de website van het valleybureau kunt vinden ( Het potentieel van 284 miljoen in de periode , is gebaseerd op projectvolume uit het verleden, innovatie kansen en opgaven en absorptievermogen naar de toekomst. Het is gebaseerd op gesprekken met bedrijven, kennisinstellingen en waterschappen. De volgende bijdragen werden geschat. Bedrijfsleven: 124 miljoen. EU: 70 miljoen, uit innovatiebudgetten en structuurfondsen (inclusief provinciale bijdragen aan EFRO en Interreg). Het rijk: 33 miljoen, uit innovatiebudgetten. Provincies (de regio): 57 miljoen. Hierin zitten nog niet de investeringen van de pijler bioenergie. In de technische briefing van 26 november 2014 is meegegeven, dat het qua bijdrage voor de provincie Gelderland om ongeveer 5 miljoen per jaar gaat deels revolverend, deels subsidie (en exclusief EFRO en Interreg) waarmee dit programma ondersteund kan worden. Met een jaarlijkse impuls van 5 miljoen in de periode (exclusief de cofinanciering voor EFRO en Interreg), kan in totaal een projectvolume van 284 miljoen aan biobased economy worden aangejaagd in Oost Nederland (multiplier-effect). Voor de nu voorliggende projecten (en nog enkele andere projecten begin 2015) is budget gereserveerd binnen het programma Energietransitie. Voor toekomstige projecten is het wachten op de uitkomst van een nieuw coalitieakkoord c.q. besluitvorming in de nieuwe Provinciale Staten. De omvang van BICON is van belang om serieus genomen te worden door bedrijfsleven, andere regio s, Rijk, Nordrhein Westfalen (in BIG-C verband) en Europa. In een recente rapportage aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland ter onderbouwing van de biobased monitor voor de Tweede Kamer heeft BICON al 278 biobased projecten kunnen aanleveren uit Oost Nederland (over de afgelopen jaren). Die lijst is zelfs nog niet helemaal volledig. Eerste terugkoppeling is dat Oost Nederland zich hiermee zeer sterk op de kaart gezet heeft in het landschap van de biobased economy (zie ook kader 2). Bij circa 25% van bovengenoemde projecten is het BICON bouwteam actief betrokken geweest (ook in aanloop naar de lancering op 26 juni 2014). 7

8 Kader 2: netwerk BICON in kaart Over de route van de steunvraag via de slotwijziging het volgende. Na de lancering van BICON willen wij ook gericht leveren in het prille partnerschap BICON. De route via de slotwijziging was de meest efficiënte en snelle in onze ogen. Uit de discussie in de commissie MIE leiden wij af dat uw Staten graag meer intensief geïnformeerd worden over de voortgang van het werkveld biobased economy. Graag herhalen wij het aanbod om periodiek werkbezoeken te organiseren naar de partners in BICON. Daarnaast blijven wij u natuurlijk informeren via de P&C cyclus, mededelingenbrief en technische briefings. 8

9 Ad 2) Hoe zit het met de selectie van projecten en bijvoorbeeld staatssteuntoets? Uw Staten hebben gevraagd om meer gebruik te maken van de kracht van Valleybureau s. Daarom is het ondersteuningsteam voor BICON ondergebracht bij GreenTechAlliances. Zij onderhouden nauw contact met leidende personen bij de partners. In het bouwteam BICON zitten deskundigen van Stichting kiemt, Oost NV, Wageningen UR, Universiteit Twente en beide provincies. Zij beheren een lijst met projecten. Sommige projecten leiden zij naar revolverende middelen dan wel leningen (zoals Gelderland voor Innovaties) en sommige projecten naar (provinciale) subsidies. Wat betreft het laatste gaan zij ook met innovatievouchers werken. Soms is geen sprake van behoefte aan cofinanciering en gaat het om andere vormen van ondersteuning (kennisbemiddeling en procesaanpak). Voorliggende projecten zijn door het bouwteam geselecteerd op verwachte effecten voor werkgelegenheid, innovatie en energie. Dat was het kader dat zij van de provincie(s) meekregen. Dat kader is afgeleid van de prestatie-indicatoren voor het programma Energietransitie. De vertegenwoordigers van de provincies hebben niet meegedaan aan de selectie en weging van projecten. Hoe het Valleybureau precies de projecten weegt is aan hen, zij gaan hierbij uit van de kaders die zij van ons meekrijgen. Vervolgens zijn voorliggende projecten getoetst op staatsteun door ons. De uitkomst daarvan is dat deze projecten voldoen aan die criteria en daarom verzoeken wij uw Staten om deze subsidies beschikbaar te stellen. Tenslotte hebben wij getoetst of de projecten voldoen aan de prestatie-indicatoren werkgelegenheid, innovatie en energie. Ad 3) Kunnen wij, Provinciale Staten, meer informatie over de projecten krijgen? Graag verwijzen wij u naar de sheets van de technische briefing (26 november 2014) welke u via de griffie ter beschikking zijn gesteld. Ad 4) Wat is de achtergrond van het bedrijf Alucha en wat is het beoogde (economische) effect? Het klopt dat het bedrijf 10 jaar geleden in Spanje begonnen is. Daar is toen Alucha S.L. opgezet. In de eerste paar jaren hebben zij pyrolysetechnologie ontwikkeld om plastic-aluminium afval te recyclen naar nieuwe grondstoffen. Dit begon met Research & Development (R&D) en kreeg een vervolg met een kleine pilot plant. Op basis van die ontwikkelingen heeft Alucha S.L. een eerste industriële installatie bij een commerciële partij helpen neerzetten. Het betreft een zeer succesvolle innovatie die vele prijzen heeft gewonnen (bron: Oost NV respectievelijk de aanvrager). Recent is er een alliantie aangegaan met een van s-werelds grootste equipment leveranciers aan de papierindustrie en daarmee wordt die oplossing globaal uitgerold. Zoals in de commissies MIE en AFW naar voren is gebracht, zijn de ondernemers achter Alucha S.L. twee Nederlanders, Gijs Jansen en Hans Cool, die na het Spaanse succes naar Nederland zijn teruggekeerd. Vorig jaar hebben zij Alucha Management BV opgezet met het doel om een nieuwe innovatie uit te ontwikkelen en op de markt te brengen: pyrolysetechnologie om papierslib (grootste afvalstroom in de papierindustrie) in nieuwe grondstoffen te recyclen. Het R&D traject is met Universiteit Twente gedaan en wordt begin 2015 afgerond. Daarna willen ze een kleine pilot plant bouwen, reden voor de beoogde subsidieaanvraag. Bij succes zal een eerste industriële installatie bij een papierfabriek worden gebouwd, waarna de verdere commerciële uitrol volgt. Voor de volledigheid ontvangt u een uittreksel van de KvK van Alucha Management BV (zie bijlage), zodat u kunt zien dat dit een volstrekt Nederlandse onderneming betreft. Alucha Management BV kiest voor een project in Gelderland, omdat hier het zwaartepunt ligt van de papierindustrie. Deze industrie heeft belang bij het project vanwege de problemen met papierslib. Het is de wens van de papierindustrie om de kosten voor de verwerking van papierslib te verlagen en om bij te 9

10 dragen aan de circulaire inzetbaarheid van de inhoudstoffen. De locatie in Kleefse Waard is voor Alucha Management BV ideaal om de pilot unit te bouwen. Vanwege de nabijheid van papierindustrie, nabijheid van het Kenniscentrum Papier & Karton en vanwege de clustering met andere cleantech (EMT) en biobased bedrijven. Het project heeft de potentie om duurzame technologie op te leveren. Met kansen om hier ook een export-product van te maken (in analogie met het eerdere succes van de ondernemers in Spanje). De technologie kan in de toekomst bij grootschalige implementatie in de Gelderse papierindustrie jaarlijks ca. 6.5 kiloton pyrolyse gas en 18 kiloton pyrolyse olie opleveren, en bij omzetting in elektriciteit en stoom ca. 13 miljoen m3 aardgas besparen (= huishoudens). De Gelderse papierfabrieken zouden hiermee ca. 5% van hun eigen energieverbruik kunnen opwekken, en bijdragen aan een reductie van CO2 emissies met ongeveer 79 kiloton/jaar. Bovendien kan dan ca. 55 kiloton mineralen op deze manier worden gerecycled. Het terugdringen van de afzetkosten van slib en het verkopen/hergebruiken van deze groene grondstoffen versterkt de economische positie van deze industrie, en draagt bij aan behoud van werkgelegenheid / nieuwe werkgelegenheid in die sector. De bouw van de installaties zal direct een tijdelijke impuls geven aan de maakindustrie. Dat effect neemt toe als de technologie ook voor zuiveringsslib kan werken, maar die toepassing valt nu buiten de scope van het project. Tenslotte geven wij nog een toelichting op door Alucha ontvangen subsidies: de meeste EU en Spaanse subsidies zijn ontvangen door hun klant voor de bouw van de eerste industriële installatie, niet door Alucha S.L. Het bedrijf Alucha Management BV heeft tot op heden geen enkele subsidie ontvangen. Ad 5) Waarom nog meer geld aan Topell verstrekken? Bekende duurzame energiebronnen zijn wind, water en zon. Iets minder bekend, maar verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de duurzame energie geproduceerd in Nederland, is energie uit biomassa. Energie uit biomassa wordt opgewekt door verbranding, vergassing of vergisting van organische materialen, zoals hout, gft-afval, maar ook plantaardige olie, mest en (delen van) speciaal hiervoor geteelde gewassen. Biomassa is dus nodig om onze nationale en provinciale doelstellingen voor hernieuwbare energie te halen. Bij torrefactie wordt biomassa geroosterd en gedroogd tot homogene pellets met hoge energie-inhoud. Het wordt ook wel gezien als milde vorm van pyrolyse. De pellets zijn energetisch goede vervangers van kolen in kolencentrales. Naast het gebruik als biobrandstof zijn de pellets ook te vergassen waardoor deze als grondstof kunnen dienen voor de chemie bij de productie van waterstof, methaan, biobrandstoffen, ammoniak (voor kunstmest). In 2009 zette Topell Energy in Duiven een testfaciliteit met testreactor op voor proof of technology van torrefactie. Topell Energy is een 100% onafhankelijk technologiebedrijf, gefinancierd door venture capital investeerders Yellow and Blue, PPM OOST en Innogy Ventures. Laatste is een fonds dat onder andere geld van RWE investeert. Topell Energy is dus geen onderdeel van RWE; net zo min als dat Topell Energy onderdeel is van de Provincie Gelderland. In 2010 bouwde Topell Energy -eveneens in Duiven- samen met andere partijen een zelfstandige commerciële demonstratiefabriek (genaamd Topell Nederland), met een productiecapaciteit van 7 ton per uur. Belangrijke afnemer was de Amercentrale in Geertruidenberg, welke met MEP subsidie (voorganger van SDE) de pellets van Topell Nederland af nam. Mede door het wegvallen van MEP subsidie in 2012 en vertraging van de in het Energieakkoord aangekondigde bijstookregeling voor biomassa (SDE+), kon Topell Nederland niet rendabel produceren en geen afnamecontracten afsluiten. Het gevolg was faillissement van Topell Nederland (demonstratie fabriek) eind Wij merken op dat de eerder genoemde testfaciliteit van Topell Energy in Duiven niet onder dit faillissement valt. 10

11 Topell Energy zien wij als een veelbelovend technologiebedrijf dat onder andere met eerdere subsidie van provincie Gelderland voor doorontwikkeling van droogtechnologie ( 1 mln.) een wereldwijd leidende positie heeft verworven op gebied van biomassa torrefactie technologie. Door externe omstandigheden is Topell Nederland in de problemen geraakt, Maar de technologie is nog steeds in handen van Topell Energy. De gevraagde innovatiesubsidie stelt het bedrijf in staat om verder door te ontwikkelen en zijn leidende positie op dit gebied te behouden en verder uit te bouwen. De toekomst van het bedrijf ligt in een snelle differentiatie naar nieuwe en andere product markt combinaties. Naast de markt voor de grootschalige bijstook in energiebedrijven liggen er juist kansen in duurzame lokale warmte-opwekking zoals biomassaketels van zwembaden of verzorgingstehuizen. In samenwerking met het bedrijf Boonstoppel Engineering worden deze nieuwe product-markt combinaties nu getest/ontwikkeld om vervolgens naar de markt te brengen. De provinciale subsidie versterkt de marktpositie van de Topell technologie. De vragen in de commissies MIE en AFW gehoord hebbende, stellen we vast dat er geen directe relatie is tussen Topell Energy en RWE. De provinciale subsidie bedraagt minder dan 50% van de projectkosten en dient als cofinanciering. Topell en partner Boonstoppel dragen zelf het merendeel van de kosten. Wij begrijpen echter de zorg van uw Staten over de toekomst van Topell Energy en de testfaciliteit in Duiven ( waarom lukt het nu wel? ). De recente belangstelling uit de markt zien wij als bewijs dat de beoogde innovatieroute van Topell kansrijk is. Behoud van de test / R&D faciliteit zorgt voor behoud van kennis over de technologie; technologie wordt exportproduct en behoudt fte s op innovatie. Maar van technologie alleen kunnen we niet leven, er moet een relatie met afnemers zijn. Met de hiervoor genoemde mogelijke samenwerkingspartners in gedachten willen we van Topell Energy vooraf meer garanties dat de innovatiesubsidie ook ten goede komt aan energietransitie in Gelderland. Wij stellen als voorwaarde aan Topell Energy om in de definitieve aanvraag de verbinding met meer Gelderse bedrijven partners/afnemers verder uit te werken, met een ondertekende samenwerkingsovereenkomst. We vragen ons Valleybureau GreenTechAlliances (GTA) om hen hierin te ondersteunen. Bijlages: BIC-ON brochure Uittreksel KvK inzake Alucha Management BV 11

Voortgang #BICON en projecten

Voortgang #BICON en projecten Voortgang #BICON en projecten Bioeconomy Innovation Cluster Oost Nederland (vanuit programma Energietransitie) technische briefing voor leden van de PS commissie MIE informerend, zonder politieke discussie

Nadere informatie

BIC-ON EEN STERKE BASIS VOOR INNOVATIE. Partners in de totstandkoming van BIC-ON

BIC-ON EEN STERKE BASIS VOOR INNOVATIE. Partners in de totstandkoming van BIC-ON Partners in de totstandkoming van BIC-ON Contact info@greentechalliances.nl www.greentechalliances.nl/bicon Eusebiusbuitensingel 28 6825 HW Arnhem (026) - 446 14 69 BIC-ON EEN STERKE BASIS VOOR INNOVATIE

Nadere informatie

Bioenergie in Oost-Nederland

Bioenergie in Oost-Nederland Bio-energie cluster Oost Nederland Bioenergie in Oost-Nederland www.bioenergieclusteroostnederland.nl Inhoud 1. inleiding - het bioenergiecluster BEON - duurzame energie en de rol van bio-energie slide

Nadere informatie

Bio Energy to Overijssel

Bio Energy to Overijssel Bio Energy to Overijssel Wat is BE2.O? BE2.O is een gezamenlijk project van de provincie Overijssel, de Universiteit Twente en regionale bedrijven met als doel in Overijssel de toepassing van bio-energie

Nadere informatie

Biobased economy in het Groene Hart

Biobased economy in het Groene Hart Biobased economy in het Groene Hart Energie & Bio/Groen Gas 27 juni 2013, Langeraar, Michiel van Galen Inhoud Landelijke doelen energie en beleid Stimuleringsbeleid Groen Gas Het proces Stand van zaken

Nadere informatie

Symposium De Groene Delta van Nijmegen. Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014

Symposium De Groene Delta van Nijmegen. Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014 Symposium De Groene Delta van Nijmegen Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014 Noodzaak tot veranderen 13-10-2014 2 En toen was daar... http://www.energieakkoordser.nl/ https://energiekgelderland.nl/paginas/default.aspx

Nadere informatie

Inhoud presentatie Cohesiebeleid 2014-2020 Situatie 2007-2013 Uitdaging 2014-2020 EU2020

Inhoud presentatie Cohesiebeleid 2014-2020 Situatie 2007-2013 Uitdaging 2014-2020 EU2020 OP EFRO OOST-NEDERLAND 2014-2020PRESENTATIE KENNISPARK, 23 APRIL 2014 JOLANDA VROLIJK, PROGRAMMAMANAGER EFRO OP EFRO Oost-Nederland 2014-2020 Inhoud presentatie 1. Inleiding Europese Fondsen: cohesie beleid

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Overijssel maakt werk van nieuwe energie! Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire

Nadere informatie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale

Nadere informatie

Samenwerkingsagenda Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Provincie Gelderland

Samenwerkingsagenda Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Provincie Gelderland en de Provincie Gelderland 22 maart 2016 Overwegende dat: De provincie Gelderland veel waarde hecht aan de aanwezigheid van onderwijs/kennisinstellingen in haar Provincie. Uiteraard in hun functie van

Nadere informatie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl

Nadere informatie

Energietransitie bij Mobiliteit

Energietransitie bij Mobiliteit Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale

Nadere informatie

Bijlage 2: Beleidsnotitie ET Samen in versnelling

Bijlage 2: Beleidsnotitie ET Samen in versnelling Bijlage bij Statenbrief - zaaknummer 2015-007744 Bijlage 2: Beleidsnotitie ET Samen in versnelling Voortgang en toekomst IEG duurzame voorziening 1. Inleiding In deze notitie wordt ingegaan op de resultaten

Nadere informatie

De Biobased Economy in de Zuidvleugel

De Biobased Economy in de Zuidvleugel De Biobased Economy in de Zuidvleugel Wat is er nodig om de biobased-economy in de Zuidvleugel een impuls te geven? 17 1 13, Douwe-Frits Broens LEI: Biobased Economics - financiële en milieudoelen halen

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Biomethanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum September 2010 Status Definitief. BioMCN, e.a. in opdracht van Agentschap NL

Biomethanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum September 2010 Status Definitief. BioMCN, e.a. in opdracht van Agentschap NL Resultaten en bevindingen van project Biomethanol Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en praktijkprojecten

Nadere informatie

Subsidies Biobased Economy

Subsidies Biobased Economy Subsidies Biobased Economy Amsterdam, 23 juni 2014 Astrid Hamer Subsidies Weinig gebruikt door bedrijven (spec. BBE) Wijs ze erop. WBSO regio Overzicht regelingen BBE door RVO.nl RDA SDE+ NL EU MIT: MKB

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De overgang van energie-intensief naar energie-efficient

Duurzame Industrie. De overgang van energie-intensief naar energie-efficient Duurzame Industrie De overgang van energie-intensief naar energie-efficient De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Samenwerking overheid en bedrijfsleven

Samenwerking overheid en bedrijfsleven Bio-energie cluster Oost Nederland Samenwerking overheid en bedrijfsleven ontwikkeling en realisatie van bioenergieprojecten Inhoud 1. inleiding 2. bioenergie in Oost Nederland 3. rol van gemeente 4. samenwerking

Nadere informatie

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: STATENBRIEF Onderwerp: Stand van zaken Europese programma's EFRO, POP en INTERREG Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: te besluiten conform

Nadere informatie

Topgebied Energie: kansen voor Oost-Nederland Workshop - H. Datum 05 april 2011

Topgebied Energie: kansen voor Oost-Nederland Workshop - H. Datum 05 april 2011 Topgebied Energie: kansen voor Oost-Nederland Workshop - H Datum 05 april 2011 kiemt KANSEN CREËREN EN BENUTTEN Thecogas Binnenstadservice.nl Sidcon Ingrepro Bredenoord Nuon Helianthos Ubbink Solar Solesta

Nadere informatie

Gas geven voor duurzame energie

Gas geven voor duurzame energie Gas geven voor duurzame energie Programma Programma Thema Thema Workshops Workshops Lokatie Lokatie Gelders Gelders netwerk netwerk voor voor duurzame duurzame energie energie Uitnodiging Netwerkbijeenkomst

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

Communicatieplan CO2-prestatieladder

Communicatieplan CO2-prestatieladder Communicatieplan CO2-prestatieladder certificering CO2-prestatieladder 2018 / 2019 versie 1.2 23 mei 2019 SUEZ Nederland Holding B.V. - SUEZ Recycling and Recovery Netherlands Mr. E.N. van Kleffensstraat

Nadere informatie

Verdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013

Verdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013 Verdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013 Door: Hans Wouters Programma energietransitie Provincie Gelderland Geactualiseerde verdeling 100 mln Verdeling nog te bestemmen revolverende

Nadere informatie

De Overheidsvisie op de bio-based economy in de energietransitie

De Overheidsvisie op de bio-based economy in de energietransitie De Overheidsvisie op de bio-based economy in de energietransitie Irene Mouthaan, themaleider Bio-based Economy, directie Industrie & Handel, ministerie van LNV en IPE 0 Opbouw Presentatie Bio-based Economy

Nadere informatie

NEW BUSINESS. Guy Konings

NEW BUSINESS. Guy Konings 2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN

Nadere informatie

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin

Nadere informatie

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Strategische visie Biomassa 2030 drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Waarom deze visie? De uitdaging 2 Naar een circulaire en biobased economie 3 Visie Biomassa 2030 Kernvraag:

Nadere informatie

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Subsidieregelingen Topsector Energie

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Subsidieregelingen Topsector Energie Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Ministerie van Economische Zaken en Klimaat Subsidieregelingen Topsector Energie Martin Otten Energie Innovatie T: 088-042 3185 E: martin.otten@rvo.nl Agri & Food

Nadere informatie

Duurzame mestverwerking voor productie van schone energie en groene mineralen

Duurzame mestverwerking voor productie van schone energie en groene mineralen Duurzame mestverwerking voor productie van schone energie en groene mineralen MTS vd Lageweg Hendrikus van de Lageweg 1 Inhoud MTS vd Lageweg Mestplaatsing veehouderij sectoren / sector belang Doelen Wat

Nadere informatie

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen

Nadere informatie

1-5-2015. 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie. 2. Instrumenten. 3. Budget en planning. 4.

1-5-2015. 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie. 2. Instrumenten. 3. Budget en planning. 4. 22 april 2015 Bastiaan de Jonge 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie 2. Instrumenten 3. Budget en planning 4. Tips Aan deze presentatie kunnen geen rechten worden

Nadere informatie

Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland

Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland Samenvatting Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland 2014-2020 Inzet op innovatie en een koolstofarme economie In het Europa van 2020 wil Noord-Nederland zich ontwikkelen en profileren als een regio

Nadere informatie

7) Kwaliteit van het openbaar bestuur

7) Kwaliteit van het openbaar bestuur 7) Kwaliteit van het openbaar bestuur Toelichting mutatie plandoel Samen met de bijstelling van budgetten stellen wij uw Staten voor om t.a.v. deze kerntaak een wijziging m.b.t. de plandoelen te accorderen.

Nadere informatie

Gijs Jansen (CEO Alucha)

Gijs Jansen (CEO Alucha) Gijs Jansen (CEO Alucha) December 2012 INDEX Alucha Technologie Toepassingen in de papierindustrie Drankenkartons Mixed plastics Papierslib Conclusies ALUCA istorie: Ons doel: Referentie installatie: Opgericht

Nadere informatie

Voordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Watt anders, Energieagenda Ontwerpbesluit

Voordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Watt anders, Energieagenda Ontwerpbesluit Voordracht aan Provinciale Staten van Gedeputeerde Staten Onderwerp Watt anders, Energieagenda 2016-2020-2050 1 Ontwerpbesluit Provinciale Staten van Zuid-Holland, Gelet op: Artikel 105 van de Provinciewet;

Nadere informatie

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: STATENBRIEF Eindverslag EFRO-programma GO 2007-2013 Portefeuillehouder: M. Scheffer Kerntaak/plandoel: Economie Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie Duurzame Industrie De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Datum 1 februari 2016 Betreft Beantwoording vragen over bij- en meestook van duurzame biomassa in kolencentrales

Datum 1 februari 2016 Betreft Beantwoording vragen over bij- en meestook van duurzame biomassa in kolencentrales > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per

Nadere informatie

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst Warmtetransitie en het nieuwe kabinet Nico Hoogervorst 24 november 2017 Regeerakkoord Rutte III (2017 - ) Opmerkelijk: Lange formatie Klimaat-minister op EZ Duurzaam = klimaatbescherming Milieubescherming

Nadere informatie

Mono vergisting in Wijnjewoude?!

Mono vergisting in Wijnjewoude?! Mono vergisting in Wijnjewoude?! Jan Willem Bijnagte bijnagte@cocos.nl www.cocos.nl 06 82404591 Inhoud CCS Mono mestvergisting Gasverwaarding Noord Deurningen Bio-Up Kansen Wijnjewoude Mono mestvergisting

Nadere informatie

Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland. Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent

Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland. Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent Coalitieakkoord Uitdagend Gelderland Economie is hèt belangrijkste thema in deze coalitieperiode 195

Nadere informatie

Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen

Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen BEON Nieuwe Energiedag 2018 Leendert Tamboer Transitie.. niet nieuw maar uitdagingen enorm! Algemeen minder fossiel CO

Nadere informatie

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken Daarom werken wij aan de realisatie van een innovatieve installatie die biomassa (zoals afvalhout) en andere reststromen

Nadere informatie

B-96 Green Deal de winst van paardenmest

B-96 Green Deal de winst van paardenmest B-96 Green Deal de winst van paardenmest Ondergetekenden: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. verhagen, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu,

Nadere informatie

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken Daarom werken wij aan de realisatie van een innovatieve installatie die biomassa (zoals afvalhout) en andere reststromen

Nadere informatie

Biobased Economy economie en duurzaamheid

Biobased Economy economie en duurzaamheid Biobased Economy economie en duurzaamheid Peter Besseling Senior beleidsmedewerker duurzame industrie Directie Topsectoren en Industriebeleid Inhoud presentatie 1. Introductie 2. Kansen voor biobased en

Nadere informatie

Onderwerp: financiering Biomassavergasser Milena-Olga-Esme

Onderwerp: financiering Biomassavergasser Milena-Olga-Esme Provinciale Staten van Noord-Holland Haarlem, 22 maart 2016 Onderwerp: financiering Biomassavergasser Milena-Olga-Esme Kenmerk: 776769 Bijlage: - toelichting subsidieaanvraag 1. Inleiding In het coalitie

Nadere informatie

Spelregels BioRaffinage

Spelregels BioRaffinage Spelregels BioRaffinage 1) Ieder Team dient zoveel mogelijk biomassa waardeketens opstellen van één van de vijf groene eindproducten. 2) Een waardeketen omvat tenminste één element van de kleuren Blauw,

Nadere informatie

Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni

Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni Ron Lander en Nathalie Harrems openen de goed bezochte bijeenkomst in de schouwburg in Meppel. Naast het delen van kennis over de werkwijze in het Meerjarenprogramma

Nadere informatie

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?

Nadere informatie

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Kees Kwant Inhoud Doelstellingen duurzaam energiebeleid Energiesituatie in Nederland Ondersteuning vanuit SenterNovem (SDE, EOS, EIA, DEN-B)

Nadere informatie

Mogelijkheden MKB in EFRO en INTERREG

Mogelijkheden MKB in EFRO en INTERREG Mogelijkheden MKB in EFRO en INTERREG www.food-future.eu Innovatie steun voor MKB in food sector in D en NL Yvette Lammers EZ Coördinatieteam Structuurfondsen EFRO EFRO: Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling

Nadere informatie

Energietransitie in de Betuwse Bloem

Energietransitie in de Betuwse Bloem Energietransitie in de Betuwse Bloem Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw Energietransitie Landelijk niveau (Nederland) Energie infrastructuur: Landelijke grids aardgas en electra Kennis: landelijke energietransitie

Nadere informatie

Hernieuwbaar gas. Energiedrager van de toekomst. Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie

Hernieuwbaar gas. Energiedrager van de toekomst. Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie Hernieuwbaar gas Energiedrager van de toekomst Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie New Energy Coalition Sector Grondstoffen Kracht en licht Vervoer Warmte Eindverbruik 567 PJ 362

Nadere informatie

Uw afval is geld waard! Duurzamer produceren bij lagere kosten.

Uw afval is geld waard! Duurzamer produceren bij lagere kosten. Uw afval is geld waard! Duurzamer produceren bij lagere kosten. Waar gehakt wordt vallen spaanders. Voor uw productiebedrijf betekent dit dat naast de gewenste producten ook afval wordt geproduceerd. Afval

Nadere informatie

Fleetclub van 100. Welkom

Fleetclub van 100. Welkom Fleetclub van 100 Welkom Fleetclub van 100 Welkom Michel Dudok Manager Fleetsales & Leasing Doel van deze workshop Na afloop van de workshop bent u op de hoogte van De achtergronden, techniek en actuele

Nadere informatie

Visie op Valorisatie. van onderzoeken naar ondernemen. InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011. Maarten van Gils

Visie op Valorisatie. van onderzoeken naar ondernemen. InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011. Maarten van Gils Visie op Valorisatie van onderzoeken naar ondernemen InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011 Maarten van Gils Agenda Persoonlijke introductie Het onderzoeken bij MICORD De overgang in

Nadere informatie

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek maakt onderdeel uit van het programma Zonnige Bedrijven

Nadere informatie

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken Daarom werken wij aan de realisatie van een innovatieve installatie die biomassa (zoals afvalhout) en andere reststromen

Nadere informatie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie Alles wat je zou moeten weten... feiten& weetjes zit het energiecentrale REC De REC maakt van uw afval duurzame energie Omrin is koploper in het scheiden van huishoudelijk afval. Ons doel? Zo veel mogelijk

Nadere informatie

Energieakkoord voor duurzame groei

Energieakkoord voor duurzame groei Energieakkoord voor duurzame groei Netwerkbijeenkomst Duurzame regionale energie Gelderland 15 januari 2014 Lodewijk de Waal Energieakkoord Wie zaten aan tafel? Inhoud presentatie Hoofdlijnen Energieakkoord

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath

Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath Openbaar Eindrapport Projectnummer: Projecttitel: DEI1400022 Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath 1 SAMENVATTING Dit project is een demonstratie van energiewinning uit hernieuwbare

Nadere informatie

Glastuinbouw Business met Biomassa

Glastuinbouw Business met Biomassa Glastuinbouw Business met Biomassa Caroline Labrie, Jan Willem Donkers, Wageningen UR Glastuinbouw Douwe Frits Broens, LEI 27 september 2011 Inhoud Waardepiramide en de glastuinbouw Voorbeelden Aanpak

Nadere informatie

Stichting Springtij Ophelialaan 69-A 1431 HA, Aalsmeer

Stichting Springtij Ophelialaan 69-A 1431 HA, Aalsmeer Stichting Springtij Ophelialaan 69-A 1431 HA, Aalsmeer T.a.v. Klimaat Jury Wieke de Jong Executive assistant Directie Projectondersteuning Betreft: Pleit Nota Springtij -2017 Groen Gas Nederland Beste

Nadere informatie

De waarde van biomassa

De waarde van biomassa De waarde van biomassa Betaalbaar beheer en onderhoud 1 oktober2015 Mireille Götz Programmamanager Omdat wij niet denken aan onze toekomstige generaties, zullen zij ons nooit vergeten Biobased Economy

Nadere informatie

Ondersteuning projecten duurzaam vervoer en DKTI-Transport. Erik van de Burgwal 5 september 2017

Ondersteuning projecten duurzaam vervoer en DKTI-Transport. Erik van de Burgwal 5 september 2017 Ondersteuning projecten duurzaam vervoer en DKTI-Transport Erik van de Burgwal 5 september 2017 Ontwikkelfases en instrumenten subsidies leningen garanties en borgstellingen 1. subsidies 2. leningen 3.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei

Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en

Nadere informatie

innovatiebevordering RIS3 MKB OPZuid Europees Innovatieprogramma voor Zuid-Nederland overheden living labs koolstofarme economie cross-overs design

innovatiebevordering RIS3 MKB OPZuid Europees Innovatieprogramma voor Zuid-Nederland overheden living labs koolstofarme economie cross-overs design OPZuid Europees Innovatieprogramma voor Zuid-Nederland BIObased logistiek maintenance hightech systems agrofood overheden RIS3 innovatiebevordering duurzaamheid schone energie welzijn samenwerking gezondheid

Nadere informatie

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 Inleiding Wat doet het Havenbedrijf Rotterdam? Hoe bouwen wij aan een duurzame haven? Wat doen wij aan waterstof? 2 Wat doet het

Nadere informatie

Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Meld u aan voor een gratis quickscan www.zonnigebedrijven.nl 2 3 Zonnige Bedrijven Het programma Zonnige Bedrijven helpt ondernemers om de voordelen van zonnepanelen

Nadere informatie

Presentatie Warmteproductie met snoeihout. 3 November 2011 Doen! Ervaring en tips uit de praktijk Ben Reuvekamp HeatPlus

Presentatie Warmteproductie met snoeihout. 3 November 2011 Doen! Ervaring en tips uit de praktijk Ben Reuvekamp HeatPlus Presentatie Warmteproductie met snoeihout 3 November 2011 Doen! Ervaring en tips uit de praktijk Ben Reuvekamp HeatPlus Inhoud presentatie Historie HeatPlus Energie en warmte Werking houtgestookte CV installatie

Nadere informatie

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Startnotitie Energietransitie. November 2018 Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie

Nadere informatie

Insights Energiebranche

Insights Energiebranche Insights Energiebranche Naar aanleiding van de nucleaire ramp in Fukushima heeft de Duitse politiek besloten vaart te zetten achter het afbouwen van kernenergie. Een transitie naar duurzame energie is

Nadere informatie

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes Green Gas Technology Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar Shared Succes Imtech en Green Gas Technology Imtech is de technologie partner voor bedrijven die biogas willen opwaarderen naar aardgaskwaliteit.

Nadere informatie

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen Duopresentatie Hennie Roorda en Tanja Klip 1. Ambities en resultaten waterschappen

Nadere informatie

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in

Nadere informatie

ZUIDWEST-NEDERLAND DE NATIONALE KOPLOPER (OP WEG NAAR DE BIOBASED DELTA) Biobased Business Cases

ZUIDWEST-NEDERLAND DE NATIONALE KOPLOPER (OP WEG NAAR DE BIOBASED DELTA) Biobased Business Cases ZUIDWEST-NEDERLAND DE NATIONALE KOPLOPER (OP WEG NAAR DE BIOBASED DELTA) Biobased Business Cases Mei 18, 2011 Waarom koploper? Zuidwest-Nederland: Aanwezigheid grondstoffen Hoogwaardige bedrijven in agro,

Nadere informatie

Groot Composiet II Houtkoolschets

Groot Composiet II Houtkoolschets II Groot Composiet II Houtkoolschets Europa investeert in uw toekomst uit het Europese fonds voor regionale ontwikkeling Europa investeert in uw toekomst uit het Europese fonds voor regionale ontwikkeling

Nadere informatie

H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program

H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program 13-12-2018 Steven Lak voorzitter Om 2030 ambitie van broeikasgas emissiereductie te behalen

Nadere informatie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010 Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Financieren Duurzame energie binnen Rabobank Groep Maatwerk Sustainability naast Food

Nadere informatie

Duurzaam ondernemen in Renkum

Duurzaam ondernemen in Renkum Duurzaam ondernemen in Renkum Ontwikkeling Biorefinery Campus Renkum 15 september 2011 Cinemec, Ede De wereld van Norske Skog Follum Skogn Saugbrugs Corporate centre, Oslo Parenco Golbey Walsum Bruck Sing

Nadere informatie

VOORHOEK energie-slimme maakproducten-voedsel-recreatie Randstad en Ruhrgebied

VOORHOEK energie-slimme maakproducten-voedsel-recreatie Randstad en Ruhrgebied Welkom VOORHOEK energie-slimme maakproducten-voedsel-recreatie Randstad en Ruhrgebied Programma 18:00 Welkom WRIJ 18:05 Opening en inleiding Otto Willemsen VZ Tafel van Groenlo 18:20 Stand van zaken Achterhoek

Nadere informatie

Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm

Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Kleinschalige mestvergisting met Microferm Staatssecretaris Joop Atsma en gedeputeerde Theo Rietkerk

Nadere informatie

Groene Fabriek Lochem

Groene Fabriek Lochem Groene Fabriek Lochem CCS Energie, innovatief en integraal 12 adviseurs Onderwerpen Biomassa Mono-mestvergisting op de boerderij Biogasopwerking tot Groen gas Mestraffinage Houtstook / torrefactie Kennisoverdracht

Nadere informatie

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen.

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen. De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen Twitter: @BM_Visser De Nederlandse postzegel Dubbel zoveel CO2 als het wereldgemiddelde

Nadere informatie

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Windesheim 3 december, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food

Nadere informatie

Biobased producten uit resthout

Biobased producten uit resthout Biobased producten uit resthout Tijs Lammens, Bio-energiedag Overijssel Your partner in the bioeconomy Inhoud Verschillende perspectieven van hout Over biobased producten: materialen vs. chemicaliën Biomassa

Nadere informatie

Gezien het voorstel van Gedeputeerde Staten betreffende de vaststelling van de Voorjaarsnota 2017;

Gezien het voorstel van Gedeputeerde Staten betreffende de vaststelling van de Voorjaarsnota 2017; Provinciale Staten Vergadering d.d. 28 juni 2017 Besluit nr. PS2017-XXX PROVINCIALE STATEN VAN GELDERLAND Gezien het voorstel van Gedeputeerde Staten betreffende de vaststelling van de Voorjaarsnota 2017;

Nadere informatie

Proeftuin FoodValley. Biobased economy en energietransitie

Proeftuin FoodValley. Biobased economy en energietransitie Proeftuin FoodValley Biobased economy en energietransitie 1 2 Inhoudsopgave Inleiding Waarom is een biobased economy belangrijk voor FoodValley? Wat is de ambitie voor FoodValley? Hoe kun je innovaties

Nadere informatie

Antwoord op Statenvragen PS Arnhem, 2 juli 2013 zaaknr

Antwoord op Statenvragen PS Arnhem, 2 juli 2013 zaaknr op Statenvragen PS2013-588 Arnhem, 2 juli 2013 zaaknr. 2013-009481 Beantwoording schriftelijke Statenvragen statenlid M. Schriks ( VVD ) over subsidieverzoek Masterplan mode en vormgeving De leden van

Nadere informatie