Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Jaarrapport 2011

Transcriptie

1 Jaarrapport 2011

2 Telefoon (013) Internetsite: KvK-nummer:

3 INHOUDSOPGAVE Pagina A Voorwoord 4 B Kerncijfers 6 C Karakteristieken van het pensioenfonds 9 D Oordeel van het Verantwoordingsorgaan 15 E Bestuursverslag 18 Hoofdlijnen 19 Vermogensbeheer en vermogenspositie 29 Financiele positie 32 Risicoparagraaf 35 Vooruitblik 36 JAARREKENING 1 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 41 5 Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de staat van baten en lasten over OVERIGE GEGEVENS 1 Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum 65 2 Resultaatverdeling 65 3 Actuariële verklaring 66 4 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 68 BIJLAGEN 1 Verloopstaat deelnemers 71 3

4 A VOORWOORD 4

5 VOORWOORD Voor u ligt het jaarverslag 2011 van de (hierna: het fonds). Financiële positie Door de gedaalde rente, is de dekkingsgraad van het pensioenfonds in 2011 gedaald van 106,8% ultimo 2010 naar 99,3% ultimo De minimale dekkingsgraad dient 104,2% te zijn. Op dit moment verkeert het fonds dus weer in een dekkingstekort. Evaluatie herstelplan In februari 2012 heeft het bestuur het herstelplan geëvalueerd. Deze evaluatie is gebaseerd op de dekkingsgraad van 31 december Op basis van deze evaluatie kan eind 2013 nog steeds sprake zijn van een volledig herstel. Het fonds heeft een aansluitende evaluatie kunnen indienen bij DNB zonder extra maatregelen. Begin 2013 vindt opnieuw een evaluatie van het herstelplan plaats. Indien het blijkt dat het fonds alsnog onvoldoende is hersteld, dan kunnen wel extra maatregelen noodzakelijk zijn, zoals een bijstorting door de werkgever of in het uiterste geval een verlaging van de pensioenaanspraken. Toeslagenbeleid Door de onderdekking eind 2010 heeft het fonds per 1 januari 2011, zowel voor de actieve deelnemers, de gewezen deelnemers en de gepensioneerden geen toeslag verleend. Ook per 1 januari 2012 is geen toeslag verleend. Toekomstige ontwikkelingen De bankencrisis, gevolgd door de Europese schuldencrisis, hebben de pensioenen in zwaar weer gebracht. Ook de hogere levensverwachting speelt een rol. De prijs en de zekerheid van aanvullende pensioenen zijn onder druk komen te staan. Het is op dit moment nog onduidelijk hoe het pensioenstelsel in de toekomst vorm gaat krijgen. De evaluatie van het financieel toetsingskader (FTK) levert input voor het kabinet voor een nieuw verzwaard FTK. Uit de hoofdlijnennota die minister Kamp eind mei aan de Tweede Kamer zond, blijkt dat fondsen de keuze krijgen tussen een verzwaard nominaal kader en een lichte toezichtregime op basis van een reëel kader. Het kabinet streeft ernaar de voor het nieuwe FTK benodigde wetgeving begin 2013 aan de Tweede Kamer aan te bieden. Dit is althans de stand van zaken bij het schrijven van dit jaarverslag. Voor het fonds zal van belang zijn hoe de nieuwe buffereisen er uit komen te zien. Intussen volgt het bestuur ook de ontwikkelingen rond de AOW-leeftijd nauwgezet. De onzekerheid over deze zaken weerhoudt het bestuur er niet van om aan de slag te gaan met andere belangrijke onderwerpen. Voor 2012 staan deskundigheidsbevordering en financieel crisisplan hoog op de agenda. Verder wordt veel aandacht besteed aan maatregelen die erop gericht zijn dat het fonds op het gebied van beleggingen in control is en blijft. Transparantie, een efficiënte administratieve uitvoering alsmede beheersing van risico's staan hierbij centraal. Huib van Gijn Voorzitter 5

6 B KERNCIJFERS 6

7 KERNCIJFERS Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Deelnemers , , , , ,8 Gewezen deelnemers , , , , ,7 Pensioengerechtigden , , , , , , , , , ,0 Premiebijdragen, saldo waardeoverdrachten, pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten (x 1.000) Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Saldo waardeoverdrachten Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Toelichting: Premiebijdragen van werkgevers en werknemers 2009 is inclusief bijstorting werkgever van 7,8 miljoen. Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves, belegd vermogen (x 1.000) en dekkingsgraad (%) Technische voorzieningen Reserves Belegd vermogen Beleggingen Liquide middelen Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo overige activa en passiva Totaal belegd vermogen Aanwezige dekkingsgraad FTK 99,3 106,8 107,9 92,7 137,9 Vereiste dekkingsgraad FTK 115,3 114,7 114,1 114,1 118,3 7

8 Verdeling beleggingsportefeuille (x 1.000) % % % % % Vastgoed beleggingen , , , , ,4 Aandelen , , , , ,2 Vastrentende waarden , , , , ,7 Derivaten , , , ,3 Overige beleggingen , , , , , , , , , ,0 Beleggingsopbrengsten (x 1.000) Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Kosten vermogensbeheer Tot en met 2010 zijn de kosten van vermogensbeheer opgenomen onder de indirecte beleggingsopbrengsten. Beleggingsrendement % % % % % Totaal rendement 7,6 12,4 14,3-14,4-3,4 Pensioengegevens Franchise Premiepercentage in % pensioengrondslag 22,2 21,6 22, Toeslagen 1 januari boekjaar % % % % % deelnemers ,50 1,75 gewezen deelnemers ,48 1,25 pensioentrekkenden ,48 1,

9 C KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS 9

10 KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS Profiel, statutair gevestigd te Leiden, voert de pensioenregeling uit voor de werknemers van Avery Dennison in Nederland. In Nederland heeft Avery Dennison vestigingen in Leiden, Hazerswoude, Alphen a/d Rijn en Utrecht. Alle werknemers van de werkmaatschappijen, Avery Dennison Materials Nederland B.V., Avery Dennison B.V., Avery Dennison Materials Europe B.V. en Avery Dennison Investment The Netherlands II B.V. zijn deelnemer aan de pensioenregeling van de. De pensioenovereenkomst die bij het fonds is ondergebracht is een uitkeringsovereenkomst (middelloonregeling). De pensioentoezegging wordt in eigen beheer uitgevoerd. De administratie en het vermogensbeheer zijn uitbesteed aan externe partijen. Het fonds heeft zich tot doel gesteld het uitkeren of doen uitkeren van pensioenen aan de deelnemers en hun nabestaanden, in de gevallen en onder de voorwaarden als zijn geregeld in het pensioenreglement. Het bestuur van het fonds streeft als eindverantwoordelijk uitvoerder van de door de werkgever en werknemers overeengekomen pensioenregeling naar een optimale kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid met betrekking tot die uitvoering. Het bestuur onderschrijft dan ook de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) die de Stichting van de Arbeid in 2005 heeft vastgesteld en leeft deze principes na. Het fonds oefent geen nevenactiviteiten uit. 10

11 Organisatie van het pensioenfonds Verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden In het vervolg van dit hoofdstuk beschrijven wij de huidige organisatie van ons fonds aan de hand van het onderstaande schema. Verantwoordingsorgaan Visitatiecommissie Bestuur Bestuursondersteuning Beleggingsadviescommissie Beleggingsadviseur Communicatiecommissie Accountant Adviserend Actuaris Certificerend actuaris Vermogensbeheerder Administrateur Bestuur Het bestuur van het fonds bestaat uit zes leden. De helft van de bestuursleden wordt benoemd door de directie. Twee leden van het bestuur worden gekozen door de deelnemers uit de (gewezen) deelnemers. Eén bestuurslid wordt gekozen door de gepensioneerden. De leden die door de directie worden benoemd hebben voor onbepaalde tijd zitting in het bestuur. Van de bestuursleden namens de deelnemers en gepensioneerden treedt ieder jaar een lid in een nader vastgestelde volgorde af. Het aftredende bestuurslid kan zich echter terstond weer herkiesbaar stellen. Het bestuur wordt terzijde gestaan door een beleggingsadviescommissie en een communicatiecommissie. Commissies Beleggingsadviescommissie De beleggingsadviescommissie komt minstens eenmaal per kwartaal samen. De taken van de commissie zijn onder andere het voeren van overleg met de vermogensbeheerders, het toetsen van de vermogensresultaten en het adviseren van het bestuur over het te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsadviescommissie wordt in haar taken steeds bijgestaan door een externe beleggingsconsultant van Strategeon Investments Consultancy B.V.. Communicatiecommissie De communicatiecommissie bestaat uit een voorzitter en drie overige leden. De belangrijkste taken van de communicatiecommissie zijn het bewaken van de uitvoering van het communicatieplan en de website. Daarnaast bereidt de commissie alle stukken voor wat betreft de communicatie met deelnemers en andere belanghebbenden. 11

12 Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft op 13 maart 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld waarin de deelnemers, de gepensioneerden en aangesloten werkgever(s) zijn vertegenwoordigd. De inrichting is zodanig dat iedere partij evenveel stemmen heeft. Het verantwoordingsorgaan geeft jaarlijks een algemeen oordeel over het handelen van het bestuur aan de hand van het conceptjaarverslag, de conceptjaarrekening en andere relevante informatie, waaronder, indien van toepassing, de bevindingen van het intern toezichtorgaan, het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar en de beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben. Het bestuur heeft een reglement voor het verantwoordingsorgaan opgesteld op basis van de uitgangspunten van Pension Fund Governance, dat gepubliceerd wordt op de website van het fonds. In dit reglement zijn de frequentie van het overleg met het bestuur, de te behandelen onderwerpen met betrekking tot het beleid en de verantwoording van het orgaan vastgesteld. Het verantwoordingsorgaan is actief sinds 26 maart Op 1 mei 2012 alsmede 4 juni 2012 hebben het verantwoordingsorgaan en het bestuur overleg gevoerd waarin het bestuur verantwoording heeft afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2011 alsmede over de beleidsvoornemens voor de toekomst. Naar aanleiding van dit overleg en op basis van de documenten dat het verantwoordingsorgaan ontvangen heeft, heeft het verantwoordingsorgaan zich een oordeel gevormd over het gevoerde beleid in Het verslag van het verantwoordingsorgaan en een korte reactie van het bestuur zijn opgenomen in dit bestuursverslag. Intern Toezicht Voor de inrichting van het Intern toezicht heeft het bestuur gekozen voor intern toezicht door een visitatiecommissie. Deze commissie bestaat uit ten minste drie leden die door het bestuur worden benoemd. Leden van de visitatiecommissie hebben geen verdere banden met het fonds of de aangesloten onderneming(en). Het bestuur heeft een reglement voor de visitatiecommissie opgesteld en gepubliceerd op de website van het pensioenfonds. De visitatiecommissie dient als collectief te beschikken over een deskundigheid die ten minste vergelijkbaar is met de deskundigheid die door De Nederlandsche Bank wordt verlangd van het bestuur. In 2010 heeft de visitatiecommissie haar eerste onderzoek bij het fonds uitgevoerd. De visitatiecommissie was ingevuld door deskundige leden met bestuurlijke ervaring van de maatschap VCHolland. De bevindingen van de visitatiecommissie zijn in het jaarverslag 2009 opgenomen. Externe deskundigen Naast deze interne organen kent het fonds ook externe deskundigen. De adviserend actuaris is aanwezig bij elke bestuursvergadering om het bestuur te adviseren. Het bestuur wordt in de vergaderingen tevens bijgestaan door een bestuursadviseur van Syntrus Achmea. De certificerend actuaris beoordeelt jaarlijks de financiële positie van het fonds en geeft een actuariële verklaring af. De externe accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van de toezichthouder. Hij rapporteert aan het bestuur in de vorm van een controleverklaring bij de jaarrekening en een accountantsverslag. Hierin wordt melding gemaakt van zijn eventuele opmerkingen en aanbevelingen omtrent de administratieve organisatie en interne controle van ons fonds. Het bestuur wordt daarnaast bijgestaan door mevrouw M.C.J Witteman van MCW Consult (bestuursondersteuning/ management). Nevenfuncties bestuursleden F.W.M. Steeman: Bestuurslid Stichting REMEDI Redistributie Medische Instrumenten. F. Veltkamp: Bestuurslid Quercus: vereniging van basisscholen in gemeente Haarlemmermeer. 12

13 Honoreringsregeling bestuurs- en commissieleden Bestuursleden van het fonds en leden van de Beleggingsadviescommissie die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning. De onkosten van de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de Beleggingsadviescommissie die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed. Personalia Stand van zaken per 31 december 2011: Leden bestuur benoemd door de werkgever: H.N. van Gijn, voorzitter E. Voskuilen F. Veltkamp Leden bestuur namens de deelnemers: F.W.M. Steeman, secretaris J.B. Korndorffer* F. Jonker *De heer Korndorffer bezet de zetel namens de gepensioneerden (t/m 31 december 2011). Op 1 januari 2012 is een vacature ontstaan. Deze vacature is per 7 mei 2012 ingevuld door de heer S.B.E. Halbertsma. Beleggingsadviescommissie F.W.M. Steeman (voorzitter) H.N. van Gijn R. Bleeker J.B. Korndorffer* E. Voskuilen Consultant Strategeon Investment Consultancy B.V. (consultant) *De heer Korndorffer bezet de zetel namens de gepensioneerden (t/m 31 december 2011). Op 1 januari 2012 is een vacature ontstaan. Deze vacature is per 7 mei 2012 ingevuld door de heer S.B.E. Halbertsma. Communicatiecommissie F. Jonker (voorzitter) F. Veltkamp J. Splinter M.C.J. Witteman (consultant) Verantwoordingsorgaan Namens: Werknemers Werkgever Gepensioneerden Lid: J. van Klaveren K.H. Lauret H.L. Ewalds (voorzitter) 13

14 Compliance officer L. van Leeuwen Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Rotterdam Actuaris Adviserend: Mercer (Nederland) B.V. te Rotterdam Certificerend: Mercer Certificering B.V. te Amstelveen Beleggingsadministratie Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. te De Meern Administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. te Tilburg Vermogensbeheer Robeco Institutional Asset Management B.V. te Rotterdam Russell Investment Limited te Amsterdam Crédit Suisse (Asset Management) Limited te Amsterdam Consultant Vermogensbeheer Strategeon Investment Consultancy B.V. te Amsterdam 14

15 D OORDEEL VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN 15

16 VERANTWOORDINGSORGAAN Het Verantwoordingsorgaan is op 13 maart 2008 ingesteld door het fonds. Het Verantwoordingsorgaan is actief sinds 26 maart In het overleg tussen het bestuur van het fonds en het Verantwoordingsorgaan op 1 mei 2012 en 4 juni 2012 heeft het bestuur verantwoording afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2011 alsmede over de beleidsvoornemens voor de toekomst. Tijdens het overleg zijn onder meer de volgende onderwerpen aan de orde geweest: de kerngegevens en de resultaten in het jaar 2011 de evaluatie van het herstelplan en de ontwikkeling van de dekkingsgraad het beleid in 2011 met betrekking tot de beleggingen de toeslagverlening risicomanagement het deskundigheidsplan het crisisplan het pensioenstelsel en het Pensioenakkoord het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen de toekomst van het fonds. Na toezending van de concepten voor het jaarverslag, het actuarieel rapport en het accountantsverslag voer het jaar 2011 heeft het bestuur van het fonds op 5 juni 2012 de volgende schriftelijke verklaring van het Verantwoordingsorgaan ontvangen: Verslag van het Verantwoordingsorgaan Het Verantwoordingsorgaan (VO) heeft kennis genomen van het concept jaarrapport, de concept jaarrekening en het concept actuarieel rapport van de Stichting Avery Dennison Pensioenfonds over het jaar Het VO heeft tevens tevens kennis genomen van de beleidsvoornemens van het bestuur van het fonds voor het jaar 2012, in overlegvergaderingen op 1 mei en 4 juni Op basis van bovengenoemde informatie komt het VO tot een positief oordeel met betrekking tot het handelen van het bestuur en het gevoerde beleid in 2011, alsmede de beleidsvoornemens voor de toekomst. Het VO heeft hierbij de volgende aanbevelingen: Met betrekking tot de ISAE rapportages: Het voorgenomen gesprek met een asset manager over de controle op de uitbestede activiteiten regelen. Spreken met de assetmanager en de accountant over het niet opnemen van behaalde controledoelstellingen in de accountantsverklaring. Het VO zou graag een tijdslijn zien voor het uitvoeren van deze activiteiten. Het bestuur rapporteert de pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en de kosten van vermogensbeheer als % van het totaal. Het VO beveelt aan om een benchmark uit te voeren op deze kosten, waarbij zowel gekeken wordt naar de kosten bij vergelijkbare fondsen als naar de kosten bij alternatieve constructies voor het pensioenfonds. Dit kan een bijdrage leveren aan een heldere toekomstvisie. De verslaglegging over de beleggingsrendementen en de verklaringen van het beleggingsresultaat zijn naar mening van het VO niet volledig transparant. Het VO beveelt aan om naast de benchmarking per beleggingscategorie ook een benchmarking per vermogensbeheerder te rapporteren. Gezien de opmerkingen op pagina 20 is deze informatie beschikbaar. 16

17 Aan de hand van een dergelijke rapportage kan het VO dan volgen of het bestuur de noodzakelijke acties heeft genomen indien er sprake is van achterblijvende prestaties bij een of meerdere van de vermogensbeheerders. Leiden, 4 juni 2012 Het Verantwoordingsorgaan Reactie van het bestuur Het bestuur onderschrijft de aanbeveling van het Verantwoordingsorgaan (VO) met betrekking tot de ISAE 3402 rapportages en zal hier uitvoering aan geven. Het bestuur streeft ernaar dit vóór 1 oktober 2012 afgerond te hebben. Met betrekking tot de uitvoeringskosten onderschrijft het bestuur de aanbeveling om de eigen uitvoeringskosten te vergelijken met die van vergelijkbare pensioenfondsen. Bruikbaar referentiemateriaal staat echter nu nog niet ter beschikking. Aan het bestaande referentiemateriaal kleven zoals bekend te veel bezwaren en het laten uitvoeren van een eigen onderzoek is te kostbaar. In de komende jaren zullen naar verwachting als gevolg van de nieuwe richtlijnen van de Pensioenfederatie wel bruikbare referentiecijfers ter beschikking komen. Het bestuur wil er wel op wijzen dat het laten onderzoeken van de kosten van een alternatieve uitvoering van de pensioenregeling (door een andere pensioenuitvoerder) is in beginsel een zaak is van de werkgever. Het bestuur volgt uiteraard wel de ontwikkelingen in de markt van pensioenuitvoerders en dit wordt meegenomen in de jaarlijkse bespreking van de toekomstvisie van het bestuur. Het VO is van mening dat de verslaglegging over de beleggingsrendementen en de verklaringen van het beleggingsresultaat in het jaarverslag niet volledig transparant zijn. Het bestuur heeft transparantie hoog in het vaandel staan. Het bestuur gaat ervan uit dat het VO hiermee doelt op een technisch issue dat betrekking heeft op de met het VO besproken organisatie van de beleggingsadministratie, waardoor het totaal rendement, in tegenstelling tot de rendementen per beleggingscategorie, niet volledig zuiver met het benchmark rendement op totaalniveau te vergelijken is. Het bestuur heeft dit issue al geruime tijd onderkend en het VO heeft ervan kennis kunnen nemen dat onderzoek wordt gedaan naar een meer gewenst model voor de organisatie van de beleggingsadministratie. Het bestuur neemt de aanbeveling van het VO over om ook de performance van de vermogensbeheerders in het jaarverslag te vermelden. In het volgende jaarverslag zal per beleggingscategorie ook het fonds (of de fondsen) en de vermogensbeheerder worden benoemd. Leiden, 8 juni 2012 Het bestuur 17

18 E BESTUURSVERSLAG 18

19 BESTUURSVERSLAG Algemeen Pensioenregeling Om een beeld te geven van de pensioenregeling die door het fonds wordt uitgevoerd, volgen enkele kerngegevens: t De pensioenregeling van het pensioenfonds betreft een uitkeringsovereenkomst. t Het pensioenreglement bevat toezeggingen van ouderdomspensioen ingaande op een leeftijd van 65 jaar, een nabestaandenpensioen en een wezenpensioen op basis van een voorwaardelijk geïndexeerd middelloonsysteem. t Voor de vaststelling van het ouderdomspensioen wordt een pensioengrondslag vastgesteld welke gelijk is aan het pensioengevend salaris verminderd met een franchise. t De franchise is voor deze pensioenregeling op het moment van inwerkingtreding van deze pensioenregeling (1 januari 2005) vastgesteld op Het bestuur van het Fonds kan besluiten de franchise in enig jaar per 1 juli aan te passen aan de ontwikkeling van lonen of prijzen. t Het pensioengevend salaris is gelijk aan 12 maal het maandsalaris inclusief vakantietoeslag, ATV-toeslag, de vaste eindejaarsuitkering, en de ploegentoeslag met een maximum van 8,11% van het pensioengevend salaris. t De jaarlijkse opbouw van het ouderdomspensioen bedraagt 1,75% van de pensioengrondslag. Het nabestaandenpensioen is gelijk aan 70% van het (te bereiken) ouderdomspensioen. Het nabestaandenpensioen is op pensioendatum geheel uitruilbaar voor extra ouderdomspensioen. Het wezenpensioen is gelijk aan 14% van het (te bereiken) ouderdomspensioen. t De hoogte van de eigen bijdrage door de deelnemer bedraagt 1/3 van de premie. De deelnemer op wie de voorportaalregeling van toepassing is, is geen bijdrage verschuldigd. t Voor een deelnemer die arbeidsongeschikt is komt de premie vanaf het tijdstip waarop het dienstverband tussen de deelnemer en de werkgever eindigt, geheel of gedeeltelijk voor rekening van het fonds. In dat geval wordt aan de werkgever en de deelnemer derhalve gehele of gedeeltelijke vrijstelling van premiebetaling verleend. De premie wordt berekend naar de pensioengrondslag die gold onmiddellijk voor aanvang van de bedoelde vrijstelling. Toeslagenbeleid Toeslagverlening is bedoeld om de waarde van de pensioenen op peil te houden. De toeslagverlening op pensioenaanspraken en op pensioenuitkeringen is voorwaardelijk en vindt alleen plaats als de financiële middelen van het fonds dit toelaten. Er bestaat dus een risico dat er in een jaar geen toeslagverlening plaatsvindt. Het bestuur van het pensioenfonds beslist elk jaar of er een toeslag wordt verleend. Gestreefd wordt naar een toeslag op de pensioenaanspraken van actieve deelnemers die gelijk is aan het hoogste van: a) de ontwikkeling van de CAO-lonen bij de werkgever, of b) de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Voor ingegane pensioenen, de premievrije pensioenaanspraken van ex-deelnemers, pensioenaanspraken van deelnemers die premievrijstelling genieten wegens arbeidsongeschiktheid en aanspraken op bijzonder partnerpensioen van ex-partners en een eventueel eigen aanspraak op ouderdomspensioen van ex-partners wordt gestreefd naar een toeslag die gelijk is aan de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Er is voor toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd en er wordt ook bij de bepaling van de hoogte van de pensioenpremies geen rekening gehouden met toeslagverlening. Uitbesteding van werkzaamheden Het bestuur heeft de administratie en het vermogensbeheer uitbesteed aan externe partijen. 19

20 Pensioenadministratie Het uitvoeren van de pensioenadministratie was ook in het verslagjaar uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V.. Naast het verzorgen van de administratie en het verzorgen van de noodzakelijke financiële rapportages fungeert Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. als eerste aanspreekpunt voor de deelnemers en voert zij de betalingen aan pensioengerechtigden en derden (in het kader van uitvoeringskosten) uit. Het bestuur heeft met Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. afspraken over de kwaliteit van haar dienstverlening door middel van een Service Level Agreement. De pensioenbeheerder houdt het bestuur door middel van SLA-rapportages per kwartaal op de hoogte van kerninformatie aangaande die dienstverlening. Daarmee is het bestuur in staat om de dienstverlening van de pensioenbeheerder te volgen en, waar nodig, bij te sturen. Vermogensbeheer en vermogensadministratie Het vermogensbeheer van het fonds werd in het verslagjaar uitgevoerd door drie partijen: Robeco Institutional Asset Management B.V., Russell Investment Limited en Crédit Suisse (Asset Management) Limited. Robeco is ingeschakeld voor de beleggingen in zakelijke waarden en in vastrentende beleggingen, Russell uitsluitend voor de beleggingen in zakelijke waarden. Crédit Suisse is ingeschakeld voor een (geringer) belang in een commodities fonds. Robeco en Russell houden het bestuur via de Beleggingsadviescommissie elk kwartaal op de hoogte van de voor het fonds behaalde beleggingsresultaten ten opzichte van de benchmark en leggen daarover verantwoording af tijdens de kwartaalbijeenkomst. Maandelijks ontvangt het bestuur een rapportage over alle beleggingsresultaten. De onafhankelijke vermogensadministratie is in het verslagjaar uitgevoerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Daarnaast kent de beleggingsadministratie andere betrokkenen. De visitatiecommissie heeft in 2010 het bestuur aanbevolen deze administratieve organisatie nader te bezien op kwetsbaarheid en efficiëntie. De bevindingen van de commissie met betrekking tot de vermogensadministratie waren voor het bestuur herkenbaar. In december 2010 heeft het bestuur tijdens een door een adviseur van Avida International B.V. begeleidde workshop een beter inzicht gekregen in de huidige constellatie van vermogensbeheeruitvoerders en de bijbehorende administratieve organisatie. Hierbij werd het bestuur geadviseerd een zodanige structuur aan te brengen dat het bestuur op ieder gewenst moment een meer gedetailleerd overzicht heeft van de portefeuille en de bijbehorende risico's. Op dit moment vindt nader onderzoek plaats naar een gewenst model hiervoor. ISAE 3402 verklaringen Het fonds vereist een ISAE 3402 rapportage van haar externe dienstverleners op het gebied van pensioenadministratie en vermogensbeheer. ISAE staat voor International Standard on Assurance Engagement en is een internationale standaard. Met ingang van 15 juni 2011 vervangt deze richtlijn de SAS 70 richtlijn. De ISAE richtlijnen worden uitgevaardigd door de International Auditing and Assurance Standards Board. Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. beschikt over een ISAE 3402 rapportage voor de processen en de werking van de processen die Syntrus Achmea uitvoert ten behoeve van de pensioenuitvoering voor haar klanten. Ook Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en de vermogenbeheerders, Robeco Institutional Asset Management B.V., Russell Investment Limited en Crédit Suisse (Asset Management) Limited, beschikken over een ISAE 3402 rapportage. Het bestuur bestudeert de betreffende rapportages teneinde zich ervan te vergewissen dat de interne beleggings- en administratieprocessen goed functioneren. In de bestuursvergadering van 16 april 2012 zijn de beschikbare rapportages over het verslagjaar besproken. De conclusie is dat er met een asset manager gesproken moet worden over de wijze waarop zij controle uitoefenen op ge-outsourcede activiteiten. Dit is namelijk niet duidelijk uit hun ISAE 3402 rapport. Een andere actie is om te begrijpen waarom in het rapport van een andere asset manager een aantal controledoelstellingen niet behaald worden, maar dat er in het rapport van de externe accountant niet aan gerefereerd wordt. 20

21 Transparantie, openheid en communicatie De eisen die Pension Fund Governance stelt aan transparantie, openheid en communicatie zijn door het fonds als volgt ingevuld: Het fonds beschikt over een communicatieplan, waarin onder meer wordt aangegeven hoe het fonds aan de periodieke en incidentele informatieverplichtingen voldoet. Het bestuur informeert de aangesloten werkgever(s), de deelnemers en de gepensioneerden ten minste één maal per jaar middels een Pensioen Update over de algemene gang van zaken binnen het pensioenfonds. Daarbij gaat het onder meer om ontwikkelingen met betrekking tot de pensioenregeling en het premie-, beleggings- en toeslagenbeleid en de financiële situatie van het fonds (verkort jaarverslag). Deze toelichting wordt ook gegeven tijdens de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Over individuele zaken wordt schriftelijk, of op verzoek telefonisch of via binnen twee weken naar betrokkene toe gecommuniceerd. Het fonds beschikt over een Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen, die ten minste om de drie jaar wordt herzien. Geïnteresseerden kunnen het jaarverslag, de statuten en reglementen en de Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen van het fonds bij het secretariaat van het fonds opvragen dan wel downloaden vanaf de website van het fonds. Daarnaast worden de betreffende eisen ingevuld door de zaken die in onderhavig jaarverslag zijn vermeld over onder meer nevenactiviteiten en honoreringsregelingen. Premiebeleid De financiering van de pensioenregeling is gebaseerd op het systeem van doorsneepremie. De voor een deelnemer voor de pensioenregeling aan het fonds verschuldigde premie voor het ouderdoms-, partner- en wezenpensioen betreft een jaarlijks door het bestuur vast te stellen percentage van de pensioengrondslag. De premie moet voldoen aan de eisen van kostendekkendheid. De kostendekkende premie wordt bepaald op basis van de vereisten die daaraan gesteld worden door de Pensioenwet. In de uitvoeringsovereenkomst tussen het fonds en de aangesloten werkgevers is de premievaststelling vastgelegd. Jaarlijks neemt het bestuur een besluit over de premie. Het fonds draagt de kosten verbonden aan het beheer en de administratie van het fonds. Eventuele andere uitgaven, naar het oordeel van het bestuur nodig ter bereiking van het doel van het fonds, komen ten laste van het fonds, tenzij met de werkgevers anders is overeengekomen. Kostendekkende premie Op grond van de Pensioenwet rapporteren wij ook de zogenaamde kostendekkende premie. Deze bedraagt over De feitelijke geheven en ontvangen premie over 2011 bedraagt De betaalde premie heeft hiermee noch een positieve noch een negatieve bijdrage geleverd aan de vereiste solvabiliteitspositie van het fonds. Het fonds brengt een doorsneepremie in rekening bij de werkgever. De doorsneepremie in 2011 was vastgesteld op 22,2% van de pensioengrondslag. 21

22 Uitvoeringsovereenkomst Het fonds en de aangesloten werkgevers, Avery Dennison Materials Nederland B.V. en Avery Dennison B.V. per 1 januari 2008 en Avery Dennison Materials Europe B.V. en Avery Dennison Netherlands Investment II B.V. per 1 juli 2008, hebben conform de eisen van de nieuwe Pensioenwet een uitvoeringsovereenkomst afgesloten. Daarin zijn onder meer diverse wettelijk voorgeschreven procedures opgenomen. In het kader van de uitvoering van de overeenkomst tussen het fonds en de werkgevers en de daarin opgenomen maatregelen bij een dekkingstekort hebben de werkgevers in 2009 besloten tot een bijstorting van op 30 juni Tegelijkertijd is een leningsovereenkomst afgesloten met de werkgever, waarbij dit bedrag op 30 juni 2009 door het fonds aan de onderneming is uitgeleend onder marktconforme voorwaarden. De werkgever zal de lening in drie jaarlijkse termijnen aflossen, waarbij de eerste aflossing heeft plaatsgevonden in 2010 en de tweede aflossing in Op 1 maart 2012 is door alle betrokken partijen een nieuwe aangepaste uitvoeringsovereenkomst getekend. De aanpassingen betroffen een door DNB verlangde aanpassing in de voorwaardelijkheidsverklaring en het opnemen van voorwaarden bij het beëindigen van de overeenkomst, met name met betrekking tot een eventuele collectieve waardeoverdracht. ABTN en verklaring beleggingsbeginselen Op 24 november 2011 heeft het fonds een aangepaste actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) vastgesteld. De ABTN wordt zo nodig jaarlijks door het pensioenfonds geactualiseerd. De Verklaring beleggingsbeginselen maakt deel uit van de ABTN van het fonds. Deze verklaring wordt op verzoek van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden aan het fonds verstrekt. Het document is eveneens op de website van het fonds geplaatst. De Verklaring is opgesteld in overeenstemming met Artikel 145 van de Pensioenwet en Artikel 12 van de Europese Richtlijn 2003/41/EG d.d. 3 juni Het bestuur van het fonds heeft deze verklaring bekrachtigd op 29 november De verklaring zal ten minste om de drie jaar herzien worden dan wel onmiddellijk als het beleggingsbeleid op belangrijke punten wordt gewijzigd. Op 24 november 2011 heeft het bestuur van het fonds een geactualiseerde verklaring goedgekeurd. Deskundigheid Met de pensioenregeling is een groot belang voor de deelnemers en uitkeringsgerechtigden gemoeid. Het bestuur is zich van deze verantwoordelijkheid bewust. Die verantwoordelijkheid wordt meer zichtbaar nu de deskundigheidseisen in de afgelopen jaren zijn aangescherpt. In dit kader heeft het bestuur een beleid ontwikkeld ten aanzien van de deskundigheidsbevordering van de bestuursleden. Onderdeel daarvan zijn de mogelijkheid van meerdaagse pensioencursussen en het ter beschikking stellen van vakliteratuur en artikelen uit de pers. Het beleid ten behoeve van deskundigheidsbevordering is onderdeel van een deskundigheidsplan. Het plan waarborgt dat het bestuur als collectief over de vereiste deskundigheid en ervaring beschikt. Bij het streven naar deskundigheid richt het bestuur zich op de niveaus van deskundigheid opgenomen in de eindtermen van het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels (PAD). Bij elke mutatie in het bestuur gaat het bestuur na of aan de eisen van deskundigheid en ervaring nog steeds kan worden voldaan. Ten minste eenmaal per drie jaar gaat het bestuur na of het bestuur als collectief actuele ontwikkelingen op pensioengebied in voldoende mate volgt. Deze toetsing wordt uitgevoerd door een onafhankelijk instituut dat individuele toetsen bij de bestuurders afneemt op het niveau van de in het PAD genoemde eindtermen. Deze toetsing heeft in 2011 plaatsgevonden door middel van de toets SPO Kennisreflector. Op 16 april 2012 heeft een bestuur een aangepast deskundigheidsplan goedgekeurd (zie pagina 26 van dit bestuursverslag). 22

23 Evaluatie functioneren Het bestuur heeft een procedure vastgesteld voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat om het functioneren van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het bestuur in stand te houden en/of te verbeteren. Het bestuur bespreekt jaarlijks zijn eigen functioneren en het functioneren van de door het bestuur ingestelde commissies. De voorzitter voert in beginsel eenmaal per jaar een functioneringsgesprek met ieder bestuurslid. De voorzitter wordt afzonderlijk geëvalueerd door de overige bestuursleden. Deze evaluatie heeft ook in 2011 plaatsgevonden. Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor pension fund governance (PFG) verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur; transparantie, openheid en communicatie; deskundigheid; verantwoording en intern toezicht. Het beleid van een fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: t Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing t Analyse en beheersing van integriteitsrisico's t Voorkomen van belangenverstrengeling t Duurzame beheersing van (financiële) risico's Eenmaal per drie jaar een continuïteitsanalyse. t Gedragscode In 2011 is de gedragscode van toepassing welke is aangepast aan de nieuwe wetgeving zoals de Wet Financieel Toezicht die per 1 januari 2007 is ingegaan. Deze gedragscode is gebaseerd op de modelgedragscode die ontwikkeld is door de pensioenkoepels. Met de verklaring van naleving van de gedragscode, die door ieder bestuurslid is ondertekend, heeft het bestuur een goed instrument in handen voor het omgaan met en het handhaven van de van toepassing zijnde integriteitnormen. Uit de jaarlijkse schriftelijke terugkoppeling van de compliance officer is gebleken dat zich in 2011 geen bijzondere omstandigheden of voorvallen hebben voorgedaan waarvoor de gedragscode bedoeld is of die in strijd zijn met het integriteitsbeleid. Klachten en geschillen Het bestuur kent een klachten- en geschillenregeling. Klachten worden in eerste instantie in behandeling genomen door de pensioenadministratie. Wanneer de belanghebbende het niet eens is met de op zijn verzoek ontvangen reactie is hij gerechtigd zich met een bezwaarschrift tot het bestuur van het fonds te richten. Het bestuur is gehouden de klacht nader te onderzoeken. Indien het bestuur besluit niet of niet volledig aan de klacht tegemoet te komen, doet het bestuur haar reactie vergezeld gaan van een uiteenzetting over de mogelijkheid om het ontstane geschil voor te leggen aan de Ombudsman Pensioenen of aan de burgerlijke rechter. In 2011 zijn geen klachten en geschillen ontvangen. 23

24 Lidmaatschap OPF Het lidmaatschap van de Stichting Ondernemingspensioenfondsen (OPF) werd in het verslagjaar gecontinueerd. OPF heeft tot doel belangenbehartiging van ondernemingspensioenfondsen en het bevorderen van onderlinge samenwerking. Vanuit het bestuur vond in het kader van deskundigheidsbevordering en informatie-uitwisseling deelname plaats aan themamiddagen en Kringbijeenkomsten. OPF maakt sinds eind 2010 deel uit van het samenwerkingsverband met de pensioenkoepels Unie van Beroepspensioenfondsen (UvB) en Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) binnen de Pensioenfederatie, waarmee de dienstverlening aan pensioenfondsen is verbreed. De beleidsagenda van de Pensioenfederatie is de inhoudelijke basis voor de samenwerking. Toezichthouders Alle pensioenfondsen in Nederland moeten zich houden aan de regels die geformuleerd zijn in de Pensioenwet en de Wet Financieel Toezicht. Hierop wordt toezicht gehouden door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en door De Nederlandsche Bank (DNB). Deze laatste instantie zorgt voor het prudentieel (financieel) toezicht en het materieel toezicht. Materieel toezicht betekent onder andere dat DNB nagaat of het fonds de inhoudelijke bepalingen van de Pensioenwet naleeft en zorgt voor transparantie in het bestuur, administratie en een klantgerichte uitvoering. Prudentieel toezicht houdt in dat DNB controleert of de beleggingen verantwoord geschieden en of het algehele financiële beheer van het pensioenfonds deugdelijk is. DNB ziet erop toe dat de belangen van de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden in het pensioenfonds gewaarborgd zijn. De AFM verzorgt gedragstoezicht van het fonds. Hierbij gaat het vooral om de voorlichting van het pensioenfonds aan de rechthebbenden. Corporate governance en stembeleid Corporate governance heeft betrekking op de manier waarop ondernemingen worden bestuurd en de wijze waarop er toezicht wordt gehouden op dat bestuur. Uitgangspunt is dat het bestuur en de raad van commissarissen verantwoording afleggen over het ondernemingsbeleid en het door de raad van commissarissen uitgeoefende toezicht hierop. De Nederlandse Corporate Governance Code ('Code Tabaksblat') is op 1 januari 2004 van kracht geworden. De Code vereist van institutionele beleggers, waartoe ook pensioenfondsen behoren, dat zij een stembeleid publiceren en verslag doen van het gevoerde beleid alsmede over hun stemgedrag op aandeelhoudersvergaderingen, via een website. Het fonds heeft de uitvoering van het vermogensbeheer uitbesteed aan vermogensbeheerders. Deze vermogensbeheerders stemmen actief op aandeelhoudersvergaderingen. Het fonds heeft de keuze gemaakt zelf geen gebruik te maken van het stemrecht, omdat het bestuur van mening is dat het fonds - in tegenstelling tot de vermogensbeheerder - niet in de positie verkeert om de noodzakelijke betrokkenheid als aandeelhouder waar te maken. Het fonds ziet er wel op toe dat het stembeleid van de vermogensbeheerders gebaseerd is op internationaal geaccepteerde principes, zoals die van het International Corporate Governance Network (ICGN). Of dat de vermogensbeheerders gebruik maken van de stemadviezen van gerenommeerde onderzoeksbureaus zoals Institutional Shareholder Services (ISS), dat haar stemadviezen baseert op de pan-europese Corporate Governance codes, maar daarnaast ook rekening houdt met nationale Corporate Governance codes. Voor zover het bestuur stemrecht heeft ten aanzien van zaken die primair de vermogensbeheerders zelf betreffen, zoals het beloningsbeleid, wordt dit stemrecht wel uitgeoefend. Het fonds blijft eindverantwoordelijk en zal de vermogensbeheerders met regelmaat vragen hoe zij hun corporate governance beleid vormgeven. 24

25 Maatschappelijk verantwoord beleggen heeft alle beleggingen uitbesteed. Het fonds heeft geen directe invloed op de beleggingen gezien het feit dat de beleggingen uitsluitend plaats vinden door middel van participaties in fondsen. Het bestuur heeft dan ook besloten om zelf geen expliciet beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen te formuleren. Wel volgt zij nauwgezet de ontwikkelingen op dit vlak bij de aangestelde vermogensbeheerders. Bij Robeco is verantwoord beleggen een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid. De aanpak bestaat uit: Integratie van factoren op het gebied van milieu, maatschappij en ondernemingsbestuur in de beleggingsanalyse en het beslisproces; In het kader van engagement wordt een actieve dialoog aangegaan met bedrijven en wordt gebruik gemaakt van stemrechten; Uitsluiting, indien ondernemingen zich schuldig maken aan structurele overtredingen van internationale richtlijnen. Dit geldt voor ondernemingen die controversiële wapens produceren of verhandelen. Russell Investments is recentelijk gestart met het beoordelen van de gevolgen welke het meenemen van ESG-criteria (environmental, social, governance) hebben op het risico en rendement van de beleggingsportefeuilles. Russell heeft daartoe een overeenkomst gesloten met data provider Sustainalytics. Het beleid wordt nog verder ontwikkeld. in 2011 Bestuur Het bestuur kwam in 2011 zeven maal in plenaire zitting bijeen. Daarbij kwamen onder meer de volgende onderwerpen aan de orde: De financiële positie van het fonds en de evaluatie van het herstelplan; Het jaarverslag en de jaarrekening; De toekomstbestendigheid van het fonds; De organisatie rondom de beleggingenadministratie; De hoogte van de toeslagen; Aanpassing van de ABTN en Verklaring beleggingsbeginselen; Communicatieplan; Deskundigheidsplan; Crisisplan; Update risicoanalyse; Aanpassing uitvoeringsovereenkomst; Aanpassing statuten en pensioenreglement; De beleggingen. De heer F. Veltkamp is per 25 januari 2011 benoemd als bestuurslid namens de werkgevers. De zittingstermijn van de heer Steeman, bestuurslid namens de deelnemers en voorzitter van de Beleggingsadviescommissie, liep af per 19 augustus Hij is herbenoemd voor een periode van drie jaar. Per 1 januari 2012 nam de heer J.B. Korndorffer afscheid als bestuurslid. Hij was ruim acht jaar bestuurslid namens de gepensioneerden. Daarnaast was hij lid van de beleggingsadviescommissie. Het bestuur is de heer Korndorffer zeer erkentelijk voor de wijze waarop hij de belangen van het fonds heeft behartigd. Per 7 mei 2012 werd de heer S.B.E Halbertsma benoemd als opvolger van de heer J.B. Korndorffer in zowel het bestuur als de beleggingsadviescommissie. 25

26 Aanscherping deskundigheid bestuur De toezichthouders AFM en DNB hebben op 1 september 2010 een gezamenlijke Beleidsregel deskundigheid ter consultatie aangeboden. De nieuwe beleidsregel is per 1 januari 2011 ingegaan. Bestuursleden van pensioenfondsen krijgen te maken met aangescherpte deskundigheidseisen. De toezichthouders houden met twee zaken rekening. Ten eerste de functie van de beleidsbepaler en ten tweede de aard, de omvang, de complexiteit en het risicoprofiel van het pensioenfonds. Ieder pensioenfonds moet een risicoprofiel opstellen. Pensioenfondsen moeten ook een functieprofiel opstellen voor ieder bestuurslid. Er is geen ruimte meer voor een 'inwerkjaar' voor nieuwe bestuurders. Het bestuur heeft zich in het verslagjaar zorgvuldig geïnformeerd over de nieuwe deskundigheidseisen. Op 7 december 2011 heeft het Bestuur tijdens een workshop op de jaarlijkse heidedag uitvoerig gesproken over het onderwerp deskundigheid. Daarbij werd ingegaan op de in 2011 door de pensioenkoepels (OPF, VB en UvB) gepubliceerde 'Aanbevelingen voor deskundig en competent pensioenfondsbestuur', waarin tevens het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels (PAD) is vervat. De conclusie was dat het deskundigheidsplan op onderdelen moest worden aangescherpt. De uitkomsten van deze workshop, een nader onderzoek naar de gewenste (individuele en collectieve) deskundigheid en een tweede workshop op 13 april 2012, zijn verwerkt in een nieuw deskundigheidsplan. Dit plan regelt ook het evaluatie- en opvolgingsbeleid, zoals beschreven in het PAD. Op 16 april 2012 is het aangepaste deskundigheidsplan vastgesteld. Beleggingsadviescommissie Ook in dit verslagjaar heeft de beleggingsadviescommissie ieder kwartaal overleg gevoerd met de vermogensbeheerders, de vermogensresultaten getoetst en het bestuur geadviseerd over het te voeren beleggingsbeleid, alsmede over de verrichtingen van de vermogensbeheerders. In elke vergadering rapporteren de vermogensbeheerders zowel mondeling als schriftelijk over de beleggingen en de behaalde resultaten ten opzichte van de norm. Tussentijds brengen de vermogensbeheerders bovendien ook nog op maandbasis schriftelijke rapportages uit, zodat voortdurend de vinger aan de pols gehouden kan worden. De beleggingsadviescommissie wordt in haar taken steeds bijgestaan door een externe beleggingsconsultant van Strategeon Investment Consultancy B.V. In verband met zowel de financiële positie van het fonds als de ontwikkelingen op de financiële markten heeft de beleggingsadviescommissie in het verslagjaar iedere maand een conference call gehouden. Ook heeft de commissie zich uitvoerig gebogen over onderwerpen als de methodieken voor de rekenrente, risico's binnen de beleggingsfondsen, securities lending en renteafdekking. Premie 2012 omhoog door lage rentestand en lage dekkingsgraad De lage rentestand heeft ook effecten op de premie die het pensioenfonds moet heffen in De premie van het fonds moet kostendekkend zijn. Voor fondsen die zich eind 2011 in een situatie van dekkingstekort bevonden, moet de premie ook bijdragen aan het herstel van de dekkingsgraad. Het fonds bevond zich eind 2011 in een situatie van dekkingstekort. DNB vertaalt dit vereiste (premie moet bijdragen aan herstel) in een adequate opslag voor uitvoeringskosten en een opslag voor de opbouw van het minimaal vereist eigen vermogen. De stand van de rente heeft een effect op de benodigde kostendekkende premie. Doordat DNB de rentetermijnstructuur voor ultimo 2011 heeft vastgesteld op een driemaandsgemiddelde is de rente iets hoger dan anders het geval geweest zou zijn. Voor 2011 is de premie vastgesteld op 22,2% van de pensioengrondslag. In 2012 bedraagt de premie 25,8% van de pensioengrondslag. De eigen bijdrage van de werknemers bedraagt 1/3 deel. Waardeoverdracht en onderdekking Wanneer de dekkingsgraad van een pensioenfonds dat bij waardeoverdracht is betrokken lager is dan 100%, dan mag het pensioenfonds de betreffende waardeoverdracht niet uitvoeren. De waardeoverdracht moet dan worden opgeschort. Het fonds heeft in oktober 2011 de waardeoverdrachten tot nader orde stopgezet. 26

27 Toeslagbeleid Het bestuur heeft in november 2011 besloten om niet over te gaan tot het verlenen van een toeslag per 1 januari Noch voor de actieven, noch voor de gepensioneerden en slapers, omdat de financiële middelen dit niet toelaten. Ook per 1 januari 2011, 2010 en 2009 vond geen toeslagverlening plaats. De gemiste toeslagen worden door het bestuur bijgehouden en het bestuur bekijkt in de toekomst of er mogelijkheden zijn om de gemiste toeslagen alsnog toe te kennen. Er zijn ook geen toeslagen verleend aan gepensioneerden en slapers in 2003, 2004 en 2005 voor gepensioneerden en slapers in het kader van het destijds geldende herstelplan. Voor de actieven geldt daarnaast dat de pensioengrondslag was bevroren in 2003 en Per saldo bedraagt de cumulatieve toeslagachterstand voor de inactieven 11,0% en voor de actieven 11,8%. Intern toezicht In 2011 heeft geen visitatie plaatsgevonden. Wettelijke vermeldingen Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van een van de organen van het fonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. Crisisplan Tijdens een bijeenkomst voor bestuurders van pensioenfondsen op 21 september introduceerde DNB een financieel crisisplan. In de visie van DNB waren veel pensioenfondsen tijdens de kredietcrisis namelijk onvoldoende voorbereid op een scenario waarin de dekkingsgraad snel verslechtert. Alle pensioenfondsen moeten een financieel crisisplan opstellen als onderdeel van de Actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Het bestuur heeft de nieuwe richtlijn en de opzet van een crisisplan uitvoerig besproken tijdens de jaarlijkse heidag in december Op 16 april 2012 is het crisisplan definitief vastgesteld. In een financiële crisis kan dit document een goede leidraad voor het handelen van het bestuur zijn. Kostentransparantie Toezichthouder AFM vond in april 2011 de kostentransparantie van de pensioensector onvoldoende. Vervolgens heeft de Pensioenfederatie hiervoor nieuwe richtlijnen opgesteld. Het pensioenfonds vindt transparantie over kosten ook van groot belang. Het bestuur heeft hier, mede door de maatschappelijke onrust hierover, oog voor. Het bestuur heeft kennis genomen van de nieuwe richtlijnen van de Pensioenfederatie. Hieronder wordt toelichting gegeven op de pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en gepensioneerde. De pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en gepensioneerde bedragen 400. Deze kosten zijn berekend door de totale pensioenuitvoeringskosten te delen door het totaal aantal actieve deelnemers en gepensioneerden ultimo 2011 overeenkomstig de 'Aanbevelingen Uitvoeringskosten' van de Pensioenfederatie. De totale pensioenuitvoeringskosten 2011 ad zijn naar de categorieën van de Pensioenfederatie te verdelen naar kosten van de deelnemer en gepensioneerde ad en kosten van bestuur en financieel beheer ad De kosten van vermogensbeheer waren in het verslagjaar 0,45% van het belegd vermogen. Het inzicht in de kosten van vermogensbeheer kan voor het verslagjaar 2011 nog niet worden gegeven in de mate van detail die door de Pensioenfederatie is voorgesteld. Dit heeft de aandacht van het bestuur en bij de betreffende vermogensbeheerder zal het verzoek worden neergelegd de systemen zo in te richten dat deze informatie in ieder geval in 2012 kan worden opgeleverd. 27