STOP DE TAAL! ONDERZOEKER IN DE KLAS MARTEN VAN DER MEULEN RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "STOP DE TAAL! ONDERZOEKER IN DE KLAS MARTEN VAN DER MEULEN RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN"

Transcriptie

1 STOP DE TAAL! ONDERZOEKER IN DE KLAS MARTEN VAN DER MEULEN RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN

2 WAT GAAN WE DOEN VANDAAG? Wie ben ik? Quiz over het Nederlands Hoe verspreidt taal zich? Hoe doe je onderzoek? Hoe doe je onderzoek naar taal? zelf onderzoek doen!

3 WIE BEN IK? Marten (32 jaar oud) onderzoeker en schrijver Houdt van lezen, katten, voetbal en klarinetspelen

4 QUIZ OVER HET NEDERLANDS hoeveel jaar oud is het Nederlands?

5 QUIZ OVER HET NEDERLANDS hoeveel jaar oud is het Nederlands?

6 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Is het Nederlands veranderd in die tijd? Ja Nee

7 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Is het Nederlands veranderd in die tijd? Ja Nee

8 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Wat is er veranderd? Spelling Uitspraak

9 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Wat is er veranderd? Spelling Uitspraak

10 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Wat is er veranderd? Woorden Grammatica

11 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Wat is er veranderd? Woorden Grammatica

12 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Is het echt veranderd? Kijk maar! ±1270 Vraye historie ende al waer Maghic u tellen, hoerter naer. Het was op ene avontstonde Dat Carel slapen begonde Tingelhem opten Rijn. Dlant was algader sijn

13 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Is het echt veranderd? Kijk maar! 1621 "Een tael vol van haer selfs, vol sins, vol soetigheden, Vol van vernuft, van geest, van kracht, van stercke leden: Die met d'hebreeusche tael end haer geslacht, verwint, In aert, tijt, kortigheyt, al d'ander, die men vint.

14 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Is het echt veranderd? Kijk maar! 1889 Men verdrong zich in de, tot kleedkamer ingerichte, eetzaal. Voor een psyché stond Frédérique Van Erlevoort, met los hangende haren, zeer bleek onder een dunne laag poudre de riz, de wenkbrauwen als door een enkele penseelstreek zwarter getint.

15 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Is het echt veranderd? Luister maar! Radio:

16 QUIZ OVER HET NEDERLANDS Maar hoe is het veranderd? Daar gaat mijn onderzoek over Hoe doe je onderzoek?

17 HOE DOE JE ONDERZOEK? Onderzoeksvraag Resultaten Hypothese Data

18 VERSPREIDING VAN TAAL

19 VERSPREIDING VAN TAAL

20 VERSPREIDING VAN TAAL

21 VERSPREIDING VAN TAAL

22 VERSPREIDING VAN TAAL

23 VERSPREIDING VAN TAAL

24 VERSPREIDING VAN TAAL

25 VERSPREIDING VAN TAAL opdracht: je eigen netwerk

26 VERSPREIDING VAN TAAL is fout!

27 VERSPREIDING VAN TAAL is fout! is fout!

28 VERSPREIDING VAN TAAL is fout! is fout! is fout!

29 VERSPREIDING VAN TAAL? is fout! is fout! is fout!

30 VERSPREIDING VAN TAAL Onderzoeksvraag Dit bestudeer ik: hoe werkt de verspreiding van het afkeuren van taal? Passen de zwarte poppetjes zich aan? Hoe snel? Waarom passen zwarte poppetjes zich wel of niet aan? Houden rode poppetjes ook hun mond uiteindelijk? Rode poppetjes = taaladviesboeken

31 VERSPREIDING VAN TAAL Veel factoren bepalen verspreiding van afkeuring: Bewustzijn let op je ademhaling! Verspreiding Status van de spreker Frequentie Hypothese

32 HOE DOE JE ONDERZOEK NAAR TAAL? Data Gesproken of geschreven taal? Eén periode of meerdere perioden? Eén tekst of meerdere teksten?

33 HOE DOE JE ONDERZOEK NAAR TAAL? Data Gesproken of geschreven taal? Een periode of meerdere perioden? Een tekst of meerdere teksten?

34 HOE DOE JE ONDERZOEK NAAR TAAL? Data Verzameling teksten heet een corpus Corpus Gesproken Nederlands Nederlands Corpus Taaladvies (rode poppetjes corpus) Roodkapje Corpus

35 HOE DOE JE ONDERZOEK NAAR TAAL? Data Roodkapje Corpus 427 versies Allerlei soorten: prentenboeken, verhalen, kleurplaten, toneelstukken

36 HOE DOE JE ONDERZOEK NAAR TAAL? Roodkapje Corpus Data

37 HOE DOE JE ONDERZOEK NAAR TAAL? Data Roodkapje Corpus Gaan wij gebruiken voor onderzoek! Niet de echte boeken, die zijn in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag wel digitale versies Als je het leuk vindt kun je hier meer versies lezen: en hier meer plaatjes zien: roodkapje

38 ZELF ONDERZOEK DOEN! We nemen twee teksten, een uit 1910 en een uit 1960 We nemen één rood poppetje uit 1940 Wat is er veranderd? Klopt dat met het taaladvies? Klas in groepjes: iedereen een stukje!

39 ZELF ONDERZOEK DOEN!

40 ZELF ONDERZOEK DOEN! Zelf een presentatie maken! Hoe verspreidt een woord zich? Hoe kun je taalonderzoek doen? Hoe kan Roodkapje je helpen bij taalonderzoek?

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door

Nadere informatie

Fictie - Rijmschema's h3. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Fictie - Rijmschema's h3. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/80836 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Wetenschappelijk Onderzoek

Wetenschappelijk Onderzoek Wetenschappelijk Onderzoek Onderzoeker in de Klas Marlies van Nimwegen Radboud Ziekenhuis Nijmegen Wat gaan we doen vandaag Wie is wie Wetenschaps quiz Onderzoek naar vermoeidheid Experiment doen Afsluiting

Nadere informatie

Geef 3 kenmerken van het Middelnederlands aan de hand van vorige tekst. /2

Geef 3 kenmerken van het Middelnederlands aan de hand van vorige tekst. /2 Naam: Klas: Leestoets Reynaert de Vos Wat zeggen deze openingsregels ons over de manier waarop Middeleeuwse teksten overgeleverd en aan de man gebracht werden? Hoe kan je dat zien aan deze tekst? /2 Fraeye

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je geoefend in het werken met de microscoop

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 2vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in

Nadere informatie

Workshop. Dataverzameling. Van onderzoeksvraag naar data

Workshop. Dataverzameling. Van onderzoeksvraag naar data Workshop Dataverzameling Van onderzoeksvraag naar data Even voorstellen: Suzanne van de Groep 24 jaar Promovendus (PhD-kandidaat) Universiteit Leiden Hoe gaan jongeren met andere mensen om? Hoe werkt dat

Nadere informatie

Voorlichtingstijdschrift maken over leefstijl Preventie en Gezondheidsvoorlichting

Voorlichtingstijdschrift maken over leefstijl Preventie en Gezondheidsvoorlichting Voorlichtingstijdschrift maken over leefstijl Preventie en Gezondheidsvoorlichting Opleiding: Verzorgende IG / Verpleegkunde Cohort: 2016-2017 Mijlpaal: 2 Auteurs: R. de Graaff en J. van der Veen 1 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Brief over onderzoek van XXXX

Brief over onderzoek van XXXX Brief over onderzoek van XXXX Onderzoek: Problemen met pijn bij mensen met XXX Beste..., We willen u vragen om mee te doen aan een onderzoek voor XXX. We willen in deze brief alles over het onderzoek uitleggen.

Nadere informatie

1a. Hoeveel tuinslakken zie je op de foto? 1b. En hoeveel slakken van een andere soort?

1a. Hoeveel tuinslakken zie je op de foto? 1b. En hoeveel slakken van een andere soort? Waarnemen de tuinslak en klimaatverandering Tuinslakken hebben verschillende kleuren huisjes. Hun huisjes kunnen bruin, roze of geel zijn. Ook hebben sommige strepen (banden) op hun huisjes en anderen

Nadere informatie

In te vullen door medewerker of onderzoeker: Datum van vandaag: - - Instelling: Groep: Code (meting-unieke code):

In te vullen door medewerker of onderzoeker: Datum van vandaag: - - Instelling: Groep: Code (meting-unieke code): In te vullen door medewerker of onderzoeker: Datum van vandaag: - - Instelling: Groep: Code (meting-unieke code): Onderzoek: Residentiële opvang jongeren, Leefklimaat op de Groep Contactpersoon: Peer van

Nadere informatie

Schrijven - Controleren en verbeteren vmbo-kgt34

Schrijven - Controleren en verbeteren vmbo-kgt34 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 augustus 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/74617 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Brief over onderzoek van XXXX. Onderzoek: Problemen met pijn bij mensen met XXX. We willen u/je vragen om mee te doen aan een onderzoek voor

Brief over onderzoek van XXXX. Onderzoek: Problemen met pijn bij mensen met XXX. We willen u/je vragen om mee te doen aan een onderzoek voor Brief over onderzoek van XXXX Onderzoek: Problemen met pijn bij mensen met XXX Beste..., We willen u/je vragen om mee te doen aan een onderzoek voor XXX. We willen in deze brief alles over het onderzoek

Nadere informatie

Les 2 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar

Les 2 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Les 2 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen leren wat een faculteit is Leerlingen leren meer over de faculteiten op de Radboud Universiteit Leerlingen leren om een

Nadere informatie

Onderzoekend leren over identiteit

Onderzoekend leren over identiteit groep 6-8 Onderzoekend leren over identiteit Typisch Nederlands Sanne Dekker, Jan van BarenNawrocka en Lotte Jensen Sanne Dekker is projectmanager van het Wetenschapsknooppunt Radboud Universiteit. Jan

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Antoniusschool Groep 7/8 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding:

Nadere informatie

De examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet?

De examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet? TIPS VOOR DE EXAMENS De examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet? Wat moet je doen? 1. Lees de tekst op

Nadere informatie

n in het Engels, presentaties)

n in het Engels, presentaties) n in het Engels, presentaties) Men zegt vaak dat je hier niet voor kunt leren. Dit is slechts ten dele waar. Je kunt immers niet in het Engels spreken als je nooit woordjes hebt geleerd, je kunt niet lezen

Nadere informatie

Hoe maak ik... Naam: Groep:

Hoe maak ik... Naam: Groep: Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen

Nadere informatie

Prezi les 1: Website:

Prezi les 1: Website: Les 1 Bouw van het hart Inhoud 1. De leerkracht vertelt dat de leerlingen tijdens deze les het gaan hebben over de bouw van het hart. 2. De leerkracht laat het skelet van een mens zien en vraagt de leerlingen

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 WAAROM ONDERZOEK? Onderzoek doen is een belangrijke wetenschappelijke vaardigheid. Tijdens de plusweek ga je leren hoe je dat moet doen. Je

Nadere informatie

Onderzoeksvraag Uitkomst

Onderzoeksvraag Uitkomst Hoe doe je onderzoek? Hoewel er veel leuke boeken zijn geschreven over het doen van onderzoek (zie voor een lijstje de pdf op deze site) leer je onderzoeken niet uit een boekje! Als je onderzoek wilt doen

Nadere informatie

Titel Wat is de titel van het boek? Geeft de titel aan waar het verhaal over gaat? Kun je uitleggen waarom er voor die titel is gekozen?

Titel Wat is de titel van het boek? Geeft de titel aan waar het verhaal over gaat? Kun je uitleggen waarom er voor die titel is gekozen? Het maken van een boekbespreking in Powerpoint De voorbereiding: het kiezen van een boek Bedenk eerst heel goed over welk boek je een boekbespreking wilt gaan houden. Je kunt het beste een boek uitkiezen

Nadere informatie

Hoe goed is uw denkvermogen?

Hoe goed is uw denkvermogen? Hoe goed is uw denkvermogen? Self Administered Gerocognitive Examination - SAGE Formulier 3 Vul onderstaand formulier met pen in, zonder hulp van anderen. Naam Geboortedatum / / Wat is uw hoogst voltooide

Nadere informatie

Naam: Datum: Noteer je antwoorden op de vragen hieronder. Doe het wel netjes. Gebruik de pijltjestoetsen om naar de volgende regel te gaan.

Naam: Datum: Noteer je antwoorden op de vragen hieronder. Doe het wel netjes. Gebruik de pijltjestoetsen om naar de volgende regel te gaan. Naam: Datum: Noteer je antwoorden op de vragen hieronder. Doe het wel netjes. Gebruik de pijltjestoetsen om naar de volgende regel te gaan. Opdracht 1 Vanaf 1955 heeft de Kinderboekenweek een thema. Dit

Nadere informatie

STAATSEXAMENS NT2. Marlies Elderenbosch Steunpunt Staatsexamens Nt2 / ITTA UvA

STAATSEXAMENS NT2. Marlies Elderenbosch Steunpunt Staatsexamens Nt2 / ITTA UvA STAATSEXAMENS NT2 Marlies Elderenbosch Steunpunt Staatsexamens Nt2 / ITTA UvA DE STAATSEXAMENS NT2 Wat zijn de Staatsexamens Nt2? Voor wie zijn de Staatsexamens Nt2 bedoeld? Hoe bereid je leerlingen voor

Nadere informatie

Cynthia A.M. Slomp I.S.M. Brede School Emmen

Cynthia A.M. Slomp I.S.M. Brede School Emmen Cynthia A.M. Slomp I.S.M. Brede School Emmen De doelstelling van Sociaal Weerbaar is het versterken van de sociale weerbaarheid van kinderen, binnenschools binnenschools maar ook buiten de school. Weerbaarheid

Nadere informatie

Inleiding tot het wetenschappelijk werk

Inleiding tot het wetenschappelijk werk 3de bach FBE Inleiding tot het wetenschappelijk werk WEW / notities Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen 178 3,20 1 2 Samenvatting Wetenschappelijk economisch werk (WEW) Research

Nadere informatie

Hoe goed is uw denkvermogen?

Hoe goed is uw denkvermogen? Hoe goed is uw denkvermogen? Self Administered Gerocognitive Examination - SAGE Formulier 2 Vul onderstaand formulier met pen in, zonder hulp van anderen. Naam Geboortedatum / / Wat is uw hoogst voltooide

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

Luisteren en kijken - Lichaamstaal vmbo-kgt34

Luisteren en kijken - Lichaamstaal vmbo-kgt34 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74616 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Vlaamse actieve senioren vzw

Vlaamse actieve senioren vzw vzw Hoe breng ik activiteiten in - Hoe doe ik wijzigingen? Open MiRa Klik op afdelingen en vervolgens op kalender : 1. Om een nieuwe activiteit in te brengen Zoek in de kalender de dag waarop je een activiteit

Nadere informatie

Formatief evalueren HET GEVEN VAN FEEDBACK

Formatief evalueren HET GEVEN VAN FEEDBACK Formatief evalueren HET GEVEN VAN FEEDBACK Verwachtingen voor vandaag Wat kom je halen? Denken individueel Delen in duo s Uitwisselen post-it s Feedback Feedback: het geven van informatie over het leren,

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 2 Geld

Spreekopdrachten thema 2 Geld Spreekopdrachten thema 2 Geld Opdracht 1 bij 2.1 Cursist A is groenteman. Cursist B koopt iets bij hem op de markt. Cursist A begint het gesprek. Klaar? Dan begint cursist B het gesprek. Cursist A 1. Goedemiddag!

Nadere informatie

Scratch les 2: Donald Duck-verhaal

Scratch les 2: Donald Duck-verhaal Scratch les 2: Donald Duck-verhaal Een verhaal programmeren Met programmeren kun je alles maken! Ook een stripverhaal! In deze les maken we een verhaal uit de Donald Duck. Lees dit verhaal maar eens goed.

Nadere informatie

Workshop. Dataverzameling. Van onderzoeksvraag naar data

Workshop. Dataverzameling. Van onderzoeksvraag naar data Workshop Dataverzameling Van onderzoeksvraag naar data Even voorstellen: Suzanne van de Groep 23 jaar Promovendus (PhD-kandidaat) Universiteit Leiden Hoe komt het dat sommige mensen aardiger zijn dan anderen?

Nadere informatie

OEFENSCHRIFT DEEL 2 A1-A2

OEFENSCHRIFT DEEL 2 A1-A2 OEFENSCHRIFT DEEL 2 A1-A2 Basisleergang Nederlands voor anderstaligen Universiteit van Amsterdam, Instituut voor Nederlands Taalonderwijs en Taaladvies (INTT) Nicky Heijne Marten Hidma Karolien Kamma Vrije

Nadere informatie

gelukkig, maar er was eens een dag dat dat anders was...

gelukkig, maar er was eens een dag dat dat anders was... Verstoppertje in de sneeuw Hallo lieve kinderen, we leven hier in het Sprookjesbos meestal lang en gelukkig, maar er was eens een dag dat dat anders was... Er ligt een dik pak sneeuw in het Sprookjesbos.

Nadere informatie

Animatie. Groetjes het animatieteam en een poot van Lukkie de Leeuw. Programma

Animatie. Groetjes het animatieteam en een poot van Lukkie de Leeuw. Programma Animatie Hallo allemaal! Mijn naam is Lukkie en ik ben de Leeuw van Speelstad Oranje. Behalve de super attracties en de spectaculaire parkshows heb ik samen met mijn vrienden van het animatieteam een leuk

Nadere informatie

Afsluiting kinderjury 2013

Afsluiting kinderjury 2013 Afsluiting kinderjury 2013 Schrijverbezoek: Gerard van Gemert 1. Kastor en Tim Wanneer bent u begonnen met schrijven? Gerard van Gemert is in 2005 begonnen met schrijven toen hij met zijn dochters een

Nadere informatie

Voorbeelden van Klankletteractiviteiten

Voorbeelden van Klankletteractiviteiten Werkmateriaal Voorbeelden van Klankletteractiviteiten 1 Rijm Activiteiten 1. Alliteratie ( met dezelfde beginletter)met woorden van spullen in een doos. (beker, blik, bord) 2. Kringspelletje waarbij kinderen

Nadere informatie

Meehelpen met de ontwikkeling van nieuwe of verbetering van bestaande spellen. Pag. 1 www.edubas.nl

Meehelpen met de ontwikkeling van nieuwe of verbetering van bestaande spellen. Pag. 1 www.edubas.nl Meehelpen met de ontwikkeling van nieuwe of verbetering van bestaande spellen. Pag. 1 Versie 1.0 februari 2015 Start-versie Over dit document In dit document probeer is duidelijk te maken hoe de spellen

Nadere informatie

Pilot in de 1HV klassen

Pilot in de 1HV klassen Pilot in de 1HV klassen 4 dagdelen (totaal 16 uur) 1 e dag Uitleg project, basis uitleg zintuigen Uitvoeren practica met verschillende stappen van het onderzoek 2 e dag Uitleg herhaling onderzoekscyclus,

Nadere informatie

Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel

Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel Auteurs: Sara Diederen Rianne van Kemenade Jeannette Geldens i.s.m. management initiële opleiding (MOI) / jaarcoördinatoren 1 Inleiding Dit document is bedoeld

Nadere informatie

Week 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal

Week 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal Introductie Deze lesmodule is geschreven voor een project van 5 bijeenkomsten van elk 60 minuten, waarvan de laatste bijeenkomst het werkelijke Voorleesontbijt is. Het aantal, de duur en inhoud van de

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest

Nadere informatie

Patroon: Aap. Met dit patroon kun je een leuke aap haken.

Patroon: Aap. Met dit patroon kun je een leuke aap haken. Patroon: Aap Met dit patroon kun je een leuke aap haken. Haak in de rondte en neem beide lussen op. Merk elke eerste steek (bijv. met een veiligheidsspeld) Het beste kun je elke toer even noteren op een

Nadere informatie

Hallo, wij zijn groep 5!

Hallo, wij zijn groep 5! Hallo, wij zijn groep 5! In groep 5 hebben we het erg gezellig. Elke morgen beginnen we met een kringgesprek, waarbij we elkaar vertellen wat we beleefd hebben. Ook kijken we naar De dag van vandaag, waarin

Nadere informatie

Het letterboek van Sint. Het letterboek van Sint

Het letterboek van Sint. Het letterboek van Sint r s p o n m l k k j i h g f e c z y v u x d a t q b w Het letterboek van Sint Het letterboek van Sint met werkblad, extra puzzels, liedjes en filmpjes groep 3/4 Herziene uitgave 2014 Herziene uitgave 2014

Nadere informatie

Zo doe je een onderzoek ABC Handleiding

Zo doe je een onderzoek ABC Handleiding Onderzoek Voorbereiding door de leerkracht Het doen van een onderzoek spoort kinderen aan de wereld om zich heen op een actieve manier te onderzoeken en ontdekken. Het doen van een onderzoek moedigt de

Nadere informatie

Leve de lente! (Rotraut Susanne Berner) Door Helga Gehre

Leve de lente! (Rotraut Susanne Berner) Door Helga Gehre Leve de lente! (Rotraut Susanne Berner) Door Helga Gehre Doelgroep Analfabete of gealfabetiseerde anderstaligen niveau 1.1. Deze les is gemaakt voor cursisten alfa mod. 4, maar is ook voor andere modules

Nadere informatie

Scratch: Introductie. Wat is Scratch? Lekker dansen!

Scratch: Introductie. Wat is Scratch? Lekker dansen! Wat is Scratch? Scratch is een programmeertaal waarin je allerlei dingen kunt maken. Denk aan animaties, maar ook aan spelletjes en interactieve verhalen. In dit blok gaan we verscheidene spelletjes maken,

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 2&4 vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

PTA Engelse taal en literatuur HAVO Belgisch Park cohort

PTA Engelse taal en literatuur HAVO Belgisch Park cohort en examenprogramma Engelse taal en literatuur Het eindexamen bestaat uit een centraal examen en een schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: A Leesvaardigheid; B Luistervaardigheid;

Nadere informatie

Welkom allemaal, Mijn naam is Jasper van Houten. Ik zal vandaag het onderzoek presenteren naar de rol van sociaal kapitaal in het

Welkom allemaal, Mijn naam is Jasper van Houten. Ik zal vandaag het onderzoek presenteren naar de rol van sociaal kapitaal in het Welkom allemaal, Mijn naam is Jasper van Houten. Ik zal vandaag het onderzoek presenteren naar de rol van sociaal kapitaal in het statusverwervingsproces. Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van het

Nadere informatie

titel/kopje/plaatje Ik denk aan: Dit weet ik er al over:

titel/kopje/plaatje Ik denk aan: Dit weet ik er al over: Lees de uitleg. Voorspellen en tekst lezen Voor je een tekst gaat lezen, voorspel je waarover hij gaat. Kijk eerst goed hoe de tekst eruitziet. Want je kunt aan de buitenkant van de tekst soms al zien

Nadere informatie

Handleiding iria. Start RIA Er zijn twee manieren om RIA te openen: ipower. iprofit MKB. iprofit (Financieel + Facturering + Relaties + Projecten)

Handleiding iria. Start RIA Er zijn twee manieren om RIA te openen: ipower. iprofit MKB. iprofit (Financieel + Facturering + Relaties + Projecten) Handleiding iria ipower iprofit MKB iprofit (Financieel + Facturering + Relaties + Projecten) iprofit (Financieel + Facturering + Relaties) iprofit (Financieel) iprofit ASP Inleiding Inventive wil haar

Nadere informatie

Windenergie Leerkrachthandleiding

Windenergie Leerkrachthandleiding Windenergie Leerkrachthandleiding Onderwerp en leerjaar: Natuurkunde/scheikunde, 2 e & 3 e Klas Omvang (Aantal lessen): 4 lessen (4 x 45 minuten) Doelen: De leerling gaat leren over windturbines, hoe ze

Nadere informatie

Fictie - Fictieautobiografie vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/74632

Fictie - Fictieautobiografie vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/74632 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 23 augustus 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/74632 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

waar of niet waar vrouwen doen beter rijexamen dan mannen

waar of niet waar vrouwen doen beter rijexamen dan mannen waar of niet waar vrouwen doen beter rijexamen dan mannen Hoe weet je wat waar is? En hoe kan statistiek je daarbij helpen? Onderzoek het verschil tussen twee groepen Na de les ken je de techniek om te

Nadere informatie

mei 2012 vanaf 7 jaar Vrijdag de dertiende tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof

mei 2012 vanaf 7 jaar Vrijdag de dertiende tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof mei 2012 vanaf 7 jaar Vrijdag de dertiende tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof Vrijdag de dertiende 1 Ik stond vandaag op. Maar ik had geen geluk. Ik was veel te laat, want mijn wekker was stuk.

Nadere informatie

Wat ga je schrijven: een verklarende tekst. Voorbereiden op het schrijven: een film bekijken

Wat ga je schrijven: een verklarende tekst. Voorbereiden op het schrijven: een film bekijken Les 1: Verklaren hoe planten groeien Wat ga je schrijven: een verklarende tekst Hoe komt het eigenlijk dat planten groeien? Je schrijft een verklarende tekst voor leerlingen van een andere klas. Welke

Nadere informatie

Lesplan onderzoek doen

Lesplan onderzoek doen Lesplan onderzoek doen Ontwikkeld door Iwana Mietus Viktor van der Valk Swinda Falkena Anne Winnubst Channa van Dijk Doelgroep 5/6 VWO Lesduur 70 min. Gebruik van multimedia Filmpje Lesdoel Verschillen

Nadere informatie

Hoe zorgt een politicus voor applaus?

Hoe zorgt een politicus voor applaus? Hoe zorgt een politicus voor applaus? Leerdoelen! Je herkent claptraptechnieken in speeches.! Je demonstreert aan de hand van bestaande transcripten hoe claptraps werken. Kijkopdracht In het volgende

Nadere informatie

9 oktober 2014. Onderzoek: Zwarte Piet

9 oktober 2014. Onderzoek: Zwarte Piet 9 oktober 2014 Onderzoek: Zwarte Piet Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit 40.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag

Nadere informatie

Presentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie. e-movere stressmanagement en ontspanning

Presentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie. e-movere stressmanagement en ontspanning Presentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie We zijn mensen van de multi-tasking tijd We denken en we doen veel Er wordt veel van ons gevraagd Bijna alles en iedereen staat onder druk

Nadere informatie

Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26

Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 plan 1 i Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 onderwerp Beginsituatie kern Leerdoelen Docentdoelen ADHD Leerlingen hebben een hoofdstuk over gedrag gehad, maar vinden de relatie

Nadere informatie

101 manieren. naar je. Droomleven. http://hetmooistewatjekuntwordenisjezelf.nl/

101 manieren. naar je. Droomleven. http://hetmooistewatjekuntwordenisjezelf.nl/ 101 manieren naar je Droomleven http://hetmooistewatjekuntwordenisjezelf.nl/ Demeestemensenwillengraaggelukkigzijnensucceshebbenin hetleven.watiseigenlijksucceshebben?voordeéénisdit:een liefdevolgezinstichtenvooreeneigenaarvaneenkapperszaakis

Nadere informatie

januari 2014 vanaf 7 jaar Wie o wie? tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof

januari 2014 vanaf 7 jaar Wie o wie? tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof januari 2014 vanaf 7 jaar Wie o wie? tekst: Marian van Gog muziek: Ton Kerkhof Wie o wie? 1 Wie zou de hond naar buiten laten? Hij zit treurig voor de ruit. Wie zou de hond naar buiten laten? Wie laat

Nadere informatie

Ik weet dat mijn gegevens anoniem zullen worden toegevoegd aan een databestand dat voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt wordt.

Ik weet dat mijn gegevens anoniem zullen worden toegevoegd aan een databestand dat voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt wordt. Toestemmingsverklaring: Ik heb informatie gekregen over de inhoud, methode en het doel van het onderzoek. Ik weet dat de gegevens en resultaten van het onderzoek alleen anoniem en vertrouwelijk gebruikt

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUKBOEKJE

PROFIELWERKSTUKBOEKJE PROFIELWERKSTUKBOEKJE HAVO/ATHENEUM 2012/2013 Naam: Klas: HET PROFIELWERKSTUK LEERLINGENBOEKJE HAVO4/ATHENEUM 5 2012-2013 Een van de onderdelen van het examen is het profielwerkstuk (PWS). In dit werkstuk

Nadere informatie

TAKENBOEK DEEL 1 0-A1

TAKENBOEK DEEL 1 0-A1 TAKENBOEK DEEL 1 0-A1 Basisleergang Nederlands voor anderstaligen Universiteit van Amsterdam, Instituut voor Nederlands Taalonderwijs en Taaladvies (INTT) Nicky Heijne Marten Hidma Karolien Kamma Vrije

Nadere informatie

Bijlage interview meisje

Bijlage interview meisje Bijlage interview meisje Wat moet er aan de leerlingen gezegd worden voor het interview begint: Ik ben een student van de Universiteit van Gent. Ik wil met jou praten over schrijven en taken waarbij je

Nadere informatie

Wetenschapscommunicatie Informatica: doelstelling, opdrachten, proces, beoordeling en deadlines.

Wetenschapscommunicatie Informatica: doelstelling, opdrachten, proces, beoordeling en deadlines. Wetenschapscommunicatie Informatica: doelstelling, opdrachten, proces, beoordeling en deadlines. Doelstelling. Het OPO Wetenschapscommunicatie Informatica heeft als doelstelling om de communicatievaardigheden,

Nadere informatie

MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde

MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde graad ASO, Duits als tweede moderne vreemde taal kan worden

Nadere informatie

PTA Engelse taal en literatuur HAVO Belgisch Park cohort 15-16-17

PTA Engelse taal en literatuur HAVO Belgisch Park cohort 15-16-17 en examen Engels PTA Engelse taal en literatuur HAVO Belgisch Park cohort 15-16-17 Het eindexamen bestaat uit een centraal examen en een schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen:

Nadere informatie

tabel 1: percentage studenten dat een bepaald soort maandelijkse inkomsten heeft

tabel 1: percentage studenten dat een bepaald soort maandelijkse inkomsten heeft Onderzoek geldzaken student U werkt als onderzoeker bij het Nederlandse Instituut voor Geldzaken. U heeft onderzoek gedaan naar hoe studenten hun geldzaken regelen. U schrijft een verslag voor studenten

Nadere informatie

Zullen we vrienden zijn?

Zullen we vrienden zijn? Kriebels in je buik Zullen we vrienden zijn? 1 Zullen we vrienden zijn? Groep 5 115 min Begrippen Vriendschap, vriendin, vriend, respect, plezier, uitmaken Benodigheden Knutselmateriaal Lesdoelen De leerlingen

Nadere informatie

Boekverslag & presentatie

Boekverslag & presentatie Boekverslag & presentatie groep 8 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 1 Blz. 2 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 + 5 Blz. 6 Voorbeeld kaft Inhoudsopgave Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina

Nadere informatie

Dit werkt voor Mac, Windows en sommige versies van Linux. In de filmpjes gebruiken wij de versie in de browser.

Dit werkt voor Mac, Windows en sommige versies van Linux. In de filmpjes gebruiken wij de versie in de browser. Hoi! Wat leuk dat je je hebt opgegeven om gastdocent te zijn bij het Wereldrecord Programmeren!! Zonder gastdocenten zou het ons nooit lukken. In deze handleiding vind je uitleg in twee verschillende categorieen:

Nadere informatie

Programma. 09.30 uur OCHTEND rijksbrede data inventarisatie [Hayo Schreijer] GeoDatastoreontwikkeling [Hans Overbeek] "Data als nutsvoorziening

Programma. 09.30 uur OCHTEND rijksbrede data inventarisatie [Hayo Schreijer] GeoDatastoreontwikkeling [Hans Overbeek] Data als nutsvoorziening Data.overheid.nl conferentie Data als nutsvoorziening Den Haag 2 sptember 2015 UBR KOOP 17-09- 15 1 Programma 09.30 uur OCHTEND rijksbrede data inventarisatie [Hayo Schreijer] GeoDatastoreontwikkeling

Nadere informatie

Roodkapje en haar zieke voorleesoma

Roodkapje en haar zieke voorleesoma Toneelstuk opening Kinderboekenweek 2016 Roodkapje en haar zieke voorleesoma Tekst Rian Visser Rollen Roodkapje Moeder Oma Boze wolf Jager Verteller In het verhaal staat een prentenboek centraal. In dit

Nadere informatie

Mijn naam is:! Mijn Pietennaam is:

Mijn naam is:! Mijn Pietennaam is: Mijn naam is: Mijn Pietennaam is: Dit boekje is gemaakt door Bas Wesseling, leerkracht op RKBS Klippeholm en docent aan PABO INHolland, i.s.m Bazar Media. Inhoudsopgave Vak Onderwerp Bladzijde Rekenen

Nadere informatie

LEESTIP. Speel- & Leerbrief MEI 2015 1. Marja Baeten. Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! MEI 2015.

LEESTIP. Speel- & Leerbrief MEI 2015 1. Marja Baeten. Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! MEI 2015. Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief MEI 2015 ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! Als je aan kinderen in de kinderopvang vraagt wat ze er leuk vinden, klinkt het steevast: de andere kinderen. De

Nadere informatie

Voorbereidingsblad boekbespreking

Voorbereidingsblad boekbespreking Voorbereidingsblad boekbespreking Eigenlijk moet je drie belangrijke dingen vooraf doen: 1. Het kiezen van een boek; 2. Het lezen van een boek; 3. Het voorbereiden en uitschrijven van de boekbespreking.

Nadere informatie

Lesnummer 8 Titel van de les Counting numbers Eén lesuur met mogelijkheden voor uitloop naar extra lesuren voor leerroute B en C.

Lesnummer 8 Titel van de les Counting numbers Eén lesuur met mogelijkheden voor uitloop naar extra lesuren voor leerroute B en C. Lesbeschrijving Overzicht Leerjaar 1 Vak Engels Themanummer 2 Counting Lesnummer 8 Titel van de les Counting numbers Tijd Eén lesuur met mogelijkheden voor uitloop naar extra lesuren voor leerroute B en

Nadere informatie

DE WERKVORM IN HET KORT

DE WERKVORM IN HET KORT BESLISSINGEN NEMEN AUGUSTUS 2018 - POLITIEK IN PRAKTIJK #2 WAT HEB JE NODIG? Voor elke leerling beide werkbladen 3 briefjes met op elk één tvzender geschreven. DE WERKVORM IN HET KORT Leerlingen maken

Nadere informatie

Appendix A Material Used in the Experiment: Short Stories and Target Sentences

Appendix A Material Used in the Experiment: Short Stories and Target Sentences Appendices Appendix A Material Used in the Experiment: Short Stories and Target Sentences Item VB1 VB2 Item T1 T2 T3 T4 T5 T6 Short story & Target sentence Jan is ziek geworden. Hij moet op bed blijven

Nadere informatie

Opstartlessen. Les 1. Kennismaken

Opstartlessen. Les 1. Kennismaken www.edusom.nl Opstartlessen Les 1. Kennismaken Wat leert u in deze les? Uzelf voorstellen Kennismaken Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag en DWI Amsterdam HET GESPREK

Nadere informatie

Kinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis

Kinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis Programmaboekje TalentenKracht Publieksdag 2012 Kinderen doen en ontdekken, (leren) experimenteren en sprankelen in Naturalis Zondag 21 oktober 2012 Hartelijk welkom op deze speciale dag in Naturalis.

Nadere informatie

U bent op de pagina van groep 1/2 Giraffen van de Walstraschool. Hier kunt u lezen waar de kleuters hoe het komende half jaar

U bent op de pagina van groep 1/2 Giraffen van de Walstraschool. Hier kunt u lezen waar de kleuters hoe het komende half jaar U bent op de pagina van groep 1/2 Giraffen van de Walstraschool. Hier kunt u lezen waar de kleuters hoe het komende half jaar (tot januari 2015) eruit zal zien. Per jaar behandelen we 4 thema s van Schatkist.

Nadere informatie

Klankzuivere werkwoorden vervoegen Methode voor beelddenkers Juf Kitty 2016

Klankzuivere werkwoorden vervoegen Methode voor beelddenkers Juf Kitty 2016 Klankzuivere werkwoorden vervoegen Methode voor beelddenkers Juf Kitty 2016 Inleiding Waarom klopt het niet als je werdt schrijft? Is het kookte of kookde? Als je onvoldoende Nederlands spreekt als tweede

Nadere informatie

= een boek met getekende plaatjes. Er staan meestal maar weinig woorden in een prentenboek. = een ander woord voor het gedicht.

= een boek met getekende plaatjes. Er staan meestal maar weinig woorden in een prentenboek. = een ander woord voor het gedicht. Woordenschat blok 4 gr5 Les 1 Het prentenboek Het versje De blijdschap De brutaliteit Grinniken = een boek met getekende plaatjes. Er staan meestal maar weinig woorden in een prentenboek. = een ander woord

Nadere informatie

Bontje, de poes van de molen groep 3/4

Bontje, de poes van de molen groep 3/4 Verhalend ontwerp over Olie- en Korenmolen Woldzigt in Roderwolde Bontje, de poes van de molen groep 3/4 Episode 1: Bontje, de poes van de molen Bontje is een lieve poes. Ze woont in een molen en is van

Nadere informatie

Methoden van Organisatieonderzoek. ABK 34 Januari Maart 2012. Hans Doorewaard (coördinator) Brian Tjemkes Arnoud van de Ven

Methoden van Organisatieonderzoek. ABK 34 Januari Maart 2012. Hans Doorewaard (coördinator) Brian Tjemkes Arnoud van de Ven Methoden van Organisatieonderzoek ABK 34 Januari Maart 2012 Hans Doorewaard (coördinator) Brian Tjemkes Arnoud van de Ven Faculteit der Managementwetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen Tentamen *

Nadere informatie

GROEP 7. Informatieavond

GROEP 7. Informatieavond GROEP 7 Informatieavond 1 Leerkrachten 7a Bianca de Saegher-Dop ma, vr Simone Dijkstra-Muis di, wo, do 7b Marlien Hammink ma, do, vr Nadeche Thien di, wo 2 Leerkrachten Interne begeleiding Jeannette Vos

Nadere informatie

1,5 miljoen Fout. Dit is het aantal dierproeven dat in 1978 werd gedaan. In 2008 is het aantal dierproeven gehalveerd naar 580.000.

1,5 miljoen Fout. Dit is het aantal dierproeven dat in 1978 werd gedaan. In 2008 is het aantal dierproeven gehalveerd naar 580.000. Quiz over dierproeven Hier kun je alle vragen en antwoorden van de quiz nalezen. Stel de vragen ook eens aan je klasgenoten na afloop van een spreekbeurt of presentatie over dierproeven. Hoe ga je te werk?

Nadere informatie