Samenvatting Regio in Beeld

Transcriptie

1 Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal Oktober 2017

2 Een arbeidsmarkt in verandering De Nederlandse arbeidsmarkt verandert: de werkgelegenheid blijft aantrekken, het aantal vacatures groeit en de werkloosheid krimpt. Ook wordt de arbeidsmarkt steeds flexibeler en hebben technologische veranderingen hun weerslag op de arbeidsmarkt. Nieuwe beroepen en banen ontstaan, terwijl er ook werk verdwijnt en andere vaak hogere - eisen worden gesteld aan bestaande banen. Vooral in het middensegment dreigen door de technologische vooruitgang banen te verdwijnen. De groei van de werkgelegenheid is omvangrijk genoeg om de werkloosheid te laten dalen, maar niet sterk genoeg om voor alle groepen een daling te realiseren. De tweedeling op de arbeidsmarkt is de afgelopen jaren toegenomen. De sterkste positie op de arbeidsmarkt is er voor vakspecialisten in de ICT, techniek en de zorg. Werkenden in deze richtingen zullen weinig moeite hebben hun baan te behouden; werkzoekenden beschikken over een gunstige concurrentiepositie. Er zijn echter ook groepen met een structureel slechte arbeidsmarktpositie. Het gaat dan om laagopgeleiden, specifieke beroepsrichtingen, mensen met een niet-westerse migratieachtergrond, oudere langdurig werklozen en arbeidsbeperkten. Een groeiende werkgelegenheid en vacaturemarkt in Zuid-Holland Centraal De economie in Nederland groeit. De werkgelegenheid trekt in vrijwel alle sectoren aan. Het aantal vacatures groeit fors. Voor de arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal verwacht UWV dat het aantal banen van werknemers in 2018 met 1,9% toeneemt tot Dat ligt iets onder de landelijke groei van het aantal banen met 1,8%. Dit komt vooral doordat sectoren met relatief hoge aandelen in de werkgelegenheid groeien. Denk daarbij aan detail- en groothandel, ICT en overige diensten. De meeste nieuwe banen in absolute aantallen gezien - ontstaan in 2018 in overige zakelijke diensten (inclusief uitzendwerk), zorg & welzijn ondanks dat een aantal branches krimpt en detailhandel. De werkgelegenheid bij industrie en openbaar bestuur groeien nauwelijks. Financiële diensten krimpt. In het eerste halfjaar van 2017 ontstonden 8% meer vacatures in Zuid-Holland Centraal dan in dezelfde periode in 2016, dat wil zeggen tegenover in Landelijk nam het aantal vacatures met 15% toe. UWV verwacht dat de vacaturemarkt in 2017 en 2018 blijft groeien. Ontstane vacatures per kwartaal, Zuid-Holland Centraal, I II III IV I II Bron: CBS, bewerking UWV WW daalt, bijstand neemt toe Eind 2016 telt de potentiële beroepsbevolking in Zuid-Holland Centraal personen. Hiervan ontvangt een deel een sociale zekerheidsuitkering, zoals WW, bijstand of een arbeidsongeschiktheidsuitkering. In Zuid-Holland Centraal hebben relatief minder mensen een uitkering dan landelijk. Dat geldt zowel voor de WW en de bijstand als voor de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Het aantal WW-uitkeringen in Zuid-Holland Centraal is in 2016 gedaald tot 7.580, dit is 2% minder dan een jaar eerder. Verwacht wordt dat in 2017 de WW in Zuid-Holland Centraal met 15% verder daalt. Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal 1

3 Eind 2016 waren er in Zuid-Holland Centraal personen met een bijstandsuitkering. Een jaar eerder waren dat er 7.130, een toename met 7%. Landelijk was de stijging in 2016 omvangrijker met 3,5%. Landelijk gezien komt de stijging vooral door nieuwe wetgeving en de toestroom van asielzoekers. In 2016 stroomden in Zuid-Holland Centraal 590 mensen in aansluiting op de WW door naar de bijstand, een doorstroompercentage van 7,7%. Vanuit de bijstand gezien is dit een belangrijk deel van de nieuwe uitkeringen. Het gaat dan om een kwart van het aantal nieuwe bijstandsontvangers. Sociale zekerheidsuitkeringen en hun aandeel in de beroepsbevolking, Zuid-Holland Centraal en Nederland, december 2016 Beroepsbevolking Zuid-Holland Centraal Nederland aandeel in aandeel in aantal beroepsbevolking beroepsbevolking WW ,0% 4,6% Bijstand tot AOW-leeftijd ,1% 5,2% Arbeidsongeschiktheid (AO) ,6% 8,9% waarvan Wajong ,9% 2,8% waarvan WAO ,4% 3,3% waarvan WIA ,3% 2,8% Bron: CBS en UWV Meer kansen op werk in Zuid-Holland Centraal De spanning op de arbeidsmarkt dat is de verhouding tussen openstaande vacatures en kortdurend werkzoekenden neemt in Zuid-Holland Centraal toe. Spanning arbeidsmarkt, 35 arbeidsmarktregio s, 2e kwartaal 2017 en 2e kwartaal 2015 Totaal alle beroepen, 2 e kwartaal 2017 Totaal alle beroepen, 2 e kwartaal 2016 Bron: UWV In het afgelopen jaar veranderde Zuid-Holland Centraal van een ruime arbeidsmarkt in een arbeidsmarkt met een gemiddelde spanning. Een gemiddelde spanning op de arbeidsmarkt in Zuid- Holland Centraal betekent dat vraag en aanbod nu op totaalniveau redelijk in evenwicht zijn. Werkgevers ondervinden steeds meer knelpunten bij het invullen van vacatures. Werkzoekenden beschikken gemiddeld genomen over een verbeterde concurrentiepositie, zij hebben meer kans op het vinden van werk. Er zijn echter grote verschillen tussen beroepsgroepen als het gaat om de kans op werk. Vooral werkzoekenden met veel voorkomende beroepen met een administratieve achtergrond ervaren veel concurrentie tijdens het solliciteren. Voorbeelden van andere beroepen met een ongunstige concurrentie positie zijn autokoerier, conciërge en medewerker facilitaire dienst. Van de beroepen die veel voorkomen onder werkzoekenden in Zuid-Holland Centraal hebben alleen commercieel medewerkers binnendienst en medewerker klantenservice een goede concurrentiepositie. Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal 2

4 Voor veel voorkomende beroepen als financieel-administratief medewerker, productiemedewerker en magazijnmedewerker is de concurrentiepositie gemiddeld. De beste concurrentiepositie hebben werkzoekenden wanneer zij solliciteren op vacatures voor vaklui in bouw of techniek en voor zorgberoepen. Niet iedereen profiteert dus evenredig van de economische groei. Zo neemt het aantal bijstandsuitkeringen toe en zijn er veel mensen die vanwege een arbeidsbeperking langs de kant staan. Laagopgeleiden, arbeidsbeperkten, 55-plussers en mensen die een beroep uitoefenen waar weinig vraag naar is beschikken over een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Ondanks hun zwakke arbeidsmarktpositie biedt de groeiende economie ook hen kansen. Laagopgeleiden zijn vaker werkloos Laagopgeleiden zijn mensen zonder startkwalificatie. Zij hebben basisonderwijs, vmbo of mbo-1 als hoogst afgeronde opleiding. De gemiddelde werkloosheid onder laagopgeleiden in Nederland is met 9% hoger dan onder middelbaar (6%) en hoogopgeleiden (4%). In Zuid-Holland Centraal worden in mensen tot de laagopgeleiden (inclusief scholieren en mbo-studenten) gerekend. Dat is 20% van de beroepsbevolking. In 2016 ontstonden in Zuid-Holland Centraal vacatures op laag niveau. De meeste bij detailhandel, horeca, groothandel en zorg & welzijn. In Zuid-Holland Centraal vond 52% van de laagopgeleide WW ers binnen een jaar werk. Uitzendwerk is voor laagopgeleiden belangrijk voor het vinden van een baan. Vooral voor laagopgeleiden met een beroep gericht op administratie, bouw en industrie zijn uitzendbureaus een belangrijke route naar werk. Economisch-administratief personeel op laag niveau vindt het minst vaak werk vanuit de WW. De concurrentiepositie is gunstig voor laagopgeleiden die werk zoeken in technische, transport & logistiek of agrarische richting. Concurrentiepositie laagopgeleiden naar beroepsrichting, Zuid-Holland Centraal, 6-maandsgemiddelde november 2016 april 2017 Concurrentie van werkzoekenden weinig veel Technisch Transport en logistiek Dienstverlenend Commercieel Economisch en administratief Agrarisch Zorg en welzijn Bron: UWV Er zijn zeker kansen voor laagopgeleiden, maar verschillende belemmeringen kunnen het moeilijker maken om werk te vinden of te behouden: werkgevers en laagopgeleiden weten elkaar niet altijd even goed te vinden; laagopgeleiden hebben vaak minder toegang tot uitgebreide sociale netwerken; laagopgeleiden ondervinden relatief veel concurrentie op de arbeidsmarkt van andere groepen (scholieren, studenten, arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa en hoger opgeleiden; laagopgeleiden voelen zich gemiddeld genomen vaker ongezond, terwijl beroepen met goede kansen voor laagopgeleiden juist fysiek zwaar zijn; de laagopgeleide beroepsbevolking is sterker vergrijsd en ouderen komen moeilijker aan het werk. Arbeidsbeperkten kwetsbaar op de arbeidsmarkt Arbeidsbeperkten vormen een heterogene groep die varieert van hoogopgeleiden met een lichte fysieke aandoening tot mensen zonder diploma met een ernstige verstandelijke beperking. Ook de arbeidsmogelijkheden van arbeidsbeperkten lopen uiteen. De arbeidsdeelname verschilt per arbeidsongeschiktheidsuitkering. Eind 2015 werkte 20% van de Wajongers in Zuid-Holland Centraal. Dat is iets lager dan het landelijke aandeel van 23%. Het aandeel gedeeltelijk arbeidsgeschikte WGA ers is de afgelopen twee jaar met 47% stabiel in Zuid- Holland Centraal. In Nederland bedraagt in 2015 het aandeel werkenden bij deze groep 43%. Bij volledig arbeidsongeschikte WGA ers daalde het aandeel werkenden tot 2015 tot 7% in Zuid- Holland Centraal en 8% in Nederland. Het aandeel werkenden binnen de groep WIA 35-minners steeg landelijk voor het eerst sinds twee jaar; naar 48% in Zuid-Holland Centraal en 43% in Nederland eind Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal 3

5 Onder WAO ers stabiliseerde het aandeel werkenden zich ook in Van de WAO ers werkte eind % in Zuid-Holland Centraal en 18% in Nederland. Zuid-Holland Centraal ligt op koers voor de banenafspraak. Eind december 2016 stonden in Zuid- Holland Centraal personen in het doelgroepregister. Ten opzichte van de nulmeting is het aantal met 409 afgenomen. De netto ontwikkeling in het aantal banen volgens de definitie van de banenafspraak ten opzichte van de nulmeting ziet er in Zuid-Holland Centraal als volgt uit: 290 extra banen bij reguliere werkgevers via een dienstverband en 14 banen minder bij reguliere werkgevers via een uitzendcontract of detachering. Banen volgens banenafspraak, Zuid-Holland Centraal, Bron: UWV, Trendrapportage q q q q q4 Indicatie Werkkamer eind 2016 Uitzendcontracten/detachering Regulier markt Regulier overheid Grotere kans op langdurige werkloosheid bij 55-plussers Oudere werknemers verliezen over het algemeen minder snel hun baan dan jongere werknemers. Maar als ouderen hun baan kwijtraken, komen ze moeilijker weer aan het werk. Eind 2016 ligt het aandeel langdurig werkloze 55-plussers in Zuid-Holland Centraal met 67% iets lager dan landelijk. In Zuid-Holland Centraal gaat per juni 2017 de helft van de lopende WW-uitkeringen naar 50- plussers. Van die WW-uitkeringen heeft weer de helft een verstreken uitkeringsduur van minimaal een jaar. Langdurige werkloosheid verzwakt de arbeidsmarktpositie van werkzoekenden. 34% van de 50-plussers in Zuid-Holland Centraal is binnen een jaar weer aan het werk. Voor jongere leeftijdsgroepen is het werkhervattingspercentrage duidelijk beter. Werkhervatting naar leeftijdsklasse, Zuid-Holland Centraal, werkhervatting in periode juli 2015-juni tot 30 jaar 30 tot 40 jaar 40 tot 50 jaar 50 tot 60 jaar 60 jaar en ouder Bron: UWV 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Er zijn verschillende redenen voor de hoge langdurige werkloosheid onder 55-plussers. Werkgevers vinden de verhoudingen tussen loonkosten en productiviteit van 55-plussers vaak een probleem, hoewel gemiddeld het salarisniveau van 55-plussers niet of nauwelijks hoger is dan van werknemers van jaar in vergelijkbare functies. De deelname aan scholing, trainingen en cursussen van mensen met een hogere leeftijdsklasse is relatief laag. De scholingsachterstand is de afgelopen jaren wel wat kleiner geworden. Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal 4

6 In de ogen van werkgevers presteren 50-plussers slechter dan jongeren op fysieke en mentale belastbaarheid, flexibiliteit, creativiteit, opleidingsbereidheid en vaardigheid met nieuwe technologieën. Maar ze presteren volgens werkgevers juist beter op betrouwbaarheid, betrokkenheid, nauwkeurigheid, sociale vaardigheden en klantgerichtheid. Werkgevers denken dat het ziekteverzuim van oudere werknemers hoger is dan van jongere leeftijdsgroepen. Veel administratieve beroepen verdwijnen Vooral werkzoekenden met een opleiding, werkervaring en competenties waarnaar weinig vraag is, komen moeilijk aan de slag. Eén van de groepen waarvoor dit het duidelijkst zichtbaar is op de arbeidsmarkt zijn de administratieve beroepen. Een ongunstige concurrentiepositie hebben werkzoekenden met een veelvoorkomend administratief beroep in Zuid-Holland Centraal als zij werk zoeken als administratief medewerker secretariaat, receptionist, (directie)secretaresse, kantoorassistent of hoofd secretariaat. Voor een aantal ervan heeft UWV een notitie Overstapberoepen opgesteld. De overstapberoepen voor administratief personeel vertonen vaak overlap. In de administratieve sector zijn onder meer opties: incassomedewerker, projectassistent, medewerker personeel & organisatie en roostermaker. Buiten de administratieve sector zijn er mogelijkheden als callcentermedewerker, servicedeskmedewerker ICT of intercedent. Mensen kunnen in een overstapberoep vaak competenties inzetten, zoals sociale en communicatieve vaardigheden, commercieel talent en organisatievermogen, die ook in de oude functie van belang waren. UWV heeft behalve voor administratief medewerker secretariaat, secretaresse en receptionist zijn er ook notities met overstapberoepen voor medewerker bedrijfsrestaurant, medewerker facilitaire dienst en sociaal-cultureel werker. Bij dit soort beroepen is het aanbod van werkzoekenden vaak groot ten opzichte van de beschikbare vacatures. Werkzoekenden in deze beroepen kunnen overstappen naar andere beroepen dan waar ze voorheen werkten of met een arbeidsmarktgerichte scholing hun kansen vergroten. Een bredere oriëntatie op de arbeidsmarkt houdt ook in kijken naar de kansen in omliggende regio s. In het nabijgelegen Haaglanden is concurrentiepositie van (directie)secretaresses en hoofden secretariaat met de typering gemiddeld gunstiger dan in Zuid-Holland Centraal. Uitdagingen voor de regionale arbeidsmarkt Een inclusieve arbeidsmarkt waarop participatie in sterkere mate dan thans ook mogelijk is door laagopgeleide mensen, mensen met een arbeidsbeperking, ouderen èn jongeren, mensen met een migratieachtergrond (waaronder statushouders) en mensen met een weinig gevraagd beroep. Een gelijk speelveld, de zogeheten toolbox en bijvoorbeeld social return on investment (sroi) vergemakkelijken de bemiddeling van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Bedrijven te voorzien van personeel in een markt waar het aanbod werkzoekenden zonder baan schaarser wordt en tekortberoepen ontstaan. Motivatie en bereidheid bij werkzoekenden een vak te leren opent steeds meer deuren. Werkgeversservicepunten kunnen in deze situatie kansen creëren voor mensen die niet geheel aan het sollicitantenprofiel van de werkgever voldoen. Verdere versteviging van de samenwerking bij de werkgeversbenadering door gemeenten en UWV met aandacht voor de positionering van het werkgeversservicepunt op de markt, Afspraken en arrangementen met sectoren en werkgevers over instroom van werkzoekenden en inzet van middelen voor scholing om te voorzien in tekortberoepen, of om mensen een carrièrestart te bieden dan wel werkervaring te laten opdoen. Opties om de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren zijn bijvoorbeeld oplossingsgericht maatwerk, bedrijfsscholen en een flexibele kortdurende vakgerichte voorziening die via tweedekans- of vervolgonderwijs werkvinding bevordert. Werken aan werknemersvaardigheden, employability en werkzekerheid. Een gefundeerde studie- of beroepskeuze op basis van competenties. In de opleidingsfase al netwerken opbouwen en onderhouden en werkervaring opdoen in een relevante beroepsomgeving buiten de geëigende sectoren met studentenbanen. Breed zoekgedrag ontplooien en stimuleren met oog voor alternatieve beroepen en kansen in andere regio s. Verbondenheid van de arbeidsmarkt met andere beleidsterreinen in het oog houden en vanuit een brede invalshoek op (boven)regionaal en lokaal niveau in onderlinge samenwerking en afstemming werken aan de ontwikkelen van een toekomstbestendige economie, daarbij passend onderwijs en toerusting voor hun taken van huidige en toekomstige werkenden. Keuzen worden ondersteunt door onder andere delen van informatie over de arbeidsmarkt. Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal 5

7 Colofon Regio in Beeld Regio in Beeld is een jaarlijkse uitgave van UWV Auteur Jean-Paul Biever Inlichtingen Redactieadres UWV Afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies Postbus HG Amsterdam Eindredactie Suzanne IJzerman Roelof van der Velde Regio samenstelling De arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal is het werkgebied van Werkplein Den Haag. De gemeenten Wassenaar, Voorschoten, Leidschendam-Voorburg, Zoetermeer, Pijnacker-Nootdorp en Lansingerland maken deel uit van deze arbeidsmarktregio. Disclaimer Meer informatie is te vinden op Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, echter uitsluitend met bronvermelding. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. UWV 2017 Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal 6

8 Einde rapport Samenvatting Regio in Beeld Zuid-Holland Centraal 7