Samenvatting Regio in beeld

Transcriptie

1 Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland Oktober 2017

2 Een arbeidsmarkt in verandering De arbeidsmarkt verandert: de werkgelegenheid trekt aan, het aantal vacatures groeit en de werkloosheid daalt. Ook wordt de arbeidsmarkt steeds flexibeler en hebben technologische veranderingen hun weerslag op de arbeidsmarkt. Nieuwe beroepen en banen ontstaan, terwijl er ook werk verdwijnt en er andere vaak hogere eisen worden gesteld aan personeel. De banengroei is omvangrijk genoeg om de werkloosheid te laten dalen, maar niet sterk genoeg om kansen aan iedereen te bieden. De tweedeling op de arbeidsmarkt is de afgelopen jaren toegenomen. De sterkste positie op de arbeidsmarkt is er voor vakspecialisten in de ICT, techniek en de zorg. Werkenden in deze richtingen hebben weinig moeite hun baan te behouden, werkzoekenden beschikken over een gunstige concurrentiepositie. Tegelijkertijd zijn er groepen werkzoekenden met een structureel slechtere arbeidsmarktpositie. Dit geldt bijvoorbeeld voor laagopgeleiden, werkzoekenden in specifieke beroepsrichtingen, arbeidsbeperkten en 55-plussers. Meer banen en vacatures in Midden-Gelderland De economie groeit. Hierdoor trekt ook in Midden-Gelderland de werkgelegenheid in vrijwel alle sectoren aan. Het aantal vacatures groeit fors. Voor de arbeidsmarktregio Midden-Gelderland verwacht UWV dat het aantal banen van werknemers in de periode met gemiddeld 1,8% per jaar toeneemt tot Dat ligt iets onder de landelijke groei van het aantal banen met 2,1% per jaar. Dit komt vooral doordat sterk groeiende dienstverlenende sectoren (ICT, zakelijke dienstverlening), maar ook sectoren als bouwnijverheid en groothandel naar verhouding in de regio minder vertegenwoordigd zijn dan landelijk. De meeste nieuwe banen in absolute aantallen gezien - ontstaan in 2018 in zorg & welzijn, hoewel binnen deze sector wel een aantal branches met krimp te zien zijn. Daarna volgen overige zakelijke dienstverlening (waar ook de uitzendbranche onder valt), specialistische zakelijke dienstverlening, detailhandel en bouwnijverheid. In 2016 ontstonden in de regio vacatures, gemiddeld per maand. In de eerste helft van 2017 ligt het aantal ontstane vacatures hoger dan in de eerste helft van UWV verwacht dat de vacaturemarkt in 2017 en 2018 blijft groeien. Ontstane vacatures per kwartaal, Midden-Gelderland, I II III IV I II Bron: CBS, bewerking UWV WW daalt, bijstand neemt toe Eind 2016 telt de potentiële beroepsbevolking in Midden-Gelderland personen. Hiervan ontvangt een deel een sociale zekerheidsuitkering, zoals WW, bijstand of een arbeidsongeschiktheidsuitkering. In Midden-Gelderland hebben relatief meer mensen een uitkering dan landelijk. Dat geldt zowel voor de WW en de bijstand als voor de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Het aantal WW-uitkeringen in Midden-Gelderland is in 2016 gedaald tot , dit is 9% minder dan een jaar eerder. Verwacht wordt dat in 2017 de WW in Midden-Gelderland met 19% verder daalt. Eind 2016 waren er in Midden-Gelderland mensen met een bijstandsuitkering. Een jaar eerder waren dat er , een toename met 6,3%. Landelijk was de stijging in 2016 kleiner met 3,5%. Landelijk gezien komt de stijging vooral door nieuwe wetgeving en de toestroom van asielzoekers. In 2016 stroomden in Midden-Gelderland 720 mensen in aansluiting op de WW door naar de bijstand, een doorstroompercentage van 6,5%. Vanuit de bijstand gezien is dit een belangrijk deel van de nieuwe uitkeringen. Het gaat dan bijna om een vijfde van het aantal nieuwe bijstandsontvangers. Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland 1

3 Sociale zekerheidsuitkeringen en hun aandeel in de beroepsbevolking, Midden-Gelderland en Nederland, december 2016 Beroepsbevolking Midden-Gelderland Nederland aandeel in aandeel in aantal beroepsbevolking beroepsbevolking WW ,2% 4,6% Bijstand tot AOW-leeftijd ,4% 5,2% Arbeidsongeschiktheid (AO) ,9% 8,9% waarvan Wajong ,9% 2,8% waarvan WAO ,1% 3,3% waarvan WIA ,9% 2,8% Bron: CBS en UWV Meer kansen op werk in Midden-Gelderland De spanning op de arbeidsmarkt dat is de verhouding tussen openstaande vacatures en kortdurend werkzoekenden neemt in Midden-Gelderland toe. Spanning arbeidsmarkt, 35 arbeidsmarktregio s, 2e kwartaal 2016 en 2e kwartaal 2017 Totaal alle beroepen, 2 e kwartaal 2017 Totaal alle beroepen, 2 e kwartaal 2016 Bron: UWV De spanning op de arbeidsmarkt in Midden-Gelderland is het afgelopen jaar wel toegenomen, maar het spanningsniveau is nog steeds gemiddeld. Een gemiddelde spanning betekent dat vraag en aanbod op totaalniveau redelijk in evenwicht zijn. Werkgevers ondervinden steeds meer knelpunten bij het invullen van vacatures. Werkzoekenden hebben gemiddeld genomen een betere concurrentiepositie. Zij hebben meer kans op het vinden van werk. Er zijn echter grote verschillen tussen beroepsgroepen als het gaat om de kans op werk. Vooral werkzoekenden met een administratieve achtergrond, koeriers, conciërges, verkoopmedewerkers en maatschappelijk werkers ervaren veel concurrentie tijdens het solliciteren. Van de beroepen die veel voorkomen onder werkzoekenden in Midden-Gelderland hebben alleen magazijnmedewerkers, commercieel medewerkers binnendienst, medewerkers klantenservice en logistiek medewerkers een goede concurrentiepositie. Voor veel voorkomende beroepen als productiemedewerker, financieel-administratief medewerker en schoonmakers is de concurrentiepositie gemiddeld. De beste concurrentiepositie hebben werkzoekenden wanneer zij solliciteren op vacatures voor vakmensen in techniek en bouw of voor bepaalde functies in zorg & welzijn. Niet iedereen profiteert dus evenredig van de economische groei. Zo neemt het aantal bijstandsuitkeringen toe en zijn er veel mensen die vanwege een arbeidsbeperking langs de kant staan. Laagopgeleiden, arbeidsbeperkten, 55-plussers en mensen die een beroep uitoefenen waar weinig vraag naar is hebben een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Ondanks hun zwakkere arbeidsmarktpositie biedt de groeiende economie ook hen kansen. Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland 2

4 Laagopgeleiden zijn vaker werkloos Laagopgeleiden zijn mensen zonder startkwalificatie. Zij hebben basisonderwijs, vmbo of mbo-1 als hoogst afgeronde opleiding. De gemiddelde werkloosheid onder laagopgeleiden in Nederland is met 9% hoger dan onder middelbaar (6%) en hoogopgeleiden (4%). De beroepsbevolking van Midden-Gelderland telt in 2016 circa laagopgeleiden (inclusief scholieren en mbo-studenten). Dat is 21% van de beroepsbevolking. In 2016 ontstonden in Midden-Gelderland ruim vacatures op laag niveau. In Midden-Gelderland vond 61% van de laagopgeleide WW ers binnen een jaar werk. Uitzendwerk is voor laagopgeleiden belangrijk voor het vinden van een baan. Vooral voor laagopgeleiden met een technisch beroep, een transport & logistiek beroep of een agrarisch beroep zijn uitzendbureaus een belangrijke route naar werk. Economisch-administratief personeel op laag niveau vindt het minst vaak werk vanuit de WW. De concurrentiepositie is gunstig voor laagopgeleiden die werk zoeken in technische, transport & logistiek of agrarische richting. Concurrentiepositie laagopgeleiden naar beroepsrichting, Midden-Gelderland, 6-maandsgemiddelde november 2016 april 2017 Concurrentie van werkzoekenden weinig veel Technisch Transport en logistiek Zorg en welzijn Dienstverlenend Commercieel Economisch en administratief Agrarisch Bron: UWV Er zijn zeker kansen voor laagopgeleiden, maar verschillende belemmeringen kunnen het moeilijker maken om werk te vinden of te behouden. Laagopgeleiden voelen zich gemiddeld genomen vaker ongezond, terwijl beroepen met goede kansen voor laagopgeleiden juist fysiek zwaar zijn. Laagopgeleiden hebben vaak minder toegang tot uitgebreide sociale netwerken. De laagopgeleide beroepsbevolking is sterker vergrijsd en ouderen komen moeilijker aan het werk. Laagopgeleiden ondervinden relatief veel concurrentie op de arbeidsmarkt van andere groepen (scholieren, studenten, arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa en hoger opgeleiden. soms weten werkgevers en laagopgeleiden elkaar niet goed te vinden. De arbeidsparticipatie van laagopgeleiden kan vergroot worden door werk te zoeken in kansrijkere beroepen, via scholing, door werk te zoeken via uitzendbureaus, netwerken en open sollicitaties en door een multidisciplinaire aanpak. Arbeidsbeperkten kwetsbaar op de arbeidsmarkt Arbeidsbeperkten vormen een heterogene groep die varieert van hoogopgeleiden met een lichte fysieke aandoening tot mensen zonder diploma met een ernstige verstandelijke beperking. Ook de arbeidsmogelijkheden van arbeidsbeperkten lopen uiteen. De arbeidsdeelname verschilt per arbeidsongeschiktheidsuitkering. Eind 2015 werkte 21% van de Wajongers in Midden-Gelderland. Dat is iets lager dan het landelijke aandeel van 23%. Bij gedeeltelijk arbeidsgeschikte WGA ers steeg het aandeel werkenden zowel in Midden-Gelderland als in Nederland in 2015 tot 43%. Dat was in Midden-Gelderland de eerste stijging sinds Bij volledig arbeidsongeschikte WGA ers daalde het aandeel werkenden juist verder, tot 9% in Midden- Gelderland en 8% in Nederland. Het aandeel werkenden binnen de groep WIA 35-minners steeg landelijk voor het eerst sinds jaren, naar 43%. In Midden-Gelderland is dit aandeel eind %. Onder WAO ers daalde het aandeel werkenden in 2015 verder. Van de WAO ers werkte eind %, zowel in Midden-Gelderland als in Nederland. Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland 3

5 Banen volgens banenafspraak, Midden-Gelderland, q q q q q4 Indicatie Werkkamer eind 2016 Uitzendcontracten/detachering Regulier markt Regulier overheid Bron: UWV, Trendrapportage Midden-Gelderland ligt op koers voor de banenafspraak. Eind 2016 stonden in deze regio mensen in het doelgroepregister. Ten opzichte van de nulmeting is het aantal met 760 afgenomen. De netto ontwikkeling in Midden-Gelderland van het aantal banen - volgens de definitie van de banenafspraak ten opzichte van de nulmeting is eind 2016 als volgt: 194 extra banen bij reguliere werkgevers via een dienstverband en 708 extra banen bij reguliere werkgevers via een uitzendcontract of detachering. Arbeidsbeperkten kunnen op verschillende manieren ondersteund worden bij het vinden en behouden van werk. Bijvoorbeeld via re-integratie en activering, investeringen in opleiding en employability, herverdeling van werk en het ontzorgen van werkgevers. Grotere kans op langdurige werkloosheid bij 55-plussers Oudere werknemers verliezen over het algemeen minder snel hun baan dan jongere werknemers. Maar als ouderen hun baan kwijtraken, komen ze moeilijker weer aan het werk. Langdurige werkloosheid verzwakt de arbeidsmarktpositie van werkzoekenden. Eind 2016 is 71% van de bij UWV ingeschreven werkzoekende 55-plussers in Midden-Gelderland een jaar of langer werkloos. Dit is iets hoger dan het landelijke aandeel van 69%. In Midden-Gelderland gaat halverwege 2017 de helft van de lopende WW-uitkeringen naar 50- plussers. Van die WW-uitkeringen heeft weer de helft een verstreken uitkeringsduur van minimaal een jaar. 39% van de 50-plussers in Midden-Gelderland met een nieuwe WW-uitkering is binnen een jaar weer aan het werk. Voor jongere leeftijdsgroepen is het werkhervattingspercentrage duidelijk beter. De (langdurige) werkloosheid van ouderen kan worden voorkomen en verkleind door zoekkanalen efficiënter te gebruiken, de beeldvorming van werkgevers te beïnvloeden, werkzoekenden te ondersteunen, duurzame inzetbaarheid te stimuleren en gebruik te maken van financiële regelingen. Werkhervatting naar leeftijdsklasse, Midden-Gelderland, werkhervatting in periode juli 2015-juni tot 30 jaar 30 tot 40 jaar 40 tot 50 jaar 50 tot 60 jaar 60 jaar en ouder Bron: UWV 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland 4

6 Er zijn verschillende redenen voor de hoge langdurige werkloosheid onder 55-plussers. Werkgevers vinden de verhoudingen tussen loonkosten en productiviteit van 55-plussers vaak een probleem, hoewel gemiddeld het salarisniveau van 55-plussers niet of nauwelijks hoger is dan van werknemers van jaar in vergelijkbare functies. Werkgevers denken dat het ziekteverzuim van oudere werknemers hoger is dan van jongere leeftijdsgroepen. In de ogen van werkgevers presteren 50-plussers slechter dan jongeren op fysieke en mentale belastbaarheid, flexibiliteit, creativiteit, opleidingsbereidheid en vaardigheid met nieuwe technologieën. Maar ze presteren volgens werkgevers juist beter op betrouwbaarheid, betrokkenheid, nauwkeurigheid, sociale vaardigheden en klantgerichtheid. De deelname aan scholing, trainingen en cursussen van mensen met een hogere leeftijdsklasse is relatief laag. De scholingsachterstand is de afgelopen jaren wel wat kleiner geworden. Veel administratieve banen verdwijnen Werkzoekenden kunnen moeite hebben om werk te vinden omdat hun opleiding, werkervaring en competenties niet aansluiten bij de wensen van werkgevers. Eén van de groepen waarvoor dit het duidelijkst zichtbaar is, zijn de administratieve beroepen. In Midden-Gelderland geldt dit bijvoorbeeld voor receptionisten, administratief medewerkers secretariaat en secretaresses. Voor de toekomst wordt voor dit soort beroepen een verdere banenkrimp verwacht, waardoor hun concurrentiepositie nog verder verslechtert. Naast administratieve beroepen zijn er ook andere beroepen met een ongunstige concurrentiepositie in Midden-Gelderland. Voor deze beroepen is het aanbod van werkzoekenden groot ten opzichte van de beschikbare vacatures. Werkzoekenden in deze beroepen kunnen overstappen naar andere beroepen dan waar ze voorheen werkten of met een arbeidsmarktgerichte scholing hun kansen vergroten. UWV heeft voor een aantal beroepen de mogelijkheden voor overstappen in beeld gebracht, waarbij is gekeken naar beroepen waarvoor vergelijkbare competenties worden gevraagd: receptionist; secretaresse; administratief medewerker secretariaat; verkoopmedewerker; medewerker bedrijfsrestaurant; medewerker facilitaire dienst. Uitdagingen voor de regionale arbeidsmarkt Op de arbeidsmarkt in Midden-Gelderland weten werkgevers en werkzoekenden in de meeste gevallen goed te vinden, maar niet in alle gevallen. Vooral veel laagopgeleiden, mensen met een administratief beroep, arbeidsbeperkten en ouderen komen niet gemakkelijk aan het werk. Tegelijkertijd geven veel werkgevers in Midden-Gelderland aan dat ze personeelstekorten hebben. Het oplossen van knelpunten vraagt creativiteit en flexibiliteit van alle partijen op de regionale arbeidsmarkt. Van werkzoekenden wordt gevraagd dat zij zich breed oriënteren en beschikbaar stellen voor werk. Dit kan een verandering van beroep, sector of regio betekenen. Ook van werkgevers wordt een brede oriëntatie gevraagd door bij werving ook naar competenties en vaardigheden van werkzoekenden te kijken en niet alleen naar werkervaring en opleiding. Daarnaast is het belangrijk dat werkgevers ook inzetten op behoud van huidige werknemers. Maximale participatie aan de onderkant van de arbeidsmarkt vraagt een integrale aanpak. Door aandacht voor de banenafspraak neemt de arbeidsparticipatie toe van mensen die in het doelgroepenregister staan. De resultaten van Midden-Gelderland in het kader van de banenafspraak zijn goed wat betreft het aantal banen dat wordt gerealiseerd. Wel vormt de duurzaamheid van deze banen een punt van aandacht. In Midden-Gelderland bestaat bijna 80% van de extra banen uit inleenverbanden en detacheringen in plaats van reguliere banen. Landelijk is dat gemiddeld 45%. Om een huidige of toekomstige mismatch op de arbeidsmarkt te verkleinen speelt een leven lang leren een steeds grotere rol: een continu proces van opleiden, ontwikkelen en trainen als vast onderdeel van werk. Publieke partijen ondersteunen mensen bij het maken van een opleidingskeuze. Hiervoor is het vernieuwde Leerwerkloket. Het Leerwerkloket helpt werkenden, werkgevers en werkzoekenden met én zonder uitkering met een opleidingsvraag. Voor veel kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt is opleiding of training in enige vorm een belangrijk onderdeel om hun kans op werk te vergroten. Veranderingen op de arbeidsmarkt gaan sneller en worden complexer. Daarom werken overheid, ondernemers en onderwijs in Midden-Gelderland op verschillende manieren samen - ook regiooverstijgend - om de werking van de regionale arbeidsmarkt te verbeteren. Dat loopt uiteen van gezamenlijk arbeidsmarktbeleid tot integrale dienstverlening aan individuele werkzoekenden en werkgevers. Voorbeelden zijn het Regionaal Werkbedrijf, het WerkgeversServicepunt, gezamenlijke dienstverlening door gemeente en UWV in aansluiting op sociale wijkteams, project Grenzen bewegen voor werken in de grensregio. De uitdaging is om samenwerking telkens opnieuw af te stemmen op de problemen die zich voordoen. Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland 5

7 Colofon Regio in Beeld Regio in Beeld is een jaarlijkse uitgave van UWV Auteur Roland Keiren Inlichtingen Redactieadres UWV Afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies Postbus HG Amsterdam Eindredactie Suzanne IJzerman Roelof van der Velde Regio samenstelling De arbeidsmarktregio Midden-Gelderland is het werkgebied van Werkplein Arnhem. De gemeenten Arnhem, Doesburg, Duiven, Lingewaard, Overbetuwe, Rheden, Rijnwaarden, Rozendaal, Westervoort en Zevenaar maken deel uit van deze arbeidsmarktregio. Disclaimer Meer informatie is te vinden op Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, echter uitsluitend met bronvermelding. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. UWV 2017 Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland 6

8 Einde rapport Samenvatting Regio in beeld Midden-Gelderland 7