De beste Nautilus serie ooit!

Transcriptie

1 BOWERS & WILKINS 804 EN 805 DIAMOND LUIDSPREKERS + DB1 SUBWOOFER In de bespreking van de nu volgende luidsprekermodellen is de meeste tijd, onderzoek en moeite gestoken van alle testen die ik ooit heb geschreven en dat is niet voor niets. Het luidsprekermerk Bowers & Wilkins is namelijk net als bijvoorbeeld het computermerk Apple, een dermate krachtig en hoogwaardig wereldwijd geaccepteerd stijlicoon, dat je als recensent een grote verantwoordelijkheid hebt om je waarnemingen maximaal te onderbouwen. Als het in dit geval dan ook nog eens de nog nooit in Nederland geteste prestigieuze Diamond topserie betreft, is het zowel smullen geblazen als heel hard werken. 37 De beste Nautilus serie ooit! NEXT

2 38 Een illustratief voorbeeld van alle genomen inspanningen zijn de maar liefst 17(!) verschillende gebruikte versterkers in de meest uiteenlopende prijsklassen. Ook de importeur heeft op zijn beurt voor alle mogelijke ondersteuning gezorgd waarvoor hulde en onder meer de luidsprekers gedurende vele maanden ter beschikking gesteld. Eigenlijk de enige echt goede manier om een product helemaal te leren kennen. Controversieel Ondanks de liefde voor het vak, het streven naar perfectie, de hoge geboden kwaliteit en de vele goed presterende modellen, is Bowers & Wilkins toch een wat omstreden merk. In de lagere tot middelprijsklasse gaat het zondermeer heel goed en zijn de modellen mateloos populair. In studio s wereldwijd is het merk ook een veel en graag geziene gast. Maar in het hogere high-end segment zijn de stemmen toch behoorlijk verdeeld. De één loopt met het merk weg, terwijl de ander er zijn neus voor ophaalt. Gevolg is dat tot voor kort het trotse merk eigenlijk nauwelijks in de echt serieuze winkels uit het hoogste marktsegment te vinden was. Een moeilijk te doorbreken situatie. De rede van deze verdeeldheid zou mogelijk de niet altijd even verfi jnde weergave in het laag en moeilijke aanstuurbaarheid van de oudere en vooral grotere Nautilus modellen kunnen zijn. Hierdoor kon zo n model soms nogal ongecontroleerd uit de hoek komen. Er was wel een oplossing voor, in de vorm van een krachtige en gecontroleerd spelende (eind)versterker, maar het was imagotechnisch al te laat en de toon was daarmee gezet. Mijn eigen ervaringen met deze eerste serie zijn echter veel positiever en stammen af van één van mijn beste muziekvrienden. Hij speelt al sinds jaar en dag met een paar originele Nautilus 804 s. Eerst als onderdeel van een hoogwaardig huiskamer audio systeem en de laatste jaren als hoofdluidsprekers in een serieuze home cinema opstelling. En vanaf het allereerste moment dat ik bij hem deze Nautilus 804 heb gehoord, is mijn waardering voor deze luidsprekers in een stijgende lijn omhoog gegaan. Niet alleen is het formaat woonkamervriendelijk met een hoogwaardige afwerking, maar het is vooral de uitgewogen weergave zonder grote fouten die indruk maakt. Mijn andere ervaringen met deze luidsprekerserie zijn afkomstig van demo s tijdens (internationale) audiobeurzen en in verschillende studio opstellingen. Op beurzen zijn het vaak de grote Nautilus topmodellen die in een meerkanaalsopstelling werkelijk op hoog niveau weten te presteren, terwijl in studio s zoals bijvoorbeeld Polyhymnia in Baarn, het niveau zelfs nog hoger is omdat er direct vanaf de mastertape of harddisk wordt gedraaid in een gecontroleerde akoestische omgeving. Consistent Nu wordt het tijd de testmodellen erbij te halen en aan een nader onderzoek te onderwerpen. Zoals u al eerder in mijn rubriek Passie voor muziek met Bowers & Wilkins ontwerper John Dibb (Music Emotion nr ) heeft kunnen lezen, gaat het bij de nieuwe Diamond serie niet om zo maar wat detailwijzigingen. Feitelijk kunnen we zelfs zeggen dat buiten de herkenbare en nagenoeg ongewijzigde vormgeving, het complete technische gedeelte op alle mogelijke gebieden is aangepast. Zondermeer indrukwekkend is daarbij de grote consistentie en hoge kwaliteit van de gebruikte materialen. Hier wordt niet zomaar één enkel onderdeel gewijzigd of vervangen, maar wordt vooral ook gekeken op welke wijze deze wijziging in het totaalconcept past. Inmiddels zit de huidige Diamond serie na twee generaties op een dermate hoog niveau, dat het technische plafond inmiddels zo n beetje is bereikt. Toch blijft net als bij de voorgaande generaties het ontwerpteam onvermoeibaar en creatief. Dit alles om weer een volgende nog betere generatie te kunnen creëren waarbij trots kan worden gemeld dat de lat wederom weer hoger is gelegd. 805 Diamond De 805 Diamond is het kleinste model uit de serie en bestaat uit een 2-weg opzet met aan de voorzijde een fl inke baspoort. Voor een optimale laagkoppeling met de gebruikte luisterruimte, worden verschillende uit schuimrubber vervaardigde stoppen bijgeleverd. Gezien de beperkte afmetingen moet het voor de ingenieurs toch een hele opgave zijn geweest om de hoge kwaliteitsstandaard uit de grotere meerweg vloerstaande modellen, in zo n compacte behuizing te krijgen. Hoewel compact? Met maten als 41,8 cm hoog, 23,8 cm breed, 35,1 cm diep en 12 kilo zwaar, behoort deze 805 Diamond zonder meer tot de grotere monitormodellen van dit moment. Door de afzonderlijk boven op de kast geplaatste taps toelopende

3 voorzien terwijl de zuiver middengebied georiënteerde FST exemplaren, juist bewust rolrandloos zijn om een nog hogere zuiverheid en betere kwaliteit te bereiken. Door het verder verfi jnen en aanpassen van de luidsprekereenheden is zoals bij alle nieuwe Diamond varianten ook de 805 voorzien van een eenvoudiger wisselfi lter met minder onderdelen en fl auwere hellingen (6 db octaaf). In het fi lter zelf is gekozen voor zeer hoogwaardige oliegevulde zilver/goud condensatoren afkomstig van het Duitse Mundorf. De keuze voor oliegevuld is een heel bewuste omdat olie een sterk dempende werking heeft op trillingen en nare resonanties. Hierdoor kan zowel een meer vloeiende en natuurlijke als accurate en muzikale weergave worden bereikt. Dat Bowers & Wilkins bij deze prestige serie echt tot het uiterste is gegaan bewijst tenslotte dat zelfs de metallurgie van de complete signaalweg onderhanden is genomen. Van de voor bi-wiring geschikte luidsprekerklemmen, bekabeling tot aan de luidsprekereenheid is alles van dezelfde materiaalsoort, in dit geval koper vervaardigd. Hierdoor ontstaat een enorme eenheid en rust in de weergave die op dit niveau gewoon heel duidelijk hoorbaar is. Naast alle technologische knowhow kan ik als laatste nog melden dat sinds de komst van Diamond serie, de modellen naast de twee al eerder te leveren fi neersoorten (Cherrywood en Rosenut), nu ook zonder meerprijs in pianolak zwart verkrijgbaar zijn. hoge tonen eenheid, hét visuele kenmerk van de serie, is al sinds jaar en dag een heel bijzonder en onderscheidend uiterlijk ontstaan. Het afwerkingniveau van deze 805 Diamond is buitengewoon goed en hoogwaardig waarbij de testmodellen in perfect gepolitoerde zwarte hoogglans lak zijn uitgevoerd. Nieuw is dat het frontdoek niet langer meer met insteekpinnen wordt vastgezet, maar nu is voorzien van onderhuidse magneten. Hierdoor zijn de luidsprekers ook nog mooi om te zien zonder dit beschermende doek. Technisch gezien is het bijzonder moeilijk om bij een relatief compacte 2-weg monitor, dezelfde mate aan ongekleurdheid en compressiearme dynamische contrasten te bereiken. Maar om dit toch grotendeels mogelijk te maken, heeft Bowers & Wilkins zo n beetje alles uit de kast gehaald wat maar binnen haar mogelijkheden ligt en de luisterproeven laten horen dat het eindresultaat er niet om liegt. Uniek in deze prijsklasse is dat de 805 nu ook over dezelfde vrijstaande, compleet herziene en kostbare 2,54 cm diamant hoge toon eenheid beschikt, als de grotere en duurdere modellen. Iets wat beslist een grote stap vooruit is. Pal daaronder zit een 16,5 cm basluidspreker/middentoner voorzien van een geweven Kevlar membraan. Groot verschil met de eveneens van Kevlar vervaardigde FST middeneenheid uit de duurdere modellen die alleen maar het middengebied voor hun rekening hoeven te nemen, is dat het exemplaar in de 805 tevens ook het complete laaggebied moet weergeven. Hierdoor was het nodig om deze eenheid van een rolrand te 804 Diamond Model 804 behoort al sinds de introductie van de originele Nautilus serie beginjaren negentig, tot misschien wel het meest populaire model uit de reeks en is tot op heden een absoluut succesnummer voor deze Engelse luidsprekerbouwer geweest. Op zich niet zo vreemd gezien het feit dat deze 3- weg basrefl ex 804 niet alleen een wezenlijk deel van de kwaliteiten van de grotere en duurdere modellen weet te leveren, maar deze ook nog eens weet te verpakken in een huiskamervriendelijke behuizing van 102 cm hoogte, 23,8 cm breedte en 35,1 cm diepte. De verhoudingen zijn voor onze Nederlandse huiskamers bijzonder goed gekozen en met een solide gewicht van 27 kilo per kast en dezelfde visuele slimmigheden (o.a. magneten om het frontdoek tegen de kast aan te klemmen) en hoge afwerkinggraad als zijn broers en zussen uit de serie, maakt de 804 Diamond zondermeer een buitengewoon hoogwaardige en solide indruk. In tegenstelling tot de relatief compacte 805, beschikt de 804 over veel meer eenheden en conusoppervlak. De 2,54 cm hoge tonen luidspreker met diamant membraan is nog hetzelfde, maar verder zijn de drie overige eenheden heel verschillend. Onder de vrijstaande hoge tonen luidspreker is een geheel vernieuwde 15 cm grote, geelkleurig Kevlar FST (geen rolrand) middentoner aangebracht, met pal daar weer onder twee wederom vernieuwde 16,5 cm grote basluidsprekers voorzien van een Rohacell conus. Rohacell is hetzelfde materiaal waar bijvoorbeeld ook helikopterrotors van worden gemaakt en staat er om bekend dat het zowel grote stijfheid als een gering gewicht weet te combineren. Ideaal dus voor basluidsprekers. De daaronder geplaatste baspoort, Flowport bij Bowers & NEXT 39

4 Wilkins genoemd, heeft overigens net als bij de 805 een ingebouwd slimmigheidje. Net als het oppervlak van een golfbal is de baspoort namelijk voorzien van een kuiltjes patroon wat de aerodynamische eigenschappen sterk verbetert. De kuiltjes genereren namelijk hele kleine luchtwervelingen, waarover de luchtstroom zich soepel kan verplaatsen. Hierdoor kan er een forse afname aan turbulentie in de baspoort worden bewerkstelligd en klinkt het laag uit de poort dus zonder bijgeluiden. Het eindresultaat is een strakker en beter getimed laag. De overige eigenschappen en gebruikte materialen van de 804 Diamond, zoals bijvoorbeeld de Mundorf condensatoren in het fi lter, zijn uiteraard in aangepaste vorm hetzelfde als van de 805 Diamond. 40 DB1 subwoofer Gloednieuw in het Bowers & Wilkins programma is de nieuwe top subwoofer, DB1. Met dit product betreedt deze luidsprekerfabrikant paden waar ze nog nooit eerder is geweest. En het is dan ook met afstand de meest geavanceerde en meest kostbare subwoofer die ooit door B&W is gemaakt. Het grote verschil met de andere modellen is dat de DB1 niet alleen twee 30 cm lange slag basluidsprekers bezit die met de rug tegenover elkaar zijn gemonteerd ter voorkoming van ongewenste trillingen, het zorgt tevens voor een betere mechanische balans. Door deze confi guratie leveren deze twee 30 cm basluidsprekers van Rohacell conussen voorziene eenheden, zelfs meer slagkracht en maximale geluidsdruk dan één enkel 38 cm exemplaar! Maar het meest belangrijke verschil kan worden toegeschreven aan het feit dat deze DB1 de allereerste DSP (Digital Signal Processing) gestuurde subwoofer is van dit Engelse merk. De voordelen hiervan zijn legio, want niet alleen kunnen er heel veel parameters op de overigens wel erg laag aan de voorzijde aangebrachte display worden ingesteld, er kan gelukkig ook aan de achterzijde op het aansluitpaneel een laptop worden aangesloten waarmee alle instellingen in een handomdraai kunnen worden geregeld en ingesteld. De achterzijde is verder nog voorzien van zowel gebalanceerde (XLR) als ongebalanceerde (RCA) ingangen, een drietal 3,5 mm jack plug aansluitingen voor afstandsbediening functies en een RS-232 aansluiting waarmee de DB1 zowel op een laptop als in een home automation confi guratie kan worden opgenomen. Een USB aansluiting om de interne software te kunnen updaten en een euro netstekker aansluiting completeren tenslotte het geheel. Bekend van de duurdere subwoofers van andere gerenommeerde merken, is de aanwezigheid van een bijgeleverde meetmicrofoon. Hiermee kan de subwoofer optimaal op de positie en gebruikte ruimte worden ingeregeld waarbij meerdere instellingen onder vijf verschillende voorkeuze toetsen kunnen worden opgeslagen. Aanvullend is er voor de fi ne tuning ook nog een grafi sche equalizer aanwezig en kunnen uiteraard zaken als kantelfrequentie, fase, fi lterhelling, ingangsgevoeligheid, versterkingsfactor en aanverwante parameters, nauwkeurig worden ingesteld. De gesloten DB1 subwoofer is met zijn 44 kilo gewicht een echte zware jongen waarbij de afmetingen met 49 cm hoogte, 46 cm breedte en 41 cm diepte nog goed binnen de perken zijn gehouden. De technische gegevens zijn verder zondermeer indrukwekkend te noemen. Wat te denken van 1000 Watt continu vermogen (door klasse-d versterker gegenereerd) en een laagbereik wat binnen 3 db tot maarliefst 17 Hz weet af te dalen! Als laatste is nog vermeldenswaard dat deze high-end subwoofer bedoeld is voor gebruik in zowel een (zeer) hoogwaardig home theater als high-end audio systeem. Gebruik en luisteren 805 Diamond en DB1 Voordat ik met mijn feitelijke luisterervaringen van start ga, wil ik Bowers & Wilkins graag nog complimenteren met de zeer ingenieus uitgevoerde verpakking. Beslist geen sinecure bij modellen die aan de achterzijde een afgeronde kast hebben en bovenop een losstaande hoge tonen luidspreker. De levering is verder ook zeer compleet en uitgebreid met keurig apart verpakte frontjes en een doos waarin zich naast de handleiding, ook hoogwaardige jumpers, rubberen voetjes, spikes en een tweedelige schuimrubberen stop bevindt om de baspoort gedeeltelijk of zelfs helemaal naar wens af te dichten. Om de 805 Diamond op de juiste hoogte te krijgen, schroef ik hem op de als bouwpakket geleverde bijbehorende metalen FS805 standaards (optioneel aan te schaffen). Hierdoor ontstaat tenslotte een mooi visueel geheel en een stabiele opstelling van deze luidsprekers. Zoals bij ieder luidsprekersysteem met een normaal rendement wat zich onder de ,- prijsklasse per paar bevindt, wordt ook deze 805 Diamond, als eerste op de Naim Nait 5i versterker in onze huiskamer aangesloten. Door de verhoudingsgewijs lage prijs van de 5i, zal het niet echt de combinatie zijn waarmee deze luidsprekers in het dagelijkse leven zullen worden gecombineerd. Toch doe ik deze vergelijking heel bewust om te kijken hoe moeilijk deze luidsprekers aanstuurbaar zijn en wat voor kwaliteit ze uiteindelijk nodig hebben om optimaal tot hun recht te komen. Wat meteen opvalt is dat nieuw uit de doos deze 805 Diamond s nu niet bepaald meteen super klinken. Het geluid komt op een bepaalde manier wat mechanisch over, de tonale balans heeft een forse bult in het middenlaag en het klinkt erg gesloten.

5 Kortom, in dit stadium valt er nog niet veel plezier te beleven aan deze nieuweling. Om de luidsprekers meer los te krijgen gaan ze op een strikt dieet van gezinsmuziek. Oftewel enerzijds muziek die veel contrasten en een brede frequentieomvang bezit en verder muziek van mijn vrouw en allerlei dvd s en andere tv-programma s van onze twee kinderen. Gaandeweg de eerste week hoor ik de weergave steeds verder de goede kant op schuiven, terwijl in de weken erna alles verder uitkristalliseert en uiteindelijk op zijn plek valt. Omdat ik bij producten uit deze gerenommeerde prijsklasse altijd over verschillende randapparatuur beschik, ruimt de Naim Nait 5i het veld voor zijn grote broer, de Naim Supernait. Dit gaat al veel beter door de toename in autoriteit en de veel grotere helderheid die een Supernait altijd kenmerken. Met deze versterker wordt net zolang verder gespeeld totdat ik de luidsprekers niet meer hoor veranderen. We zijn nu inmiddels een dikke maand verder. Nu verhuist de 805 Diamond naar de luisterruimte en wordt hij aangesloten op de referentie Unison Research Performance. Wat al snel aan absolute deceptie is! Het middenlaag is veel te dik, er is weinig tot geen controle in het diepere laag, het hoog mist alle sprankeling en van het losse 3D beeld met die prachtige autoriteit en realistische klankkleuren die de Performance altijd zo kenmerkt, is weinig tot niets meer over! Een prachtig voorbeeld van een echte mismatch en eigenlijk de allereerste keer in jaren dat mijn Unison Research tijdens een luidsprekertest totaal niet uit de verf komt. Snel afkoppelen maar en ik besluit vervolgens te kiezen voor een jarenlang door mij gebruikte zeer krachtige geïntegreerde versterker in de vorm van de DK Design Reference MK III (tegenwoordig LSA Standard genaamd). Dit apparaat staat bekend om zijn spontane en aanstekelijke speelwijze en de hoge mate aan controle en stroomafgifte. Ja, dit gaat gelukkig al zeer veel beter en de zon breekt weer door. Om deze versterkergevoeligheid verder te onderzoeken, heb ik vervolgens nog verschillende andere voor testen aanwezige versterkers en cd-spelers uitgeprobeerd waarbij de resultaten opmerkelijk veel verschillen aan het licht brengen. Van bijna ongeïnspireerd, mat en kleurloos tot fraai in balans met een mooi realistische, open, klankkleurrijke en ruimtelijke presentatie. Let er dus bij aankoop op dat u deze weergevers bij een goede dealer koopt. Een winkel die u vooral een goed advies kan geven en laten horen welke versterkers er goed bijpassen. Samen met de door de importeur meegeleverde en uitstekend presterende Rotel RC1580 voor- en RB1582 eindversterker, presteren verder de aanwezige Musical Fidelity M6 en M6 500 geïntegreerde versterkers, Sphinx Project Two voor- en Twelve eindversterkers en Mirror Image versterkers van Rick Paap zonder meer uitstekend waarbij de uiteindelijke voorkeuren ook een smaakkwestie zijn. Als kabels bewijzen tijdens de test vooral de prijstechnisch mooi bijhorende verschillende typen van AudioQuest goede diensten. AudioQuest weet altijd een mooi open geluid te combineren met een bepaalde puntigheid, expressie en goed ingevulde klankkleuren. Precies goed bij deze B&W monitor luidsprekers. Met de juiste versterker, bron en kabels weet de 805 Diamond tenslotte heel uitgewogen en volwassen te presteren. Het ruimtebeeld is dan groots en los, er is veel rust en beheersing aanwezig, vervorming is opvallend laag en dynamische contrasten worden op zich goed maar ook met licht ingehouden beheersing weergegeven. Het laag loopt daarbij aangenaam diep door en de luidsprekers zijn zondermeer muzikaal aanstekelijk. Toch is er ook in een optimale setsamenstelling sprake van enige kritiek. Het middenlaag blijft net wat teveel benadrukt wat de 805 Diamond in sommige gevallen een ietwat donker karakter kan opleveren. Pas wanneer ik de DB1 subwoofer aansluit klaart het beeld echt helemaal op. Meteen wordt duidelijk tot wat voor grote hoogte de 805 Diamond kan worden gebracht met deze extra ondersteuning. Niet alleen wordt met een goed afgeregelde DB1 het middenlaag bultje van de 805 grotendeels genivelleerd, ook trekt door de forse toename aan dynamiek, impact en echt diep laag, het ruimtelijk beeld nog veel verder open. Ook de klankkleuren vallen nu nog meer op hun plaats en er ontstaat een echt topklasse weergavesysteem dat meer is dan de som der delen. Wat de DB1 betreft wil ik ondanks de prachtige gehoormatige kwaliteiten kwijt, dat de bediening van de DB1 in de dagelijkse praktijk toch af en toe wat complex is. De bijgeleverde handleiding biedt hierbij eigenlijk te weinig houvast en ondersteuning om alle instellingen goed te kunnen doorgronden. Toch is het eindresultaat uiteindelijk het enige wat telt waarbij deze subwoofer absoluut tot de allerbeste behoort die ik ooit heb gehoord! Mooie klankkleurschakeringen, zeer diep doorlopend laag, mooie controle en de vele uitgebreide instellingen maken voor veel luidsprekersystemen een optimale en naadloze integratie mogelijk. Dat het uiteindelijk het beste gaat met de eigen Bowers & Wilkins 805 Diamond, mag natuurlijk geen verwondering wekken. Luisteren 804 Diamond versus Nautilus 804 De Bowers & Wilkins 804 Diamond maakt in zijn eerste uren in tegenstelling tot de nieuwe 805 Diamond, een heel andere indruk. Waar de 805 nieuw uit de doos nog wat bedekt en gesloten klinkt, doet de gloednieuwe 804 bijna het omgekeerde. Zinderend van nog wat fel klinkende hoogenergie, supertrans- NEXT 41

6 parant, dynamisch en puntig. Een zeer goede match met de tikkeltje rond gevoicede eenvoudige Naim Nait 5i. Na de eerste dag wordt de balans al snel een heel stuk evenwichtiger terwijl het na drie dagen spelen al als echt prettig wordt ervaren. Na drie weken is het systeem geschikt om naar de luisterruimte te verhuizen en wederom wordt in eerste instantie de Unison Reseach Performance als eerste uitgeprobeerd. En ook al gaat het dit keer veel beter, de laagcontrole, kleuren en timing, normaliter sterke punten van deze versterker, laten toch wederom weer steken vallen. Wanneer ook een tweetal toevallig langstrekkende buizenversterkers in de vorm van een Octave V70 en PrimaLuna Premium niet optimaal weten te presteren, is er maar één conclusie mogelijk. De 804 en zeker de 805 Diamond luidsprekers, zijn minder tot niet geschikt voor het combineren met buizenversterkers. Maar niet getreurd want in geval van deze 804 Diamond is met mooi stabiele en ietwat rond klinkende transistorversterkers een hoop plezier te beleven. Vooral de aanwezige DK Design MK III, Ayre KXR/ MXR, Spectral DMC-30 en DMA-260 en uiteindelijk de prijstechnisch heel goed bijpassende Musical Fidelity M6 500 en Bryston B100 SST als meest ideale partners, gaan buitengewoon goed. De Bryston is daarbij de meest vloeiende, relaxte en organisch correcte van de twee, terwijl de Musical Fidelity een nog wat hogere resolutie, puntigheid en uitgesprokener 42 Gebruikte componenten Luidsprekers Master Contemporary C, Bowers & Wilkins Nautilus Cd-spelers Geïntegreerde versterkers Voorversterkers Eindversterkers Audioracks Interlinks Digitale kabel Luidsprekerkabel Netkabels 804, Clio Acoustics Muze 7d, Klipsch RF-7 Classic, Wilson Benesch Arc North Star Design T192 + North Star Design Extremo DAC, dcs Puccini, Cyrus CD 8 SE, Naim CD5, Cambridge Audio Azur 840C Unison Research Performance, Devialet-D, Cyrus 8 XP d, Musical Fidelity M6 en M6 500, Bryston B100 SST, DK-Design Reference MK III, Accuphase E-350, Octave V 70 SE, Naim Nait 5i, Naim Supernait, PrimaLuna Premium Ayre KX-R, Mirror Image, Spectral DMC-30, Sphinx Project Two, Rotel RC-1580, Cambridge Audio Azur 840E Ayre MX-R, Mirror Image mono s, Spectral DMA-260, Rotel RB-1582, Cambridge Audio Azur 840W, Sphinx Project Twelve Finite Elemente Pagode Master Reference HD12 Siltech Royal Signature Empress RCA+XLR, MIT Oracle Matrix 50 RCA+XLR, Audioquest King Cobra en Columbia North Star Design White Gold I2S Nirvana SX, MIT Oracle Matrix 90 HD, AudioQuest Gibraltar Nirvana PC, Kemp Reference, Essential Audio Tools Current Conductor, Siltech Royal Signature Ruby Hill II, Shunyata Python en Black Mamba HC CX, Audioquest NRG-4

7 wijzigingen. Qua weergave is door de mooi gelaagde en homogene klank van beiden, de familieovereenkomst onmiskenbaar. Maar verder is de oervariant geen partij voor zijn jongste broer. Het is dus duidelijk dat er door de vele doorgevoerde detailwijzigingen, een heel grote sprong vooruit is gemaakt. Het laag loopt dieper door en heeft meer klankkleur. De soms toch ietwat holle klankkleur uit de oer 804 is bij de nieuwe compleet verdwenen, het hoog is oneindig veel schoner en verfi jnder en ook verwerking van dynamische contrasten, expressie en oplossend vermogen zijn zelfs vele niveaus hoger. Een hele knappe prestatie die de aanzienlijk hogere prijs van de nieuweling weet te rechtvaardigen. dynamische contrasten biedt. Kleine keerzijde van deze laatste is echter ook een verhoudingsgewijs ietsje koeler en meer analytisch klankkarakter. De 804 Diamond komt echter met alle bovengenoemde versterkers helemaal in zijn element en laat dan een buitengewoon muzikaal, vervormingarm en uitgewogen geluidsbeeld horen. Het is mooi breedbandig met een behoorlijk diep doorlopend laag, een fraai neutraal en rijkgeschakeerd middengebied en een zeer transparant en hoog oplossend hoogbereik. Door de neutraliteit en lage vervorming is zelfs bij complexe muziek de verstaanbaarheid en doorzichtigheid erg goed. Verder zal niemand deze 804 Diamond ooit op vervelende nasaliteit kunnen betrappen. Wat de versterker/luidspreker match betreft. Ook al is voor de 804 Diamond gelukkig sneller een goede match te vinden dan kleinere broer 805 Diamond. Een goede dealer blijft toch broodnodig om echt het maximale uit deze bijzonder mooie luidsprekers te kietelen. De fabrikant zou ik in deze graag willen adviseren om de kieskeurigheid van deze raspaardjes iets terug te brengen. Dit zou namelijk de universele gebruikstoepassing nog verder kunnen vergroten. Als laatste is de 804 Diamond nog direct vergeleken met de oer Nautilus 804 uit de jaren negentig. Op het eerste gezicht visueel bijna identiek, maar bij nadere beschouwing zijn er toch wel heel veel verschillen te zien. Om er maar een paar te noemen: Totaal andere hoge tonen luidspreker (aluminium membraan in plaats van Diamant), een extra uitholling in de kast van de Nautilus 804 onder de tweeter en de unit verder naar achteren geplaatst), andere middentoner en basluidsprekers, andere aansluitingen en ander voorfront. En dan heb ik het nog niet eens over de vele onderhuidse Conclusie Met de nieuwe Diamond reeks is het Bowers & Wilkins gelukt de lat weer hoger te leggen. De toegepaste diamant hogetoner is niet zomaar een reclamestunt en heeft beslist een grote meerwaarde binnen het totaalconcept. Maar het is vooral het complete totaalpakket aan kleine en grotere verbeteringen die indruk weten maken. Ten opzichte van de oer Nautilus 804 is de weergave van de nieuwe 804 Diamond op nagenoeg alle gebieden een grote stap vooruit. Het is gewoonweg prachtig en indrukwekkend om te horen op welke gebieden er vooruitgang is geboekt en welke (grote) inspanningen het ontwikkelteam heeft getroost om zo ver te kunnen komen. Ook de 805 Diamond is bij een juiste set en vooral versterkerkeuze, een kleine gigant. Deze luidspreker kan dan groter en meer volwassen klinken dan hij feitelijk is. Gecombineerd met de DB1 subwoofer is het prestatieniveau meer dan de som der delen en benaderd daarmee zelfs de grootse weergave van de duurdere en grotere Diamond modellen! Het enige wat ik tenslotte serieus echt jammer vind, is bij deze 804 en vooral de 805 Diamond, de mijns inziens te grote kieskeurigheid als het op de juiste versterkerkeuze aankomt. En daarbij gaat het niet eens om een extra dure of extreem krachtige versterker maar komt het vooral aan op het vinden van de juiste balans tussen resolutie, muzikaliteit en evenwichtigheid en controle van het totale frequentiespectrum. In deze test staan als basisadvies genoeg modellen genoemd waarmee u goede tot zeer goede resultaten met deze luidsprekers kunt bereiken en verder zal een goede dealer u ongetwijfeld nog meer alternatieven kunnen adviseren. Is daar eenmaal aan voldaan staat niets het echte muziekgenot nog in de weg en kunt u genieten van de beste Nautilus serie ooit gemaakt! Tekst en fotografi sche bewerking: Werner Ero Fotografi e: Bowers & Wilkins PRIJZEN: BOWERS & WILKINS 805 DIAMOND 2.250,- PER STUK BOWERS & WILKINS FS 805 STANDAARDS VOOR ,- PER STUK BOWERS & WILKINS 804 DIAMOND 3.500,- PER STUK BOWERS & WILKINS DB1 SUBWOOFER 4.250,- PER STUK B&W GROUP NEDERLAND B.V., TEL: INFO@BWGROUP.NL, END 43