grootse weergave Kleine luidspreker met tested TRANSMISSION AUDIO M1i LUIDSPREKERS

Transcriptie

1 Luidsprekersystemen zijn met afstand de meest variabele schakel van onze hele weergaveketen. Een fenomeen wat vooral aan het licht komt doordat eigenlijk iedere luidspreker in een andere ruimte weer totaal anders zal klinken. Doordat dit aanspreken van de ruimte ook nog eens van merk tot model verschilt, zitten we eigenlijk al jaren met zijn allen te wachten op een eventuele oplossing. Het Zweedse merk Transmission Audio heeft in ieder geval bovengemiddeld goede kaarten op dit gebied met een streven om consistenter in verschillende ruimtes te presteren. Hierbij beweert ontwerper Bo Bengtsson dat zijn ontwerpen ook nog eens aanzienlijk oorvriendelijker zouden zijn en minder kans op gehoorbeschadiging zouden geven. TRANSMISSION AUDIO M1i LUIDSPREKERS 68 Kleine luidspreker met grootse weergave

2 Voordat u nu uw schouders ophaalt en het verhaal meteen maar af wilt gaan doen als onbekend merk en onzin, wil ik u toch graag attenderen op het feit dat deze zelfde onbekende Bo Bengtsson ook de man is achter onder andere de wereldwijd zeer succesvolle R3 monitorluidspreker van Mark Levinson s Red Rose Music. Ook blijkt Bo al meer dan 30 jaar de technische man te zijn achter een veelvoud aan bekende en succesvolle Amerikaanse luidsprekerontwerpen uit zowel de pro, home theater als consumentenmarkt. Basis van alle Transmission Audio modellen is feitelijk al sinds jaar en dag het gebruik van zelfontworpen en geproduceerde bandtweeters. Een type tweeter wat volgens hem het beste in staat is om een snelle, vervormingsarme en vooral natuurlijke hoge tonenweergave weer te geven. Naast het zelf vervaardigen van deze heel bijzonder bandluidsprekers, is Bo ook fan van de met aluminium conusmateriaal uitgeruste breedband luidsprekerunits van de legendarische Ted Jordan. Vooral omdat dit in zijn beleving zo n beetje de enige eenheden zijn die zowel qua snelheid als tonale balans, naadloos met zijn ultrasnelle bandtweeters matchen. Omdat er door de groeiende modellenreeks op een gegeven moment behoefte ontstaat aan meer luchtverplaatsende en dus luider spelende laag-/middenluidsprekers, heeft dit tot gevolg dat Bo naast de tweeters ook uiteindelijk zelf deze op Jordan basis geënte laag/midden eenheden in eigen beheer gaat produceren. M1i En dan is de koek nog niet op want een derde en heel belangrijk afwijkend aspect van ieder Transmission Audio luidsprekerontwerp, is dat de bandtweeter ook daadwerkelijk als dipool wordt ingezet. Dat lijkt logisch maar is eigenlijk in een kastluidspreker maar hoogstzelden te zien. Wanneer importeur Henk- Jan van der Vaart op zekere dag een paar M1i monitorluidsprekers uitgevoerd in wit essenhout komt afl everen, ben ik inmiddels dan ook meer dan benieuwd geworden om deze producten met eigen ogen te aanschouwen. De luidsprekers zijn met hun afmetingen van 44 cm hoog, 19,5 cm breed en 24 cm diep, relatief compact van afmetingen waardoor ze in iedere willekeurige ruimte al heel snel een mooi plekje zullen kunnen vinden. Verrassend vind ik het substantiële gewicht van 11 kilo per stuk en de opvallend goed afgewerkte kast. Het is op zich allemaal heel basic en eigenlijk typisch Scandinavisch in de strakke lijnen en eenvoud van het ontwerp. Ook zijn de luidsprekereenheden mooi ingefreesd en is het echte houtfi - neer van beide ontwerpen mooi gespiegeld en sluit bij de naden dermate mooi op elkaar aan, dat een bijzonder luxe gevoel ontstaat. Wanneer ik beide overigens eveneens netjes afgewerkte front- jes verwijder, zie ik dat het bij de M1i om een echt 2-weg systeem gaat met een basrefl ex opening aan de achterzijde. Naast deze stevig vastgeschroefde basrefl expijp, zijn een paar eenvoudige maar robuust aandoende vergulde single wire aansluitingen te vinden die zowel blanke draad, banaanstekkers als spades, een goede grip bieden. Aan de voorzijde zie ik de twee bijzondere units met halverwege de kast de slechts 12,5 cm grote laag-/middenluidspreker breedbandluidspreker met aluminium conus. Ongeveer vijf centimeter daarboven is de onconventionele in dipool gemonteerde bandtweeter te zien, die vier vertikaal geplaatste separate bandjes gebruikt welke zijn ingeklemd tussen vijf superkrachtige Neodymium magneten. Het fi lter is tenslotte een mooi fasevriendelijke 1 e orde (6 db/octaaf) variant en opgebouwd volgens het Butterworth principe. Wat mij uiteindelijk alleen een beetje hoofdschuddend doet kijken, is mijn ongeloof over de opgave van het frequentiebereik in samenhang tot het voor een kleine monitor helemaal niet slechte 87 db rendement bij 6 Ohm impedantie. Transmission Audio komt namelijk zelf op een waarde uit van khz bij +/- 2 db(!) en dat lijkt mij in eerste instantie toch wel heel erg optimistisch. Maar we zullen zien wat de luisterproeven uiteindelijk zullen laten horen. Want dat is het enige wat uiteindelijk telt. NEXT 69

3 70 Luisteren Zoals bijna iedere luidspreker die ter test wordt aangeboden, komt ook deze kleine Transmission Audio telg als eerste in onze 32 m 2, L-vormige woonkamer terecht. Hier wordt hij aangesloten op de immer trouwe en zeer stabiele kleine Naim Nait 5i geïntegreerde versterker die in staat is een veelvoud aan luidsprekers goed aan te sturen. Omdat ik ze in eerste instantie gewoon een poosje wil laten acclimatiseren, plaats ik beiden monitorluidsprekers op de hoeken van ons relatief lage 150 cm lange tv meubel waarbij zo n 40 cm achter de luidsprekers aan ruimte overblijft. Bij het zitten op de bank wijzen de bandtweeters daarbij net onder oorhoogte. Bij het bepalen of de luidsprekers ingedraaid moeten worden blijkt al heel snel dat deze Transmission monitor daar heel gemakkelijk in is en niet ingedraaid hoeft te worden. Na de eerdere visite van de toch relatief grote KEF Q700 vloerstaanders kijken mijn vrouw en ik, elkaar een beetje meewarig aan. Wat mag je dan eigenlijk nog verwachten van zo n klein turfje? Nou, klein mag de M1i dan wel zijn maar de weergave is dat absoluut niet! Zoals verwacht weet de grote en speciaal ontworpen bandtweeter een mooie hoeveelheid details en lucht de ruimte in te strooien. Het klinkt daarbij heel schoon verfi jnd en zelfs bij het hoogste volumeniveau, nooit schel of geknepen. Maar wat eigenlijk nog bijna meer indruk maakt dan dit midden/hoog, is het prachtige drukvolle en sonoor klinkende middenlaag- en laagbereik. Dit toch vaak toch voor veel weergevers moeilijk weer te geven bereik, is juist één van de glanspunten van deze M1i. Buiten evenwichtig en sonoriteit heeft het zelfs de nodige kracht en heeft het een heel prettig in het gehoor liggende klankkleur. Het door de conus weergegeven middengebied sluit verbazingwekkend goed aan op de snelle bandtweeter en gezamenlijk weten deze luidsprekers als één sluitend en coherent geheel te opereren. Geen sinecure als dit aspect zelfs opvalt na de juist ook al in dit aspect excellerende KEF Q700 s! De volgende grote verrassing ontstaat bij het opstaan. Waar heel veel lager geplaatste bandtweeters vaak een sterke hoogafval bij het opstaan laten horen, blijven de exemplaren van de M1i onverminderd briljant afstralen en gedragen ze zich op dit aspect als een topklasse dome tweeter. Grote klasse! Als ik dit afzet tegen muziek is het nieuwste album van bassist Dean Peer - Airborne (ILS195909), een heel mooi voorbeeld om de kwaliteiten van deze luidsprekers voor het voetlicht te laten verschijnen. Op Airborne speelt naast Dean Peer op zijn fretloze Fender basgitaar, drummer Bret Mann een glansrol op een fraaie Sonore en Gretsch drum set-up met erg mooi opgenomen Zildjian cimbalen. De muziek is ondanks de spaarzame bezetting, complex en dynamisch erg veeleisend van aard. Bret Mann drumt absoluut erg strak en geeft Dean Peer daardoor alle ruimte om zich helemaal te laten gaan in de meest ingewikkelde harmonische structuren en effecten. Airborne is dus beslist geen saai en droog album met enkel drums en bas maar biedt verrassende wendingen en een ongelofelijke virtuositeit van beide artiesten. Wanneer ik start met het eerste nummer 1 Speed word ik al bij de allereerste dynamiekexplosie omgeven door een sterk gemotiveerde bassist en drummer. Op het puntje van de stoel beleef ik zo ieder effect, drumklap en wending met cimbalen die op een zeer natuurlijke wijze pregnant en helder klinken, dat het zeldzame gevoel ontstaat naar echte en pure instrumenten te luisteren zonder nog een hifi schakel ertussen! Een ander op-

4 Gebruikte componenten Luidsprekers Master Contemporary C, KEF Q700, B&W 805 Diamond, Wilson Benesch Arc Standaards Cd-Spelers Geïntegreerde versterkers Audiorack Interlinks Digitale kabel Luidsprekerkabel Netkabels Stroomgroepen Akoestische voorzieningen Transmission Audio M1i, Partington Heavi II North Star Design T192 + Extremo DAC, Cyrus CD 8 SE, Naim CD5i Unison Research Performance, DK Design Reference MK III, Cyrus 8XP d Qx, Naim Nait 5i Finite Elemente Pagode Master Reference HD12 Siltech Royal Signature Empress, Sonore interlink North Star Design White Gold I2S Nirvana SX, JK-Acoustics type III Nirvana PC, Kemp Reference, Essential Audio Tools Current Conductor, Siltech Royal Signature Ruby Hill II 3x volledig gescheiden met apart geslagen aardpin 4x RPG Modex Plate, 2x Acoustica Aplicata DAAD 4 en 2x Polifemo tested vallend aspect is dat hoewel deze dreumesen ook prachtig zacht kunnen spelen, daadwerkelijk in staat blijken te zijn om zonder nadrukkelijke stressverschijnselen ook nog eens mooi onvervormd luid te spelen. Het mooie daarbij is dat de tonale balans of andere delen van het spectrum bij deze hogere niveaus, nagenoeg niet veranderen. Het eindresultaat is daarbij dat uiteindelijk alle gezinsleden en kennissen in de huiskamer met bijna open mond naar het enorme beeld zaten te kijken. Een muur van geluid die ogenschijnlijk overal moeiteloos vandaan lijkt te komen, behalve uit de twee monitorluidprekers. Uiteraard is ook nog geprobeerd wat er gebeurd als de achterzijde van de bandtweeter tijdelijk wordt afgesloten. Nog steeds is er dan een weergave van hoog niveau, maar een belangrijk stuk dimensionaliteit, ademen en vrijheid, is in één klap verdwenen. Vlug dus maar deze hindernis weggehaald en daar is het mooie geluid weer. Mede door deze achterweergave kan er mooi worden fi jn afgestemd om zo de meest optimale weergave te bereiken. Na een week met veel plezier en bewondering op deze wijze te hebben gespeeld, verhuizen de luidsprekers naar de luisterruimte. Hier worden ze echt vrij opgesteld op Partington Heavi II standaards en verzorgd de Unison Research Performance single ended buizenversterker in een eerste ronde de stroomvoorziening. Maar ook al klinkt het nu op verschillende muzikale parameters nog een fl ink stuk beter, meteen wordt helaas ook duidelijk dat de inherent aan buizenversterkers, lagere dempingfactor, geen ideale match vormt met deze luidsprekers. Het 3D beeld is met deze combi echt prachtig, evenals het los presenteren van een realistisch podium en muzikanten van vlees en bloed, 71 NEXT

5 72 maar bij de prachtige elektronisch gecreëerde cd The last Resort van Trentemøller (PFRCD-18), werden de kleine 12,5 bas/middenluidsprekers wat al te zwaar belast. Hierdoor neemt de compressie fors toe door de veel te grote uitslagen en verminderd de vrijheid en controle van het laag. Helaas is deze M1i dus toch wat minder geschikt voor buizenversterkers. Soulaas werd echter snel gevonden in de vorm van de fraaie Cyrus 8XP d Qx geïntegreerde versterker. Een product wat ook prijstechnisch heel goed bij de luidsprekers aansluit. Uiteraard wordt er nu ten opzichte van de veel duurdere Unison Research op aspecten als vloeiendheid, realisme en 3D beeld wat ingeleverd, maar de basluidsprekers worden nu veel beter onder controle gehouden waardoor het totaalgeluid beter klopte en de maximaal haalbare geluidsdruk hoger kan uitvallen. Dit laatste is vooral van belang bij wat grootschaligere muzikale werken, waarbij het geluid dan minder snel vast zal lopen. Met deze combinatie is wederom een volle week gespeeld en is volop van de meest uiteenlopende muzieksoorten genoten. Want wat er steeds duidelijker als een paal boven water komt te staan, is dat deze Transmission Audio M1i beslist geen alledaagse luidsprekers zijn. Niet alleen klinken ze veel groter dan ze feitelijk zijn, maar het is vooral dat ze de taal van de muziek weten te spreken en dat komt helaas veel minder voor dan de meesten denken. Echt muzikale producten zijn gewoon zeldzaam. Oftewel deze Transmission Audio s weten zich ondergeschikt te maken aan de muzieksoort en stijl en laten luistersessies toe van vele uren lang. De klankbalans is daarbij enerzijds vol en rijk in het middenlaag, met een mooie defi nitie, controle en klankkleur en anderzijds prachtig luchtig en verfi jnd gedetailleerd en ongekleurd. Een heel fi jne combinatie. Als laatste stap zijn de luidsprekers ook nog beluisterd in een tweetal hele grote ruimtes. Kamers waar deze luidsprekers eigenlijk niet voor bedoeld zijn en die veel kennis en kunde vragen om ze met de juiste opstelling en apparatuur tot maximale prestaties te dwingen. En tot de niet geringe verbazing van ook andere aanwezigen

6 gaat het ook in die situaties eigenlijk enorm goed. Wel wordt de gebruikte versterker met een bepaalde hoeveelheid controle steeds kritischer. De meest ideale situatie wordt uiteindelijk bereikt met de aloude en weer uit de mottenballen gehaalde DK Design Reference MKIII versterker. Deze krachtpatser met zijn 2 x 150 Watt aan 8 Ohm, heeft een heel specifi ek en aanstekelijk muzikaal geluid met veel controle en kracht en een moeilijk te omschrijven magie. En ook al is de ruimte in dit geval zo n 5 x 8 meter en staan de luidsprekers toch enkele meters van de achter- en zijwand geplaatst, de weergave die ontstaat is hoogst opmerkelijk. Alles is compleet verdwenen met een push, aanstekelijkheid, natuurlijkheid, muzikaliteit en een prachtig groot en goed gelaagd ruimtebeeld, dat zelfs hoger geprijsde vloerstaande luidsprekers nog het schaamrood op de kaken zou doen krijgen. tested Conclusie Tja, buitensporig enthousiast zijn over een bepaald product past niet goed bij mij, maar voor deze witte raaf wil ik graag een keer een uitzondering maken. Deze M1i is objectief gezien echt niet de meest realistische en meest geloofwaardige luidspreker die er te koop is en wil dat zelf ook helemaal niet pretenderen. Ook is het niet de allerbeste monitorluidspreker ongeacht prijs. Wat het wel is, is een daadwerkelijke full-range luidspreker die met de juiste versterker voor zowel de verwende audiofi el als muziekliefhebber (zijn soms twee heel verschillende groepen!), heel bevredigend kan klinken. Het laag loopt in een kloppende opstelling echt diep door en vooral van belang is de eigenschap om juist het emotionele aspect in de muziek zo goed te laten horen. Dus heel luchtig en open maar ook die typische organische klankkleur en zachtheid die je ook bij echte stemmen en instrumenten hoort. Combineer je dat met een echt krachtig maar gecontroleerd middenlaag en zelfs echt laag, dan heb je een onweerstaanbare combinatie te pakken die verpakt is in een voor de weergave, ongelofelijk kleine behuizing. De prijs is best pittig voor zo n kleine luidspreker, maar afgezet tegen het muzikale genot is dat eigenlijk niet meer van belang. Het enige waar echt veel aandacht aan zal moeten worden geschonken, is de combinatie bron, versterker, luidsprekers en kabels. Op het moment dat de klik hoorbaar is, zult u onmiddellijk horen wat deze luidsprekers nu zo bijzonder maakt. De taal van de muziek zelf. En dat nu eindelijk eens verpakt in dermate vriendelijke prijsstelling en compacte kastafmetingen. Dat deze weergave in iedere kamer van Nederland zou moeten kunnen passen! 73 Tekst & fotografi e: Werner Ero PRIJZEN TRANSMISSION AUDIO M1i (WIT ESSEN, KERSEN OF ROZENHOUT FINEER) PER STUK 1.750,- TRANSMISSION AUDIO M1i (PIANO ZWARTE HOOGGLANSLAK) MEERPRIJS PER STUK 200,- AUDIOBILITY, TEL: INFO@AUDIOBILITY.NL END