Gewichtige uitdager. tested BOWERS & WILKINS CM10 LUIDSPREKERS

Transcriptie

1 BOWERS & WILKINS CM10 LUIDSPREKERS Door een fanatiek en jarenlang belopen upgrade pad, is de Engelse luidsprekerfabrikant Bowers & Wilkins er in geslaagd het prestatieniveau van iedere opeenvolgende 800 serie op een alsmaar hoger niveau te krijgen. Helaas heeft dit streven naar perfectie en het gebruik van duurdere en meer exclusieve materialen zoals industriële diamant voor de tweeter, er ook toe geleid dat iedere opvolgende generatie weer duurder dan zijn voorganger is geworden. Met het in deze test besproken nieuwe topmodel van de prijsgunstigere CM-serie in de vorm van de CM10, hoopt Bowers & Wilkins na vele jaren eindelijk weer de aansluiting met de 800 serie te kunnen realiseren. tested 27 Gewichtige uitdager NEXT

2 Wanneer de kloeke en in mijn geval in perfect gepolitoerde zwarte pianolak afgewerkte CM10 (109 cm hoog, 20 cm breed, 34 cm diep en 33 kg gewicht) in de huiskamer wordt uitgepakt, is meteen duidelijk wat Bowers & Wilkins met dit model beoogt. Want waar het onderliggende model (CM9) nog een conventioneel gemonteerde 2,54 cm dome tweeter bevat, is deze bij de CM10 net als bij de 800 Diamond serie, in een externe behuizing met Nautilus buisbelasting bovenop de kast geplaatst. Naast een afname aan ongewenste kleuring door onder andere een forse vermindering aan diffractie, kan door zo n montage ook een beduidend betere ruimtelijke afbeelding worden bereikt. Door het verdwijnen van de tweeter uit de kast zelf, is de extra ontstane ruimte overigens meteen weer volledig benut door het aanbrengen van een derde 16,5 cm grote papier/kevlar woofer. Pal daarboven valt in dit 3-weg systeem, meteen de inmiddels befaamde 15cm geelkleurige Kevlar middentoner op. Deze bijzondere eenheid neemt enkel en alleen het middengebied voor zijn rekening en is daardoor heel bewust zonder rolrand en met een massief aluminium faseplug voor een groot en evenwichtig afstraalgedrag uitgerust. Een kenmerkend aspect wat alle modellen uit de CM reeks typeert, is de tamelijk brede blank metalen sierrand rond elke luidsprekereenheid. De een zal dit als mooi ervaren, terwijl een ander het mogelijk als een tikje opzichtig zou kunnen beschouwen. Onder de kast kan trouwens ook een mooi bijpassende en bij het totaalpakket bijgeleverde, fors grotere voetplaat worden gemonteerd. Hierdoor ontstaat niet alleen een mooi stijlvol geheel, maar zijn de luidsprekers ook nog beter bestand tegen eventueel omverlopen. Onderaan de achterzijde zijn naast de voor Bowers & Wilkins typisch vormgeven basrefl expoort (Flowport - met de putjes en aerodynamica van een golfbal), ook twee paar aansluitterminals voor eventuele biwiring toepassing gemonteerd. Spikes en rubber doppen completeren tenslotte het uiterst complete en verzorgde leveringspakket en versterken mede de buitengewoon positieve eerste indruk. Luisteren 1 Een eerste indruk is vaak heel bepalend voor het verdere gevoel wat je bij een product krijgt en wat betreft de CM10, is het meteen een ontzettend goed middengebied wat in positieve zin in onze woonkamer met modale (Naim) elektronica opvalt. Het doet niet alleen naturel en kleuringsarm aan, maar is ook mooi vloeiend en precies goed qua klankkleurrijkdom. Niet te kaal en dun en ook niet overmatig vol en rijk. Prima! Omdat de luidsprekers bijna gloednieuw bij mij worden aangeleverd, is in deze beginfase op zowel het hoog als laagbereik nog wel het nodige aan te merken. Zo etaleert de tweeter in eerste instantie nog een wat spits en mechanisch karakter, terwijl de drie woofers nogal stijf en te veel gedempt overkomen. Toch moet er niet al te zwaar aan worden getild, want ook gloednieuw uit de doos valt er beslist al prima naar te luisteren. Een interessant aspect is trouwens dat de in een aparte behuizing ondergebrachte tweeter, is voorzien van een afneembaar beschermingsrooster. Hierdoor kan de 28

3 weergave subtiel worden beïnvloed, zonder dat de weergave naar goed of slecht gaat overhangen. Zonder klinkt deze hoog eenheid wat meer kernachtiger en puntig, terwijl de weergave met, net wat beter spreidt en het karakter wat zachter overkomt. Overigens zit dit rooster er niet voor niets en biedt het naast een meer egale spreiding, ook extra bescherming tegen grijpgrage kinder- (of volwassen!) vingers. Luisteren 2 In het tweede deel van mijn test verhuizen de weergevers zoals gebruikelijk naar mijn volledig symmetrisch gevormde en sterk geoptimaliseerde luisterruimte. In deze gedurende enkele jaren steeds stapsgewijs aangepaste en verbeterde ruimte, kan uit praktisch ieder audiocomponent het maximaal haalbare worden gehaald. Wat pleit voor de ontwerpmethodiek die bij Bowers & Wilkins wordt gehanteerd, is dat de CM10 ook 29 NEXT

4 30 in mijn luisterruimte nog steeds heel herkenbaar ten opzichte van de weergave in onze huiskamer presteert. Dat lijkt vanzelfsprekend maar is het zeer beslist niet! Natuurlijk is te horen dat de weergave in de luisterruimte tonaal nog beter in balans is en de presentatie nog vrijer en meer los van de luidsprekers komt. Maar qua zeggingskracht en omlijning is het systeem als dusdanig meteen herkenbaar. Zoals bij iedere andere luidspreker die ik in mijn ruimte beluister, komt ook de CM10 als eerste mijn referentie Unison Research Performance single ended buizenversterker tegen. Nu is het erop of eronder want Bowers & Wilkins modellen zijn doorgaans door hun moeilijke belasting, niet bepaald een ideale match voor dit type versterker. Alweer in 2002 hebben gitaristen Dominic Miller en Neil Stacey hun handen ineen geslagen voor wat uiteindelijk in een van hun mooiste gitaaropnamen zou uitmonden. Ik heb het hier natuurlijk over het prachtige album New Dawn (Naim CD066), waarbij u het gelijknamige titelnummer ook vandaag de dag nog steeds regelmatig bij allerlei shows en demo s langs kunt horen komen. Niet verwonderlijk overigens want dit is weer zo n nummer wat bijna altijd mooi rijk en tegelijkertijd helder en transparant klinkt. De twee gitaren staan daarbij links en rechts in een prachtige drie dimensionale virtuele ruimte geplaatst. En zeker met een topklasse buizenversterker als deze Unison, worden alle emotionele registers regelmatig opengetrokken. Ook deze Bowers & Wilkins loot voelt zich hier meteen als een vis in het water. Oftewel een heel sprekend en kleuringsvrij middengebied, een kristalhelder open hoog zonder enige scherpte en een diep doorlopend laag wat hier en daar ietwat rommelig aan kan doen? Rommelig bij een Performance? Oh, oh. Nadat vervolgens ook de bijzondere kostbare Zanden buizenversterkerset ineens eenzelfde soort balans blijk te hebben, blijkt dus ook deze CM10 geen ideale partner voor een buizenversterker te zijn. Wanneer ik vervolgens beide buizen mastodonten afkoppel en vervang door zelfs een veel meer modaal geprijsde transistor van Rotel en Naim elektronica, is meteen duidelijk dat ondanks het inleveren van de bekende magische buisparameters, de totale match veel beter past. De nieuwe Rotels uit de 1500 serie klinken vervolgens mooi organisch, vloeiend en verfi jnd, terwijl de kleine Naim s op hun beurt een meer levendige en puntige presentatie in de schaal weten te gooien. Voor ieder wat wils dus. Met deze spullen heb ik vervolgens van het prachtige Jazz in the key of Blue van het Jimmy Cobb kwartet (Chesky SACD344) genoten. Subtiele brushes op de drums en hihats, een laid-back gespeelde jazz gitaar en contrabas. Terwijl de werkelijk superrealistisch opgenomen trompet of vleugelhoorn, een ereplaats op de voorgrond innemen. Dit alles vervolgens smaakvol gearrangeerd en in een echte akoestische ruimte zonder artifi ciële galm opgenomen. De CM10 laat dit door zijn vele subtiliteiten gelardeerde en daardoor onverwacht moeilijk weer te geven album, prachtig overeind. De contrabas zoemt, de drums en gitaar een tikje mellow en de trompet mooi van glans met of en toe een venijnige uithaal. Precies zoals ik het

5 live ook hoor. Wanneer ik in een zoektocht naar de kwalitatieve grenzen van deze weergevers mijn heil ga zoeken bij een zeer potente Classé 2300 eindversterker in combinatie met de enorm dynamische Mirror Image voorversterker van ontwerper Rick Paap, wordt meteen duidelijk tot hoe veel meer de CM10 nog in staat is. Als ik nog even bij dezelfde opname blijf, blijkt de band meteen een aantal versnellingen hoger op te schakelen. Vooral de drie woofers profi teren van dit surplus aan vermogen en kwaliteit en integreren nog beter met de middentoner en tweeter. Een weergaloos optreden is het enige wat vervolgens nog volgt. tested B&W CM10 versus 804N (Nautilus) In een allerlaatste luisterronde heb ik het gewaagd om een oude en vroeger gelijk geprijsde 804N, direct naast de CM10 te plaatsen. Meteen is opvallend hoe tijdloos Bowers & Wilkins zijn modellen al sinds jaar en dag vormgeeft, want ook deze oude 804N komt visueel nog steeds attractief en modern over. Wat ook meteen opvalt, is dat de CM10 in alle opzichten een maatje groter is. De CM10 bevat verder een rechthoekige kast, terwijl de 804N al de zo typerende ronde weglopende achterzijde heeft. Om de gehoormatige verschillen zo duidelijk mogelijk voor het voetlicht te krijgen, heb ik naast de eerder genoemde modale transistor elektronica, wederom ook de veel duurdere high-end versterkers ingezet. Bij elkaar geeft dit een aantal bijzonder interessante onthullingen. De oude 804N blijkt namelijk aanzienlijk gemakkelijker aan te sturen dan de nieuwere en meer eisende CM10. Voor het laag is bij de eerstgenoemde voor een andere papier/kevlar verhouding gekozen dan voor de wat zachter aanvoelende drie eenheden die in de CM10 worden gebruikt. Maar die slaat op zijn beurt dan weer hard terug met een betere en vooral meer egale totaalintegratie tussen de verschillende eenheden. Ook de defi nitie in midden en hoog zijn bij de nieuweling duidelijk beter, terwijl er mede door de gehoormatig duidelijk lagere vervorming, een moderner geluid is ontstaan. Vertaald naar de dagelijkse praktijk betekent dit dat de oude 804N in bepaalde gevallen nog steeds erg goed en vooral lekker en aanstekelijk kan klinken, maar dat de nieuwe CM10 door zijn meer moderne onderdelen, meer het pad van waarheidsgetrouwe weergave inslaat en daardoor inderdaad de gehoopte aansluiting weet te vinden bij de laatste generatie 800 modellen! Conclusie Met de CM10 heeft Bowers & Wilkins getracht een nieuw boegbeeld in de hogere middenklasse te creëren. Doel van de oefening was om daarbij de lang verwachte aansluiting met de huidige 800 reeks te maken. Luisterend naar deze nieuweling vind ik dat dit in grote lijnen prima is gelukt. Vooral het midden en hoog zijn verregaand kritiekloos, waarbij met name de mooie veelzijdigheid en homogeniteit in het oor springen. Eigenschappen die tot op heden vooral binnen Bowers & Wilkins het terrein waren van de prestigieuze 800 serie. Het laagbereik met de drie woo- NEXT 31

6 Gebruikte componenten Luidsprekers: Bowers & Wilkins Nautilus 804, Master Contemporary C, Wilson Benesch Arc. Cd-spelers: Rotel RCD-1570, Naim CDX2, Naim CD5i, Zanden 2500, North Star Design T192 + North Star Design Extremo DAC Streamer: Naim ND5 XS Geïntegreerde versterkers: Rotel RA-1570, Naim 5si, Unison Research Performance Voorversterkers: Mirror Image, Zanden 3100, Sphinx Project Two Eindversterkers: Classé CA-2300, Zanden 8120, Sphinx Project Twelve MK3 Audioracks: Finite Elemente Pagode Master Reference HD12 Interlinks: Siltech Royal Signature Empress RCA+XLR, AudioQuest WEL RCA, Sonore AC Reference, Chord Cadenza DIN Digitale kabels: North Star Design White Gold I2S, AudioQuest Diamond USB Luidsprekerkabel: Nirvana SX, AudioQuest Castle Rock, Sonore AC Reference, Chord Epic Reference Netkabels: Nirvana PC, Kemp Reference, Essential Audio Tools Current Conductor, Sonore AC Reference, AudioQuest WEL Signature fers, sluit hier verder mooi naadloos op aan en biedt op het eerste gehoor zowel een krachtig kamer vullend als een meer subtiel laagfundament. Gaat het echter om de absolute kwaliteit, dan lukt het de CM10 toch niet helemaal om het gat met de 800 modellen bij deze parameter te dichten. Maar niet getreurd want het laag van de CM10 is binnen zijn prijsklasse nog steeds van prima niveau en binnen dat kader mag Bowers & Wilkins dan ook gewoon trots zijn op dit verder bijzonder mooi vormgegeven en afgewerkte systeem. Een luidspreker die het in veel huiskamers gewoon erg goed zal doen en op een goed bijpassende versterker, met alle muzieksoorten uitstekend tot zijn recht komt. Tekst: Werner Ero Fotografi e: Bowers & Wilkins PRIJZEN: BOWERS & WILKINS CM ,- PER STUK B&W GROUP NEDERLAND B.V. TEL: , INFO@BWGROUP.NL END 32