Einde vooroordeel. van een. tested BEL CANTO S300I GEÏNTEGREERDE VERSTERKER EN CD2 CD-SPELER

Transcriptie

1 BEL CANTO S300I GEÏNTEGREERDE VERSTERKER EN CD2 CD-SPELER van een Einde vooroordeel Ook al probeer ik vooroordelen zoveel mogelijk buiten de deur te houden, bij het arriveren van de producten voor deze test was het voor mij toch wel even slikken. Op zich twee mooi vormgegeven, bijzonder compact gebouwde apparaten voorzien van zeer krachtige versterkers, maar wel allen werkzaam met klasse-d techniek en schakelende voedingen? Oei, als dat maar goed zal gaan. In de luisterruimte een complete opstelling van het Amerikaanse Bel Canto waarmee het merk zal proberen af te rekenen met alle vooroordelen die toch nog steeds rond het gebruik van deze techniek voor serieuze audiotoepassingen hangen. Bij het doorlezen van de aan mij door importeur Dimex toegestuurde documentatie en het bekijken van de Bel Canto website, is al snel duidelijk dat er dit merk veel aan is gelegen om af te rekenen met de vele vaak negatieve beeldvorming ten opzichte van klasse- D techniek. Allereerst wil ik om te beginnen duidelijk maken dat Bel Canto niet het zoveelste snel uit de grond gestampte merk is dat ons wil overspoelen met in Azië vervaardigde low budget rommel en het ondertussen aanprijst alsof het de nieuwe heilige audiograal is. Zaken die tegenwoordig in toenemende mate voorkomen en het steeds moeilijker maken het kaf van het koren te scheiden. Bij Bel Canto liggen deze zaken gelukkig heel anders want geestelijk vader, oprichter en hoofdontwerper John Stronczer, timmert al bijna twintig jaar op uiterst serieuze en vooruitstrevende wijze aan de weg. Net als veel andere ontwerpers is zijn start ontstaan uit onvrede over de bestaande ontwerpen en de drang om het zelf beter te doen. In de loop van die jaren heeft hij dan ook eindeloos geëxperimenteerd en daarbij zowel oude (buizen) als nieuwe technieken waar nodig toegepast met maar één einddoel, binnen een bepaalde prijsklasse een maximum aan muziekbeleving creëren. ICEpower Klasse-D Maar de techniek staat niet stil en Bel Canto maakt alweer een behoorlijk aantal jaren gebruik van de befaamde ICEpower klasse-d modules van Bang & Olufsen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is klasse-d geen digitale maar juist een analoge techniek die al vele tientallen jaren bestaat. Tot circa 1990 was men echter technisch nog niet in staat om deze techniek in te zetten voor hoogwaardige audioweergave. ICEpower is één van de pioniers van het eerste uur en mede door de sterke opmars van halfgeleiders en digitale technieken begin negentiger jaren, lukte het deze onderneming als één van de eersten om een goede audiokwaliteit te bereiken. Hierna lag de wereld voor hen open want deze ingenieuze en bijzonder NEXT 83

2 84 compacte klasse-d versterkermodules bieden enorm veel voordelen. Wat is nu eigenlijk klasse-d? In tegenstelling tot de actieve weerstand met lineaire stroomregeling zoals gebruikt in klasse A/B versterkers, gebruikt een klasse- D versterker schakelende transistoren die maar twee standen kennen. Aan of uit. Hierdoor treedt er bij de transistor nagenoeg geen energieverlies op en is bijna al het vermogen beschikbaar voor aansturing van de luidspreker. Klasse-D is dus een zeer effi ciënte techniek die echter nog veel meer voordelen kent. Zo blijft de schakeling door de hoge effi ciëntie (tot wel 90%!) bijzonder koel waardoor er geen zware koellichamen meer nodig zijn. Doordat de ICEpower modules verder ook over een schakelende voeding beschikken, ontbreken verder ook de loodzware voedingstrafo s. Hierdoor kunnen apparaten veel kleiner en lichter worden gemaakt en door een forse afname in productiekosten zijn de eindproducten goedkoper te fabriceren. De alom bekende normale trafo is naast groot en zwaar, ook nog eens bijzonder ineffi ciënt bij lage frequenties. Hierdoor is veel materie (onder andere koperwikkelingen) nodig om hem toch goed te laten presteren en vallen de afmetingen voor een echt goed presterende trafo, gewoon groot uit. Een schakelende voeding kan bij aanzienlijk betere prestaties dan zijn ouderwetse broer, tot maarliefst een factor 100 kleiner uitvallen! Daardoor uiteindelijk minder benodigde grondstoffen en dus beter voor het milieu. CD2 cd-speler De Bel Canto CD2 cd-speler is voor mij zondermeer het mooiste en meest bijzonder vormgegeven apparaat van dit tweetal. Net als de andere producten van dit Amerikaanse merk is het afwerkingsniveau uitermate goed en zijn de afmetingen met 21,6 cm breed, 31,8 cm diep en 11,5 cm hoog, bijzonder compact en handzaam. Aan de voorzijde is een zeer duidelijk afl eesbare groenkleurige LED display zichtbaar. Het grote verschil in vormgeving wordt hier vooral gemaakt door het aan de bovenzijde open en bloot geplaatste Philips CD-Pro2LF mechanisme. Om voor extra massa te zorgen en om nog wat bescherming te bieden, is bovenop de kast een dikke afschuinde plaat zwart aluminium aangebracht. Hierdoor is het gewicht toch nog een solide 8,2 kilo, wat mij zelfs aan de hoge kant is voor zo n compacte speler. Op deze plaat is vervolgens een mooi gevormde sculptuur van blank aluminium geplaatst, welke bedoeld is om de laser te beschermen. Ik heb inmiddels al veel soorten klepjes, schuiven en lademechanieken voor dit hoogwaardige Philips loopwerk gezien en snap best de visuele statement die Bel Canto hiermee wil maken, maar toch heb ik zo mijn vraagtekens of dit ook voor de lange termijn wel zo n goede oplossing is. De laser wordt op deze manier namelijk wel erg kwetsbaar voor strooilicht en stof- en vuilinvloeden, vooral als er geen plaatje op het mechaniek ligt. Ik zou dus in ieder geval zorgen dat er ook bij niet gebruik, altijd een cd op het loopwerk aanwezig is. Naast het dimbare en uitschakelbare display aan de voorzijde zit rechts daarvan een soepel lopende draairegelaar die de nodige dubbelfuncties voor de loopwerksturing bezit. De kleine achterzijde is ondanks het behoorlijke aantal aansluitingen toch mooi overzichtelijk gehouden en is voorzien van zowel gebalanceerde als single ended analoge uitgangen. Deze zijn met een kleine drukknop omschakelbaar van vast naar variabel waarbij het volumeniveau van de laatste met de afstandsbediening regelbaar is. Op het digitale vlak zijn er toslink, SPDIF en AES/EBU uitgangen. Opvallend is de kleine bijgeleverde 12 volts trafo. De overvolle CD2 heeft dus geen eigen trafo aan boord maar er is nog een andere belangrijke reden waarom voor deze oplossing is gekozen. Deze voeding transformeert namelijk 230 volt AC naar 12 volt AC, alle regulering van deze 12 volt AC vindt plaats door middel van veelvuldige regulering op die plaatsen waar dat nodig is in de CD2 zelf. Deze speler is zowel be-

3 doeld als transport voor bijvoorbeeld de eigen Dac3 of kan gebruikt worden als topklasse cd-speler. Een interessante optie is de omschakelbare sample rate. Standaard is deze op 96 khz ingesteld, maar Bel Canto moedigt aan om zeker ook met de andere (48 of 192 khz) opties te experimenteren. Uiteraard wordt de speler gecompleteerd met een overzichtelijke (kunststof) afstandsbediening die echter niet zo duurzaam en hoogwaardig overkomt als de apparaten zelf. S300i geïntegreerde versterker Door de grote uniformiteit van de Bel Canto producten ziet deze geïntegreerde versterker er op het ontbreken van het beschermende aluminium bovenpaneel en het cd-mechanisme na, identiek uit als de cd-speler. Dus weer hetzelfde soort groene display en de draaiknop (volume en bronkeuze) voorzijde. Het gewicht is met zijn 5,5 kilo onwaarschijnlijk laag voor een versterker die maarliefst 150 Watt aan 8 Ohm en 300(!) Watt aan 4 Ohm kan leveren. Ook erg laag is het stroomverbruik van 15 Watt als de versterker zonder signaal te leveren aanstaat. Geheel in lijn met de huidige trend is ook deze S300i voorzien van een USB aansluiting met ingebouwde 24 bits, 96 khz DAC. Omdat op een geintegreerde versterker nu eenmaal meer aansluitingen aanwezig moeten zijn dan een cd-speler, is het best dringen geblazen op de achterzijde van dit apparaat. Van links naar rechts is er een euro connector voor het netsnoer met pal daarnaast een kleine hoofdschakelaar. Dan volgt een lijn uitgang, uitgang voor een opnameapparaat en vier ingangen. Allen vergulde single ended (RCA) aansluitingen van standaard kwaliteit. Boven de vier ingangen bevindt zich de USB aansluiting en pal rechts bevinden zich boven elkaar de luidsprekerconnectoren die zowel spades, banaanstekkers als losse draadeinden kunnen bevatten. Bij de versterker wordt een eenvoudige, compacte kunststof afstandsbediening bijgeleverd voor bediening van de basisfuncties Opstellen en aansluiten En dan natuurlijk het moment van de waarheid want de luistertest is voor mij eigenlijk het enige wat echt telt. Producten kunnen er nog zo mooi uitzien, nog zo goed zijn afgewerkt en voorzien zijn van de meest geavanceerde technieken, als het niet klinkt is het verloren tijd. Tijdens het opstellen ervaar ik de stevige compacte bouw als een groot voordeel. De technologieverschillen tussen de vorige maand geteste 60(!) kilo zware Musical Fidelity AMS 50 eindtrap met 2 x 50 Watt aan 8 Ohm klasse-a vermogen onder de kap en de hier besproken Bel Canto S300i met zijn 5,5 kilo en 2 x 150 Watt aan 8 Ohm, kan bijna niet extremer uitvallen. Daar moet toch een enorm kwaliteitsverschil tussen zitten, mompel ik in mijzelf. Toch komen nu ook de eerste kleine kritiekpuntjes naar boven en die hebben niets te maken met de techniek als met zoveel aansluitingen op een (te) kleine oppervlakte. Zo zitten bij gebruik van de lijn out uitgang de signaalkabels pal tegen het netsnoer aan, een onwenselijke situatie. Ook zitten de cinchaansluitingen net wat te dicht op elkaar waardoor het gebruik van dikke audiofi ele kabels die je vast op het chassisdeel moet draaien, enigszins wordt bemoeilijkt. Bij de cd-speler van hetzelfde laken een pak. Vooral de kleine 12 volts trafo met zijn mini-aansluiting die de cd-speler van hoogwaardige stroom moet voorzien, boezemt mij in eerste instantie niet veel vertrouwen in maar heeft uiteindelijk de hele testperiode probleemloos gewerkt. Doordat het hier uiteindelijk om slechts twee componenten gaat, is het feitelijke aansluiten een fl uitje van een cent. Een ander voordeel is dat ze door het ontbreken van warmte ontwikkeling zowel op elkaar als naast elkaar geplaatst kunnen worden, waarbij ze in dit laatste geval met zijn tweeën net zoveel ruimte innemen als één ander apparaat in standaardbreedte! Na het aansluiten is het grote moment aangebroken en schakel ik de apparaten één voor één in. Het eerste wat mij daarbij opvalt, is een voor mij geheel onbekend bijgeluid wat het midden houdt tussen een zacht spoelend cassettedeck, een zoevende harde schijf in een pc en het piepende oplaadgeluid van een losse elektronenfl itser van een spiegelrefl ex fotocamera. Het geluid begint tamelijk laag en stijgt vervolgens langzaam in toonhoogte tot het nu zo n driekwart minuut geheel onhoorbaar word. Zou dat nu het geluid zijn van een schakelende voeding zijn? Luisteren De fabrikant geeft aan dat beide apparaten zo n honderd uur onder spanning moeten staan voordat de circuits 100% stabiel zijn waarna ze vervolgens het beste altijd aan kunnen staan. Het 85 NEXT

4 86 stroomverbruik is immers laag en ze produceren geen warmte. Uit nieuwsgierigheid besluit ik niet de eerste honderd uur af te wachten maar ze na slechts na een half uurtje stabiliseren, meteen maar de sporen te geven. Als ultieme test cd gebruik ik hiervoor het prachtige nieuwe album van Yello - Touch genaamd ( ). Deze cd bevat muziek zoals bijna alleen Yello die kan maken. Perfect kloppend qua timing, dan weer ontspannen, dan weer opzwepend en met een wijdscala aan geluiden. Van realistisch onweer tot een akelig realistisch overvliegend vliegtuig. De sfeer is wat donkerder en meer mellow dan de voorganger The Eye uit Echter op een tonaal goed kloppende audioset, welke liefst ook breedbandig is, kan Touch fenomenaal goed klinken en wordt gespeeld met ruimtelijke eigenschappen als breedte, diepte, hoogte maar ook een veel minder voorkomende parameter, nabijheid. Daarmee bedoel ik dat hier en daar een instrument plotseling als uit het niets, meters vóór de luidsprekers wordt neergezet! De mastering is zeer helder uitgevallen maar blijft op een goed, vervormingsvrij systeem, net binnen de perken. Klopt er echter ergens in de keten iets niet 100%, dan kan dit album al heel snel tot een hoge mate aan luistermoeheid leiden. Wanneer het nummer Friday Smile weerklinkt, valt mij in eerste instantie eigenlijk niets bijzonders op. Zelfs zo kort onder stroom klinkt het al uitgewogen en homogeen, is het laag strak en doortekend en vliegt de helderheid niet meteen uit de bocht. Na wat langer luisteren valt mij op dat het harmonische spectrum wel op andere wijze wordt gepresenteerd dan bij meer conventionele hoogwaardige versterkers. In eerste instantie is het middengebied van deze Bel Canto spullen op een mooie wijze, zeer ontspannen, gedragen en schoon. Het laag is mooi gedefi nieerd maar mist nog wat expressie, terwijl het hoog wel rustig is, maar nog ietwat grofkorrelig en wat bleek is. Maar eigenlijk heel normaal voor net onder spanning staande spullen en zeker niet de weergave die ik onbewust wat vreesde. De digitaal gestuurde analoge volumeknop regelt daarbij mooi intuïtief in nauwkeurige kleine stapjes van 0,5 db. De schaal loopt van 0 tot het getal 80. Van 0 tot 50 regelt het heel snel maar dan staat het volume in mijn situatie nog steeds tamelijk zacht. Bij snel doordraaien is er dan even een korte pauze, boven de 50 gaat het wat sneller omhoog. Hierdoor kan de versterker nooit per ongeluk ineens ongewenst te hard worden gezet. Na nog wat andere muzieksoorten te hebben gedraaid waarbij steeds dezelfde eigenschappen hoorbaar zijn, besluit ik om de apparaten een aantal dagen rust te gunnen om zich optimaal te kunnen stabiliseren. Tijdens deze periode ga ik tussen mijn andere werkzaamheden door, regelmatig wel even de luisterruimte in, nieuwsgierig als ik ben of er dingen veranderen. Achteraf gezien waren er eigenlijk al na 24 uur geen wezenlijke veranderingen meer hoorbaar en besluit ik na een dag of drie dat het nu maar moet gebeuren. Uiteraard start ik weer met Yello om mogelijke veranderingen te bespeuren en hoewel tamelijk subtiel, is het geluid wel hoorbaar beter en als het ware wat rijper geworden. Het middengebied was al uitstekend en is zelfs nog mooier geworden. Hierdoor krijgt met name het draaien van zangstemmen een extra stimulans. Er is dus veel rust, doortekening, klankkleur, vloeiendheid en vooral ongekleurdheid in de weergave hoorbaar. Ik vind het middengebied van deze Bel Canto combinatie dus erg goed en eigenlijk is het kritiekloos. Het laag is krachtiger geworden en heeft gelukkig niet dat overgedempte wat sommige snelle merken nog wel eens willen nastreven. Daardoor is ook hier voldoende mate aan klankkleur en betrokkenheid aanwezig. Slagkracht en dynamische contrasten worden ook goed weergegeven maar het laag verzet ook weer geen huizen en het is dus eerder geciviliseerd dan brute nadrukkelijke kracht. Het hoog tenslotte is mooi met de rest in balans en is nooit digitaalachtig of gestrest. Absoluut gezien mist het alleen nog wat ultieme verwerking van contrasten en loopt het in het tophoog een tikkeltje sneller weg dan perfect zou zijn. Het is dus wel kwalitatief heel goed, open en doortekend, maar uiteindelijk ook een klein beetje afgerond. Mogelijk is dit op gewone softdome tweeters zelfs niet eens waarneembaar. Dan de ruimteweergave. Hiervoor gebruik ik dit keer de klassieke cd Arnold for Band van het Dallas Wind Symphony onder leiding van Jerry Junkin (Reference Recordings RR-66CD) voor. Ik wil overigens mijn waardering voor het Amerikaanse label Reference Recordings niet onder stoelen of banken steken want deze opnamen behoren voor mij tot de absolute wereldtop. Als geen ander weet dit label de gedragenheid, kracht, grootsheid, neutraliteit, klankkleuren, fasereinheid en met name de zaalakoestiek van vaak prachtig gespeelde klassieke muziek vast te leggen en deze Arnold for Band cd is daar weer een op typisch Amerikaanse leest geschoeid, fraai voorbeeld van. De muziek is geschreven door de voor mij onbekende Engelse componist Malcolm Henry Arnold en is zeker de moeite van het beluisteren waard. Op een mooie set kan de Turkse trom echt een prachtige fysieke impact geven, compleet met

5 Gebruikte componenten Luidsprekers Master Contemporary C Cd-Spelers North Star Design T192 + Extremo DAC, Wadia 781i Geïntegreerde versterker Unison Research Performance Voorversterkers Musical Fidelity Primo Eindversterkers Musical Fidelity AMS 50 Audiorack Finite Elemente Pagode Master Reference HD12 Interlinks Siltech Royal Signature Empress, Cardas Golden Reference en Golden Cross Digitale kabel North Star Design White Gold I2S Luidsprekerkabel Nirvana SX Netkabels Nirvana PC, Kemp Reference, Essential Audio Tools Current Conductor, Siltech Royal Signature Ruby Hill II de textuur en klankkleuren van een groot vel wat krachtig wordt aangeslagen. De koper-, houtblazers en percussie gloeien en glanzen dat het een lieve lust is en de prachtige akoestiek van het beroemde Meyerson Symphony Center te Dallas is adembenemend goed gevangen. Ook bij deze veeleisende muziek laat de Bel Canto combinatie geen steken vallen en blijft het steeds de muziek zelf die spreekt en niet de elektronica. Het laag heeft impact, klankkleur en wordt mooi gedragen, eigenlijk ongeloofl ijk hoeveel kracht er uit zo n piepklein kastje kan komen! Het midden heeft ook nu weer dat magische neutrale en vloeiende karakter met een aanstekelijke muzikaliteit terwijl het hoog vrij van korrel de nodige lucht toevoegt. Uiteraard wordt er ook met andere producten vergeleken en met verrassende resultaten tot gevolg. Ook al is de vaak met plezier door mij gebruikte Unison Research Performance single ended buizenversterker, veel duurder en van een heel ander kaliber en werkingsprincipe als de klasse-d Bel Canto s, er zijn toch best de nodige overeenkomsten waarneembaar. Wie had dat ooit kunnen denken?! Waar deze duurdere Unison zijn punten mee kan vergaren is nog meer oplossend vermogen, meer 3D beleving, lijfelijke aanwezigheid van de artiesten, een nog groter ruimtelijk beeld, meer slagkracht en een verder doorlopend tophoog met meer sprankeling en puntigheid. Allemaal goed waarneembaar en zo klopt uiteindelijk ook het prijstechnische plaatje weer. Maar het is wel een prachtig bewijs hoe ver deze nieuwe techniek met de laatste generatie is gevorderd! Als laatste is ook de USB DAC nog getest en daar heb ik een mooie snelle laptop voor gebruikt vol met ongecomprimeerde muziek. Het is voor mij de eerste keer dat ik zoiets heb geprobeerd en ik moet zeggen dat het mij niet tegenviel. Het is niet de kwaliteit zoals aangeleverd door de Bel Canto CD2 en dat zou ik ook vreemd vinden, maar het niveau was wel veel beter dan ik had verwacht en je kunt er zeker met plezier naar luisteren. Het werkte ook allemaal heel snel. USB kabel verbinden waarbij de Bel Canto meteen werd herkend, afspeelprogramma openen, nummer selecteren en spelen maar. Conclusie Ik mag in alle eerlijkheid wel stellen dat deze Bel Canto spullen mij aangenaam hebben verrast. Over andere merken die gebruikmaken van klasse-d techniek kan ik niet oordelen, maar bij deze Amerikaanse componenten is er helemaal niets van een saai en steriel geluid zonder ballen te horen. Bijna tegen het einde van mijn test kwam de importeur nog even aanzetten met een setje Bel Canto M300 monoblokken, waarmee ik als ik wilde nog even kon proberen de goede prestaties nog wat verder op te rekken. Dat heb ik uiteraard geprobeerd en dan krijgt u een weergave die nog wat meer opentrekt en meer expressie en contrasten bezit dan de geïntegreerde versterker alleen. Als ik vervolgens de prijzen van het aangebodene bekijk is de cdspeler goed en correct geprijsd, zijn de mono eindversterkers gunstig geprijsd en is de geïntegreerde versterker bijna een stuntaanbieding. Hierbij is voor mij bewezen dat er dus al wel degelijk een echt goede weergave van hoog niveau met gebruikmaking van klasse-d techniek mogelijk is en dat mijn vooroordelen en twijfels in ieder geval bij het gebruik van deze Bel Canto producten is beslecht. Van harte aanbevolen. Tekst & fotografi e: Werner Ero PRIJZEN: BEL CANTO S300I GEÏNTEGREERDE VERSTERKER + USB DAC 1.995,- BEL CANTO CD 2 CD-SPELER 2.995,- BEL CANTO M300 MONO EINDVERSTERKERS (PER STUK) 995,- DIMEX B.V., TEL: INFO@DIMEX.NL END 87