2013 Van crisis naar opportuniteit dmv visie en profilering

Transcriptie

1 We have learned so much there still remains much to learn. We are not going in circles, we are going upwards. The path is a spiral; we have already climbed many steps. Herman Hesse 2013 Van crisis naar opportuniteit dmv visie en profilering Onze toekomstvisie in 2012 luidde als volgt: ( ) de verdere profilering en bekendmaking van PROject zowel naar de potentiële doelgroep toe, als naar mogelijke samenwerkingspartners binnen het (lokale)zorglandschap vereist een inzet op duidelijkheid omtrent het aanbod, de grenzen en de verantwoordelijkheden. (o.a. via een vernieuwde website, gerealiseerd in 2013). We constateerden enerzijds dat we telkens opnieuw de hekken recht dienden te zetten en wensten anderzijds een zekere ervaren onderwaardering om te zetten in méér AUX SERIEUX. Belangrijk was dus opnieuw woorden te vinden voor wat we NU doen: van crisis dus, naar opportuniteit 1 en dit door middel van visie en profilering. We vertrokken hierbij van: wat wij DOEN is zinvol! over WAT precies is ZINVOL? om te komen tot hoe kunnen we GROEIEN door dit werk te doen? Dit resulteerde in een ge-up-date visie(tekst): de kijk van PROject op middelengebruik & hulpverlening Mannen en vrouwen hebben in biologisch, psychosociaal en cultureel opzicht een andere levensgeschiedenis. Wanneer verslaving daarin een rol gaat spelen, kan dat niet los gezien worden van die specifieke context (Galanter & Kleber, 2004). Om tot een doeltreffende behandeling voor vrouwen te komen, moeten we de ervaring en impact van het leven als vrouw in een man gebaseerde maatschappij - met andere woorden: gender - als klinisch perspectief nemen (Straussner & Brown, 2002). Verslaving behelst een complex samenspel van bio-psychosociale factoren. Recent onderzoek toont significante verschillen tussen de geslachten wat betreft (stof gerelateerde) epidemiologie, biologische reacties en medische gevolgen, co-morbide psychiatrische stoornissen, sociale factoren en drempels tot behandeling (Tuchman, 2010). Om goede zorg aan drugsverslaafde vrouwen te verlenen, is een genderspecifiek hulpverleningsaanbod noodzakelijk. Als deelwerking van Free Clinic vzw én als dochterwerking van het MSOC Antwerpen kijken we vanuit een Harm Reduction bril. De geest en filosofie van HR zijn in overeenstemming met vrouwvriendelijke principes: de relatie tussen hulpverlener en cliënt is humaan, cliëntgericht, nietoordelend en niet bestraffend. De (ex)druggebruikende vrouw wordt gezien als ervaringsdeskundig. Anders dan de naam doet vermoeden staat HR voor meer dan enkel schadebeperking tgv drugs. Binnen de HR aanpak is er op tempo van de cliënt aandacht voor ontwikkeling & groei. Naast de opgebouwde expertise op het vlak van druggebruik en ouderschap, vult PROject ondertussen een hiaat binnen de categoriale zorg in: ons doelpubliek heeft reeds enkele stappen ondernomen in het 1 Naar analogie met post traumatische groei van cliënten (= de constatering van groei dankzij trauma) -> deze mensen ontwikkelen naast een symptomatologie vaak ook talenten naar of capaciteiten voor verbinding, maw ze groeien dankzij het trauma.

2 controleren van hun druggebruik 2, wat maakt dat de impact hiervan op de verschillende levensdomeinen duidelijk(er) zichtbaar wordt en er een zekere motivatie bestaat om verdere ontwikkelingsstappen te nemen. Binnen dit idee van een ontwikkelings proces wil PROject alles doen wat binnen haar macht ligt «to enable people to do exactly that develop as far as their goals, potential and circumstances allow.» (Hunt, 2012) PROject hanteert hiervoor een integrale kijk, waarbij de focus ligt op het realiseren van een UPTURN. Dwz dat we een proactief beleid voeren om een groeiproces te bewerkstelligen - op grond van de kracht en overtuiging (=zelfbeschikking) van de vrouw - om zo op haar eigen ritme haar potentiële ontwikkeling te bevorderen. Identiteit PROject is een ambulant en genderresponsief zorgprogramma binnen de drughulpverlening. Ons doel is om de gezondheid en het welzijn van de cliënten ten goede te veranderen en samen met hen toe te werken naar her-integratie & re-socialisatie. PROject biedt hiertoe persoonsgerichte zorg aan in een kleinschalige en kindvriendelijke omgeving. PROject kiest er voor een dynamische, groeiende en lerende organisatie te zijn. Doelpubliek Vrouwen met actueel gecontroleerd druggebruik en/of een verleden van problematisch gebruik van (il)legale middelen met een impact op 1 of meerdere van de 4 levensdimensies (fysiek, sociaal, persoonlijk, spiritueel). Kernopdracht De kernopdracht van PROject is het ondersteunen van de groei van de vrouw (UPTURN), in relatie tot haar systeem en op de 4 levensdomeinen. Kernactiviteiten Vanuit deze ontwikkeling stimulerende benadering plaatsen we afhankelijkheid of verslaving in een existentieel kader: binnen deze zienswijze functioneert de mens door een wisselwerking op 4 verschillende levensdomeinen. De oorsprong en correlaten van klachten worden daarom niet alleen vanuit de fysieke dimensie beschouwd, maar ook vanuit een sociale, psychische en spirituele dimensie (dewelke doorgaans in die volgorde in de aandacht komen tijdens de levensloop, en die onlosmakelijk met elkaar verweven zijn). 1. De fysieke dimensie De gespecialiseerde medische consultatie is een belangrijke ingangspoort. PROject biedt eerstelijns geneeskunde met speciale aandacht voor de behandeling van afhankelijkheid en de directe gevolgen van de (verslavings)problematiek gaande van substitutie tot hervalpreventie. Er is extra aandacht voor de hieraan verbonden vrouwspecifieke problemen. De arts fungeert als eerstelijnsarts of als gespecialiseerde verslavingsarts naast de huisarts. In de zorg voor de materiële vormgeving is er een respectvolle afstemming op de noden waarmee de cliënten zich op PROject aandienen: de ruimte waarin ze ontvangen worden is vrouw- & kindvriendelijk, verwelkomend en schoon. 2 without for a moment saying people must move along it, harm reduction incorporates the notion of movement along a hierarchy of risks and harms that are progressively harder to achieve, but which are generally associated with a reduction in harm at each step. (IHRA, 2010)

3 2. De sociale dimensie In de sociale dimensie ligt de klemtoon op een authentieke, accepterende, empathische, ondersteunende én explorerende relatie als belangrijkste (genderspecifieke) instrument voor verandering. Het betrekken van familie en de (nabije) gemeenschap en de ontwikkeling van een (ruim) sociaal (zorg)netwerk, verhoogt de persoonlijke en sociale ondersteuning aan de cliënt. Moederschap Het is aangewezen de relatie van een vrouw met haar kinderen en haar identiteit als moeder niet te veronachtzamen en onderdeel te maken van de behandeling (88% van onze cliënten zijn moeders).we ondersteunen in heel het systeem waar de vrouw in haar moederrol mee in contact komt. Hiermee willen voor deze vrouwen zelf, alsook voor hun kinderen, de risico s ten aanzien van hun ontwikkeling naar de toekomst toe beperken. Bij het werken met dit systeem vertrekken we steeds vanuit het standpunt en in functie van de vrouw maw we werken niet voor - maar wel mét de kinderen. OF we werken vraag gerelateerd met (belangrijke) anderen/ derden ifv de moeder-kindrelatie. IKV dit ouderschap delen we ons huis met het team en de expertise van Bubbels&Babbels, alsook is er in bepaalde dossiers een intensieve samenwerking met andere diensten in het betreffende zorglandschap (i.c. scholen, clb, ckg, vk, altox, OP+ ).. 3. De psychische dimensie Het doel van elke counseling binnen de psychische dimensie is dat cliënten ipv slachtoffer opnieuw deelnemer van hun leven worden en dat ze terug het gevoel krijgen dat ze hun problemen kunnen aanpakken (en hun eigen verantwoordelijkheid nemen) of ermee leren leven. 4. De spirituele dimensie Aan het feit dat vrouwen zich opnieuw engageren in authentieke contacten met andere mensen en activiteiten in de eigen omgeving zoeken, ontlenen ze vaak zingeving en waarden die hun eigenbelangen overstijgen. Methodieken 1. Counseling Door middel van individuele en gespecialiseerde counseling op de verschillende levensdomeinen bieden we de cliënt (outreachend) hulp en begeleiding bij het (zoveel als mogelijk) zelf oplossen van haar problemen (deze kunnen allerlei levensvraagstukken omvatten zoals verslaving, sociaaladministratieve vragen, relatieproblemen, en vaak ook opvoedingshulp/ondersteuning, maw we ondersteunen met het vaststellen en bereiken van persoonlijke doelstellingen, uitgaande van de sterke kanten van de vrouw (sterktemodel als methodiek), rekening houdend met haar sociale context en meedenkend vanuit haar referentiekader. 2. Groepsgericht werken Tijdens het wachten op de doktersconsultatie ontwikkelt zich een groepsproces, waar de vrouwen en hun kinderen lotgenoten ontmoeten (waarbij de groep fungeert als een sociale microkosmos). Binnen deze dynamische interactie geven we prikkelende aandacht (= presentiemethodiek) en

4 modeleren we het sociale functioneren, waarbij de ervaring(skennis) 3 van de vrouwen ten behoeve van elkaars ontwikkelingsproces centraal staat. Basiscompetenties Om deze kernactiviteiten uit te voeren worden heel wat competenties vereist van de medewerksters en de organisatie. Professionele hulpverlening binnen PROject vereist flexibiliteit, tolerantie, voldoende draagkracht en sterke communicatieve vaardigheden. Als hulpverlener zijn we elk vertegenwoordigd (hebben expertise) in één van de levensdomeinen, zijn we met elkaar verbonden door goede communicatie/verstandhouding en overlappen we mekaar in de zorg aan de individuele cliënten. Als team engageren we ons om deze competenties verder te ontwikkelen, ondersteund door opleiding en intervisie, planning en evaluatie. Wederzijdse zorg is hierbij een belangrijk aspect. Basiswaarden PROject wil professionele en integrale verslavingszorg aanbieden. Veiligheid, respect, openheid, deskundigheid en continuïteit zijn hierbij belangrijke basiswaarden. De vrouw wordt als expert actief in haar groeiproces betrokken, waarbij de eigen ervaringskennis als opportuniteit wordt aangewend (UPTURN). De regie van de cliënt over haar eigen leven is hierbij een centrale waarde. CIJFERS Voor het zesde jaar op rij stellen we vast dat het aantal cliëntcontacten blijft stijgen: Aantal jaarlijkse contacten (conform de RIZIV conventie) sinds opstart 4 Periode Aantal contacten met cliënten September - december Aantal contacten met verwanten PROject verleent in 2013 intensieve en proactieve hulp aan 55 verschillende vrouwen (20ers tot 60ers), en de hun omringende familie/sociale- en hulpverleningsnetwerken. Er meldden zich 12 nieuwe cliëntsystemen aan, 13 cliënten stroomden uit. 3 Van ervaringsdeskundigheid is sprake als ervaringskennis wordt gebruikt bij het ondersteunen van het herstel van anderen. (Weerman, 2013) 4 Naast de reële contacten met vrouwen en hun omgeving zijn er ook veelvuldige telefonische en sporadisch contacten/consultaties en hulpverleningsgesprekken.

5 Waar in 2012 naar het jaareinde tot 2x toe het maandmaximum van 100 cliëntcontacten werd overschreden, zien we dit in x gebeuren. Ook was er voor het eerst sinds 3 jaar opnieuw een significante stijging van het aantal contacten met verwanten. Gezien er voor de legitieme vraag naar personeelsuitbreiding - omwille van de toenemende cliëntdruk en stijgende zorg nood - geen middelen voorhanden waren; zochten en vonden we ondersteuning door het casueel inzetten van een collega van het MSOC Antwerpen tijdens de doktersconsultaties. 1. Personeel PROject telt 4 gastvrouwen (1,25 FTE): twee artsen: Cathy Matheï, MDPhD, 4u; Marlies Torfs, 2u een psychiatrisch verpleegkundige: Claire Vanmal, 19u; en een psychologe/antropologe: Natalie Claeys, 22.8u. 2. Financiering PROject ging in juli 2007 van start met middelen van het Verslavingsfonds. Sinds juli 2009 tot op heden wordt PROject verder gezet via de middelen Werkdrukontlaster (CISO). Hierdoor wordt de werkdruk op het MSOC Antwerpen verlicht en kunnen we tegelijkertijd een kwaliteitsvol vrouw- en kindvriendelijk aanbod realiseren. TOEKOMST In 2013 werd de eerste fase van onze tweeledige toekomstdroom uit 2012 verwezenlijkt: dit jaar hebben we intern vooral gewerkt aan duidelijkheid omtrent het aanbod, de grenzen en de verantwoordelijkheden. Een volgende logische stap in 2014 is deze (her)nieuw(de) visie en duidelijk profiel uit te dragen. Dromen doen we van: meedenken/de basis leggen voor een variant (binnen de Belgische context) van deze modellen die reeds in het buitenland opgang vinden - met name onze ontwikkeling stimulerende benadering als variant op de entwicklungsorientierte - of development oriënted benadering - met a common goal of enabling people to develop to the fullest extent possible (Hunt, 2012). Literatuur Galanter, M., & Kleber, H.D. (Eds.) (2004). The American psychiatric publishing textbook of substance abuse treatment (3rd ed.). Washington DC: APP. Hunt, N. (2012). Recovery and Harm Reduction: time for a shared, development oriented, programmatic approach? In R. Pates and D. Riley (Eds.), Harm Reduction in substance use and highrisk behavior. Chichester: Wiley-Blackwell. Straussner, S.L.A., & Brown, S. (Eds.) (2002). The handbook of addiction treatment for women: Theory and practice. San Francisco: Jossey-Bass. Tuchman, E. (2010). Women and addiction: The importance of gender issues in substance abuse research. Journal of Addictive Diseases, 29, Weerman, A. (2013). Inzet en waardering van ex-verslaafde medewerkers in de verslavingszorg. Historisch overzicht van de Amerikaanse situatie. Verslaving. Tijdschrift over verslavingsproblematiek, 3,