Amsterdam Ouderenvriendelijke Stad: hoe ver zijn we? Voortgangsrapportage, juli 2016

Transcriptie

1 Amsterdam Ouderenvriendelijke Stad: hoe ver zijn we? Voortgangsrapportage, juli

2 Inhoud 1. Over deze voortgangsrapportage 2. Dit doet de gemeente al Domein 1. Buitenruimte en bebouwing Domein 2. Vervoer Domein 3. Huisvesting Domein 4. Sociale participatie Domein 5. Respect en sociale inclusie Domein 6. Maatschappelijke participatie en werk Domein 7. Communicatie en informatie Domein 8. Maatschappelijke ondersteuning en zorg 3. Stadsanalyse 4. Pilotgebieden 5. Stedelijke actielijnen Actielijn 1: eenzaamheid bestrijden Actielijn 2: dementie Actielijn 3: wonen 6. Betrokkenheid van ouderen 7. Internationale projecten 8. Nieuwe initiatieven 9. En nu? Bijlage: 1. Inzet gemeente 2. Indicatoren Ouderenvriendelijke Stad 2

3 1. Over deze voortgangsrapportage De WHO heeft een werkwijze ontwikkeld om te werken aan een Ouderenvriendelijke Stad. Deze rapportage beschrijft de voortgang om in Amsterdam invulling te geven aan de Ouderenvriendelijke Stad. Wat wordt er al gedaan en wat zijn onze plannen? Deze rapportage bouwt voort op de Startnotitie Amsterdam: een Age-friendly City (oktober 2015). Waarom deze rapportage? De gemeente Amsterdam wil werken aan een stad, waar bewoners van alle leeftijden prettig kunnen leven. Juli 2015 is Amsterdam officieel toegetreden tot het netwerk Age-friendly Cities van de WHO. Vanaf dat moment is Amsterdam met de GGD als trekker - samen met Amsterdamse ouderen gaan kijken hoe de stad ervoor staat en waar verbeteringen mogelijk zijn. Met elkaar gaan we de stad leefbaarder, toegankelijker en prettiger maken voor ouderen. Deze rapportage informeert de gemeenteraad over de stand van zaken medio Aanpak Wat doet de gemeente al? De WHO heeft acht domeinen geselecteerd om te checken hoe ouderenvriendelijk de stad is. In deze voortgangsrapportage beschrijven we per domein wat er op dit moment al in de stad wordt gedaan. De acht domeinen zijn: 1. Buitenruimte en bebouwing 2. Vervoer 3. Huisvesting 4. Sociale participatie 5. Respect en sociale inclusie 6. Maatschappelijke participatie en werk 7. Communicatie en informatie 8. Maatschappelijke ondersteuning en zorg. Drie pilotgebieden Naast een beschrijving van de huidige inzet van de gemeente laat deze voortgangsrapportage zien wat er in gang is gezet. Er is een overzicht aan indicatoren opgesteld op basis waarvan drie pilotgebieden zijn geselecteerd. Het gaat om: de Bloemenbuurt in stadsdeel Noord, de Indische Buurt Oost in stadsdeel Oost en Buitenveldert Oost in stadsdeel Zuid. Wat gebeurt er op de drie stedelijke actielijnen? Er zijn drie stedelijke actielijnen, namelijk: eenzaamheid, dementie en wonen van ouderen in de stad Amsterdam. Deze voortgangsrapportage geeft aan hoe het staat met deze drie actielijnen. 3

4 Looptijd & doelen De looptijd van de door de WHO gehanteerde cyclus van Ouderenvriendelijke Stad (planning, implementatie en evaluatie) is vijf jaar. We zijn najaar 2015 gestart met deze cyclus. Deze voortgangsrapportage gaat over het startjaar, dus tot de zomer van De doelen voor het eerste jaar zijn: - De beginsituatie in Amsterdam vaststellen op de acht domeinen. - Een werkwijze ontwikkelen om ouderen te betrekken bij het programma. - Een driejarig ontwikkelplan maken om de beginsituatie te verbeteren. - De resultaatindicatoren vaststellen. 4

5 2. Dit doet de gemeente al De WHO heeft acht domeinen geselecteerd om te checken hoe ouderenvriendelijk de stad is. Hier staat per domein wat er op dit moment al in de stad wordt gedaan. In bijlage 1 staat de uitgebreide versie. Domein 1: Buitenruimte en bebouwing Hoe toegankelijk zijn voorzieningen en openbare gebouwen voor ouderen? Denk bijvoorbeeld aan toegang met een rolstoel of rollator. Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad helpt de buitenruimte ouderen om zo lang mogelijk zelfstandig te wonen. Er zijn voldoende groenvoorzieningen en straatmeubilair. Er zijn ook voldoende oversteekplaatsen voor mensen met verschillende beperkingen. Voor ouderen zijn er klantvriendelijke regelingen, zoals ouderenloketten en gescheiden wachtrijen. Gebouwen zijn goed toegankelijk. Trottoirs zijn niet glad en zijn breed genoeg voor rolstoelen. Wat gebeurt er al? Visie openbare ruimte 2025 Het beleid van Amsterdam is al jaren gericht op een goed leefklimaat in de openbare ruimte, acceptabel geluidsniveau en voldoende groen. In de Visie openbare ruimte 2025 (2016) staat dat er in alle buurten in 2025 hoogwaardig buurtgroen is en dat de openbare ruimte ouderen uitnodigt om elkaar te ontmoeten, te sporten en te bewegen. Samen met ouderen Samen met de ouderen gaan we onderzoeken wat voor ouderen belangrijk is in de buitenruimte en bebouwing, wat beter zou kunnen en hoe dit te realiseren is. Items als straatmeubilair, onderhoud van wegen en trottoirs, loop- en fietsroutes en toegankelijkheid van gebouwen worden besproken. In 2016 wordt een checklist gemaakt als hulpmiddel voor het toegankelijk inrichten van de openbare ruimte. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij de Bewegende Stad, de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht en het stedelijk beleid rond voetgangers en toegankelijkheid. Onderzoek naar buitenruimte en beweeggedrag De GGD doet onderzoek naar vitaal ouder worden in een stedelijke context. Daarbij wordt gekeken naar de relatie tussen het binnen- en buitenmilieu, luchtkwaliteit, groenvoorziening en het beweeggedrag van ouderen (65-70 jaar), in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam. 5

6 Domein 2: Vervoer Zijn er voldoende mogelijkheden voor vervoer en is dit te betalen? Hoe toegankelijk is het vervoer, bijvoorbeeld als je minder goed ziet? Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad is het openbaar vervoer toegankelijk, betaalbaar, bereikbaar en betrouwbaar. Er zijn speciale vervoersmiddelen en parkeervoorzieningen voor mensen met een beperking en veilige plekken om mensen af te zetten. Als het openbaar vervoer niet toereikend is, is er een andere vervoersdienst. De taxi s zijn bereikbaar, de wegen in de stad zijn goed. Wat gebeurt er al? De gemeente neemt op meerdere terreinen maatregelen om het vervoer te verbeteren voor oudere Amsterdammers. Betere verkeersveiligheid voor ouderen De gemeente is bezig om de verkeersveiligheid voor ouderen te verbeteren. Ouderen blijken op de fiets opvallend vaak betrokken bij een ongeval. In het Meerjarenplan Verkeersveiligheid staan maatregelen die de verkeersveiligheid voor ouderen vergroten, zoals het verwijderen van obstakels op fietspaden, het aanbrengen van schampstroken langs drukke fietsroutes en het aanleggen van grote opstelvakken. Het onderhoud van wegen wordt verbeterd (sneller ingrijpen bij bijvoorbeeld loszittende tegels) en oversteekplaatsen worden veiliger gemaakt. Gratis openbaar vervoer voor ouderen met weinig geld Voor oudere Amsterdammers met een minimuminkomen is het openbaar vervoer in Amsterdam sinds december 2014 op alle dagen en tijdstippen gratis. De regeling is voor ouderen met een inkomen tot 120% boven het minimum. Extra aandacht voor doelgroepenvervoer De gemeente heeft aanvullend openbaar vervoer voor mensen die geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer vanwege een beperking. Dit doelgroepenvervoer kan beter, slimmer en klantvriendelijker, aldus het Eindrapport Verkenning Doelgroepenvervoer (2016). In 2016 is een programma gestart om het doelgroepenvervoer te verbeteren. Domein 3: Huisvesting Hoe maken we meer woningen geschikt voor zelfstandig wonende ouderen? En hoe zorgen we voor voldoende betaalbare woningen voor ouderen zijn? 6

7 Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad zijn er voldoende geschikte en betaalbare woningen voor ouderen. De woningen zijn aangepast zodat oudere Amsterdammers zelfstandig kunnen blijven wonen in hun eigen huis. Als dat niet mogelijk is, dan kunnen ouderen - als ze dat willen - met voorrang in een woning in hun eigen buurt wonen. De buurt is veilig, er is sociale cohesie en de voorzieningen en ondersteunende diensten zijn dichtbij en betaalbaar. Wat gebeurt er al? Woningen worden aangepast Amsterdam is bezig om woningen geschikt te maken voor zelfstandig wonende ouderen. De woningen worden aangepast, waarbij ook gekeken wordt naar spreiding over de stad. Als de kosten van de aanpassing te hoog zijn, kunnen ouderen een verhuiskostenvergoeding krijgen. Ouderen kunnen met voorrang in aanmerking komen voor speciale woningen, aldus de Voortgangsrapportage Programma Ouderenhuisvesting Er zijn wooncoaches die ouderen informeren over zelfstandig wonen. Verder worden wooninitiatieven van ouderen ondersteund. Leegkomende verzorgingshuizen worden bij voorkeur omgebouwd tot zelfstandige woningen voor ouderen. Voor de verpleeghuizen die wel de intramurale functie behouden, is een traject voor verbetering van de kwaliteit van de zorg gestart. Welzijn, wonen en zorg bij elkaar Naast voldoende geschikte woningen vraagt de kwaliteit van de leefomgeving in en om het huis aandacht (sociale contacten, voorzieningen, een goede openbare ruimte, veiligheid e.d.). Eveneens dient te worden toegezien op goede spreiding van de zorgvoorzieningen en locaties voor dagbesteding. Welzijn, wonen en zorg komen op het niveau van de wijk en buurt bij elkaar. Domein 4: Sociale participatie Zijn er voldoende activiteiten in de stad waar senioren bij kunnen aansluiten om met anderen in contact te komen? Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad zijn er voldoende en goed bereikbare ontmoetingsplekken, evenementen en activiteiten. Activiteiten zijn gevarieerd, bekend, betaalbaar en verspreid door de buurt. Eenzaamheid wordt tijdig gesignaleerd en bestreden. Wat gebeurt er al? Uit onderzoek blijkt dat de helft van de Amsterdamse 65-plussers matig tot ernstig eenzaam is. Daarom onderneemt de gemeente verschillende acties. 7

8 Armoedebestrijding ouderen De gemeente richt zich primair op de sociale participatie van Amsterdamse ouderen met een laag inkomen. Een laag inkomen leidt namelijk eerder tot isolement. Er is een collectieve zorgverzekering met gratis aanvullende verzekering en een stadspas. Ook is er een regeling voor ouderen met hoge woonkosten en voor ouderen die noodzakelijk huisraad nodig hebben (zoals een koelkast). Met het Aanvalsplan armoede Amsterdam wil de gemeente armoede bestrijden, ook onder ouderen. Activiteiten in stadsdelen Verder investeert de gemeente in eenzaamheidsbestrijding via het welzijnsbeleid en de basisvoorzieningen in de stadsdelen. In de gebiedsplannen van de stadsdelen zijn hiervoor diverse activiteiten opgenomen. Specifieke aandacht voor doelgroepen Eenzaamheid komt vaker voor bij vrouwen, bij ouderen zonder partner en bij LHBTI-senioren. Wat deze laatste groep betreft, is er binnen het LHBTI-beleid speciale aandacht voor ouderen. Acties die in de Roze Agenda (2015) zijn opgenomen, zijn o.a. het onder de aandacht brengen van het keurmerk roze loper bij Wmo-zorgaanbieders, kleinschalige roze activiteiten en Pink Postcode-borrels. Domein 5: Respect en sociale inclusie Hebben publieke/private instellingen voldoende aanbod voor ouderen? Hoe wordt in de media over ouderen in Amsterdam gesproken? Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad hebben ouderen geen last van (leeftijds)discriminatie. Ze kunnen volledig deelnemen aan de samenleving, ook als ze gezondheidsproblemen hebben, minder draagkrachtig zijn of eenzaam zijn. Wat gebeurt er al? Leeftijdsdiscriminatie tegengaan De gemeente richt zich allereerst op leeftijdsdiscriminatie. Sociale uitsluiting komt vaker voor onder Amsterdammers van 65 jaar en ouder dan gemiddeld in Nederland. Met de implementatie van het VNverdrag voor mensen met een beperking (waaronder relatief veel ouderen) werkt de gemeente aan sociale inclusie en het tegengaan van leeftijdsdiscriminatie. Sportaanbod voor ouderen Ouderen die voldoende bewegen hebben minder gezondheidsproblemen, hebben minder last van gevoelens van eenzaamheid en ervaren een betere kwaliteit van leven. Naast het reguliere aanbod is er 8

9 specifiek aanbod voor ouderen. In enkele gevallen wordt dit door het stadsdeel zelf verzorgd, maar verschillende organisaties ontvangen ondersteuning vanuit de gemeente om dit aanbod te bieden. Daarnaast wordt in verschillende stadsdelen buurtsportcoaches ingezet om kwetsbare volwassenen te begeleiden naar een passende sport of beweegaanbod. Kunst en cultuur Amsterdam is een van de vijf pilot-steden die in 2016 deelneemt aan het programma Lang Leve Kunst. Op weg naar Age-friendly Cities van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Zij zetten in op een duurzame samenwerking tussen cultuur, zorg en welzijn. Het tegengaan van eenzaamheid is één van de doelen. Financiële uitbuiting ouderen Amsterdam zet zich in om financiële uitbuiting van ouderen tegen te gaan, mede naar aanleiding van de motie Stop het graaien bij ouderen. Nauwe samenwerking is er met justitiële en zorgpartners, ouderenorganisaties en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Preventie en voorlichting nemen in de aanpak een belangrijke plaats in. Stadsdelen organiseren samen met de politie regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten voor ouderen, waar onder andere wordt besproken over hoe te handelen bij het vermoeden of bewijs van diefstal. (Wmo-)zorgaanbieders hebben diverse instrumenten en procedures tot hun beschikking om de veiligheid van ouderen te waarborgen. Iedereen is verplicht om een Verklaring omtrent Gedrag te overleggen bij het aantrekken van personeel dat in aanraking komt met cliënten. Ook is men verplicht vooraf te onderzoeken of iemand geschikt is om zorg te verlenen in de zogeheten vergewisplicht, die door interne en externe toezichthouders wordt getoetst. Instellingen doen aangifte in geval van missstanden. De Inspectie voor de Gezondheidszorg is gericht op het toezicht en de handhaving van de veiligheid en kwaliteit in de zorg. Domein 6: Maatschappelijke participatie en werk Biedt Amsterdam voldoende mogelijkheden om als werkende of vrijwilliger nog aan de slag te blijven? Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad hebben ouderen voldoende mogelijkheden om betaald of onbetaald werk te doen. Er is geen sprake van leeftijdsdiscriminatie. Voor oudere vrijwilligers zijn allerlei vrijwilligersplekken beschikbaar met een passende onkostenvergoeding. Oudere werknemers worden gerespecteerd op hun werk. Er zijn aangepaste werkplekken en trainingen over de mogelijkheden na pensionering. Initiatieven om zelf werk te creëren voor en door ouderen worden gestimuleerd. Wat gebeurt er al? Training voor oudere vrijwilligers 9

10 In Amsterdam zijn verschillende voorzieningen, bijvoorbeeld de vrijwilligerscentrale en de vrijwilligersacademie, die oudere vrijwilligers trainingen bieden. Aanpak ouderenwerkloosheid De gemeente zet, naast de reguliere begeleiding door klantmanagers, jobhunters in om ouderen aanbodgestuurd te helpen in hun zoektocht naar werk. Verder biedt het UWV groepsvoorlichting voor uitkeringsgerechtigden waarvan wordt verwacht dat zij binnen zes maanden zullen doorstromen naar de bijstand. Bij interesse van de uitkeringsrechtigde WW-er behorende bij deze groep kan de gemeente (voor zover mogelijk vanuit lotgenotengroepen, bijvoorbeeld ouderen) samen met het UWV extra aandacht en begeleiding bieden. Domein 7: Communicatie en informatie Worden ouderen voldoende geïnformeerd en sluit die informatie aan bij hun behoeften en mogelijkheden? Is er bijvoorbeeld naast digitaal contact nog voldoende mogelijkheid tot persoonlijk contact als er vragen zijn? Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad is er een eenvoudig en effectief communicatiesysteem dat alle Amsterdammers bereikt, ook ouderen. Ze krijgen regelmatig informatie, zowel gesproken als gedrukt. De informatie is helder en beknopt. Telefoonbeantwoorders geven rustig en duidelijk instructies, elektronische apparatuur hebben grote knoppen en grote letters. Wat gebeurt er al? Leef en Leer! Leef en leer! is een educatief netwerk voor alle organisaties die Amsterdammers ondersteunen bij het verbeteren van Nederlands, rekenen en digitale vaardigheden. De Openbare Bibliotheek Amsterdam is één van de initiatiefnemers van Leef en leer! Ouderen in de Wijk Het project Kwetsbare Ouderen van de G4 zoomt in op de positie van kwetsbare ouderen en gaat in samenwerking met wijkorganisaties hun positie versterken. Amsterdam focust op ouderen in de wijk. De eerste twee pilots zijn in de Banne (Noord) en de Spaarndammerbuurt (West). Kwetsbare ouderen en het gemeentelijke programma Leef en Leer! kunnen elkaar versterken. Daarom stimuleert de gemeente de Openbare Bibliotheek Amsterdam om beide programma s zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen. 10

11 Domein 8: Maatschappelijke ondersteuning en zorg Zijn de mogelijkheden voor gezondheidszorg in Amsterdam toereikend en zijn deze ook makkelijk te vinden? Zijn goede zorg en voorzieningen betaalbaar? Waar willen we naartoe? In een Ouderenvriendelijke Stad is er een gevarieerd aanbod aan maatschappelijke ondersteuning en (thuis)zorg. Dit bevordert de gezondheid en het welzijn waardoor ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. De gezondheidszorg en dienstverlening zit op goed toegankelijke locaties. Het personeel is respectvol, hulpvaardig en cultureel-sensitief. Er zijn geen financiële drempels en de informatie is helder. Wat gebeurt er al? Sinds 1 januari 2015 voert de gemeente de Wet maatschappelijke ondersteuning uit. Binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn de inspanningen erop gericht om Amsterdammers - waaronder ouderen - de juiste zorg te bieden voor wie dat nodig heeft. Het uitgangspunt is dat ouderen langer zelfstandig thuis blijven wonen. De gemeente stimuleert de eigen kracht en het netwerk van ouderen. In alle wijken zijn basisvoorzieningen die de zelfredzaamheid van Amsterdammers versterken. De gemeente koopt allerlei voorzieningen in die ook voor ouderen en Amsterdammers met dementie zijn: vervoers- en woonvoorzieningen, ambulante ondersteuning, dagbesteding, hulp bij het huishouden en kortdurende verblijf. Mantelzorgers hebben de mogelijkheid om hun zorgtaken tijdelijk over te dragen (respijtzorg). Basisvoorzieningen In alle stadsdelen van Amsterdam zijn basisvoorzieningen, zodat Amsterdammers zoveel mogelijk voor zichzelf kunnen zorgen. Basisvoorzieningen zijn voorzieningen die in elke wijk noodzakelijk geacht worden voor het goed functioneren van de dragende samenleving en die toegankelijk zijn voor alle bewoners. Deze basisdienstverlening moet in elk stadsdeel aanwezig zijn. Het meest relevant voor ouderen zijn basisvoorzieningen op het gebied van: Het versterken van vrijwillige inzet en informele netwerken Activering en participatie van ouderen Mantelzorgondersteuning Basis maatschappelijke dienstverlening Dementiezorg De gemeente werkt samen met betrokkenen aan de borging van de dementiezorg en de dementieketen via een samenhangend aanbod. Het Stedelijk Platform Dementiezorg heeft hiervoor elf bouwstenen aangedragen die de dementiezorg in Amsterdam een impuls geven en aansluiten op de ambities van de gemeente Amsterdam. 11

12 Opvang en beschermd wonen Er is opvang en beschermd wonen voor mensen die niet meer of nog niet zelfstandig kunnen wonen. Er zijn meerzorgvoorzieningen voor mensen die zich niet goed kunnen redden en daarnaast somatische of cognitieve problemen hebben. Bevorderen gezonde leefstijl De GGD stimuleert een gezonde leefstijl en zet zich in voor het verkleinen van gezondheidsverschillen. Elke vier jaar wordt de Amsterdamse Gezondheidsmonitor uitgevoerd: najaar 2016 gaat dit weer gebeuren. Er is een speciale vragenlijst voor 65-plussers. Verder doet de GGD onderzoek naar de gezondheid van kwetsbare Amsterdammers, waaronder ouderen. 12

13 3. Stadsanalyse De trend is dat veel meer Amsterdammers met een zorg- of ondersteuningsbehoefte zelfstandig blijven wonen. Dit heeft grote invloed op de toekomstige locaties van en vraag naar zorg en ondersteuning. Behalve sociale en maatschappelijke consequenties zijn er ook ruimtelijke consequenties op verschillende schaalniveaus: bijvoorbeeld op het gebruik van de woning, woonomgeving, openbare ruimte, concentratie/spreiding voorzieningen, toename verkeersbewegingen en leegkomend zorgvastgoed. In 2015 heeft de gemeente onderzocht welke strategieën denkbaar zijn om levensloopbestendige buurten te maken. Stadsanalyse Voor de gehele stad is met behulp van data- analyses in kaart gebracht welke wijken in de bestaande stad aandachtsgebieden zijn voor zorg (vergrijzing, laag sociaal economische status, lage dichtheid van zorgvoorzieningen) en daarmee potentiële aandachtsgebieden voor levensloopbestendige buurten. Deze analyse brengt ook in beeld waar nieuwe ontwikkelingslocaties kansen bieden voor huidige aandachtsgebieden, door in de ontwikkeling bijvoorbeeld zorg voorzieningen op te nemen en de verbindingen met de aandachtsgebieden optimaal te maken. De analyse geeft richting voor verder onderzoek en afstemming met de andere domeinen. Indicatoren De WHO heeft een handboek opgesteld met daarin kernindicatoren waarmee de mate van ouderenvriendelijkheid gemeten kan worden. In Amsterdam worden verschillende periodieke monitors uitgevoerd. Die bevatten veel relevantie indicatoren voor de Ouderenvriendelijke Stad, zoals: Veiligheidsmonitor, Staat van de Stad, Wonen in Amsterdam en de Gezondheidsmonitor. Een overzicht van deze indicatoren is opgenomen in bijlage 2. Voor de daadwerkelijke gegevens per buurt, buurtcombinatie of gebied wordt verwezen naar de website van OIS waar het basisbestand van de gebiedsanalyses wordt bijgehouden. We gaan het overzicht, mede op basis van het handboek, verder aanvullen. Deze kwantitatieve gegevensanalyse vormt de beginsituatie, tezamen met de informatie over de huidige gemeentelijke inzet en de informatie uit de pilotgebieden. 13

14 4. Pilotbuurten In drie pilotbuurten wordt in beeld gebracht welke ruimtelijke strategieën kunnen bijdragen aan een levensloopbestendige buurt. Selectie buurten Bij de selectie van de drie pilotbuurten hebben de sociaaleconomische kenmerken van de buurten een belangrijke rol gespeeld. Daarna is gekeken naar de criteria: toekomstige vergrijzing, stedenbouwkundige opzet, voorzieningenniveau, spreiding over stadsdelen en relaties met andere projecten (Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht, Bewegende Stad). De resultaten van deze analyse zijn besproken met de betrokken medewerkers waarna de uiteindelijke keuze voor deze drie buurten tot stand is gekomen: 1. Bloemenbuurt, stadsdeel Noord (tuindorp) 2. Buitenveldert noord-oost, stadsdeel Zuid (strokenbouw) 3. Indische Buurt noord-oost, stadsdeel Oost (gesloten bouwblok) Schouw Per buurt is een schouw georganiseerd met een gevarieerd gezelschap van ambtenaren en andere betrokkenen, zoals welzijnsmedewerkers en oudere bewoners. De bevindingen hiervan zijn verwerkt in een beeldverslag en schouwkaart per buurt. SWOT-analyse In diverse ateliers heeft de gemeente een SWOT-analyse (sterktes, zwaktes, kansen, bedreigingen) gemaakt en uitgewerkt in drie zachte kaarten : tekeningen met specifieke en generieke oplossingen/ingrepen, die onderdeel kunnen uitmaken van een ruimtelijke strategie om buurten levensloopbestendig te maken (zie figuur 1). Veldonderzoek Najaar 2015 hebben drie studentengroepen van de Hogeschool van Amsterdam (minor Stedelijke vernieuwing en duurzame gebiedsontwikkeling ) een eigen veldonderzoek en ruimtelijk ontwerp uitgevoerd op de fysieke domeinen van de Ouderenvriendelijke Stad in de drie pilotbuurten. De studenten hebben gesproken met diverse ouderen. Ook hun bevindingen zijn meegenomen in de ruimtelijke analyse. Wat gebeurt er met de uitkomsten? De kennis die is opgedaan uit de stadsanalyse wordt (samen met het onderzoek in de pilotbuurten) in de tweede helft van 2016 met de stadsdelen en andere domeinen binnen de gemeente gedeeld. Door de kennis te delen en expertise voor ruimtelijke strategieën aan te bieden, kan een bijdrage worden geleverd aan het maken van levensloopbestendige buurten. 14

15 Figuur 1: zachte kaart naar aanleiding van schouwonderzoek in de Indische buurt Oost. Deze zachte kaart is geen plan, maar een visualisatie van mogelijke ruimtelijke strategieën voor een levensloopbestendige buurt. De bevindingen geven een goed beeld van knelpunten en best practices. Er worden mogelijke specifieke oplossingen per pilotbuurt aangedragen, maar ook generieke aandachtspunten en strategieën. Hopelijk kunnen andere buurten, zowel in de bestaande stad, als in nieuwe ontwikkelgebieden hun voordeel doen met deze werkwijze en bevindingen. Ruimte en Duurzaamheid werkt momenteel aan het bundelen en verbeelden van de opgedane kennis en aan een voorstel over het delen hiervan. Co-research In 2016 wordt samen met ouderen in twee pilotgebieden onderzocht wat ouderen van hun buurt vinden. Het gaat om Buitenveldert en de Indische buurt. De samenstelling van deze twee buurten is zeer verschillend: Buitenveldert is sterk verouderd, autochtoon en hoogopgeleid. De Indische buurt is qua leeftijd gemengd, heeft veel allochtone inwoners en een lager opleidingsniveau. We verwachten dat deze onderlinge verschillen ook verschillen in de uitkomsten opleveren. Ouderen werken als co-researchers mee aan dit onderzoek. Zij benaderen andere ouderen, nemen interviews af en werken mee aan de analyse van data. Daarmee hopen we indirect ook dat meer ouderen betrokken raken bij hun buurt als ouderenvriendelijke buurt. Per pilotgebied worden 60 ouderen geïnterviewd. De acht domeinen van de WHO vormen het uitgangspunt. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met verschillende lectoraten van de Hogeschool van Amsterdam, daarnaast VU Medisch Centrum, de Vrije Universiteit, Ben Sajet, de stadsdelen en de GGD. 15

16 Vierde pilotgebied in Zuidoost In 2016 is ervoor gekozen om een vierde pilotgebied toe te voegen in stadsdeel Zuidoost. Waarom deze toevoeging? De stedelijke analyse heeft een beeld opgeleverd van de buurten waar het gewenst is om ruimtelijke strategieën toe te passen zodat kan worden ingespeeld op de toekomstige vergrijzing en stijgende zorg- en ondersteuningsbehoefte. Uit deze analyse komt een aantal aandachtsgebieden naar voren waar geen pilotbuurt was geselecteerd. Met name Holendrecht/Reigersbos en Bijlmer Oost binnen Zuidoost vielen hierbij op. 16

17 5. Stedelijke actielijnen Actielijn 1: eenzaamheid bestrijden De gemeente investeert in eenzaamheidsbestrijding via het welzijnsbeleid en de basisvoorzieningen in de stadsdelen. In de gebiedsplannen van de stadsdelen zijn diverse activiteiten opgenomen die gericht zijn op eenzaamheidsbestrijding. Verder zijn er acties die de gemeente stadsbreed inzet. Met onderstaande inzet, wordt tegelijkertijd ook beschreven op welke wijze we invulling geven aan de motie Bereik eenzame ouderen ingediend door de raadsleden Shahsavari-Jansen (CDA) en Van Soest (PvdO) naar aanleiding van de begroting Samenwerking gemeente en Vrije Universiteit De Vrij Universiteit is toonaangevend in Nederland op dit onderwerp. Daarom werken we met hen samen aan onderzoek op het terrein van eenzaamheid. De gemeente (GGD en Zorg) en de VU werken samen om kennis over eenzaamheid en de bestrijding daarvan te delen en te verspreiden in de stad. Eenzaamheid in de gezondheidsmonitor Najaar 2016 start het verzamelen van data voor de gezondheidsmonitor Hiervoor worden de standaardvragen over eenzaamheid (de Jong Gierveld vragenlijst) gebruikt. Eenzaamheid wordt bij alle groepen worden uitgevraagd. De rapportage is eind 2017 beschikbaar. Signaleringskaart vrijwilligers en professionals Een sterke dragende samenleving met veel actieve mensen en organisaties is van belang voor het signaleren en bestrijden van eenzaamheid. De GGD ontwikkelt samen met Arkin en GGZInGeest een signaleringskaart voor psychosociale problemen, waaronder eenzaamheid. In april 2016 was de eerste testfase. De signaleringskaart biedt vrijwilligers en professionals handvatten bij het signaleren en bespreekbaar maken van eenzaamheid en bij het doorverwijzen. Het streven is om de signaleringskaart voor de zomer 2016 af te hebben en te verspreiden voor gebruik in de hele stad. Masterclass eenzaamheid In juni 2016 wordt een Masterclass over eenzaamheid georganiseerd. Bestaande interventies worden op dit moment nog niet optimaal ingezet. De Masterclass is daarom gericht op de mensen die in de gebieden betrokken zijn bij het formuleren van welzijnsbeleid en bij de toekenning van subsidies. Het doel van de bijeenkomsten is het bevorderen van de deskundigheid bij beleidsmakers in de stadsdelen en het uitwisselen van kennis en ervaringen. De Masterclass is een van de vervolgactiviteiten op de inspiratiebijeenkomst Samen eenzaamheid verminderen die de GGD in samenwerking met Zorg en de Coalitie Erbij organiseerde in Er waren zo n 80 deelnemers, afkomstig van de gemeente, welzijns-, zorg- en zelforganisaties. 17

18 Coalitie Erbij Vorig jaar is er vanuit de gemeente in de week tegen de eenzaamheid intensief samengewerkt met de Coalitie Erbij. Deze samenwerking wordt ook in 2016 voortgezet. Gesubsidieerde activiteiten De gemeente subsidieert activiteiten voor kwetsbare Amsterdammers die het niet lukt op eigen kracht sociaal en maatschappelijk te participeren. Dit betreft: Buddys in de GGZ Het werven, trainen, makelen en inzetten van buddy s en maatjes voor mensen met GGZ problematiek: De Regenbooggroep ontvangt subsidie voor projecten zoals koppelingen vriendendiensten (vrijwilligers ondersteunen mensen met psychiatrische problematiek die eenzaam zijn), buddyzorg (voor dak- en thuislozen/ verslaafden (O)GGZ in sociaal isolement) en voor versterk je netwerk (vrijwilligerscoaches helpen deelnemers met psychische beperking een eigen netwerk op te bouwen). Het Rode Kruis krijgt subsidie voor het project samen in Amsterdam (kwetsbare Amsterdammers worden aan een vrijwilliger gekoppeld om hun sociaal netwerk uit te bouwen). De Unie van Vrijwilligers krijgt subsidie voor het koppelen van vrijwilligers aan kwetsbare Amsterdammers in ziekenhuizen en voor vriendschappelijk huisbezoek. Waar mogelijk appelleren deze projecten aan de eigen kracht van een deelnemer om zelf (weer) een sociaal netwerk op te bouwen. Telefonische hulp Via telefonisch contact en chatten wordt geprobeerd het sociaal isolement te verlichten, ook op momenten dat de reguliere hulp niet bereikbaar is. De hulplijn Amsterdam krijgt subsidie om 7 dagen per week en 24 uur per dag contact van mens tot mens te bieden per telefoon of per internet. Humanitas voert het project luisterend oog en oor uit waarbij sociaal isolement wordt tegengegaan via telefonisch contact en chatten. Respijtzorg Het primaire doel van (informele) respijtzorg is het tijdelijk overnemen van de zorgtaken van de mantelzorger om overbelasting te voorkomen. Respijtzorg is echter ook een belangrijke manier om eenzaamheid onder mantelzorgers te bestrijden. 18

19 Actielijn 2: Dementie Hiervoor is kort aangegeven dat het Stedelijk Platform Dementie elf bouwstenen heeft geformuleerd voor een goede dementiezorg in Amsterdam. De gemeente draagt hieraan bij op een aantal onderdelen. Informatie en advies Voor informatie en advies kunnen Amsterdammers terecht bij de wijkzorgnetwerken in de stadsdelen. De toegang tot de zorg wordt eenvoudiger door de vorming van allianties in De sociale loketten zijn er voor mensen die de weg niet weten in het sociale domein. De medewerkers krijgen basistrainingen in het herkennen en signaleren van dementie en het doorverwijzen naar passende hulpverlening. E- learnings zijn mogelijke aanvullende trainingen. Deze worden eerst getest op geschiktheid. Netwerk- en mantelzorgondersteuning Respijtzorg wordt beschikbaar gesteld om mantelzorgers te ontlasten. Ontmoetingsplekken en dagbesteding zijn beschikbaar, bijvoorbeeld Alzheimer Cafés, het Odensehuis en de Amsterdamse Ontmoetingscentra. Via subsidies aan instellingen voor maatschappelijke dienstverlening en aan Markant worden mantelzorgers aanvullend ondersteund. Dagbesteding Een aantal zorg- en welzijnsaanbieders gaat in samenwerking met de gemeente een gebiedsgerichte inventarisatie doen naar de spreiding van dagbestedingslocaties in verbinding met welzijn, mantelzorgondersteuning, vrijwilligersinzet en respijtzorg waarover zij gaan adviseren. Een advies wordt ook geleverd over de aanwezigheid van dagbesteding op wijk- en stedelijk niveau. Het vervoer naar dagbesteding is onderdeel van de adviezen. Mobiliteit en vervoer In 2017 gaat het vervoer naar dagbesteding integraal onderdeel uitmaken van het dagbestedingsaanbod. Inmiddels is een beleidsbrief over dementiezorg in Amsterdam verschenen, d.d. 15 juni De brief is een reactie op het advies 'Goede dementiezorg Amsterdam 2016' van het Stedelijk Platform Dementiezorg. Onderwerpen uit deze brief worden waar nodig bij de Ouderenvriendelijke Stad betrokken. 19

20 Actielijn 3: Wonen Het Programma Ouderenhuisvesting richt zich op de huisvesting van ouderen in Amsterdam en bestaat uit verschillende programmaonderdelen. Extra woningen voor ouderen In 2015 zijn 429 woningen in aanbouw genomen die exclusief bestemd zijn voor ouderen, waarvan 368 woningen in de sociale huur. Van alle gerealiseerde woningen in de periode medio is 80% aanpasbaar gebouwd. Positie op de woningmarkt De positie van ouderen op de woningmarkt is in 2015 niet verslechterd. Van het aanbod in WoningNet wordt in 2014 ruim een derde aangeboden aan ouderen, inclusief bewoners met een medische of Wmoverhuisindicatie. In 2015 is dat 44%. Tot en met 2016 is continuering van het voorrangslabel geregeld. Voorstellen voor 2017 en verder worden betrokken in het herzieningstraject in Regelingen De samenwerkingsafspraak om vóór 1 januari 2016 de mogelijkheden te verkennen voor verbetering van de regelingen Van Hoog naar Laag en Van Groot naar Beter is niet gehaald. Naar verwachting wordt dit proces in het voorjaar van 2016 afgerond. Wooncoaches In 2015 is de pilot Wooncoaches uitgevoerd en geëvalueerd. Wooncoaches zijn vrijwilligers die telefonisch vragen beantwoorden maar ook huisbezoeken afleggen. Ze geven informatie over de mogelijkheden om zelfstandig te blijven wonen en de stappen die ze kunnen zetten om hun woonsituatie te verbeteren. Vanaf 2016 wordt het project verder ontwikkeld met uitbreiding naar alle stadsdelen, met speciale aandacht voor ouderen van 75 jaar en ouder en ouderen met een niet-westerse achtergrond, en uitbreiding van de doelgroep naar particuliere huurders. Wooninitiatieven en liften Ouderen met wooninitiatieven, bijvoorbeeld een woongroep voor Indische ouderen of woningen voor kunstenaars, krijgen ondersteuning vanuit de gemeente. Via maatwerk in de woningtoewijzing is een impuls gegeven aan de realisatie van drie woonprojecten. Eén woningcomplex is toegankelijker gemaakt voor ouderen door het bijplaatsen van een lift. Zorghuisvesting In 2015 is Zicht op Zorghuisvesting opgesteld, een stedelijke inventarisatie van verpleegen verzorgingshuizen in de gemeente Amsterdam. De verzorgingshuizen, waar tot nu toe verbouw of transformatie aan de orde is geweest, hebben over het algemeen hun functie voor zorg en/of ouderenhuisvesting behouden. Met Zicht op Zorghuisvesting zijn per locatie de inpandige 20

21 voorzieningen en de voorzieningen in de buurt in kaart gebracht. Bij de sloop van een pand is dan ook bekend welke voorzieningen verdwijnen. Aangegeven wordt op welke wijze in vervangende buurtvoorzieningen kan worden voorzien. Organisatie en samenwerking Er is in 2015 een Stuurgroep Ouderenhuisvesting geformeerd voor het stimuleren van de uitvoering van het programma, het agenderen van signalen en het zo nodig bijsturen indien problemen moeilijk oplosbaar zijn. Aan de stuurgroep nemen de Huurdersvereniging Amsterdam, Cliëntenbelang Amsterdam, Amsterdams Federatie van Woningcorporaties en twee Bestuurscommissies deel. Verder: er wordt actief samengewerkt met ouderen(organisaties) en oudereninitiatieven. In 2015 was een breed stedelijk overleg met ouderenorganisaties gericht op wonen. Er zijn stappen gezet in de samenwerking met stadsdelen. Met bestuurders en gebiedsmanagers in Centrum, Oost, Zuid en West zijn informatieve gesprekken gevoerd om mee te denken in de bepaling van accenten en prioritering van ouderenhuisvesting in gebiedsplannen. 21

22 6. Betrokkenheid van ouderen Betrokkenheid van ouderen is een voorwaarde om een Ouderenvriendelijke Stad te kunnen zijn. Wat hebben we gedaan? In de zomer van 2015 zijn twee bijeenkomsten geweest met vertegenwoordigers van verschillende ouderenorganisaties en belangengroepen. In Amsterdam zijn veel ouderen actief bij ouderenbonden, adviesraden, cliëntenbelang, cliëntenraden en stadsdorpen. In deze bijeenkomsten is de checklist van de WHO besproken en aangepast aan de Amsterdamse situatie. Verder is de startnotitie Ouderenvriendelijke Stad Amsterdam besproken met de stedelijke Wmoadviesraad. Bij verschillende cliënten- en ouderengroepen zijn presentaties gegeven en gesprekken gevoerd over de Ouderenvriendelijke Stad en de betrokkenheid van ouderen. In de drie pilotgebieden hebben enkele ouderen deelgenomen aan de ruimtelijke schouwen in september Studenten van de HVA hebben bij verschillende onderzoeken ouderen geraadpleegd. Wat gaan we doen? Op stedelijk niveau gaan we een adviesgroep instellen met ouderen vanuit verschillende organisaties. Zij geven de kerngroep advies over de organisatie van het project en met name de wijze waarop ouderen bij het proces en de deelprojecten betrokken worden. De adviesgroep komt twee tot drie keer per jaar bijeen. Aan een ouderenpanel leggen we inhoudelijke onderwerpen voor. In de eerste fase van het project ligt de nadruk op het vaststellen van de huidige situatie. Daarna heeft het panel ook een rol bij het bepalen van de prioriteiten voor het ontwikkelplan/actieplan. Alle geïnteresseerde Amsterdammers kunnen meedoen aan het panel. De vorm van het panel is een combinatie van digitale en schriftelijke raadpleging en (thema)bijeenkomsten. In totaal willen we tenminste 500 mensen betrekken bij het panel. Co-research In twee pilotgebieden is in mei 2016 de voorbereiding van het co-research gestart. Ouderen zijn op verschillende manieren betrokken bij dit onderzoek. Als onderzoeker, kwartiermaker, lid van de voiceovergroep of begeleidingscommissie en als respondent. 22

23 7. Internationale projecten In 2050 zal naar verwachting een kwart van de Europese bevolking uit 65-plussers bestaan. Actief en gezond ouder worden is volgens de Europese commissie één van de belangrijkste maatschappelijke uitdagingen voor alle Europese landen (EU2020 Strategie). Steeds vaker wordt in Europa het thema gezondheid opgenomen in stimuleringsprogramma s. Als Ouderenvriendelijke Stad doet Amsterdam daar uiteraard aan mee. EU-aanvraag Internet of Things Amsterdam doet mee aan een EU-aanvraag met zeven andere Europese steden over digitale oplossingen om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten wonen. Internet of Things (IoT) verwijst naast een wereld waarin apparaten uniek en identificeerbaar zijn, die toegankelijk zijn via internet en onderling kunnen communiceren. Bijvoorbeeld een thermostaat die alvast aangaat als je bijna thuis bent. Er zijn al veel relevante technologieën beschikbaar die zelfstandigheid kunnen bevorderen. Op basis van grootschalige pilots in verschillende steden van Noord-Europa willen we oplossingen implementeren en evalueren. In Amsterdam gaan we kijken of er geschikte oplossingen zijn ter bevordering van sociale contacten in de stad. Daarnaast willen we in een kleinschaliger experiment oplossingen ter bevordering van de mobiliteit zoeken. Het kleinschaliger experiment gaat om 50 tot 100 senioren. De grootschalige pilot gaat om circa 250 personen. De uitslag van de aanvraag is naar verwachting september/oktober 2016 bekend. EU-aanvraag Reference Site De GGD Amsterdam heeft samen met universiteiten, hogescholen en andere (private) organisaties een aanvraag ingediend bij de Europese Commissie om erkend te worden als excellente regio als het gaat om gezondheid. Dit doen we in het kader van het European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing (EIP-AHA). De Europese Commissie gebruikt dit partnership om onder andere haar subsidieprioriteiten te bepalen en weegt in haar subsidietoekenningen ook mee of je meewerkt aan dit partnership. En natuurlijk willen we als metropoolregio ook de erkenning voor het werk wat we hier op het terrein van publieke gezondheid verrichten. Eind juni 2016 is bekend welke erkenning de Amsterdam regio krijgt: een, twee of drie sterren. TITTAN-project van start In Europa worden mensen weliswaar ouder, maar worden ze ook gezonder oud? Het TITTAN-project richt zich op gezond ouder worden door verbetering van de kwaliteit en uitvoering van regionale gezondheidssystemen. Specifiek richt TITTAN zich op de uitwisseling, vergelijking en implementatie van goede beleidsvoorbeelden- en maatregelen in zeven Europese regio s. De samenwerkende Europese regio s zijn: Galicia (trekker), Baskenland, Schotland, Metropool regio Amsterdam, Lombardije, Saxony and Lower Silesia. Deze aanvraag is gehonoreerd en in mei 2016 van start gegaan. 23

24 Werkgroep Urban Ageing Amsterdam is aangesloten bij het netwerk Eurocities. De GGD neemt al een aantal jaar deel aan de werkgroep Health Inequalities als voorzitter. Dit jaar heeft Amsterdam het voorzitterschap van de werkgroep overgedragen aan Oslo en zijn we vicevoorzitter. De werkgroep is hernoemd en heet nu Urban Ageing. De werkgroep probeert betere samenwerking te organiseren met de WHO, de bedenker van de Ouderenvriendelijke Stad. De voorzitter van de werkgroep is drie maanden gedetacheerd vanuit Oslo naar de WHO en de GGD zal de daar opgedane ervaringen ook actief ophalen bij haar voorzitter. Zo mogelijk maakt de GGD ook kennis met de meest betrokken personen van de WHO bij ouderenvriendelijke steden deze zomer. In het najaar organiseert Tilburg de werkgroepbijeenkomst over dementievriendelijk bouwen en ouderenvriendelijke woningen. Ook van deze ervaringen wil Amsterdam uiteraard leren. 24

25 8. Nieuwe initiatieven Sinds toetreding van Amsterdam tot het netwerk van Age-friendly Cities zijn binnen Amsterdam verschillende initiatieven en samenwerkingsverbanden tot stand gekomen. We noemen er enkele. Aanvraag Silverscreen festival De GGD heeft met succes een aanvraag ingediend bij Fonds NutsOhra voor een Silverscreen-project. Het Silverscreen-project bestaat uit maandelijkse filmactiviteiten op een vaste plek in drie buurten, plus een eenmalige stedelijke festivalweek. Ouderen zijn betrokken op verschillende niveaus: als kijkers, denkers en doeners. De (speel)films gaan over actief ouder worden. De films laten zien hoe ouderen omgaan met ouder worden. Dit kan via verschillende genres zoals: drama, komedie, tragikomedie, documentaire. Na de film is er gelegenheid voor een hapje en een drankje en een nagesprek. Voor het nagesprek wordt bijvoorbeeld een ervaringsdeskundige of studenten uitgenodigd. In de werving wordt speciale aandacht besteed aan de doelgroep alleenstaande ouderen met een beperking. Voor de filmactiviteiten worden niet alleen ouderen uitgenodigd maar ook andere generaties. Samenwerking kennisinstellingen De gemeente werkt op verschillende terreinen samen met de HvA, VU, VUmc en Ben Sajet Centrum. Voorbeelden hiervan zijn: het co-research en de aanvraag tot Reference Site die al eerder zijn beschreven. Maar er gebeurt nog meer. - Het Lectoraat Bouwtransformatie van de Hogeschool van Amsterdam verdiepte zich in een ouderenvriendelijk Amsterdam, en publiceerde Zorg voor je buurt! Belangrijke vraag daarbij: Hoe bereiden steden zich voor op de vergrijzing? - In een consortium met onder ander de GGD Amsterdam en de HvA als trekker, wordt gewerkt aan een onderzoekplan rondom hittestress. Centrale onderzoeksvraag hoe kunnen we gezondheidsrisico s van kwetsbare burgers bij periodes van aanhoudende warmte (hittestress) zoveel als mogelijk beperken. - Vanuit de HvA zijn studenten aan de slag met de volgende onderzoeksvragen: Wat is de informatiebehoefte van met name kwetsbare ouderen op het gebied van gezondheid en welke kanalen zijn voor ouderen geschikt om digitaal te communiceren? 25

26 9. En nu? Voor het tweede deel van 2016 is een aantal acties gepland: Onderzoek en interventies - Het co-research in de twee pilotgebieden is inmiddels van start. Er wordt door de Hogeschool van Amsterdam een aanvraag voorbereid die, bij honorering, uitbreiding van dit type onderzoek mogelijk maakt in andere pilotgebieden. - Verdere ontwikkeling van de indicatoren-set op basis van het WHO-handboek Measuring the agefriendliness of cities. A guide to using core indicators. - Ruimtelijk schouwonderzoek in een vierde pilotgebied in Amsterdam Zuidoost. - Start uitvoering van de aangevraagde projecten, mits gehonoreerd. - Ophalen van goede voorbeelden op het gebied van de Ouderenvriendelijke Stad in andere steden. Actieplan Aan het einde van 2016 wordt een driejarig actieplan opgesteld, mede op basis van de reeds gedane analyses en onderzoek (de beginsituatie). Daarin worden prioriteiten en activiteiten beschreven die we de komende jaren willen uitvoeren. Ook voorziet dit plan in doelen, inspanningen en resultaatindicatoren. Het actieplan wordt tegelijkertijd met de voortgangsrapportage voor de zomer 2017 ter kennisname aangeboden aan de commissie zorg. Organisatie Er is een kerngroep vastgesteld met daarin vertegenwoordigers van verschillende diensten en gebieden van de gemeente Amsterdam. Naast de kerngroep zijn er agendaleden, bestaande uit vertegenwoordigers van (de nog niet vertegenwoordigde) diensten. De kerngroep gaat de komende periode meer de afstemming zoeken met de ouderen, bijvoorbeeld via de stedelijke adviesgroep. Verder worden de plannen en activiteiten om ouderen te betrekken uitgevoerd, voor zover dat nog niet het geval is. 26