PDFLaTeX voor beginners - deel 4

Transcriptie

1 PDFLaTeX voor beginners - deel 4 De fijne kneepjes van het vak Wilfried Van Hirtum Versie februari 2016 Het geheim van de smid

2 Copyright 2016 Wilfried Van Hirtum Dit werk wordt vrij gegeven aan de gemeenschap en mag dus gekopieerd, verspreid en aangepast worden mits vermelding van de bron onder voorbehoud dat het resultaat blijft beantwoorden aan deze voorwaarden, dus vrij blijft voor de gemeenschap. Bronvermelding De foto op de titelpagina is gemaakt tijdens een demonstratie van een hoefsmid in L abbaye de la Paix-Dieu in Amay. Door de geharde punt van het gereedschap in een potje koelingsvet op basis van bijenwas te dippen, blijft deze hard. De foto in het voorwoord is op dezelfde locatie genomen.

3 Voorwoord l Homme pense parce qu il a une main Anaxagorus In dit deel staan enkele suggesties om het werken met pdflatex nog leuker te maken. Aan het werk dus... Wilfried Van Hirtum

4

5 Inhoudsopgave 1 Je eigen pakket Schreefloze titels, koppen en bijschriften Het caption-pakket Een beter lettertype: Charter Paragraaftitels in schreefloos lettertype Niet-drijvende figuren en tabellen met een bijschrift Moderne alinea Inhoudsopgave met puntjes, ook bij secties Andere talen Newenvironment Twee figuren naast elkaar Transformaties met boxen Het fancyvrb-pakket De plaats van vlottende figuren Hyperref Het hyperref-pakket met de optie backref Het answers-pakket Lange tekst opsplitsen in aparte bestanden De bestandsnaam in het document Tekst absoluut positioneren De letter l in wiskunde-modus Uitlijnen op het decimaalteken in een tabel Boekjes in A5 maken Trefwoordenregister met een figuurtje

6

7 1 Je eigen pakket Je hebt het misschien al gemerkt dat ik voor de boekjes pdflatex voor beginners een iets andere stijl gebruik dan standaard LaTeX. In de volgende subparagrafen staan de details. Om te beginnen maak je een nieuw pakket aan, en je noemt dit pakket bijvoorbeeld preamble.sty. Het pakket preamble.sty is niets anders dan een stukje LaTeX-broncode met een heleboel \usepackage s en zelfgedefinieerde commando s die je vaak gebruikt. Je kunt zo n preamble.sty schrijven in je favoriete LaTeX-editor en opslaan op een vaste plaats, bijvoorbeeld in de volgende map: Ubuntu: /usr/local/share/texmf/tex/latex/ Windows: c:\localtex\tex\latex Zie LaTeX voor beginners deel 1 (Van Hirtum, LaTeX voor beginners - deel 1, Een root toevoegen). %preamble.sty \usepackage[english, dutch]{babel} \usepackage{graphicx, booktabs, url, amsmath, amssymb} \usepackage[pdftex, colorlinks]{hyperref} \usepackage[t1]{fontenc} \usepackage[utf8]{inputenc} % =============================================== % ====== Mijn persoonlijke keuze van lettertypes % =============================================== \usepackage[scaled=1.00]{sourcesanspro} \usepackage[charter]{mathdesign} \usepackage{beramono} \usepackage[scaled=1.00]{xcharter} \linespread{1.2} \usepackage{makeidx} \newcommand{\figuur}[3]{ \begin{figure}[h] \centering \includegraphics[width=#1]{#2} \caption{#3} \label{figuur:#2} \end{figure} } \newcommand{\vierkante}[2]{\text{#1~#2}\ensuremath{{}^2}} \newcommand{\kubieke}[2]{\text{#1~#2}\ensuremath{{}^3}} In plaats van deze commando s steeds opnieuw te moeten typen bij elk nieuw LaTeX-document, roep je slechts één pakket aan: \documentclass[twoside, a4paper] {article} \usepackage{preamble} \begin{document} \figuur{3cm}{felix}{een kat} \end{document} Figuur 37 Een kat 7

8 Als je nog interessante pakketten en/of newcommand s tegenkomt, zet ze dan meteen bij je zelfgemaakte preamble.sty. In de volgende subsecties staan een paar suggesties. 2 Schreefloze titels, koppen en bijschriften 2.1 Het caption-pakket Standaard LaTeX besteedt weinig aandacht aan de bijschriften in het Engels bekend als captions van figuren en tabellen. De bijschriften onderscheiden zich te weinig van de rest van de tekst, omdat ze zelf gezet zijn als een gewone alinea. Voorbeeld: Figure 37: White sand beaches. The pink smoothness of the conch shell. A sea abundant with possibilities. Duty-free shops filled with Europe s finest gifts and perfumes. Play your favorite game of golf amidst the tropical greens on one of the many championship courses. Dit moet anders en beter kunnen. Het zou fijn zijn om de tekst van het bijschrift (caption) een beetje kleiner te maken als gewone tekst, een beetje extra marge toe te voegen, en het caption label in dezelfde fontmamilie te zetten als de andere hoofdingen. Bijvoorbeeld zoals in het volgende voorbeeld: Figuur 37 White sand beaches. The pink smoothness of the conch shell. A sea abundant with possibilities. Duty-free shops filled with Europe s finest gifts and perfumes. Play your favorite game of golf amidst the tropical greens on one of the many championship courses. Je kunt dit gemakkelijk verwezenlijken met behulp van het pakket caption met zijn vele opties klaar-voor-gebruik. Zie de documentatie van het caption-pakket voor meer informatie over het gebruik. \usepackage{caption} \captionsetup{ margin=1ex, font={small, sf}, labelfont={bf, sf}, labelsep= endash} } \figuur{4cm}{olifant}{jumbo} Figuur 37 Jumbo Figuur 1: Jumbo Tabel 1: Dieren Aap Beer Chimp Tabel 1 Dieren Aap Beer Chimp Het bijschrift ziet er nu iets stijlvoller uit. Het bijschrift staat in een schreefloos lettertype en in een kleiner lettergrootte. Het label is vet gezet. De dubbelepunt is vervangen door een grote spatie. Bij tabellen wordt er een extra verticale witruimte voorzien tussen het bijschrift van de tabel en de eerste regel van de tabel, zodat het bijschrift duidelijk los van de tabel staat 8

9 2.2 Een beter lettertype: Charter \usepackage[scaled=1.00]{sourcesanspro} \usepackage[charter]{mathdesign} \usepackage{beramono} \usepackage[scaled=1.00]{xcharter} \linespread{1.2} \begin{document} \section{lorem ipsum} Lorem ipsum nam Het standaardlettertype van LaTeX is Computer Modern. Dit was een goede keuze voor inktjetprinters. De letters worden echter te fijn bij een afdruk met een laserprinter. Er zijn ondertussen betere keuzes dan het lettertype Times. Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar de volgende combinatie van lettertypes. Ik gebruik Bitstream Charter als serif font in combinatie met Source Sans Pro als sans serif font. Dit sans serif heeft een duidelijk onderscheid tussen de kleine letter l (l) en de hoofletter I (I). Dit bevordert naar mijn gevoel de leesbaarheid van tekst. Hetzelfde geldt voor het monospace font Beramono, waarin naast het duidelijke onderscheid tussen de kleine letter l en de hoofdletter I bovendien ook een duidelijk onderscheid is tussen het cijfer nul (0) en de hoofdletter O (O). Je kunt dit bereiken met behulp van de pakketten XCharter, sourcesanspro, beramono. Het pakket mathdesign met de optie charter zorgt ervoor dat het wiskundig font goed samen gaat met het basislettertype Bitstream Charter. 2.3 Paragraaftitels in schreefloos lettertype \usepackage[scaled=.92]{helvet} \usepackage{sectsty} \allsectionsfont{\sffamily} \begin{document} \section{lorem ipsum} Lorem ipsum nam 1 Lorem ipsum Lorem ipsum nam ut nostrud fierent, deleniti maluisset assueverit ius id... In tekstboeken wordt vaak een schreefloos lettertype gebruikt voor titels, koppen en bijschriften van figuren en tabellen, en een schreeflettertype voor de gewone tekst, net als in dit boek dus. Je kunt dit bereiken met behulp van het pakket helvet. De titels van hoofdstukken en paragrafen staan nu in het schreefloos lettertype Helvetica. Omdat Helvetica iets groter lijkt dan Computer Modern, het standaardlettertype van LaTeX, wordt het best verkleind tot 92 %. Je hebt het \allsectionsfont-commando nodig van het pakket sectsty. Het lettertype Helvetica uit het pakket helvet levert een stijlvoller (minder breed) schreefloos lettertype dan het standaard schreefloos lettertype van LaTeX. Om de bijschriften van figuren en tabellen ook schreefloos te krijgen, zie sectie 2.1 op pagina 8. 9

10 3 Niet-drijvende figuren en tabellen met een bijschrift Het caption-pakket heeft nog een extra commando, namelijk \captionof. Je wilt soms dat een figuur precies op die plaats die je zelf wenst. Met andere woorden: je wilt niet dat LaTeX zelf in jouw plaats beslist wat de beste plaats is voor een figuur. Je mag dan niet de figure-omgeving (of table-omgeving) gebruiken, maar een gewone centeromgeving, waarin een figuur of tabel is geplaatst. Als je deze figuur of tabel wilt voorzien van een bijschrift moet je in plaats van het \caption-commando het \captionof-commando gebruiken. Dit commando maakt deel uit van het caption-pakket. \begin{center} \includegraphics[width=3cm]{felix} \captionof{figure}{een kat} \end{center} Figuur 37 Een kat Merk op dat het eerste argument, het float-type (figure of table) verplicht is, omdat het \captionofcommando moet weten of het om een figuur of om een tabel gaat, en in welke lijst het deze float moet opnemen. Verder is het op jouw verantwoordelijkheid dat er soms extra veel witruimte onderaan een pagina ontstaat, als de figuur te groot is voor die plaats, en omdat jij het per se zo wenste, de figuur dus naar het begin van de volgende pagina moet verhuizen. Drijvende figuren geven nog altijd de beste paginavulling. 4 Moderne alinea Lorem ipsum dolor sit amet, consectetaur adipisicing elit. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate. Standaard laat L A TEX de eerste regel van een nieuwe alinea automatisch inspringen en zet tussen twee alinea s geen witregel. Als een document bestaat uit veel tekst met langere alinea s, oogt dit wel mooi. Professionele boeken gebruiken ook deze insprong. Als een tekst echter bestaat uit veel korte alinea s, kun je kiezen voor een andere stijl: geen insprong en een smalle witregel tussen twee alinea s. Je kunt dit veranderen door de parameters \parindent en \parskip een nieuwe waarde te geven. Voorbeeld: 10

11 \documentclass[a4paper]{article} \usepackage[dutch]{babel} \setlength {parindent} {0pt} \setlength {parskip} {1.5ex plus 0.5ex minus 0.2ex} \begin{document} Lorem ipsum dolor sit amet, consectetaur adipisicing elit. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetaur adipisicing elit. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate. Ut enim ad minim veniam, \end{document} Tussen twee alinea s is er nu een witregel van 1,5 ex, of soms een beetje meer (plus 0.5ex) of een beetje minder (minus 0.2ex). Een ex is een typografische maateenheid gelijk aan de hoogte van een letter x. Merk de elastische lengtemaat op: L A TEX bepaalt dan of deze witruimte soms meer of minder mag zijn binnen de opgegeven grenzen om de best mogelijke verticale uitvulling te krijgen. 5 Inhoudsopgave met puntjes, ook bij secties \\makeatletter \renewcommand{l@section}{{ \renewcommand{l@subsection}{ } \renewcommand@dotsep{3} \renewcommand{l@subsubsection}{ } \makeatother \tableofcontents \setcounter{tocdepth}{2} Inhoudsopgave 1 Honden Katten Felix Minoe Paarden Standaard zet LaTeX geen puntjes voor het eerste niveau. Je kunt dit gedrag veranderen door de commando s \l@section te herdefiniëren. Het commando \@dottedtocline heeft drie verplichte parameters: het niveau, de insprong vanaf de linkerkantlijn, en de breedte van het sectienummer. In de documentatie van het tocloft-pakket staat nog meer uitleg over de manier waarop LaTeX de inhoudsopgave zet. LaTeX gebruikt voor haar eigen commando s soms om onderscheid te maken met de commando s die we zelf in een LaTeX-document gebruiken. De groep commando s waarin als een letter gebruikt wordt, moeten tussen de twee commando s \makeatletter en \makeatother staan, zoniet interpreteert LaTeX ze als een speciaal symbool. 11

12 6 Andere talen \usepackage[english, dutch]{babel} Goed in administratie \selectlanguage{english} Good in administration Goed in administratie Good in administration Goed in administratie \selectlanguage{dutch} Goed in administratie De laatst genoemde taal in de opties van het babel-pakket staat standaard aan. Je kunt tijdelijk overschakelen op een andere taal met het commando \selectlanguage. De afbreking van woorden gebeurt dan correct overeenkomstig de ingestelde taal. Dit is handig bij het citeren van stukken tekst in een andere taal. 7 Newenvironment Je kunt ook eigen omgevingen definiëren. Deze worden meestal in de preamble gedefinieerd, maar kunnen ook in de body worden aangemaakt. Het maken van nieuwe omgevingen gebeurt als volgt: \newenvironment{nieuwe naam} [aantal parameters] [standaardwaarde eerste parameter] {vooraf} {achteraf} De eerste drie parameters van newenvironment hebben dezelfde betekenis als bij \newcommand. De groep commando s {vooraf} worden dirct uitgevoerd als de omgeving geöpend wordt, de groep commando s {achteraf} worden verwerkt als de omgeving afgesloten wordt. We illustreren met een voorbeeld: 12

13 \documentclass[twoside, a4paper] {article} \usepackage{preamble} \newcounter{taak} \newenvironment{taak} {\refstepcounter{taak} {\bfseries Taak} \thetaak\\} {$\square$} \begin{document} \begin{taak} Zoek een kat. Ze zit ergens tussen het werkhuis en de tuin. Misschien slaapt ze. \end{taak} Taak 1 Zoek een kat. Ze zit ergens tussen het werkhuis en de tuin. Misschien slaapt ze. Taak 2 Zoek een hond. De hond zit niet in de buurt van de kat. Taak 2 vertelt iets over een hond. \begin{taak}label{katje}% Zoek een hond. De hond zit niet in de buurt van de kat. \end{taak} Taak ref{katje} vertelt iets over een hond. \end{document} Het commando \newcounter definieert een nieuwe teller. Je mag de naam van de teller zelf kiezen, bijvoorbeeld taak. De naam van de nieuwe omgeving mag dezelfde naam zijn als die van de bijbehorende teller, we kiezen dus als naam van de nieuwe omgeving ook taak. Bij het openen van de omgeving taak, dus bij \begin{taak}, wordt eerst het woord Taak vet gezet, gevolgd door een automatisch nummer \thetaak. LaTeX gebruikt het voorvoegsel the om het nummer van de bijbehorende teller taak aan te geven. Bij het aanroepen van \end{taak} wordt nog een vierkantje gezet. Telkens als je de nieuwe omgeving in het LaTeX-document gebruikt, moet de teller aangepast worden. Dit commando laat ook toe kruisverwijzingen toe naar de nieuwe omgeving. 8 Twee figuren naast elkaar \newcommand{tweefigurennaastelkaar}[6] { \begin{figure}[h] \centering \begin{minipage}[t]{#1} \centering \includegraphics[width=#1]{#2} caption{#3}\label{figuur:#2} \end{minipage}% \quad% \begin{minipage}[t]{#4} \centering \includegraphics[width=#4]{#5} caption{#6}\label{figuur:#5} 13

14 Hallo \end{minipage} \end{figure} } \tweefigurennaastelkaar {3cm}{felix}{Felix} {5cm}{aambeeld} {Aambeeld van een smid} Figuur 1 Felix Figuur 2 Aambeeld van een smid Door middel van een handig gebruik van de figure-omgeving en twee minipages, kun je een nieuw commando definiëren om twee figuren, elk met een eigen bijschrift, te zetten. De optie [t] zorgt ervoor dat de top van de bijschriften uitgelijnd staan. 9 Transformaties met boxen \usepackage{graphicx} \includegraphics[width=2cm] {olifant} \reflectbox {\includegraphics[width=2cm] {olifant}} \scalebox{2} {\rotatebox{60} {\reflectbox{hallo}}} De commando s \reflectbox, \rotatebox en \scalebox werken zowel op tekst als op afbeeldingen. Je kunt ze apart gebruiken, of onderling genest. 14

15 10 Het fancyvrb-pakket \usepackage{fancyvrb} \DefineVerbatimEnvironment% {verbatimcode}{verbatim} {gobble=0, frame=single, framesep=1em, numbersep=1em, fontsize=\small, commandchars=çéè} \begin{verbatimcode}[numbers=left] for (int i=0; i<10; ++i){ çemphéwriteè (i^2); } \end{verbatimcode} 1 for (int i=0; i<10; ++i){ 2 write (i^2); 3 } De omgeving verbatimcode is een zelfgemaakte omgeving, gedefineerd door middel van het fancyvrbpakket. Deze omgeving maakt een paragraaf die een stuk tekst letterlijk zet, zoals je hem in de editor typt: met dezelfde spaties en regelovergangen. De enige tekst die je niet in deze omgeving mag zetten is de volgende reeks van veertien tekens: "\end{verbatim}" Dergelijke omgeving is een zogenaamde verbatim-omgeving. Verbatim-omgevingen mogen niet gebruikt worden als een argument van een ander LaTeX-commando, maar je kunt ze wel zetten binnen een minipage-omgeving. Als je veel verbatim-tekst gebruikt in een document, zoals bijvoorbeeld stukjes programmacode in een bepaalde programmeertaal, is het handig om een zelfgemaakte omgeving te maken, zoals bijvoorbeeld de verbatimcode-omgeving. Het fancyvrb-pakket laat leuke opties toe, zoals onder andere regelnummers, een kader. Als je binnen zo n zelfgemaakte fancyvrb-omgeving ook nog LaTeX-commando s gebruikt, moet je de speciale tekens van LaTeX escapen. Je moet dan zelf bepalen met welke tekens je dat wil doen. Bijvoorbeeld ç voor \, é voor { en è voor }. 11 De plaats van vlottende figuren Een van de meest frustrerende eigenschappen van LaTeX is het feit dat vlottende figuren en tabellen, de zogenaamde floats, naar onverwachte plaatsen verhuizen. Er is evenwel een manier om dit enigszins te controleren. Laten we eerst even kijken hoe LaTeX werkt met floats. In standaard LaTeX mag een pagina maar een bepaalde fractie aan floats bevatten, deze fracties zijn afzonderlijk bepaald voor de top (70 %) en voor de onderzijde (30 %) van een pagina. Bovendien moet de hoeveelheid tekst zonder floats ministens 20 % zijn. Als er volgens deze limieten te veel floats op een pagina voorkomen, duwt LaTeX ze naar een volgende pagina, en als er op deze pagina ook geen plaats is, eventueel weer naar een volgende pagina. Het kan dus gebeuren dat een bepaalde figuur naar het einde van het document wordt doorgeschoven. Maar ongelukkiglijk is er een regel in LaTeX die zegt dat alle figuren en tabellen in volgorde moeten staan, zodat een enkele hardnekkige float alle andere floats voor zich uitduwt, ook naar het einde van het document. Je kunt deze standaardinstellingen van LaTeX veranderen in de preamble: 15

16 \renewcommand{\topfraction}{.95} %in plaats van.70 \renewcommand{\bottomfraction}{.95} %in plaats van.30 \renewcommand{\textfraction}{0.05} %in plaats van.20 \begin{figure}[h] \end{figure} De parameter [h] bij de figure- en bij de table-omgeving zet de figuur hier ter plaatse, als er volgens de nieuwe regels plaats voor is. \clearpage Als je desondanks nog ondervindt dat een bepaalde figuur problemen veroorzaakt, gebruik dan het commando \clearpage om alle opgestapelde blokkages te onstoppen. Alle figuren die tot dan in de wachtrij stonden worden dan onmiddellijk geplaatst. \usepackage{afterpage} \afterpage{clearpage} Als je geen pagina-einde wilt forceren, gebruik dan het afterpage-pakket. Het commando \afterpage{clearpage} maakt dan eerst de huidige pagina af, en forceert dan pas een aparte float-pagina. Als floats dan nog altijd opstapelen op het einde van het document, heb je waarschijnlijk ergens een figuur die gewoon te groot is voor een pagian. Maak de figuur dan kleiner. Als je het vlottende karakter van een figuur of een tabel wilt verwijderen, met alle andere voordelen zoals bijschrift en automatische nummering behouden, kijk dan ook eens naar sectie 3 op pagina Hyperref 12.1 Het hyperref-pakket met de optie backref \usepackage[ pdftex, a4paper, bookmarks, bookmarksopen, bookmarksopenlevel=2, pdfpagemode=useoutlines, backref, hyperindex, colorlinks ]{hyperref} Bibliografie [1] De Hond, Felix. Alles over katten [2] Luipaard, Gina. Nieuwe hondenrassen in Afrika. Kampala isbn , 4.5 De optie backrref zet op het einde van een bibliografie-item de paragrafen waarin dit item geciteerd wordt. In dit voorbeeld wordt Alles over katten geciteerd in paragraaf 1.3, en het werk Nieuwe hondenrassen in Afrika in pagragrafen 3 en 4.5. Als je het paginanummer wilt in plaats van het paragraafnummer, gebruik dan de optie pagebackref in plaats van de optie backref. 16

17 13 Het answers-pakket \documentclass[a4paper]{article} \usepackage[dutch]{babel} \usepackage{amsmath} \usepackage{answers} \newtheorem{opdracht}{opdracht} \Newassociation{uitwerking}{Uitwerking}{docent} \Opensolutionfile{docent}[uitwerkingenbestand] \begin{document} \subsection*{opdrachten} \begin{opdracht} Zoek de kat. \begin{uitwerking} Volg de kat. Je ziet dat ze naar de boom sluipt. \end{uitwerking} \end{opdracht} \begin{opdracht} Dit is een oefening zonder resultaat. \end{opdracht} \begin{opdracht} Los op: \begin{equation*} x^2 = 9\end{equation*} \begin{uitwerking} \begin{align*} x&=0 \\\text{ of } x&=3 \end{align*} \end{uitwerking} \end{opdracht} \Closesolutionfile{docent} \subsection*{uitwerkingen} \input{uitwerkingenbestand} \end{document} Je kunt de uitwerkingen van opdrachten samen met de opdrachten typen behulp van het answerspakket, De uitwerkingen van alle opdrachten worden gebundeld in een apart bestand en ingelezen met behulp van het \input-commando. Voorbeeld: Opdrachten 1 Zoek de kat. 2 Dit is een oefening zonder resultaat. 3 Los op: x 2 = 9 Uitwerkingen 1 Volg de kat. Je ziet dat ze naar de boom sluipt. 3 x = 0 of x = 3 17

18 14 Lange tekst opsplitsen in aparte bestanden \documentclass[11pt,a4paper,twoside]{article} \usepackage{preamble} \titelboek {\textsc{pdf}latex voor beginners - deel 2} {Wilfried Van Hirtum} {Versie 2.07 \\ 4 december 2008} \makeindex \begin{document} \input{latbeg2titelblad} \input{latbeg2teksttypen} \input{latbeg2pakketten} %\input{latbeg2layout} %\input{latbeg2afbeeldingen} \cleardoublepage \bibliographystyle{babplain} \bibliography{bibdatabank} \cleardoublepage \renewcommand{\indexname}{trefwoordenregister} \small \printindex \end{document} De bestanden latbeg2titelpagina.tex en latbeg2frontmatter.tex, enzovoort zijn aparte LaTeXbestanden. Bij het compileren van de hoofdtekst worden deze deelbestanden ingelezen en samengevoegd tot een grote brontekst. Met deze manier van werken, blijft het hoofddocument overzichtelijke klein. Je kunt delen tijdelijk als commentaar markeren (bijvoorbeeld het deel katten), zodat ze (tijdelijk) niet mee gecompileerd worden. Als de hele tekst klaar klaar is in de eindfase van het schrijven, kun je alles terug ontcommentaren. 15 De bestandsnaam in het document Het is soms handig om de bestandsnaam van de brontekst zelf in het document te zetten. Bijvoorbeeld: je vindt een van je zelfgeschreven teksten terug tussen jouw papieren, en je vraagt jezelf af: waar heb ik dat document toch weer bewaard op mijn computer?. Als de bestandsnaam zelf in het document opgenomen is, is dit geen probleem: \jobname latbeg4.tex 16 Tekst absoluut positioneren Je kunt tekstblokken absoluut plaatsen op een blad met het textpos-pakket. Voor meer documentatie, zie het textpos-pakket. Handig om titelpagina s op te maken: 18

19 \documentclass[a4paper]{article} \usepackage[dutch]{babel} \usepackage[absolute]{textpos} \begin{document} \thispagestyle{empty} \setlength{tphorizmodule}{1mm} \setlength{tpvertmodule}{1mm} {\sc \LARGE \begin{textblock}{140}(33, 20) \begin{flushleft} Amsterdam \end{flushleft} \end{textblock} Amsterdam Katten \begin{textblock}{140}(33, 130) \begin{center} Katten \end{center} \end{textblock} 2009 \begin{textblock}{140}(33, 245) \begin{flushright} 2009 \end{flushright} \end{textblock} } ~ \clearpage %\end{document} 17 De letter l in wiskunde-modus De letter l lijkt soms te veel op het cijfer 1. In wiskunde-modus kan dit aanleiding geven tot verwarring. Vandaar dat er een aparte letter l bestaat, speciaal voor het gebruik in wiskundemodus: $\ell$ $1$ $l$ $1$ l 1 l 1 Duidelijk onderscheid Verwarrend 18 Uitlijnen op het decimaalteken in een tabel \documentclass[a4paper]{article} \usepackage{dcolumn} 19

20 \usepackage{ctable} \newcolumntype{d}{d{,}{,}{-1}} \newcommand{\ceen}[1]{\multicolumn{1}{c}{#1}} \newcommand{\cc}[1]{\multicolumn{2}{c}{#1}} \newcommand{\ccc}[1]{\multicolumn{3}{c}{#1}} \newcommand{\po}[1]{$\times 10^{#1}$} \begin{document} \begin{tabular}{r d d d {} l} \FL \Ceen{Grootte} & \Ceen{Concentratie} & \Ceen{Volume} & \CC{Oppervlakte} \NN \Ceen{nm} & \Ceen{g/ml} & \Ceen{ml} & \CC{mm\textsuperscript{2}} \ML 40 & -5 & 0,2 & 14,3 & \Po{18} \NN 100 & 2 & 0,55 & 5,75 & \Po{18} \NN 200 & 32 & 0,60 & 11,4 & \Po{12} \LL \end{tabular} \end{document} Grootte Concentratie Volume Oppervlakte nm g/ml ml mm ,2 14, ,55 5, ,60 11, Boekjes in A5 maken Maak eerst het origineel op ware grootte in A5-lay-out, bijvoorbeeld dummya5.tex, en compileer het: %dummya5.tex %voor a5 mag de lettergrootte iets kleiner zijn: 10 punt \documentclass[a5paper, twoside, 10pt]{article} \usepackage[text={11cm, 16.5cm}]{geometry} \begin{document} \lipsum[1-26] \end{document} Het gebruik van het geometry-pakket is noodzakelijk. Niet alleen om de marges in te stellen, maar om de optie a5paper van de documentclass te laten werken. Je hebt dus nu het bestand dummya5.pdf met pagina s in A5-formaat. Maak daarna een nieuw texbestandje, bijvoorbeeld boekje.tex. In dit bestand wordt de originele pdf in A5-formaat ingelezen en mooi verdeeld in A4-bladen, met op elke pagina twee A5-pagina s van het originele bestand. 20

21 %boekje.tex \documentclass[a4paper]{article} \usepackage{pdfpages} \begin{document} \includepdf[ pages={-}, landscape, booklet, %signature=8, %veelvoud van 4 %frame=true, nup=2x1, noautoscale=true, scale=1.00, delta=0cm 0cm, offset=0cm 0cm ] {dummya5.pdf} \end{document} %naam van het origineel Voilà, je hebt nu een stapel A4-pagina s. Als je het dubbelzijdig afdrukt (lange zijde), dan kun je het plooien, en je hebt een A5-boekje. 20 Trefwoordenregister met een figuurtje Maak een nieuw bestand aan, bijvoorbeeld makeindexnieuw.ist: headings_flag 1 heading_prefix "\\includegraphics[width=.8cm]{shamrock}" heading_suffix "\\nopagebreak%\n delim_0 "\\dotfill " delim_1 "\\dotfill " delim_2 "\\dotfill " delim_r "~--~" \\indexspace\\nopagebreak%" Bewaar dit tekstbestand in je persoonlijke LaTeX-map, zie sectie 1 op pagina 7. Ubuntu: //texmf/tex/latex/ Windows: c:\localtex\tex\latex Zoek een passende afbeelding, bijvoorbeeld shamrock.png en zet dit bestand ook in dezelfde map. Pas het externe commando aan om het trefwoordenregister aan te maken: makeindex -s //texmf/tex/latex/makeindexnieuw.ist brontekst.idx Let op: we bedoelen hier het externe commando, zoals je dat in je editor instelt. (In de brontekst staat ook een LaTeX-commando \makeindex, dit laat je echter ongewijzigd.) Je kunt in de editor Winshell een knop definiëren die dit extern commando uitvoert. Ga naar de Opties van de editor, onder het tabblad Gebruikersprogramma s. Het exe-bestand is makeindex en de bijbehorende cmd-line wordt: -s //texmf/tex/latex/makeindexnieuw.ist "%s.idx" Zie LaTeX voor beginners deel 2 (Van Hirtum, LaTeX voor beginners - deel 2, Trefwoordenregister maken). 21

22 Het trefwoordenregister wordt nu opgemaakt volgens de instellingen in het bestand makeindexnieuw. De hoofdingen van het trefwoordenregister worden voorzien van het figuurtje shamrock.png. De paginanummers komen achter een uitvulling van puntjes. \documentclass[a4paper]{article} \usepackage[dutch]{babel} \usepackage{makeidx} \makeindex \begin{document} olifanten index{olifant} Trefwoordenregister A aap arend apenindex{aap} arendindex{arend} O olifant \renewcommand {indexname} {Trefwoordenregister} \printindex \end{document} 22

23 Referenties 1 Wilfried Van Hirtum. LaTeX voor beginners - deel 1. Direct beginnen met de online editor Share- LaTeX url: 2 Wilfried Van Hirtum. LaTeX voor beginners - deel 2. Installatie url: http : / / users. skynet.be/denkendehanden/. 3 Wilfried Van Hirtum. LaTeX voor beginners - deel 3. Wiskunde url: http : / / users. skynet.be/denkendehanden/. 23

24 24

25 Trefwoordenregister A absolute \afterpage afterpage-pakket alinea zonder insprong \allsectionsfont answers-pakket figuren figuur (niet-drijvend) floats G geometry-pakket H B babel-pakket backref belowskip beramono-pakket bijschrift Bitstream Charter boekje A \bottomfraction box-transformaties [h] helvet-pakket Helvetica hyperref-pakket I inhoudsopgave met puntjes \input , 18 inspringen C caption-pakket , 10 caption label \captionof Charter (Bitstream Charter) \clearpage \Closesolutionsfile Computer Modern D dcolumn-pakket decimaalteken, uitlijnen op \DefineVerbatimEnvironment dotsep dottedtocline dutch E eigen pakket elastische lengtemaat \ell english ex F fancyvrb-pakket K kolommen uitlijnen op decimaalteken L labelfont labelsep lengtemaat elastische ex letter l lettertype lettertype section localtex M \makeatletter \makeatother \makeindex makeindexnieuw.ist mathdesign-pakket N \Newassociation \newcolumntype \newcommand 25

26 \tweefigurennaastelkaar \newcoounter \newenvironment \newtheorem niet-drijvende figuur of tabel nieuwe alinea O omgeving textblock \Opensolutionsfile P seeusepackage pagebackref pakket (eigen) seeusepackage \parindent \parskip pdfpages-pakket plus... minus preamble.sty puntjes in de inhoudsopgave R \reflectbox \refstepcounter \renewcommand \rotatebox S \scalebox scaled section font sectsty-pakket \selectlanguage \setcounter \setlength sourcesanspro-pakket the (nummering) tocdepth tocloft-pakket \topfraction TPHorizModule TPVertModule twee figuren naast elkaar \tweefigurennaastelkaar (newcommand) U uitlijnen op decimaalteken \usepackage XCharter afterpage answers babel beramono caption , 10 dcolumn fancyvrb geometry helvet hyperref mathdesign pdfpages sectsty sourcesanspro textpos tocloft V verbatim W witregel X XCharter-pakket T tabel (niet-drijvend) tabel uitlijnen op decimaalteken talen texlive textblock-omgeving textfont \textfraction textpos-pakket