Pedagogisch werkplan

Transcriptie

1 Pedagogisch werkplan PSZ STICHTING KINDEROPVANG HEERHUGOWAARD Ingangsdatum : Versiedatum basis : Laatste wijziging : Norm Nr. : Versienummer : 10 Proceseigenaar : Beleidsmedewerker pedagogiek Pedagogisch werkplan Peuterspeelzaal de Atalanta

2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 H1. Typering kindcentrum De stamgroepen Indeling gebouw Groepsgrootte Openingstijden Ondersteuning pedagogisch medewerkers Vier ogen principe Brede school... 5 H2. Wennen en begroeten, oudercontacten Wennen Begroeten... 7 H3 Oudercontacten en zorgbeleid Ouder contact Oudercommissie Observatie methode Zorgbeleid en opvallend gedrag... 8 H4 Activiteiten aanbod Vrijspel Activiteiten aanbod... 9 H5. Dagritme en overgangsmomenten...11 H6. Samenspelen en samenleven...11 H7 Verschonen en zindelijk worden Verschonen Zindelijkheid Speciale zorg...13 H8 Taal en communicatie Interactie groep en individueel Belonen, corrigeren en conflicten...13 H9 Inrichting Binnen Buiten...15 Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 2 van 15 Locatie: de Atalanta

3 Inleiding Het pedagogisch werkplan is een leidraad voor het pedagogisch handelen op de groep. De vijf pedagogische doelen uit het pedagogisch beleid vormen de basis voor het pedagogisch werkplan. In het algemeen pedagogisch beleidsplan worden de volgende pedagogische doelen genoemd: A. bieden van een veilige, stimulerende, uitdagende omgeving aangepast aan de leeftijd van het kind. B. het stimuleren van kinderen om hun eigen mogelijkheden te ontdekken; C. het stimuleren van de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van kinderen; D. kinderen handvatten bieden bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen, eigenwaarden en het hebben van respect voor zichzelf en voor anderen. E. het stimuleren van sociaal gedrag. Door de pedagogische doelen na te streven, bieden wij kinderen de optimale situatie om te kunnen: Spelen, ontdekken, groeien Om tot een goede leidraad voor het pedagogisch handelen te komen, worden de vijf doelen afgezet tegen de pedagogische middelen. Dat zijn de mogelijkheden in de uitvoering die je in de kinderopvang hebt om de gestelde doelen te bereiken. Deze middelen zijn: 1. pedagogisch medewerker - kind interactie, 2. de fysieke omgeving, 3. de groep, 4. het activiteitenaanbod, 5. het spelmateriaal. De pedagogische werkplannen worden per locatie per opvangvorm opgesteld. De specifieke mogelijkheden en kansen van de locatie worden verwerkt in het werkplan. In het pedagogisch werkplan staat, middels de onderdelen vanuit het Pedagogisch Kader 0-4 jaar, uitgewerkt hoe de diverse middelen worden ingezet om de vijf doelen binnen de peuterspeelzaal te bereiken. Het pedagogisch werkplan is een dynamisch stuk dat per locatie wordt geëvalueerd en bijgesteld. Kwaliteitsmanagement systeem Binnen SKH wordt de kwaliteitszorg methodisch en systematisch vormgegeven middels een kwaliteitsmanagement systeem. In dit kwaliteitsmanagement systeem worden alle activiteiten van de SKH in kaart en met elkaar in verband gebracht. De afspraken over verantwoordelijkheden, bevoegdheden en werkwijze zijn vastgelegd in het kwaliteitshandboek. Dit werkplan is een onderdeel van het kwaliteitsmanagement systeem. In het kwaliteitshandboek zijn de overige richtlijnen, die mede met dit stuk in verband staan, opgenomen. Binnen dit document zal dan ook naar enkele van deze documenten verwezen worden. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 3 van 15 Locatie: de Atalanta

4 H1. Typering kindcentrum Bij Kindcentrum Atalanta hebben we één peuterspeelzaal met twee groepen, Kleine Vos 1 en Kleine Vos 2. Op onze peuterspeelzaal wordt Voor- en Vroeg schoolse Educatie (VVE) geboden aan kinderen die hier een indicatie voor hebben. Daarnaast hebben we in ons Kindcentrum 3 kinderdagverblijf groepen voor de leeftijd van 0-4 jaar: 2 horizontale groepen (een baby- en een peutergroep) en 1 verticale groep 0-4 jaar. Ook verzorgen we buitenschoolse opvang (BSO) voor de kinderen in de leeftijd van 4 tot 13 jaar. We hebben de mogelijkheid om maximaal 47 kinderen op te vangen in twee groepsruimtes In het gebouw is ook basisschool De Atalanta gehuisvest. Wij werken nauw samen met de school. We streven naar een doorgaande lijn voor alle kinderen. Er vindt op regelmatige basis overleg plaatst. Er is een Bredeschool werkgroep waarin medewerkers van school en de kinderopvang/peuterspeelzaal zitting hebben. Hier komen samenwerkingsprojecten tot stand en uitgezet zoals het werken aan thema s, het afstemmen van de ontwikkeling/leermethode, diverse vieringen etc. 1.1 De stamgroepen 1 De kinderen hebben een vaste, eigen stamgroep waar ze dezelfde kinderen en medewerkers zien. 1.2 Indeling gebouw De school, peuterspeelzaal en kinderopvang zijn gehuisvest in één gebouw bestaande uit 2 verdiepingen. De peuterpeelzaal bevindt zich op de begane grond. De Peuterspeelzaal is gehuisvest in een ruime groepsruimte, die ook gebruikt wordt door de BSO. De inrichting is aangepast op beide doelgroepen. Op woensdagochtend maakt Samenspel (Kern 8) gebruik van deze ruimte. De peuterspeelzaal en de kinderdagverblijfgroep hebben een eigen afgeschermde buitenspeelruimte. Er wordt incidenteel gebruik gemaakt van het kleutergymlokaal, bijv. als er behoefte is aan meer bewegingsruimte als het buiten regent of als het past in het thema. De kinderen gaan daar altijd onder begeleiding van de pedagogisch medewerker heen. We leggen de kinderen uit wat we gaan doen en hoe we daar naar toe gaan. Eventueel gebruiken we het evacuatiekoord om de kinderen houvast te bieden en door samen, bij elkaar, door de hal te lopen, onder toezicht van de pedagogisch medewerkers. Het spelen in de gymzaal vindt altijd plaats onder begeleid toezicht van de pedagogisch medewerkers. 1.3 Groepsgrootte Kleine Vos 1 en Kleine Vos 2 bieden ruimte aan16 kinderen in de leeftijd van 2,5 tot 4 jaar. (maandagochtend/donderdagochtend en dinsdagochtend/vrijdagochtend) met elk 8 VVE kinderen die vier ochtenden per week komen en 8 reguliere peuterspeelzaal kinderen die 2 keer in de week komen. Het team bestaat uit 3 gediplomeerde pedagogisch medewerkers. De pedagogisch medewerkers hebben hun vaste werkdagen, op iedere groep werken per keer 2 pedagogisch medewerkers. 1.4 Openingstijden De peuterspeelzaal is geopend op maandag-, dinsdag-, donderdag- en vrijdagochtend van 8.45 tot uur. 1 Zie P4.11 voor de procedure Achterwacht. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 4 van 15 Locatie: de Atalanta

5 1.5 Ondersteuning pedagogisch medewerkers De pedagogisch medewerker is individueel en als team verantwoordelijk voor een optimale samenwerking ten gunste van het professioneel pedagogisch handelen naar de kinderen. Er is ruimte om elkaar aan te vullen en te inspireren. Concrete werkafspraken, dit werkplan, termijn planning en methodisch werken ondersteunen een goede samenwerking waar ruimte is voor individueel creatieve inbreng. De pedagogisch medewerkers worden ondersteund in de uitvoering door de locatiemanager en tijdens de werkoverleggen welke middels een vast overleg structuur plaats vind. Hierbij worden de procedures en protocollen besproken welke bijgehouden worden in een overzichtslijst. Hierbij wordt ook de procedure opvallend gedrag besproken. Op verzoek kan de beleidsmedewerker pedagogiek om advies of ondersteuning worden gevraagd. Indien pedagogische ondersteuning noodzakelijk is zal dit in de vorm van observeren en coachen door de locatiemanager of de beleidsmedewerker pedagogiek gebeuren. Waar nodig zal expertise worden bijgeschoold. Ook worden er regelmatig trainingen/ informatie avonden op pedagogisch gebied aangeboden om de medewerkers bij te scholen. Bij de Kleine Vos 1 en 2 is geen stagiaire aanwezig. 1.6 Vier ogen principe Op de peuterspeelzaal staan te allen tijde twee pedagogisch medewerkers op de groep. Verder werkt de peuterspeelzaal van de Atalanta transparant door de volgende maatregelen: er zijn meerdere groepen/klassen in het pand. medewerkers lopen regelmatig bij elkaar binnen en spreken elkaar aan op gedrag. bij de ingang van de groepen is glas waardoor er zicht is vanuit de hal. er zit ook een basisschool in het pand. Er lopen met grote regelmaat mensen langs. de SKH is nauwkeurig in het volgen van de regels omtrent leidster-kind ratio. De maatregelen omtrent het vier ogen principe zijn met de oudercommissie besproken en worden minimaal eenmaal per jaar met hen geëvalueerd. 1.7 Brede school Samen met basisschool de Atalanta vormen we een Brede school. Binnen de Brede school besteden we aandacht aan de doorgaande leerlijn, eenzelfde aanspreekcultuur en voor de kinderen een gedragscode. Daarbij staat centraal dat iedereen er mag zijn en dat wij elke dag voor elk kind aandacht hebben. Wij benaderen de kinderen dan ook voornamelijk positief. Negatief gedrag wordt zoveel mogelijk genegeerd en als dat niet kan, zal dat worden gecorrigeerd). Verder willen we de kinderen extra veel aanbieden op gebied van naschoolse activiteiten (sport, cultuur, bibliotheek) waardoor kinderen hun talenten optimaal kunnen ontwikkelen. Daarnaast besteden we aandacht aan het bevorderen van de ouderbetrokkenheid bij onze Brede school. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 5 van 15 Locatie: de Atalanta

6 H2. Wennen en begroeten, oudercontacten 2.1 Wennen 2 Op een dagdeel komt er maximaal een kind wennen zodat er voldoende aandacht is voor het kind en de ouder. Gezien de peuterspeelzaal maximaal 2,75 uur duurt mogen kinderen de eerste keer het gehele dagdeel blijven. Kennismakingsgesprek Als het kind voor het eerst op de groep komt vinden we het belangrijk dat ouder(s) en kind zich welkom voelen. De eerste keer komen ouder en kind na het brengmoment zodat er volledige aandacht is. De pedagogisch medewerkers (en indien aanwezig de locatiemanager) stellen zich voor aan de ouder(s) en begroeten het kind bij de naam. Eén van de pedagogisch medewerkers voert het kennismaking gesprek met de ouder(s) waarbij alle gegevens worden uitgewisseld. De pedagogisch medewerker laat ouder(s) en kind de groep zien om eens te zien wat we allemaal kunnen doen. Wenproces Tijdens het wenproces hebben jonge kinderen vaak behoefte aan contact en nabijheid van de pedagogisch medewerker. Dit creëert de pedagogisch medewerker dor bijvoorbeeld een arm om het kind heen en blijft zij in zicht van het nieuwe kind. De pedagogisch medewerkers geven het kind de ruimte om in eigen tempo in te voegen. Rust en geduld zijn belangrijk. Ook luisteren we goed naar het kind en leggen de we veel uit. We zeggen wat we doen en doen wat we zeggen. De ruimte wordt verkend, waar is de wc, waar zijn de speelhoeken etc. De terugkerende rituelen en het dagritme worden uitgelegd, door deze vaste gewoonten gaan de kinderen zich steeds meer thuis voelen op de groep. Op de PSZ werken we met dagritme kaarten. Het dagritme heeft over het algemeen dezelfde opbouw, zodat kinderen hier hun houvast aan kunnen ontlenen en sneller gewend. We vinden het belangrijk dat het kind duidelijkheid krijgt over wat er gaat gebeuren en verwoorden dit zoveel mogelijk voor het kind, met name bij overgangsmomenten. Niet alleen de nieuwkomer moet wennen aan de groep, maar de groep kinderen moet ook het nieuwe kind leren kennen. Op diverse manieren zorgen we ervoor dat kinderen elkaar leren kennen. We noemen vaak de namen van de kinderen. De pedagogisch medewerkers stimuleren het samenspel door het nieuwe kind te laten meespelen in een klein groepje. Zij helpen bij de onderlinge communicatie door het leren van enkele eenvoudige regels: elkaar niet pijn doen, om de beurt en zeggen wat je wilt. De medewerkers leggen uit en verwoorden de gevoelens van de kinderen. Afscheid nemen We geven het kind wat extra aandacht, we praten met het kind op kind hoogte en nemen duidelijk afscheid van de ouders. We vinden het belangrijk dat een afscheid een prettig moment is dat duidelijk voor het kind en de ouder is en niet te lang duurt. Als we merken dat een kind (of de ouder) moeite heeft, bieden we onze hulp hierbij aan op een rustige, uitnodigende manier (bijv. Als je pappa/mama nou nog een hele dikke knuffel/kus geeft, zullen we dan samen nog even voor het raam gaan zwaaien?). We kijken goed wat het kind nodig heeft, sommige kinderen willen liever even alleen zijn en dat je in de buurt bent, terwijl anderen liever echt even getroost worden of samen een spelletje gaan spelen. Voor kinderen is het geruststellend dat wij ze begrijpen en hun emoties serieus nemen, door te vertellen wat er gebeurt en hun gevoelens onder woorden te brengen stellen we de kinderen gerust. We vinden het belangrijk het kind de tijd te geven om alles in zich op te nemen en te wennen. 2 Voor de wenperiode wordt P1.3.a Wenperiode aangehouden. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 6 van 15 Locatie: de Atalanta

7 Als we merken dat het kind het nodig heeft maken we een afspraak met de ouder om eerder te komen halen of even langer te blijven. Bij de eerste keer wordt afgesproken dat wij kunnen bellen als het prettiger voor het kind is al hij/zij eerder wordt gehaald. Als de ouder daar behoefte aan heeft kan deze altijd even bellen om te horen hoe het met hun kind gaat. Ouders krijgen tevens de gelegenheid om een gedeelte van de ochtend mee te lopen, zodat ze weten wat een peuterspeelzaalochtend inhoudt. Belangrijk is dat er een gevoel van vertrouwen opgebouwd kan worden met ouders en kind. Dit doen we door tijd te maken voor een overdracht naar ouders bij haal- en brengmomenten. 2.2 Begroeten Brengmoment We begroeten elk kind bewust bij naam. Goedemorgen x, wat fijn dat je er bent. Kinderen voelen zich hierdoor welkom en gezien. Er staat spelmateriaal klaar op de tafel en vloer, zodat de kinderen uitgenodigd worden te gaan spelen met bekend en onbekend materiaal. We nodigen ouders uit om even mee te spelen met hun kind en daarna bewust afscheid te nemen. Als er behoefte aan is, gaan we samen zwaaien naar de ouder. Als we merken dat het kind of de ouder hier moeite mee heeft, bieden we onze hulp aan en stimuleren we de ouder kort en duidelijk afscheid te nemen. We begeleiden het kind door de emoties serieus te nemen en het te benoemen en spelen in op de behoefte van het kind. Haalmoment Aan het eind van de ochtend sluiten we bewust af in de kring. We zingen een afscheidsliedje. De deur wordt daarna open gedaan, zodat de ouders binnen kunnen komen om hun kind op te halen. Op deze manier maken we de overgang van peuterspeelzaal naar huis duidelijk en kinderen zitten tevens niet meer midden in hun spel als ze worden opgehaald. We vinden het belangrijk om ouders te vertellen als er bijzonderheden zijn, maar ook de gewone leuke momenten van de kinderen worden verteld. We nemen duidelijk afscheid van de kinderen. H3 Oudercontacten en zorgbeleid 3.1 Ouder contact De PSZ Atalanta biedt op een verantwoorde manier opvang voor kinderen waarbij, in aanvulling op het thuismilieu, een bijdrage wordt geleverd aan de ontwikkelingsstimulering en opvoeding van het kind. Hierbij is de communicatie naar de ouders van groot belang. Om samen zo goed mogelijk in het belang van het kind te handelen wordt er zorgvuldig aandacht besteed aan de contactmomenten met de ouders. Zo vinden er intakegesprekken, dagelijkse overdrachten en de oudergesprekken plaats. De resultaten van de observatiemethode Kijk worden in de oudergesprekken besproken. Bij de haal- en brengmomenten is er altijd gelegenheid voor een kort overdracht moment en het stellen van vragen. De pedagogisch medewerkers zorgen er voor dat hier ruimte voor is. We nodigen ouders uit een gedeelte van de ochtend mee te draaien om zo een beter beeld te krijgen van wat wij doen op de speelzaal. Als ouders een gesprek willen, kan er een afspraak gemaakt worden met de pedagogisch medewerker. Daarnaast is er een eindgesprek als het kind 4 jaar wordt, daarin worden de bevindingen vanuit de observatiemethode Kijk besproken. Om de ouderbetrokkenheid te bevorderen organiseren wij verschillende activiteiten: -Twee keer per jaar is er een koffieochtend, waarbij we de ouders uitnodigen om gezellig met de kinderen aanwezig te zijn en ouders de gelegenheid geven met elkaar in contact te komen. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 7 van 15 Locatie: de Atalanta

8 -Thema en ouderbrieven worden besproken met ouders voorafgaand aan een nieuw thema. Bij aanvang van een nieuw thema krijgen de ouders van te voren de ouderbrief en een uitnodiging voor de aftrap van het nieuwe thema. In een grote kring, krijgen de kinderen en hun ouders het thema geïntroduceerd. Er wordt uitleg gegeven d.m.v. welke activiteiten wij de taal gaan stimuleren (welke boekjes, liedjes etc.). De ouderbrief komt ook aan bod, er wordt nog extra uitgelegd wat ouders thuis kunnen doen om het taalgebruik te stimuleren. Kinderen geven aan het eind van bepaald thema een eindpresentatie, waar ouders voor worden uitgenodigd. -Ouders van kinderen die gebruikmaken van een VVE plaats worden uitgenodigd om een gedeelte van de ochtend mee te draaien bij de speelzaal. Tijdens het meedraaien wordt waar mogelijk, praktische uitleg geven. -Daarnaast vragen we wel eens ouders te helpen bij een festiviteit. 3.2 Oudercommissie Om de belangen van de kinderen en de ouders van het kindcentrum, waar ze aan verbonden zijn zo goed mogelijk te behartigen en de ouders te vertegenwoordigen zijn er oudercommissies. Kindcentrum Atalanta heeft een oudercommissie die samengesteld is door ouders van de peuterspeelzaal, kinderdagverblijf en de BSO. De Centrale Cliëntenraad (CCR) van Stichting Kinderopvang Heerhugowaard is het overkoepelend orgaan van de oudercommissies 3. De CCR behartigt de algemene belangen voor de kinderen en ouders op centraal niveau. 3.3 Observatie methode Alle Kinderen van peuterspeelzaal Atalanta worden ieder halfjaar geobserveerd middels Kijk. Kijk is een digitaal observatie en overdracht instrument voor peuters, waarmee de totale ontwikkeling in beeld wordt gebracht. De VVE peuters worden ieder halfjaar (bij 2,10/3,4 en 3,10 jr) aan de hand van Kijk geobserveerd. De reguliere peuters 2 keer en de VVE kinderen 3 keer in totaal. De observatie gegevens van Kijk worden, na het eindgesprek en met toestemming van ouders, naar de basisschool van het kind gestuurd In het belang van het kind kan een warme overdracht naar school plaats vinden. Dit zal altijd in overleg en met toestemming van ouders gebeuren. 3.4 Zorgbeleid en opvallend gedrag Geen enkel kind is het zelfde, elk kind ontwikkeld zich op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Soms geeft het kind signalen af die extra aandacht vragen. In alle gevallen proberen we die extra zorg en aandacht te geven. Ouders worden op de hoogte gesteld wanneer we opvallend gedrag signaleren. Merken ouders en/of pedagogisch medewerksters, dat een kind een langere periode afwijkt in zijn gedrag kan dat een rede van overleg zijn, en treedt de procedure Signalering opvallend gedrag in werking. De locatiemanager ondersteunt de pedagogisch medewerkers in dit proces. Indien nodig kan de beleidsmedewerker pedagogiek ook ondersteuning bieden 4 Door verschillende observaties wordt het gedrag van het kind in kaart gebracht en besproken. Het kan voorkomen dat we moeten beslissen dat voor een specifiek kind groepsopvang niet (of niet langer) geschikt is. Aspecten die daarbij een rol spelen zijn: - Het welbevinden van het kind. 3 Zie voor taken oudercommissie Reglement oudercommissie. 4 Zie procedure Signalering opvallend gedrag Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 8 van 15 Locatie: de Atalanta

9 - Het welbevinden van de groep. - Het waarborgen van veiligheid voor alle groepsleden. - De vertrouwensrelatie tussen ouder/verzorger en pedagogisch medewerkers. - Het kunnen voldoen aan de algemene doelstelling van kinderopvang, zowel voor het individuele kind als de groep. - Qua ontwikkeling aansluiting bij de groep kunnen (blijven) vinden. Indien één van bovenstaand punten van toepassing zijn zal de procedure weigering van diensten in gang worden gezet. De pedagogisch medewerker zijn deskundig in het observeren en volgen van kinderen, en zijn in staat om opvallend gedrag te signaleren. Zij kunnen op een verantwoorde manier de zorgbehoefte van kinderen in kaart kunnen brengen en hierover in gesprek gaan met de ouders/verzorger. Indien nodig ondersteunt de locatiemanager of de beleidsmedewerker pedagogiek de medewerkers bij het opstellen /uitvoeren van een plan van aanpak. Daarnaast wordt in elk werkoverleg de observaties (zie paragraaf 3.3) met het team en de locatiemanagers besproken. Ook worden in de werkoverleggen opvallend gedrag van de kinderen besproken. In het geval van externe zorg begeleiding sluiten de medewerkers zoveel mogelijk aan bij de zorg die extern geboden wordt, en zijn er indien nodig contacten met externe zorgverleners. Bij vermoeden van mishandeling of misbruik geldt een ander plan van aanpak, en hanteren wij de landelijke meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Hiertoe hebben we een interne training opgezet. H4 Activiteiten aanbod 4.1 Vrijspel Kinderen hebben natuurlijke drijfveer om zich te ontwikkelen en te ontplooien. Daar spelen we op in door ze de ruimte te geven zelf te spelen. Peuters leren door spelen en onderzoeken, ze willen alles nu en veelal zelf doen. Dat is soms moeilijk omdat ze meer willen dan ze zelf kunnen en zich in een groep bevinden. We zullen de kinderen hierin begeleiden en ondersteunen, hen uit dagen en soms af remmen. Tijdens het vrijspel mogen de kinderen zelf een activiteit kiezen. We bieden hiertoe verschillend speelgoed aan op tafel en in de groep (verschillende hoeken of op de vloer). We kiezen ervoor dat niet al het speelgoed door de kinderen uit de kast gepakt kan worden, dit leren we de kinderen ook. Hierdoor blijft het voor de kinderen overzichtelijk en doordat het materiaal afwisselend wordt aangeboden, worden ze uitgedaagd ook regelmatig met iets anders te spelen. Bij het vrijspelen volgen we het spel van de kinderen. Soms speelt de pedagogisch medewerker met de kinderen mee. Op deze manier kunnen we bijvoorbeeld andere kinderen ook bij het spel betrekken of kinderen helpen hun spel uit te breiden. Als kinderen bijvoorbeeld regelmatig treintje spelen kan de pedagogisch medewerker ook instappen en vragen: waar gaan we vandaag naar toe? Rijd je ook mee..., we gaan naar... We werken themagericht volgens de methode Uk en Puk. In de hoeken verwerken we het thema, zodat de kinderen de opgedane informatie/interesse/beleving kunnen uiten in hun vrijspel. 4.2 Activiteiten aanbod Werken met thema s en methode Uk en Puk Een thema duurt 6 weken, vier thema s per jaar stemmen we af met school. Door het gebruik van Uk en Puk bieden we activiteiten die aanspraak maken op alle ontwikkelingsgebieden van de kinderen en bieden we een heel divers pakket aan activiteiten Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 9 van 15 Locatie: de Atalanta

10 aan (cognitief, taal, sociaal, emotioneel, moreel, motoriek, communicatief, creatief/ fantasie). Activiteiten zijn o.a. plakken, verven, knippen, zingen, vertellen, kleien, verkleden, dansen, voorlezen en spelletjes. Er wordt hiervoor een planning gemaakt door de pedagogisch medewerkers, waarin inzichtelijk is wat specifiek aangeboden wordt. Het spreekt voor zich dat we de belevingswereld van de peuter blijven volgen. We wijken dan ook wel eens af van het thema door een activiteit aan te bieden die beter aansluit, bijvoorbeeld als het sneeuwt. We bieden het activiteitenaanbod gevarieerd en leeftijdsadequaat aan. We zorgen er voor dat de kinderen zich veilig voelen en veel plezier hebben, door de structuur van de ochtend, de vaste speelhoeken of vaste ruimtes waar we komen en de betrokken basis houding van de pedagogisch medewerkers. Hierdoor zullen ze uitgedaagd worden mee te doen en op ontdekking te gaan, waardoor ze in hun ontwikkeling kunnen groeien. Bij de activiteiten laten we de kinderen zoveel mogelijk ontdekken en zelf doen wat ze aankunnen of leuk vinden. Het plezier en het ontdekken van het materiaal en eigen talenten staan centraal. Uiteraard weten we dat ouders het leuk vinden om af en toe een "werkje" mee naar huis te nemen, ook kinderen vinden dit erg leuk, hier houden we rekening mee, dit is echter nooit ons hoofddoel. De activiteiten worden voor de hele groep of in een kleiner groepje kinderen aangeboden. We stimuleren de kinderen hieraan deel te nemen, maar als ze echt niet willen is dat ook prima. Kleutergymlokaal Er wordt soms gebruik gemaakt van het kleutergymlokaal, bijv. als er behoefte is aan meer bewegingsruimte omdat het buiten regent of het past in het thema. Hierbij bieden we activiteiten aan die een aanspraak doen op allerlei ontwikkelingsgebieden zoals de motorische ontwikkeling (springen, klimmen, rennen, met ballen gooien, rollen en vangen, rollen over matten, etc.). De sociale ontwikkeling: omgaan met regels en rekening houden met elkaar, bijv. wachten op je beurt, achter aansluiten, elkaar helpen. De taal- en reken ontwikkeling stimuleren we door dat kinderen fysiek ervaren wat begrippen in houden als ver weg- dichtbij, hoog- laag, onder- boven, voor in de rij- achter in de rij, vangen- gooien, etc. Zeker als er niet naar buiten gegaan kan worden, vinden wij het belangrijk om de kinderen de mogelijkheid te bieden in het kleutergymlokaal hun energie kwijt te laten raken omdat bepaalde activiteiten op de groep niet uitvoerbaar zijn. Tevens wennen ze er al vast aan het door de te school lopen en is het kleutergymlokaal een bekend terrein, als ze door stromen naar de basisschool. Samen met de kinderen van het kinderdagverblijf De kinderen van de Peuterspeelzaal spelen tijdens het buitenspelen regelmatig samen met de kinderen van het kinderdagverblijf. Verjaardagen We vieren de verjaardag van de kinderen in overleg met de ouders. De jarige maakt samen met de pedagogisch medewerker een feestmuts en we vieren de verjaardag in de kring volgens vaste rituelen. De ouders worden uitgenodigd dit samen mee te vieren. Trakteren gaat in overleg met ouders en we vragen hierbij de traktatie zo gezond mogelijk en klein te houden. Als kinderen 4 jaar worden krijgen ze een afscheidskaart en wordt er altijd naast het verjaardaglied een afscheidsliedje gezongen. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 10 van 15 Locatie: de Atalanta

11 H5. Dagritme en overgangsmomenten Als de kinderen binnen komen, is er tijd om vrij te spelen. Als de ouders weg zijn, is er begeleid spelen en worden er verschillende activiteiten ondernomen. We werken met dagritmekaarten. Hiermee geven we de kinderen duidelijkheid over wat er die dag op het programma staat.. Aan het einde van de ochtend is er een eet- en drink moment in de kring. De kinderen krijgen water/sap en een koekje op donderdag en vrijdag en op maandag en dinsdag water/sap en fruit. Ieder kind neemt een stuk fruit mee. We sorteren het fruit en tellen het fruit met de kinderen. Vervolgens wordt het fruit op een grote schaal in de kring klaar gemaakt. Op deze manier delen we elkaars fruit en is een grote diversiteit aan fruit. We hebben rondom het eten en drinken vaste gewoontes en rituelen. We zingen een liedje, hebben een opzeg versje en gaan allemaal tegelijk eten en drinken. We stimuleren kinderen te eten en drinken maar dwingen hen nooit. De kring is ook een sociaal moment en wordt gebruikt om samen te praten en te zingen rond het thema. Iedere dag is er mimimaal 1 kring moment. Het tijdstip is afhankelijk van de activiteiten op die dag. We plannen ook zoveel mogelijk buitenactiviteiten. We sluiten de dag af in de kring, we zingen dan het naar huis gaan lied. We zingen een afscheidsliedje en tellen tot vijf en doen dan de deur voor de ouders open. Op deze manier is de overgang naar huis voor alle kinderen duidelijk. De ouders halen hun kind op uit de kring. Bij overgangsmomenten worden veel rituelen gebruikt We maken gebruik van de dagritme kaarten Voor het opruimen gaan de kinderen op de onderste trede van de trap zitten en zingen het op de trap zit liedje Het opruimen kondigen we aan door het liedje we gaan opruimen. We geven ieder kind een eigen opdracht wat ze moeten opruimen. Heeft het kind zijn opdracht gedaan dan mag hij/zij in de kring gaan zitten. Het eet-en drink moment wordt met een aantal liedjes en rijmpjes ondersteunt, die bij het thema passen. Het afscheid vindt plaats in de kring met een afscheidsliedje. We tellen tot vijf voordat de deur open gaat. H6. Samenspelen en samenleven Bij de peuterspeelzaal kunnen de kinderen oefenen in vaardigheden en sociale omgang met andere kinderen. De kinderen kunnen van elkaar leren, elkaar nadoen, elkaar corrigeren, samen delen en leren wachten op elkaar. Ze hebben een vrije keuze met wie ze spelen en waarmee. We vinden het belangrijk tegemoet te komen aan de behoefte van het individuele kind. De kinderen bevinden ze zich echter ook in een groep, waardoor het groepsbelang ook een rol speelt. We maken samen een fijne ochtend, waarbij we rekening houden met de behoefte van iedereen. De kring is bij uitstek een activiteit waar de sociale competenties geoefend worden. Kinderen leren praten, iets vertellen, meedoen, luisteren en wachten. Ook doen we regelmatig groepspelletjes om sociaal gedrag en samenwerken te oefenen en leren. De verschillende hoeken dagen uit om naast of met elkaar te spelen. Bijvoorbeeld de huishoek, ontdekhoek, aan tafel met elkaar of bij de bouwhoek, samen een trein maken en hoe verdeel je dan de treintjes of zorg je dat je ook een treintje krijgt als je vriendje alles heeft. Doordat de kinderen het spelmateriaal moeten delen, leren wij de kinderen de Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 11 van 15 Locatie: de Atalanta

12 beginselen van sociale omgang, wachten, vragen om iets te pakken, samen een spel te bedenken en elkaar nadoen. We stimuleren zoveel mogelijk de kinderen elkaar te helpen, zelf conflicten op te lossen en rekening leren houden met de ander bijvoorbeeld even op een ander te wachten met het naar buitengaan. Het is belangrijk dat de peuters fysiek de ruimte hebben om te bewegen, met elkaar en naast elkaar. De indeling van de ruimte is hierop aangepast. We leren de kinderen zorgvuldig met materiaal om te gaan en ruimen samen op als we klaar zijn. Tijdens de ochtend leren we de kinderen wat wel en niet kan. Kinderen corrigeren ook elkaar en door al deze ervaringen leren zij normen, waarden en sociale omgang. Oefenen met delen, wachten, geven en nemen, rekening houden met een ander zo dat er rekening wordt gehouden met jou. De basis van respectvol omgaan met elkaar wordt hiermee gelegd. De pedagogisch medewerkers hebben hier een voorbeeld functie. We accepteren de kinderen zoals ze zijn, praten op een rustige begripvolle manier en toon en leggen uit wat er gebeurt.. Peuters willen graag zelf inbreng hebben en zelf bepalen. We respecteren deze ontwikkeling maar begrenzen deze ook. Als we in de kring gaan en een kind wil nog door spelen, kunnen we een keuze geven bv. we gaan in de kring maar ik zie dat je nog door wilt spelen, je mag je auto op de kast of op de tafel neerzetten. We geven de kinderen dan even tijd om na te denken. We stellen bewust geen open vragen als het kind geen keuze heeft. Op deze manier geven we structuur en vergroten we hun eigen waarde en zelfredzaamheid. Het is namelijk belangrijk om beslissingen te kunnen nemen in het leven. Seksuele ontwikkeling De seksuele ontwikkeling is een onderdeel van de algemene ontwikkeling van kinderen. Zodra het om seksuele ontwikkeling gaat (bijvoorbeeld een kind friemelt in zijn broek, er wordt doktertje gespeeld) voelen mensen zich soms enigszins opgelaten. Kinderen zijn bezig met het ontdekken van hun lichaam. Kinderen kennen (nog) geen gevoelens van schaamte. Kinderen leren over seksualiteit door te experimenteren en grenzen te verkennen. Peuters en kleuters zijn nieuwsgierig naar hun lijf en dat van anderen. Kinderen gaan dit benoemen: Zij heeft geen piemeltje, ik wel en papa ook. Wij accepteren dit en bevestigen dit ook. Wij hanteren de volgende benaming voor geslachtsdelen: bij een meisje is dat vagina en bij een jongen is dat piemel. Doktertje en vader en moedertje zijn favoriete spellen in de peuterleeftijd. Wij laten dit spel toe. We stellen er regels en grenzen aan; Je moet voorzichtig met elkaar doen. Kinderen zeggen Nee tegen elkaar als ze het niet prettig vinden. Kledingstukken mogen omhoog, maar blijven aan. Als kinderen seksueel getint gedrag vertonen, wordt dit met de ouders besproken. Samen wordt de omgang met het gedrag bepaald. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 12 van 15 Locatie: de Atalanta

13 H7 Verschonen en zindelijk worden 7.1 Verschonen Bij het verschonen, vinden we een aantal dingen belangrijk: tijd nemen voor individuele aandacht voor het kind, hygiëne, veiligheid en respect voor het lichaam van het kind. We vertellen het kind wat er gaat gebeuren en laten het zo veel mogelijk zelf mee werken zoals samen kleding uit doen, helpen de luier om te doen en zelf op en af het trappetje klimmen. 7.2 Zindelijkheid In principe beginnen ouders thuis met de zindelijkheidstraining en op aangeven sluiten we hierop aan. Wij stimuleren de kinderen maar dwingen hen niet. Soms hebben kinderen een ongelukje, dat geeft niets dan verschonen we de kinderen. We proberen geen druk te leggen op het zindelijk worden, worden niet boos en schenken niet veel aandacht aan het broekplassen. Als kinderen meerdere ongelukjes hebben bespreken we dit met de ouders. We gaan ervan uit dat het kind er dan nog niet voldoende aan toe is of het wordt op de speelzaal nog te veel afgeleid om zelf goed te voelen dat er een plas komt. Tijdens het wc moment wordt de zelfredzaamheid van de kinderen vergroot. De kinderen worden gestimuleerd zoveel mogelijk zelf te doen, broek uitdoen, op de wc klimmen, hoe je afveegt, doortrekt en je handjes wast. We spelen in op de kinderen, vragen regelmatig of iemand moet plassen. Kinderen met een luier mogen mee om te kijken of eens te oefenen als ze dat willen. 7.3 Speciale zorg Alle pedagogisch medewerkers hebben een EHBO diploma en zijn in staat te handelen in geval van calamiteiten. We leggen duidelijk uit als we een handeling moeten verrichten en zijn alert op signalen, die de kinderen kunnen geven als ze niet lekker zijn en extra zorg nodig hebben. Bij mooi weer worden de kinderen thuis ingesmeerd met zonnebrand en zondig nog een keer op de PSZ. H8 Taal en communicatie 8.1 Interactie groep en individueel We nemen bewust de tijd om met de kinderen te praten en naar hen te luisteren. We verwoorden voor het kind of helpen verwoorden als het er zelf niet uit komt. We praten op kind niveau maar niet kinderachtig. Als we kinderen aanspreken doen we dit gericht naar het kind en roepen niet door de ruimte. Activiteiten, liedjes, boekjes versjes worden bewust ingezet om de taalontwikkeling te stimuleren. De thema s van Uk en Puk dragen bij aan de taalontwikkeling. In de groep leren we kinderen te luisteren naar elkaar en stimuleren het zelf praten. Omdat het voor kinderen moeilijk is goed hun emoties te verwoorden, helpen wij hen daarbij. Alle gevoelens mogen er zijn, worden benoemd en geven we er ruimte aan. 8.2 Belonen, corrigeren en conflicten Wij zijn ons ervan bewust dat positief opvoeden gepaard gaat met veel complimenten en benoemen wat je verwacht. Wij zetten een compliment ook in om een ander kind gewenste gedrag over te laten nemen. Bijvoorbeeld de kinderen moeten opruimen, drie kinderen Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 13 van 15 Locatie: de Atalanta

14 spelen gewoon door. In plaats van hierop te reageren geven wij het kind dat aan het opruimen is een compliment: "Wat ben jij keurig aan het opruimen zeg, jij kan goed helpen!" Over het algemeen zijn er al snel meer kinderen die gaan opruimen, ook zij krijgen een compliment: "heel goed hoor... jij ruimt de duplo keurig op." Of we geven de kinderen die nog niet opruimen een taakje. "Wil jij de dieren allemaal in deze bak doen?" Peuters proberen veel uit en moeten vaak nog leren waar grenzen liggen. Wij onderbreken kinderen op een rustige, positieve manier en geven aan welk gedrag we wel willen zien, bijvoorbeeld een kind gooit met een auto "kijk de auto gaat naar de garage rijden, kan jij dat ook?". Natuurlijk doen er zich altijd situaties voor dat kinderen gedrag laten zien dat echt niet kan (bijv. slaan). We troosten dan het kind dat geslagen is en halen het kind dat geslagen heeft er bij en leggen op een rustige en duidelijke toon uit dat slaan pijn doet, we benoemen het gedrag dat we wel willen zien. We laten de kinderen het ook weer goed maken met elkaar. Dit kan door sorry zeggen, maar ook door een aai of hand. Als een kind steeds grenzen over gaat dan zetten wij het kind even apart. Hierdoor halen we het kind uit de situatie. We leggen rustig en kort uit waarom het kind hier even moet zitten. Na korte tijd bespreken we de situatie en bieden ander spel aan. We letten erop zo min mogelijk nee of niet doen te zeggen. Alleen bij gevaar gebruiken we deze woorden wel. Als we het kind duidelijk willen maken dat iets niet goed gaat, benoemen we de situatie en zeggen bijv. "ik schrik ervan of ik zie dat alle plaatjes van het raam zijn getrokken, dat is jammer want nu kunnen we er niet meer naar kijken". Samen zoeken we dan naar een oplossing of geven aan dat wat voor gedrag we wel willen zien. Thuis kunnen de regels en omgangsvormen anders zijn dan op de peuterspeelzaal. Kinderen kunnen hier goed mee omgaan. We geven geen waardeoordelen over hoe thuis wordt opgevoed. Als thuis en de peuterspeelzaal zo anders zijn dat kinderen er last van hebben, bespreken we dit met de ouders. H9 Inrichting 9.1 Binnen De basis van de groep is ruim en heeft rustige kleuren. De ruimte van de peuterspeelzaal wordt gedeeld met de BSO. Hierdoor is verschillend materiaal aanwezig. Materiaal dat niet geschikt is voor de peuterspeelzaal staat hoger of is in een afgesloten kast opgeborgen. We vinden het belangrijk dat de ruimte veilig is en tegelijk ook uitdagingen biedt. De ruimte is zo ingericht dat kinderen veel dingen zelf kunnen, het speelgoed staat op kinderhoogte, zodat ze het zelf(in overleg)kunnen pakken, of is zichtbaar zodat ze erom kunnen vragen. We leven nauwkeurig alle voorschriften rondom veiligheid na, zoals de wet Kinderopvang en de brandweer ons voorschrijven. De groepsruimte kent verschillende hoeken waarin de kinderen kunnen spelen. We hebben de huishoek, de bouwhoek met auto's en een garage, de lage tafel om lekker aan te kleien, de bank om te lezen of lekker te hangen, de hoge tafel om aan te knutselen en te spelen, lage bankjes en stoeltjes voor de kring, enz. Er is altijd een vertelhoek die duidelijk het thema weergeeft. Er is materiaal aanwezig dat gericht is op alle ontwikkeling gebieden. Hierin is ook materiaal dat in moeilijkheidsgraad oploopt, zodat we kinderen kunnen uitdagen een stapje te maken in hun ontwikkeling (bv puzzels, spelletjes). Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 14 van 15 Locatie: de Atalanta

15 9.2 Buiten Buitenspelen is een belangrijk onderdeel van een dag bij de peuterspeelzaal. De kinderen hebben frisse lucht en beweging hard nodig en komt de ontwikkeling van peuters ten goede! Daarnaast biedt het ook weer andere mogelijkheden om iets te leren. De wind in je haar, verandering van de seizoenen en het omgaan met de natuur (beestjes, gras, blaadjes struiken). Er wordt buiten gespeeld in de buitenspeelruimte bij het kinderdagverblijf. Hierdoor ontmoeten de kinderen van de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf elkaar. Onze buitenruimte is ruim opgezet, waarbij er gedacht is aan alle leeftijdsgroepen en veiligheid. De speelruimte is door een houten afscheiding met poort, in tweeën gedeeld. Het linker gedeelte van het speelplein is voor alle leeftijden, met een afgeschermde speelplek voor de baby's, een grote zandbak, een picknicktafel en een stoere houten speeltrein waar heel veel kinderen in kunnen spelen. Het rechter gedeelte van het speelplein is bestemd voor kinderen vanaf twee jaar. Deze speelruimte heeft een speelhuis met glijbaan, een heus fietsparcours en een hinkelbaan. Als we buiten spelen, stimuleren we vooral de grove motoriek. Naast de vaste speeltoestellen en is er verscheidenheid aan los spelmateriaal zoals fietsjes, steppen, loopkarren, ballen om mee te gooien, te rollen en te voetballen. Voor de zandbak hebben we diverse speelattributen. Als het te koud of erg nat is, gaat de zandbak niet open. We spelen met de kinderen, doen tikkertje of bewegingsspelletjes. Op warme dagen bekijken we goed of het voor de kinderen gezond is om naar buiten te gaan. Bij te warm weer en felle zon spelen we in de schaduw of binnen. We hebben parasols en schaduwdoeken om de zon te weren. Kinderen worden bij mooi weer om de paar uur ingesmeerd met zonnebrandcrème. Bij zonnig weer worden ouders gevraagd om de kinderen alvast thuis in te smeren, zodat ze de kinderen bij binnenkomst al een extra bescherming hebben. Pedagogisch werkplan PSZ Pagina 15 van 15 Locatie: de Atalanta