Vragen? Zie vragen en antwoorden in deze brochure of kom naar het vragenuur op dinsdag 6 januari van uur in zaal E.

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2 2. Rooster 2 3. De verdere invulling van de bachelor master structuur 3 4. Laatste blok 2 e semester: oriëntatie op de specialisatie 5 5. De mogelijkheden (vakkenoverzicht) 5 6. Keuzeadviezen 6 7. Inschrijving en plaatsing 8 8. Uitgebreid overzicht van alle kernthema s 8 9. Keuzevakken buiten psychologie Vragen en antwoorden 18 Inschrijving voor de cursussen van 5 16 januari 2004 Inschrijfformulieren bij de onderwijsbalie Vragen? Zie vragen en antwoorden in deze brochure of kom naar het vragenuur op dinsdag 6 januari van uur in zaal E. Redactie: Onderwijsinstituut Psychologie Silke van Beekum Sonja Houtkooper Cok Koeleman Klaas Visser 1

2 1. Inleiding Het tweede semester van het tweede bachelorjaar bestaat uit de volgende onderdelen: - Wetenschapstheorie & Geschiedenis van de psychologie (6 ects) - VRT-2 (6 ects) - Gesprekspracticum (6 ects) - Voorbereiding specialisatie: kernthema s, keuzevakken of specialisatieonderdelen (12 ects) Voor het laatste onderdeel zijn er veel keuzemogelijkheden: er kan gekozen worden uit diverse kernthema s, er zijn vele mogelijkheden voor keuzevakken buiten psychologie en het is mogelijk alvast een start te maken met de specialisatie. Over de diverse mogelijkheden vind je in deze gids meer informatie. In het derde jaar kies je een specialisatie. Het is dus belangrijk om aan het eind van het tweede jaar zo veel informatie te hebben dat je een goede keuze kunt maken. De laatste 12 weken van het tweede jaar zijn erop gericht je te helpen bij het maken van die keuze. Als je al precies weet wat je wilt en zo veel mogelijk wilt specialiseren kun je je keuze daarop afstemmen. Als je juist behoefte hebt om je keuzes open te houden kun je meer algemene vakken kiezen. Op het keuzeproces en onze adviezen daarbij wordt later teruggekomen. In de propedeuse heb je al gericht kennis kunnen maken met de verschillende deelgebieden van de psychologie. Iedere student zou dus nu een duidelijk beeld moeten hebben van wat welke specialisatie inhoudt. In het laatste blok van het tweede semester kun je je door het volgen van kernthema s en keuzevakken verder oriënteren op deze specialisatiemogelijkheden. Daarnaast zullen in juni voorlichtingsbijeenkomsten gehouden worden over de verschillende specialisaties om je te helpen bij de keuze van een specialisatie. Hieraan zullen alle programmagroepen meewerken. 2. Rooster Het rooster kan gecompliceerd lijken door een paar factoren: het gesprekspracticum gaat in groepen van 10 studenten en wordt drie keer achter elkaar aangeboden (van 2/2 12/3, van 29/3 14/5 en van 17/5 2/7), waarbij per periode 80 studenten kunnen worden geplaatst waarvan de helft het practicum volgt op maandag en dinsdag (hele dagen) en de andere helft op woensdag en donderdag (hele dagen maar niet overlappend met de colleges wetenschaps/geschiedenis). VRT-2 kent twee startmomenten om de zaak flexibel te houden, maar per startmoment zijn er verschillende onderwerpen en we proberen rekening te houden met individuele voorkeuren. studenten zullen allemaal verschillende voorkeuren hebben voor kernthema s en andere vakken en ook daarmee willen we zo veel mogelijk rekening houden. Het tweede semester begint voor iedereen met Wetenschapstheorie en Geschiedenis van de psychologie. Daarnaast volgt een deel van de studenten VRT-2, de anderen volgen het Gesprekspracticum. In het tweede blok van het 2

3 tweede semester volgt dan de voorbereiding op de specialisatie, daarnaast volgen de studenten die al VRT-2 hebben gedaan het Gesprekspracticum, en andersom. Bij de indeling wordt gezorgd dat er geen overlap is tussen het onderwijs waarbij we je plaatsen. Het tweede semester van het tweede bachelorjaar ziet er dus als volgt uit: semester 1 e blok: 8 weken 2 e blok: 12 weken Wetenschapstheorie en Voorbereiding specialisatie Geschiedenis van de (kernthema s, specialisatievakken of psychologie keuzevakken) Vrt-2 of Gesprekspracticum Gesprekspracticum of vrt-2 3. De verdere invulling van de ba/ma Alvorens verder te gaan met informatie over keuzes en roosters voor het tweede bachelorjaar lijkt het ons zinvol om de stand van zaken bij de invulling van jaar drie en vier van de bama weer te geven. Er gaat vrij veel veranderen en ook al is het programma-ontwerp nog niet klaar, er kan de volgende samenvatting worden gegeven van de stand van zaken. Om een beeld te krijgen van de invulling kun je de huidige studiegids bekijken; onderstaand wordt ingegaan op de wijzigingen in vergelijking met het huidige programma. Toelating Alleen studenten die minstens de propedeuse, methoden van onderzoek en spss en het onderzoekspracticum af hebben, zullen worden toegelaten tot het derde jaar. Echter: Je krijgt voorrang bij alle onderdelen als je je hele tweede jaar af hebt, of in elk geval het gesprekspracticum, VRT-2 en/of Geschiedenis van de Psychologie/Wetenschapstheorie. We willen nadrukkelijk met meer homogene jaargroepen gaan werken. Zij zullen dan samen het derde jaar starten en ook zo veel mogelijk het derde jaar samen afsluiten. Dit gebeurt door middel van de bachelorthese. Specialisatiekeuze Studenten kiezen nadrukkelijk voor een specialisatie en blijven het derde jaar een min of meer verplicht programma volgen bij de gekozen specialisatie. Dit is noodzakelijk om verder te kunnen gaan met die zelfde specialisatie in de masterfase. Dat impliceert dat we ook de studieroutes zoals de KLOP (klinische ontwikkelingspsychologie) en de KNP (klinische neuropsychologie) zo veel mogelijk onderbrengen bij een van de specialisaties. Dat betekent dat je dan wel onderdelen van meerdere richtingen volgt maar dat wordt vanuit één richting gecoördineerd. Klinische Psychologie participeert in de PAG route (psychologie van arbeid en gezondheid), in de KLOP route en in de route Klinische neuropsychologie maar bij elk van die routes krijg je een gedegen basis bij respectievelijk arbeids- en organisatiepsychologie, ontwikkelingspsychologie en psychonomie. 3

4 De inhoud van de programma s zal sterk lijken op de inhoud die nu ook wordt aangeboden in de cursussen die je in de huidige studiegids kunt vinden bij de diverse afstudeerrichtingen. De specialisaties: Arbeids- en organisatiepsychologie (incl. Psychologie van arbeid en gezondheid) Klinische Psychologie Ontwikkelingspsychologie (incl. KLOP) Psychonomie (incl. KNP) Sociale Psychologie Methodenleer Semesterstructuur Het derde jaar wordt in semesters gepland, waarbij het kan zijn dat cursussen een geheel semester in beslag nemen (20 weken) maar waarbij vaak de volgende onderverdeling zal gelden: Eerste semester semester 12 weken 8 weken 8 weken 12 weken vakken vakken vakken vakken vakken vakken vakken vakken Er zijn meestal vier startmomenten van cursussen in een jaar en er worden steeds twee cursussen naast elkaar georganiseerd. Dit is ook van belang voor deeltijdstudenten die half time willen studeren. Masters, toelating en selectie Er komt voor elke specialisatie een aansluitmaster van een jaar. Deze bestaat uit 4 specialistische vakken van 6 ects en uit een stage en een onderzoek (werkstuk). Daarnaast komt er in elk geval een selectieve tweejarige, engelstalige researchmaster die al is goedgekeurd door het ministerie en waarin meer methodologieonderwijs is opgenomen, waarin men twee keer een onderzoek uitvoert, waarin men writing english for publications leert en waar meer interdisciplinair wordt gewerkt. Op stapel staat nog een anderhalf jaar durende master gezondheidszorgpsychologie die nog goedgekeurd moet worden. De master lijkt inhoudelijk sterk op de huidige programma s klop, knp en klinische psychologie maar kent meer specialistisch onderwijs en een langere stage. Voor de hierboven beschreven selectieve masters geldt dat men de bachelorfase af moet hebben om deel te kunnen nemen aan de selectie. Bij de selectie zullen gebleken geschiktheid, motivatie en behaalde cijfers een rol spelen. Meer informatie over de bama komt op de bama website waar je ook vragen kunt stellen. In deze brochure keren we eerst terug naar het laatste blok van het tweede jaar, omdat dat nu voor jou belangrijk is. 4

5 4. Laatste blok 2 e semester: oriëntatie op de specialisatie In het laatste blok van het tweede bachelorjaar is er ruimte voor oriëntatie op de specialisatie. Speciaal hiervoor zijn kernthema s ontwikkeld. Hierbij staat een onderwerp centraal dat wordt beschouwd vanuit verschillende specialismen in de psychologie. Zo wordt bijvoorbeeld het onderwerp agressie bekeken vanuit psychopathologische optiek, maar ook vanuit sociaalpsychologisch gezichtsveld, en vanuit fysiologisch perspectief, etc. Kernthema s zorgen op deze manier voor de integratie van de kennis vanuit de verschillende psychologische werkvelden die is opgedaan in je eerste en in het begin van je tweede jaar. Daarnaast vergemakkelijken deze vakken de keuze van je uiteindelijke specialisatie. Meer specifieke informatie over de kernthema s vind je later in deze brochure. Je hoeft niet persé kernthema s te volgen. Je mag deze ruimte bijvoorbeeld ook vullen met een keuzevak bij een andere opleiding of met specialisatievakken (zie voor een overzicht later in deze brochure). DUS: Weet je al naar welke specialisatie je voorkeur uitgaat? Dan kun je de ruimte in het laatste blok van het tweede semester gebruiken om kernthema s te volgen, ofwel om vast een start te maken met specialisatievakken, ofwel om een keuzevak buiten psychologie te volgen. Weet je nog niet welke specialisatie je wilt doen? Gebruik dan de ruimte in het laatste blok van het tweede semester om kernthema s te volgen en zo na te gaan welke specialisatie je voorkeur heeft, of start vast met een vak van de richting waarin je het meest geïnteresseerd bent om te kijken of het je bevalt. 5. De mogelijkheden Kernthema s Intelligentie 6 credits Psychologische Modelbouw 6 credits Creativiteit 6 credits Verklaringen in de Psychologie 6 credits Bewustzijn 6 credits Controverses in de Psychologie 12 credits Evolutionaire Psychologie 6 credits Agressie 6 credits Sportpsychologie 6 credits Veroudering 6 credits NB: voorzover de cursussen niet in deze brochure uitgebreid worden beschreven staat het paginanummer van de studiegids vermeld. 5

6 Basiscursussen KP Angststoornissen 5 credits (pag. 140) Cognitieve functiestoornissen en psychosen 5 credits (pag. 142) Verbredings- en Verdiepingscursussen (specialisatievakken) 1 Cultuurpsychologie 5,7 credits (pag. 295) Testgebruik via internet 10 credits (pag. 230) Testconstructie I 5,7 credits (pag. 226) Psychologische Besliskunde 5,7 credits (pag. 217) Psycho-endocrinologie 5,7 credits (pag. 257) Seksuologie 5,7 of 10 credits (pag. 144) Organisatiestructuur en organisatiecultuur 6 credits Groepsprocessen 6 credits Interventie bij ontwikkelingsproblemen 10 credits (pag. 193) Sociale categorisatieprocessen 4,3 credits (pag. 293) 6. Keuzeadviezen In deze paragraaf proberen we je advies te geven bij het maken van je keuzes. Je hebt de vrijheid om maximaal 12 credits plannen. Voor je begint is het slim om eerst na te gaan of je al een specialisatie in je hoofd hebt. Als je al heel precies weet wat je wilt gaan doen kun je alvast een vak van die richting volgen, zodat je al helemaal je specialisatiewens kunt volgen. Verder kun je ook beslissen juist een specialisatievak of een basiscursus te volgen van een richting die je niet gaat kiezen omdat je nu de ruimte wilt nemen om ook iets van een andere richting te volgen. De kernthema s helpen je op een heel andere manier bij het maken van een keuze en verdiept je kennis op een deelgebied. Alle onderdelen van de opleiding tot dusverre zijn gericht op het bieden van overzicht en zijn breed en oriënterend van aard. Een kernthema heeft juist een thema tot onderwerp dat van meer kanten wordt bekeken en waarbij je meer de diepte in gaat. Daarnaast zijn er kernthema s over onderwerpen die later in de studie nauwelijks meer aan bod komen, zoals evolutionaire psychologie, creativiteit en sportpsychologie. Klinische Psychologie Als je van plan bent een klinische richting te kiezen (klop, kp, knp) en van plan bent een diagnostische aantekening te halen of een GZ-aantekening, kies dan in elk geval het vak testconstructie. Dit vak is namelijk een eis bij veel diagnostiek en interventievakken bij de richtingen ontwikkelingspsychologie, klinische psychologie, klinische neuropsychologie en klinische ontwikkelingspsychologie. Nu heb je tijd om dat vak te doen en het kan je doorstroming later in het programma erg helpen. 1 Dit betreft merendeels onderdelen die nu al bestaan en deel uitmaken van de huidige afstudeerrichtingen. In de bama krijgen de meeste nieuwe onderdelen 6 hele ects als puntenwaardering. In de oude structuur zijn de ects aanduidingen nog gebaseerd op de oude punten vermenigvuldigd met 1,43. Onderdelen die nu 5,7 ects waard zijn zullen in de toekomst 6 credits krijgen. Dit kan aan het einde van de studie tot kleine afrondingsproblemen en puntenverschillen leiden. Dit zal in de regel kunnen worden opgelost. 6

7 Voor veel onderwijs in de richtingen ontwikkelingspsychologie, klinische psychologie en klinische neuropsychologie geldt dat je zowel het gesprekspracticum als testconstructie moet hebben gedaan! Met andere woorden testconstructie is verplicht voor alle studenten die klinische psychologie, klop of knp doen. Het vak is ook handig als je van plan bent methodenleer te doen of als je arbeids- en organisatiepsychologie wilt doen en daarbij een diagnostiekaantekening wilt halen. Hierna volgt de keuzewijzer. Als je nog helemaal niet weet naar welke specialisatie je voorkeur uitgaat kun je natuurlijk helemaal vrij op onderwerp kiezen. KEUZEWIJZER Specialisatie / route Klinische psychologie Ontwikkelingspsychologie KLOP Klinische neuropsychologie Psychonomie Sociale Psychologie A&O PAG Methodenleer Aanbevolen/verplichte vakken Verplicht: Testconstructie I (5,7 ects) Elk kernthema Seksuologie (5,7 of 10 ects) Testgebruik via internet (10 ects) Men kan ook reeds één of twee basiscursusdelen volgen, zodat men in het derde jaar ruimte creëert voor eventueel een ander keuzevak. Verplicht: Testconstructie I (5,7 ects) Elk kernthema Interventie bij ontwikkelingsproblemen (10 ects) Testgebruik via internet (10 ects) Men kan ook reeds één of twee basiscursusdelen KP volgen maar de kans is groot dat er dan overlap is met de nieuwe klop basiscursus. Het is het veiligst om dan het deel cognitieve functiestoornissen en psychosen te kiezen. Verplicht: Testconstructie I (5,7 ects) (KNP) Bc Klinische Psy: Angststoornissen (5 ects) Elk kernthema Testgebruik via internet (10 ects) Psycho-endocrinologie (5,7 ects) Elk kernthema Psycho-endocrinologie (5,7 ects) Elk kernthema Cultuurpsychologie (5,7 ects) Sociale categorisatieprocessen (4.3 ects) Psychologische besliskunde (5.7 ects) Testgebruik via internet (10 ects) Elk kernthema Organisatiestructuur en organisatiecultuur (6 ects) Groepsprocessen (6 ects) Testgebruik via internet (10 ects) Testconstructie (5,7 ects) Idem A&O + Bc KP angststoornissen Elk kernthema Psychologische Besliskunde (5,7 ects) Testgebruik via internet (10 ects) Testconstructie I (5,7 ects) 7

8 7. Inschrijving en plaatsing De inschrijving voor de cursussen vindt plaats van 5 16 januari Dit zal geschieden aan de hand van een inschrijfformulier dat je bij de onderwijsbalie kunt krijgen. Bij de inschrijving geeft men een aantal dingen op: Welke specialisatievakken men wil kiezen; Welke kernthema s men wil volgen (met voorkeuren); Wanneer men het liefst het gesprekspracticum volgt; Welke VRT-2 onderwerpen de voorkeur hebben. Je kunt maximaal 12 punten specialisatievakken en/of kernthema s kiezen. Vervolgens zal de onderwijsbalie studenten eerst in cursussen onderbrengen, daarna in VRT-2 en daarna kijken we welke roostermogelijkheden er nog over zijn voor het gesprekspracticum. Dat is een hele puzzel. Gelukkig zijn er flink wat vakken waar veel studenten aan kunnen deelnemen maar er zijn ook veel onderdelen met een beperkte capaciteit. Wij proberen altijd de studenten zo gunstig mogelijk te plaatsen. Alle informatie over de plaatsing wordt toegestuurd via de mail. Het zal duidelijk zijn dat als we de plaatsing af hebben je niets meer kan wijzigen omdat alles met elkaar samenhangt. 8. Uitgebreid overzicht van alle kernthema s In de studiegids staat al informatie over de kernthema s maar onderstaande informatie is uitgebreider. Kernthema Sportpsychologie Tentamencode AK08 Semester Dr. A. Dudink Onderwijsvorm Werkgroepen, presentaties en opdrachten Onderwijstijden Dinsdag t/m (niet op ) van 13u-15u in A306 Beoordelingsvorm Tentamen, presentaties en opdrachten Tentamendatum Dinsdag van uur in A306 Literatuur Williams, J.M. (2001). Applied Sport Psychology: Personal Growth to Peak Performance (4th ed.). ISBN: X (circa 66,-) Deelnemers Maximaal 36 Sportpsychologie heeft zich internationaal ontwikkeld als een subdiscipline in de psychologie die zich richt op sport en beweging. Het toepassingsveld van de sportpsychologie heeft niet alleen betrekking op gedragsdeterminanten van sportprestaties in wedstrijden, maar omvat eveneens het onderzoeksgebied van sport en gezondheid. Binnen de Nederlandse opleidingen psychologie vindt een verdieping in de sportpsychologie slechts marginaal plaats. Er bestaat in ons land geen sportspecifieke programmagroep. Aan de inleidende module in sportpsychologie werd in de voorafgaande jaren deelgenomen door belangstellende studenten uit alle programmagroepen. Daaruit kan men afleiden dat de sportpsychologie een programmagroepoverstijgend karakter heeft. In dit kernthema is dan ook doelbewust gekozen om sport en beweging vanuit de bestaande perspectieven te belichten. Naast de ontwikkelings-psychologische invalshoek wordt aandacht besteed aan sociale, klinische, organisatorische, psychonomische en natuurlijk methodologische aspecten. Het kernthema sportpsychologie richt zich op twee doelgroepen. Enerzijds biedt het programma aan geïnteresseerde studenten een kennismaking met de meest gangbare theorieën, concepten 8

9 en toepassingsgebieden van dit vakgebied. Anderzijds is het programma bedoeld voor studenten die zich in hun studie verder willen specialiseren in de sportpsychologie en mogelijk een basisaantekening voor dit vak willen halen. Kernthema Onderzoek van Creativiteit Tentamencode AK01 Semester Dr. K. Meerum Terwogt-Kouwenhoven Onderwijsvorm Werkgroepen en opdrachten Onderwijstijden Donderdag t/m van uur in A826 Beoordelingsvorm Opdrachten Literatuur Voor de cursus wordt een syllabus ter beschikking gesteld en voor het uitvoeren van de opdrachten worden artikelen uitgereikt Deelnemers Maximaal 8 Als psychologen zich bezighouden met een bepaald onderwerp doen ze dat door middel van onderzoek. Onderzoekenderwijs proberen zij meer te weten te komen over een bepaald verschijnsel. Creativiteit is zo n verschijnsel. Kenmerkend voor het verschijnsel creativiteit is dat het een complex verschijnsel is. Dat betekent dat het op verschillende manieren benaderd kan worden en daarom ook op verschillende manieren onderzocht kan worden. De manier waarop het onderzocht wordt, is sterk afhankelijk van de wijze waarop het verschijnsel creativiteit beschouwd wordt. Daarom is creativiteit niet simpel onder te brengen bij één van de disciplines waarin onze Afdeling de psychologie heeft verdeeld en zeer geschikt als kernthema, dat vanuit meerdere disciplines benaderd kan worden. Het Onderzoeken van Creativiteit als Kernthema. Aan onderzoek over creativiteit gaat echter nog een veel fundamenteler vraag vooraf: is creativiteit eigenlijk wel onderzoekbaar? Een eeuwenoude opvatting van creativiteit is immers dat het gaat om goddelijke inspiratie en met zo n begrip kunnen we empirisch niet uit de voeten. Als een moderne variant op deze opvatting kan het idee beschouwd worden dat creativiteit gezien moet worden als een blind of random proces. Dit leidt natuurlijk tot de vraag wat er eigenlijk onder creativiteit verstaan moet worden. Van de verschillende ideeën hierover creativiteit als persoon, creativiteit als proces en creativiteit als product lijkt de mening dat creativiteit het best als product opgevat kan worden, omdat dit het meest zichtbare aspect van creativiteit is, het pleit te winnen. In de praktijk wordt creativiteit onderzocht, al is dit onderzoek van vrij recente datum. En omdat het wordt onderzocht betekent dit dat creativiteit op een of andere manier meetbaar wordt gemaakt. In de verschillende manieren waarop dit gebeurt zien we overigens de verschillende ideeën over wat onder creativiteit verstaan moet worden nog steeds terug. Onderzoeksresultaten zijn mede afhankelijk van de gebruikte meetprocedures en de kwaliteit daarvan, dus kunnen we er niet omheen hieraan de nodige aandacht te besteden. De hamvraag in het onderzoek over creativiteit is eigenlijk: waar zijn creatieve prestaties van afhankelijk? Deze vraag kan op verschillende manieren geattaqueerd worden en daar zal dan ook op ingegaan worden. Kernthema Psychologische Modelbouw Tentamencode AK02 Semester Prof. dr. H. van der Maas, dr. J. Murre Onderwijsvorm Colleges en practica Onderwijstijden Dinsdag t/m van 11u-13u in A304 en van 15u-17u in COO-107 Beoordelingsvorm Tentamen Literatuur Artikelen Deelnemers Maximaal 20 9

10 De moderne psychologie is een empirische wetenschap. De tijd van alles omvattende theorieën ligt ver achter ons. Deze ontwikkeling heeft de psychologie veel goeds gebracht, maar er is ook kritiek op de versnipperde kennis in de psychologie. Toch is de theorievorming niet uit de psychologie verdwenen, ze heeft alleen een bescheidener karakter gekregen. We spreken nu liever over psychologische modellen dan over theorieën. Deze modellen zijn vaak ook specifieker dan de klassieke theorieën en vaak ook formeler. Zo zijn er allerlei computationele, statistische en mathematische modellen voor psychologisch gedrag voorgesteld. Op dit gebied hebben veel interessante en verrassende ontwikkelingen plaatsgevonden. Het doel van de cursus is een eerste kennismaking met deze traditie in de psychologie. Het betreft een overzicht van de belangrijkste typen psychologische modellen, inzicht in de discussie over deze modellen en een praktische kennismaking door het uitvoeren van computeropdrachten. Kernthema Verklaringen (het staat in de krant maar wat is de verklaring) Tentamencode AK03 Semester Dr. K. Meerum Terwogt-Kouwenhoven Onderwijsvorm Werkgroepen en opdrachten Onderwijstijden Dinsdag t/m van uur in A826 Beoordelingsvorm Opdrachten Literatuur Voor deze cursus is geen speciale literatuur vereist. De literatuur die nodig is om de opdrachten uit te voeren, wordt per opdracht zelf opgezocht Deelnemers Maximaal 8 Het is de taak van psychologen om verklaringen te vinden voor menselijk gedrag. Dat schijnt ze op bepaalde gebieden wel aardig af te gaan, want er zijn aardig wat psychologische theorieën, hoewel je je soms af kunt vragen of deze theorieën eigenlijk wel een verklaring bieden. Niettemin overkomt het je vaak dat iemand je confronteert met een bepaald verschijnsel en vraagt: Jij bent toch psycholoog? Hoe verklaar je dat nou? en dat je hem of haar het antwoord schuldig moet blijven. Waarom werken drillkampen niet om criminele jongeren weer op het rechte pad te helpen? Waarom kunnen automobilisten zich niet aan de maximumsnelheid houden? Waarom is lachen eigenlijk gezond? Waarom hebben zoveel mensen een huisdier? Waarom zijn sommige mensen bereid tot Kamikaze-acties of andere vormen van extreme zelfopoffering? Waarom zijn topsporters zo bijgelovig? We worden in het dagelijks leven geconfronteerd met talloze gedragingen waar geen pasklare verklaring voor lijkt te bestaan, maar na enig nadenken, zoeken en speuren is het vaak toch wel mogelijk een verklaring te vinden of te bedenken. Dergelijke problemen zijn van nature zelden een typisch sociaal psychologisch, psychonomisch of ander monodisciplinair probleem. Kenmerkend voor dit soort problemen is juist dat je eerst moet bedenken bij welke tak van de psychologie je ze het beste onder kunt brengen, met andere woorden, hoe je ze psychologisch moet interpreteren. Het zoeken van psychologische verklaringen, waar deze cursus voor bedoeld is, is daarom bij uitstek geschikt als kernthema, waarbij allerlei takken van de psychologie aan de orde kunnen komen. Kernthema Bewustzijn Tentamencode AK04 Semester Prof. dr. A. Dijksterhuis Onderwijsvorm Colleges Onderwijstijden Woensdag t/m van uur in A305 Beoordelingsvorm Tentamen Tentamen Woensdag van uur in A305 Literatuur Reader Deelnemers Maximaal 40 10

11 De vraag welke psychologische processen bewust verlopen en welke niet, houdt wetenschappers al eeuwen bezig. Vele psychologen, filosofen en neurowetenschappers zijn geïnteresseerd in het bewustzijn en sommige weten-schappers noemen het mysterie van het bewustzijn zelfs the last frontier of science. In het kernthema worden vele verschillende psychologische processen besproken, maar allemaal vanuit hetzelfde perspectief: Wat kunnen we onbewust en wanneer - en waarvoor - hebben we het bewustzijn nu eigenlijk nodig? In het eerste gedeelte zal de aandacht vooral gericht zijn op allerlei onbewuste processen en zal de nadruk liggen op het aantonen van het enorme belang van het onderbewuste. Later in de cursus zal de aandacht meer verschuiven naar het bewustzijn. Hier zal de nadruk liggen op psychologische processen waarbij we ons bewustzijn gebruiken en op de verschillende moderne perspectieven op wat het bewustzijn nu eigenlijk is. Kernthema Controverses in de Psychologie Credits 12 Tentamencode AK05 Semester Mw. drs. P. van Vliet en student-assistenten Onderwijsvorm Werkgroepen, presentaties en opdrachten Onderwijstijden Dinsdag t/m van uur en donderdag t/m van uur in A306 Beoordelingsvorm Schriftelijke opdrachten en take-home tentamen (essayvragen) Literatuur Syllabus (te leen voor de duur van de cursus tegen betaling van borg: 30,-) Deelnemers Maximaal 24 Een gedegen academische opleiding voorziet niet alleen in theoretische kennis, maar ook in praktische vaardigheden om die kennis gegrond te lijf te gaan. Het meest aangewezen instrument om algemeen aanvaarde kennis ter discussie te stellen is ontegenzeggelijk twijfel. Via systematische twijfelzucht wordt de keten der vanzelfsprekendheden doorbroken en kan verwondering ontstaan. Verwondering kan omschreven worden als een staat van kritische ontvankelijkheid voor alles wat zich voordoet, een psychische gesteldheid van waaruit het mogelijk wordt vragen te stellen bij het gewone en het geaccepteerde. Alleen door het gewone aan een fundamentele herbeschouwing te onderwerpen, kan men zich een eigen mening vormen over wat algemeen als waar wordt aangenomen. Studenten psychologie worden opgeleid binnen het standaard wetenschappelijke model waarbinnen bepaalde aannames, methoden en interpretaties zelden ter discussie worden gesteld. Onder een deel van de studenten leeft echter de behoefte om buiten het huidige discours te treden en dit op (inter-) actieve wijze aan een kritisch onderzoek te onder-werpen. Deze cursus komt aan deze behoeften tegemoet. Het doel van deze cursus is het denksysteem van de student actief in beweging te brengen om zo twijfel en kritisch denken te bevorderen. De traditionele autoritaire en/of passieve onderwijsvormen schieten tekort in het bereiken van dit doel, aangezien voor iedere persoon een andere methode de beste kan zijn om de eigen gedachten op hun kop te zetten. Daarom wordt samen met de studenten gezocht naar de beste werkvormen om de voor twijfel zo noodzakelijke verwarring te stichten, alsook naar methoden om deze verwarring op constructieve wijze te benutten in kennisverwerving. Daarom is het belangrijk dat het eigen denkproces gestimuleerd en getoetst wordt door samenwerking en gelijkwaardige discussie. Dit zijn essentiële ingre-diënten voor het opwekken van twijfel en onderzoek. Aangezien verwondering en twijfel ook emotionele gewaar-wordingen zijn, dient de cursus aan te sluiten bij de directe ervaring van de student. Het is met andere woorden de bedoeling dat de student niet alleen iets leert, maar daadwerkelijk iets meemaakt waar hij zijn nieuw verworven kennis direct mee in verband kan brengen Inhoud en vorm van de cursus dienen dus niet uitsluitend mogelijkheden te bieden op het niveau van kritische argumentatie en rationele toetsing, maar moeten ook terugkoppeling naar de dagelijkse praktijk toelaten en de student op ervaringsniveau direct aanspreken. Het ontwikkelen van een kritische blik op de psychologische wetenschap is niet gebonden aan een bepaalde programmagroep. Er wordt daarom gestreefd naar een opzet die programmagroepoverstijgend is, en derhalve voor alle studenten psychologie interessant 11

12 kan zijn. Het middel daartoe is het aanvatten van fundamentele controverse en thema s in de psychologie, zoals: introspectie vs. observatie, determinisme vs. vrije wil, nature vs. nurture, etc. De specifieke invulling van deze over-stijgende thema s behelst o.a. literatuur op het gebied van de verschillende programmagroepen (ontwikkelings-psychologie, methodenleer, sociale psychologie, psychonomie, klinische psychologie en arbeids- en organisatiepsychologie), sociologie, en culturele antropologie. Voorts zijn wetenschapstheoretische teksten onontbeerlijk om de grond van de fundamentele thema s inzichtelijk te maken. Deze teksten worden uitgekozen op hun aanwijsbare relevantie voor de wetenschappelijke psychologie. Kernthema Evolutionaire Psychologie Tentamencode AK06 Semester Dr. B. Bermond Onderwijsvorm Hoorcolleges, werkgroepen, papers en presentaties Onderwijstijden Maandag t/m van uur in A305 Beoordelingsvorm Tentamen Tentamen Maandag van uur in A305 Literatuur Buss, D.M. (1999). Evolutionary psychology: The new science of the mind. ISBN (circa 65,-) en nader door docent op te geven literatuur Deelnemers Maximaal 40 De cursus behandelt de evolutionaire psychologie (EP). Deze benadert psychologische vragen Vanuit een evolutionair perspectief. Dit houdt in dat bepaalde vragen worden gesteld, die in andere benaderingen niet of nauwelijks aan de orde komen en dat andere vragen blijven liggen die juist door andere subdisciplines worden gesteld. Zo houdt de EP zich nauwelijks bezig met de beschrijving van biologische mechanismen die het humane gedrag kunnen verklaren, maar zij stelt daarentegen de vraag waarom een humaan mechanisme is ontstaan. Dat wil zeggen, zij vraagt zich af welke selectiedrukken er in het verleden geweest zijn en tot welke oplossingen die geleid moeten hebben. Vervolgens wordt gekeken of een bepaalde oplossing thans bij mensen ook aantoonbaar is. Kernthema Agressie Tentamencode AK07 Semester Prof. dr. A. Fischer Onderwijsvorm Hoorcolleges Onderwijstijden Dinsdag t/m (niet op ) van uur in A108 Beoordelingsvorm Tentamen (essayvragen) Tentamendatum Dinsdag van uur in A108 Literatuur Geen, R.G. (1999). Human Agression. ISBN: (circa 34,-) en een reader Deelnemers Maximaal 40 Menselijke agressie is iets van alle tijden en alle culturen. Het menselijk geweld vandaag de dag is niet meer of minder dan aan het begin van onze jaartelling, hoewel de vorm wel verschilt. Agressie kent vele gedaanten, van het uitvoeren van bombardementen, tot het neersteken van een geliefde, of het systematisch treiteren van een klasgenoot. De oorzaken van agressief gedrag kunnen ook velerlei zijn: mensen kunnen zich onheus bejegend voelen, gefrustreerd zijn, zichzelf willen verdedigen, of gewoon een ander willen zien lijden. Maar waarom? Waarom blijven mensen niet rustig, of praten ze hun conflicten niet uit? Hoe komt het dat frustraties of conflicten soms wel en soms niet tot agressief gedrag leiden? Dit zijn enkele van de vele vragen waarmee psychologen die onderzoek doen naar agressie, zich 12

13 bezighouden: onder welke omstandigheden worden mensen agressief, hoe kunnen conflicten escaleren in agressie, waarom worden sommigen wel en anderen niet agressief, heeft agressie meer met sociale en culturele omstandigheden te maken of is het een product van fysiologische processen? In deze themacursus zal op verschillende aspecten van agressie ingegaan worden door docenten van psychonomie, arbeids- en organisatie-psychologie, sociale psychologie, ontwikkelingspsychologie en klinische psychologie. Onderwerpen die onder andere aan de orde komen zijn: de biopsychologie van agressie, de ontwikkeling van agressief gedrag bij kinderen, de agressieve persoonlijkheid, cultuur- en sekseverschillen in agressie, de escalatie van agressie in conflictsituaties en het omgaan met agressie. Kernthema Intelligentie Tentamencode AK00 Semester Dr. D. Borsboom, dr. Ch. Hamaker Onderwijsvorm Colleges en werkgroepen Onderwijstijden Maandag t/m van 9-11 uur in A305 en van uur in A104/A302 Beoordelingsvorm Tentamen en opdrachten Tentamen Maandag van uur in geba-zaal E Literatuur Mackintosh, N.J. IQ and Human Intelligence. ISBN: X (circa 40,-) Deelnemers Maximaal 30 Het onderzoek naar intelligentie en IQ biedt uitstekende mogelijkheden voor onderwijs vanuit verschillende perspectieven. De vraag naar de theoretische status van een term als 'algemene intelligentie' oftewel g levert methodologische en wetenschapsfilosofische vragen op, die in de methodenleer vrij intensief bestudeerd worden. Dat geldt ook voor meer technische onderwerpen als factoranalyse, bias-onderzoek, en het genetisch modelleren van tweeling-data. Het gebruik van IQ-tests voor selectiedoeleinden is relevant vanuit het perspectief van de arbeids- & organisatiepsychologie. Als diagnostisch instrument worden IQtests zowel in de klinische psychologie als in de ontwikkelingspsychologie veelvuldig gebruikt. De intensief bestudeerde samenhang van IQ met basale variabelen als mentale inspectietijd en reactietijd, doet een beroep op paradigma's die kenmerkend zijn voor psychonomisch onderzoek. Datzelfde geldt voor hypothesen die stellen dat algemene intelligentie verwijst naar de efficiëntie of snelheid van het zenuwstelsel. Tenslotte is er een enorme hoeveelheid onderzoek naar zowel de cultuurgebondenheid van intelligent gedrag, als het effect van stereotypering op IQ-scores, die binnen het perspectief van de sociale psychologie vallen. Met andere woorden: onderzoek naar intelligentie loopt dwars door de grenzen van verschillende vakgebieden heen en leent zich doordoor goed voor onderwijs vanuit verschillende perspectieven. In feite zou het onzinnig zijn wanneer een onderwerp als intelligentie monodisciplinair behandeld zou worden. Kernthema Veroudering Tentamencode AK09 Semester: Prof. dr. R. Ridderinkhof, prof. dr. B. Schmand Onderwijsvorm Colleges, werkgroepen, opdrachten (literatuur & presentaties) Onderwijstijden Dinsdag t/m van uur in A305/A728 /A414 Beoordelingsvorm Opdrachten Literatuur J.J.F.Schroots (2002) (Ed.), Handboek psychologie van de volwassen ontwikkeling en veroudering. ISBN: (circa 55,-) Deelnemers Maximaal 40 Zowel vanuit maatschappelijk oogpunt als vanuit wetenschappelijk perspectief vormt veroudering een actueel thema. Met name vanuit de sociale wetenschappen, de cognitieve 13

14 neurowetenschappen, en de technische menskunde zijn de onderzoeksinspanningen (veelal multidisciplinair) gedurende het laatste decennium markant toegenomen. Dit onderzoek concentreert zich rond een drietal thema s: succesvol ouder worden (bijv. sociale zelfredzaamheid in relaties, wonen, mobiliteit, en communicatiemiddelen; gerontechnologie), normale neurocognitieve veroudering (veranderingen in architectuur en fysiologie van het brein, in de efficiëntie van cognitieve processen, en in de relatie daartussen); en verouderingsstoornissen (bijv. pathologische dementieën, ziekte van Parkinson, depressie, slaap-stoornissen). De paradigmatische benaderingen van dit onderzoek zijn, vanwege de diversiteit in vraagstellingen en achtergronden, bijzonder pluriform (bijv. gedragsgenetica, neuro-imaging, neuropsychologie, medische/klinische tests, vragenlijstonderzoek, experimentele functieleer, gerontechnologie). De veelzijdige thematiek en aanpak, relevant voor diverse programmagroepen binnen Psychologie (OPS, PN, KP, SP), leent zich dan ook bij uitstek voor behandeling in de vorm van een kernthemacursus. De volgende studieonderdelen zijn weliswaar specialisatieonderdelen van Arbeids- en organisatiepsychologie maar zijn nieuw en worden om die reden hier nogmaals en uitgebreider dan in de gids, beschreven. Organisatiestructuur en Organisatiecultuur Tentamencode BA08 Plaats in het rooster semester dag Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie Docent & Inlichtingen Mw. dr. A. van Vianen, kamer 712, tel , Inhoud en leerdoelen De bouwstenen van een organisatie, de structuur en cultuur, worden in deze cursus aan de orde gesteld. Het goed functioneren van een organisatie is afhankelijk van de wijze waarop het werk is georganiseerd, maar ook van de wijze waarop mensen binnen die structuur met elkaar omgaan en gezamenlijk een cultuur creëren. De cultuur van een organisatie kan veranderingsprocessen maken of juist breken. Diverse modellen van organisatiecultuur worden besproken en relaties worden gelegd met cultuur in het algemeen. Het cultuuronderzoek zal kritisch onder de loep worden genomen. Er zal eveneens aandacht worden besteed aan onderwerpen als internationale samenwerking, ervaringen van expatriates en inter-nationale fusies. Onderwijsvorm Eénmaal per week een college/bespreking van literatuur. Studenten voeren in groepjes van 3 of 4 personen een opdracht uit. Beoordelingsvorm Tentamen over de literatuur en de collegestof (schriftelijk). De groepsopdracht maakt onderdeel uit van het tentamen. Opgave voor tentamen of herkansing bij het secretariaat van A&O (minimaal een week voor de tentamendatum) is verplicht. Studiematerialen en kosten - Ashkanasy, N.M., Wilderom, C.P.M. & Peters, M. (2000). Handbook of organizational culture & climate. ISBN: (circa 124,-). - Nader door docent op te geven literatuur. Bijzonderheden Deze cursus is in het derde bachelorjaar verplicht voor studenten die in de BaMa-structuur Arbeids- en Organisatiepsychologie als hoofdrichting kiezen. Voor studenten die nog de oude structuur volgen, komt deze cursus in de plaats van het VV-onderdeel Organisatiecultuur. Toetsing Maandag van uur Vrijdag van uur (herkansing) Onderwijstijden Maandag van uur GebA- zaal A Dinsdag van uur GebA-zaal B Maandag t/m uur GebA- zaala 14

15 Groepsprocessen Tentamencode BA05 Plaats in het rooster semester dag Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie Docenten & Inlichtingen W. Steinel, kamer 726, tel , Inhoud en leerdoelen Groepen in organisaties tref je in allerlei vormen aan en groepen worden ingezet om allerlei taken uit te voeren. Er zijn zelfs aanwijzingen dat organisaties meer en meer gebruik (willen) maken van groepen. Kortom, een goed begrip van werken in groepen is fundamenteel voor een goed begrip van organisaties. In deze cursus wordt uitgebreid ingegaan op de wijze waarop mensen het samenwerken in groepen beleven, hoe ze zich in werkgroepen gedragen, en hoe deze processen doorwerken op groepsprestaties. Onder andere zal ook aandacht worden besteed aan factoren die coöperatie, zowel binnen werkgroepen, als ook tussen werkgroepen, stimuleren dan wel belemmeren. Onderwijsvorm Eén college per week. De aanwezigheid bij de colleges wordt sterk aanbevolen, omdat tijdens de colleges verdieping en uitbreiding van de stof wordt geboden. Ook over de collegestof worden op het tentamen vragen gesteld. Beoordelingsvorm Schriftelijk tentamen, tenminste gedeeltelijk essayvragen. Opgave voor tentamen of herkansing bij het secretariaat van A&O (minimaal een week voor de tentamendatum) is verplicht. Studiematerialen en kosten Literatuur wordt nog bekend gemaakt. Bijzonderheden Deze cursus is als verplicht onderdeel opgenomen in het derde jaar voor studenten die in de BaMa-structuur Arbeids- en Organisatiepsychologie als hoofdrichting kiezen. Voor studenten die nog de oude structuur volgen, is deze cursus in principe ook toegankelijk, maar zij dienen vooraf te overleggen met de studiecoördinator in verband met overlap met andere (oude) studieonderdelen. Toetsing Maandag van uur Vrijdag van uur (herkansing) Onderwijstijden Maandag en van uur: GebA-zaal A Dinsdag van uur: GebA-zaal B Maandag t/m van uur: GebA-zaal A Alle andere specialisatieonderdelen kun je terugvinden in de studiegids 15

16 9. Keuzevakken buiten de psychologie Studenten die de bacheloropleiding volgen kunnen voor maximaal 12 ects buiten psychologie volgen. Wanneer er sprake is van een minorprogramma mogen er meer keuzepunten behaald worden. Meer informatie hierover vind je in de studiegids. Hieronder vind je enkele suggesties voor keuzevakken. De lijst is vooral bedoeld om je op ideeën te brengen en pretendeert zeker niet volledig te zijn. Je kan natuurlijk altijd zelf op het internet zoeken naar keuzevakken. Let op: De vakken die je kiest mogen inhoudelijk niet overlappen met andere vakken die je doet of hebt gedaan. Soms heb je een verklaring van de examencommissie nodig dat je het vak mag volgen. Die verklaring kan je halen bij de Onderwijsbalie. De inschrijvingsperiode voor vakken kan per opleiding verschillen. Ga dus tijdig na wanneer er ingeschreven kan worden! De studiegidsen van alle opleidingen van de UvA zijn in te zien bij het SIC: Service en Informatiecentrum, Binnengasthuisstraat 9. Interesse in een bepaald vak(gebied)? Ga langs bij de studieadviseur van de betreffende opleiding. Die kan je meer informatie geven en nagaan of je voldoet aan de ingangseisen. Suggesties keuzevakken buiten psychologie: Naam van het vak * Inleiding Culturele Antropologie * Inleiding Politiek en bestuur * Inleiding in de Sociologie * Inleiding Communicatiewetenschap * Internationale Betrekkingen * Interne Communicatie * Externe Communicaie * Communicatiebeleid * Vrouwenstudies * Arbeid, Organisatie & Beleid: Inleiding A&O-sociologie * Arbeid, Organisatie & Beleid: Human Resources Management * Basisprogramma Bestuur en Beleid * Cultuursociologie * Internationale Communicatie * Organisatiekunde: Visies op organiseren * Science and Media: Media, Policy & The Public Understanding of Science * Unisca- United Nations, Peace and Security * Onderwijskunde * Schoolorganistietheorie * Opleiden en leren in organisaties * Neurobiologische aspecten (kinderneurologie) * Behandelingsplanning,interventie en opvoedingsondersteuning * Onderwijsleerproblemen Waar meer info? Studiegids pscw; owi_pscw Studiegids pedagogiek en onderwijskunde; pedagogiek 16

17 Naam van het vak * Inleiding programmeren in java * Mens-computer interactie Waar meer info? Studiegids informatiewetenschappen; * Inleiding sociale geografie Studiegids sociale geografie; * Economische Psychologie Studiegids Psychologie Universiteit Tilburg; * Godsdienstpsychologie Studiegids Universiteit Nijmegen; * Inleiding Criminologie * Inleiding in de biologie Studiegids biologie; * Inleiding Amerikanistiek * Inleiding Franse Taalkunde * Inleiding Gebarentaal * Inleiding in de kunstgeschiedenis * Godsdienstpsychologie * Oriëntatie Film: film en visuele cultuur * Oriëntatie Televisie en populaire Cultuur Studiegids Geesteswetenschappen; * Academisch schrijven * Journalistieke Vaardigheden * Presenteren * Didactiek en communicatie * Encyclopedie der Rechtsgeleerdheid * Inleiding Strafrecht * Criminologie * Jeugdrecht * Internationale communicatie, cultuur & ontwikkeling (INDRA) * Ontwikkelingssamenwerking (INDRA) * Geschiedenis in het Groot * Interculturele competenties * ICT en business * Marketing ILO; Studiegids Rechten; Studiegids INDRA (internationale ontwikkelingsstudies) Studiegids economie; 17

18 10. Vragen en antwoorden Ik heb een vrijstelling gekregen voor mijn keuzeruimte, wat betekent dat voor mijn planning? Wie vrijstelling van de keuzeruimte heeft op grond van een eerdere opleiding (aan te vragen bij de Onderwijsbalie) kan het einde van het tweede jaar besteden aan de start van de specialisatie. Kies dan dus niet voor het volgen van keuzevakken buiten de opleiding of de kernthema s, tenzij je ze heel leuk vindt om te doen. Ik weet nog niet zeker welke richting ik op wil. Als ik nu verkeerd kies, wat zijn dan de consequenties voor volgend jaar? Gebruik het tweede semester om je verder te oriënteren op de verschillende specialisaties met behulp van de kernthema s, of volg vast een specialisatievak bij de richting die je nu het meest aanspreekt. Hierdoor kan je de in de zomer een definitieve keuze maken voor de specialisatie die je het meest trekt. Het heeft nu nog geen consequentie als je het idee hebt verkeerd te kiezen. Ik vind het moeilijk te bepalen welke specialisatie ik wil. Hebben jullie tips? Ten eerste het volgende: Wat je vaak vergeet is dat je tijdens de propedeuse al met alle richtingen hebt kennis gemaakt. Je weet dus al heel veel over de verschillende specialisaties. Ga na welke vakken je in het eerste jaar het leukst vond, of welke je het beste lagen. Aan het eind van het eerste jaar heb je ook een eindpaper geschreven waarin je je interesse volledig kon volgen. Verder heb je in het kader van beroepsoriëntatie in het propedeusejaar ook een interview gehouden met iemand in het beroepsveld, en de interviewpresentaties gehoord van anderen. Ook daardoor zul je een beeld hebben van welke kant je wel/niet op wilt gaan. In het tweede jaar heb je bij het Onderzoekspracticum nog eens uitgebreid onderzoek gedaan naar een specifiek onderwerp. Bij VRT-1 en het OP heb je dus ook al moeten nagaan waar je interesse ligt. Meer informatie over de verschillende specialisaties: In de studiegids vind je meer informatie over elke specialisatie. Verder wordt er in juni een voorlichtingsweek gehouden waarin alle specialisaties zich presenteren. Tips om je het komende blok verder te oriënteren door vakken te volgen: De kernthema s bieden je de mogelijkheid om een onderwerp vanuit verschillende perspectieven te bestuderen. Zodoende merk je een voorkeur voor een bepaalde manier van kijken, een bepaalde richting. De kernthema s zijn dus erg handig om te volgen in dit geval. Je kunt ook ervoor kiezen om van twee verschillende specialisaties alvast een specialisatievak te volgen, bijv. een basiscursus van klinische psychologie (5 ects), en nog het vak cultuurpsychologie (6 ects) van de richting sociale psychologie. Op die manier leer je twee specialisaties beter kennen. Natuurlijk is de combinaties van een kernthema en een specialisatievak ook mogelijk. Houd wel in de gaten dat het de bedoeling is dat je ongeveer 12 ects punten haalt. 18

19 Als je twijfelt over de specialisatie raden we je aan om nu geen keuzevakken bij andere opleidingen te doen. Tips om je het komende blok verder te oriënteren, los van het volgen van vakken: Blader nog eens door je propedeuseboeken: waar zou je meer over willen weten? Scheur eens een aantal weken uit de zaterdagkrant de vacatures die je interesse wekken. Wees niet te kritisch, ga op je gevoel af. Bekijk na een aantal weken wat je hebt gekozen, en zoek naar de rode draad. Welke richting zie je steeds terugkomen? Vraag bij het secretariaat van de richtingen die je interesseren of je een aantal stageverslagen mag doornemen. Dat geeft je een helder en concreet beeld van wat stage en vervolgens werk zou kunnen inhouden als je kiest voor die specialisatie. Lees alle (!) vakken in de studiegids door. Zet telkens een plus of een min bij elk vak, al naar gelang ze je aanspreken. Ga aan het eind na bij welke specialisatie je de meeste vakken wilde volgen. Dat geeft een aardig beeld van je interesse. Ga in juni naar de voorlichtingsbijeenkomsten over de verschillende specialisaties. Ik ben bang dat als ik nu kies wat ik leuk vind, ik daar later spijt van heb als ik in mijn specialisatie zit omdat ik dan misschien iets heb gemist. Maak je daar niet druk over. De volgende twee jaren bestaan geheel uit specialisatieonderwijs, juist nu heb je de kans om je te oriënteren, te kiezen wat je leuk vindt, nog eens wat anders te doen dan in je specialisatie, etc. 19