RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij. SBO Dr. Bekenkampschool

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij SBO Dr. Bekenkampschool Plaats : Groningen BRIN-nummer : 19VC Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 15 november 2011 Rapport vastgesteld te Leeuwarden op 11 januari 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 11 pagina 3 van 11

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 november 2011 een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) uitgevoerd op de speciale school voor basisonderwijs Dr. Bekenkampschool naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 14 september 2010 stelde de inspectie tekortkomingen vast in het onderwijsleerproces van de speciale school voor basisonderwijs Dr. Bekenkampschool. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 15 november De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Toezichthistorie De kwaliteit van het onderwijs is tijdens het onderzoek dat is uitgevoerd op 14 september 2010 als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. De tekortkomingen hadden met name betrekking op het aanbod, onderdelen van het didactisch handelen, zorg en begeleiding en het ontwikkelingsperspectief. Om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren heeft de school een plan van aanpak opgesteld. De inspectie heeft vervolgens prestatieafspraken met de school en het bevoegd gezag opgesteld en deze zijn vastgelegd in een toezichtplan. Tijdens het voortgangsgesprek op 4 juli 2011 is geconstateerd dat de school een flinke kwaliteitsslag heeft gemaakt. Nagenoeg aan alle afspraken uit het toezichtplan heeft de school voldaan. Onderzoeksopzet De onderzoeksopzet is gebaseerd op de afspraken die in het toezichtplan zijn opgenomen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij de inspectie veertien lessen heeft bijgewoond en gesprekken heeft gevoerd met de directie, de intern begeleider, de bouwcoördinatoren en leraren. De groepsbezoeken vonden plaats in de groep: Konijnen, Zeehonden, Leeuwen, Dino's, Kikkers, Duiven, Zwanen, Eksters, Valken, Asterix, Daltons, G. Flater, Garfield en Bommelstein. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, didactisch handelen, afstemming, begeleiding en zorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op pagina 5 van 11

6 Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 11

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen pagina 7 van 11

8 Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen Naleving wet- en regelgeving NT1A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). NT3A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4A Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4B Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De Dr. Bekenkamschool is er het afgelopen jaar in geslaagd om de kwaliteit van het onderwijs op cruciale onderdelen te verbeteren. Dit heeft met name betrekking op de kwaliteit van het leerstofaanbod en het didactisch handelen. De zorg en begeleiding is in ontwikkeling. Dit geldt ook voor de relatie tussen het opgestelde ontwikkelingsperspectief en de uitwerking in een plandocument. In de school is een eenduidige zorgstructuur gerealiseerd. De vorm is herkenbaar, de kwaliteit van de inhoud en een functionele relatie tussen de verschillende werkdocumenten voor zorg en begeleiding moet echter nog plaatsvinden. In de school is in toenemende mate sprake van een doelgerichte en opbrengstgerichte cultuur. Onder regie van het managementteam onderneemt het team noodzakelijke stappen om aan de vereiste kwaliteit te voldoen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de ontwikkelingsperspectieven te beoordelen of de leeropbrengsten overeenkomen met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook geen oordeel over de resultaten van de school. Van de schoolverlaters wordt jaarlijks een overzicht gemaakt met gegevens die betrekking hebben op het bij instroom opgestelde ontwikkelingsperspectief, het type onderwijs waarnaar de leerling uitstroomt en de leerresultaten van spelling, rekenen en wiskunde, technisch en begrijpend lezen. Een globale evaluatieve rapportage is opgenomen in het jaarverslag van de school. Hieruit blijkt dat de uitstroom in overeenstemming is met de capaciteiten van de leerlingen. Leerstofaanbod Naar aanleiding van de constatering dat het leerstofaanbod onvoldoende was, heeft de school dit in het afgelopen jaar vernieuwd. Voor alle leerstofgebieden van de basisvaardigheden werkt de school nu met nieuwe methoden. De methoden voldoen aan de kerndoelen en worden gebruikt voor die leerlingen die het eindniveau van groep 8 halen. Er zijn leerlijnen - gerelateerd aan doelgroepen - opgesteld voor spelling, technisch lezen en rekenen en wiskunde. De leerlijnen voor begrijpend lezen en taal zijn in ontwikkeling. Een ontwikkelpunt is om een goede verbinding te leggen tussen het per leerling opgestelde ontwikkelingsperspectief, de desbetreffende leerlijnen en de uitwerking hiervan in het groepsplan en een functionele dag- en weekplanning. pagina 8 van 11

9 Didactisch handelen en afstemming De lessen verlopen over het geheel genomen ordelijk en gestructureerd, hetgeen een taakgerichte werksfeer ten goede komt. De leerlingen zijn over het algemeen voldoende actief betrokken bij de lessen. De inspectie constateert dat het team sinds het kwaliteitsonderzoek in 2010 gegroeid is in het geven van een duidelijke uitleg. In nagenoeg alle lessen is de uitleg doelgericht, gebaseerd op inhoud en is er sprake van didactische ondersteuning zodat leerlingen de leerstof voldoende begrijpen. De inspectie constateert verschillen per leraar, van goed tot onvoldoende. Aandachtspunten zijn: verschillende lessen duren te lang; niet alle leraren bouwen het onderwijsleerproces in interactie met leerlingen op; enkele lessen starten niet met een terugblik of wordt de voorkennis bij leerlingen geactiveerd; het doel van de les wordt niet altijd genoemd; een enkele les wordt niet goed afgesloten. In die gevallen kijken leraren niet samen met leerlingen terug op wat er geleerd is; het ontbreekt enkele leraren aan routine om in de structuur van de les een functionele verbinding te maken tussen "wat gaan we leren in deze les", "wat hebben we in deze les geleerd" en "de manier waarop". Leraren volgen de vorderingen van de leerlingen nauwelijks. De inspectie merkt ook op dat de beschikbare leerresultaten niet of nauwelijks geanalyseerd worden om een passende vervolgaanpak te bepalen. Ook in de lesvoorbereiding is weinig terug te vinden over hoe de afstemming naar aanleiding van toetsresultaten of leerlingenwerk wordt ingepland en uitgevoerd. Dat betekent dat de school te weinig gebruik maakt van tussentijdse interventies om te voorkomen dat leerlingen in een zorgtraject terechtkomen. In de praktijk is de instructie dan ook weinig toegespitst op de individuele behoeften van leerlingen. De leraren richten zich bij de uitleg op de 'middengroep', waardoor zowel de zwakkere als de sterkere leerlingen te weinig aan hun trekken komen. Er is weliswaar een verlengde instructie voor zwakke leerlingen, maar deze bestaat meestal uit herhaling van de instructie en/of begeleide inoefening. Ook hier zijn kwaliteitsverschillen per leraar aangetroffen. Zorg en begeleiding Ook in de kwaliteit van de zorg ziet de inspectie een positieve ontwikkeling. De regie en ondersteuning van de intern begeleider hebben hier een nadrukkelijke rol in gespeeld. De school werkt met groepsoverzichten, groeps- en individuele handelingspannen. De groepsplannen zijn sterk in ontwikkeling en de kwaliteit van deze documenten is leraarafhankelijk. De school spoort leerlingen die extra zorg nodig hebben vroegtijdig op. De inzet en betrokkenheid van verschillende disciplines, het (toets)instrumentarium en de procedures van leerling- en groepsbesprekingen leggen hiervoor een goede basis. Een aandachtspunt is het expliciet vastleggen van criteria voor leerlingen die voor extra zorg in aanmerking komen. In dit kader is de bandbreedte die gehanteerd wordt bij de ontwikkelingsperspectieven niet altijd even duidelijk. Ook hier geldt dat de school een duidelijk criterium moet opstellen wanneer begeleiding overgaat naar het verlenen van extra zorg. De inspectie is kritisch over de verdere analyse van de problematiek van geconstateerde zorgleerlingen. De analyse van de onderwijsbehoeften van zorgleerlingen kent te weinig diepgang. Wat ontbreekt zijn aanknopingspunten voor handelingsplanning. De huidige plandocumenten zijn weinig sturend voor het handelen van de leraar. Dat is mede het gevolg van nog onvoldoende diagnostiek en analyse gericht op mogelijke verklaringen dan wel redenen voor de onderliggende problematiek. pagina 9 van 11

10

11 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is verbeterd, maar vertoont op onderdelen nog belangrijke tekortkomingen. Het eerder toegekende toezichtarrangement zwak blijft gehandhaafd. De inspectie heeft er vertrouwen in dat de speciale school voor basisonderwijs Dr. Bekenkampschool het afgesproken verbetertraject kan realiseren. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 11 van 11