Analyse Bezoekersgroepen Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam

Transcriptie

1 Analyse Bezoekersgroepen Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam December 2016 gemaakt voor: Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 1

2 Analyse Bezoekersgroepen Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam DECEMBER 2016 Inhoud 1. Vraag en aanbod: verschillende doelgroepen, verschillende behoeften, verschillende kansen... 3 De vraag samengevat... 3 De inwoners van Alblasserdam... 5 De inwoners van de regio rondom Alblasserdam: Rotterdam en de Drechtsteden... 6 De Nederlandse meerdaagse vakantieganger... 8 De dagtoerist uit Nederland en daarbuiten, individueel en collectief Kansen voor Haven-Zuid Individuele bezoekers het meest interessant Kinderdijk Compleet Recreatief vervoer naar en arrangementen met het werelderfgoed 12 Een (educatieve) attractie in Haven-Zuid? Recreatief-toeristisch bezoek en bestedingen Alblasserdam Een passende en haalbare ambitie van gemiddeld 500 bezoekers per dag Bestedingen van bezoekers Conclusie bezoekers en bestedingen Colofon Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 2

3 1. Vraag en aanbod: verschillende doelgroepen, verschillende behoeften, verschillende kansen De vraag samengevat Kijken wij naar behoeften aan recreatie en vrijetijdsbesteding buitenshuis (en de kansen voor Alblasserdam om op die behoeften in te spelen) dan onderscheiden wij vier doelgroepen met verschillende bezoekmotieven en verschillende behoeften, zoals het schema op de volgende pagina laat zien. We delen de doelgroepen in naar herkomst en bezoekmotief. Iedere doelgroep heeft verschillende gebruikspatronen en behoeften in relatie tot Alblasserdam. Oftewel: de Alblasserdammer heeft vaak iets anders in Alblasserdam te zoeken dan de regiobewoner, en zijn of haar behoeften verschillen weer van de Nederlandse vakantieganger of de internationale toerist. Soms hebben verschillende groepen dezelfde behoeften of kan één onderneming/voorziening voorzien in de behoeften van meerdere doelgroepen. Zo kunnen deze doelgroepen samen zorgen voor draagvlak van bepaalde voorzieningen, zoals een informatiepunt, horeca en winkels. Deze vier doelgroepen en hun behoeften komen een voor een in de volgende paragrafen aan de orde. Sommige doelgroepen splitsen worden daar nog nader uitgesplitst. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 3

4 Doelgroepen voor Alblasserdam Hoe groot is de potentiële doelgroep Specifieke kenmerken van deze doelgroep Bezoekmotieven Alblasserdam Kansen voor Alblasserdam Voorwaarden voor bezoek Inwoners Alblasserdam: Fiets en te voet inwoners Waarvan 90% weleens gebruik maakt van recreatieve voorzieningen vooral wandel- en fietspaden met hoog herhalingsbezoek Relatief veel kinderen tot 10 jaar (13%)Percentage 60+ gelijk aan NL: 25% Recreatiestijl Rustig Groen en Uitbundig Geel dominant Dagelijks gebruik. Wandelen, fietsen, laagdrempelig varen Lokale evenementen Meer en gevarieerde horeca en winkels Lammetjeswiel als aantrekkelijk recreatiegebied om te zwemmen, zonnen en wandelen, informeel te sporten, picknicken Speeltuinen in de buurt Voldoende aanbod voor kleine rondjes Betaalbaar en aantrekkelijk voor alle inkomensgroepen Regio Rotterdam Drechtsteden Fiets, boot, waterbus, auto 1,5 miljoen waarvan 2/3 doet aan fietsen en/of wandelen als recreatieve activiteit Bevolking groeit, met name in Rotterdam Stedelijke bevolking met soms weinig groen in de woonomgeving Fietsen, wandelen, attractiebezoek, Men komt er langs omdat Alblasserdam strategisch in het knooppuntennetwerk ligt Geïntegreerd onderdeel van fiets- en wandelnetwerk; bereikbaarheid Waterbus Horeca/pleisterplaatsen; uit eten Passantensteigers Avondvaart Waterbus Goede routeinformatie Mogelijkheden plaatselijke horeca, winkels en attracties; Nederlander: meerdaags Auto, trein 17 miljoen, 80 % doet aan vakanties Samen goed voor 17,5 miljoen binnenlandse vakanties (2015). Vakanties in eigen land blijven in trek. Behoefte aan bijzondere accommodaties Een gebied met veel mogelijkheden, ook bij slecht weer. Mogelijkheden om te varen, fietsen, wandelen, maar ook bezoek aan steden. Pleisterplaats bij overstap op toeristisch transferium Alblasserdam Uitbreiding overnachtingsmogelijkheden Authentieke overnachtingslocaties, routes en attracties Alblasserwaard op de kaart als vakantiegebied voor Nederlanders Internationale toerist Vliegtuig en Touringcar Riviercruise Eigen auto Verwachting Kinderdijk bezoekersmanagement Maximale capaciteit Kinderdijk 1,3 miljoen bezoekers /jaar* Geïnteresseerd in cultuurhistorie Hollandse unieke beelden Vaak in georganiseerd verband. Veel City trippers die ook Rotterdam of Dordrecht doen Werelderfgoed Kinderdijk. Bijzondere expo of evenement rondom zelfde thema Georganiseerde trips vanaf zeecruisehavens; Kinderdijk Compleet, opvang touringcars en auto s voor boottocht over Alblas, fietstocht, huifkartocht of transfer, naar de molens In 1,5 uur te bereiken vanuit Amsterdam of Rotterdam Onderscheidend doel en overzichtelijke excursie met werelderfgoed Kinderdijk erin opgenomen Informatie in het Engels en Engelstalige gastvrijheid. * volgens onderzoek Visitor management Kinderdijk. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 4

5 De inwoners van Alblasserdam Relatief veel kinderen en steeds meer ouderen Alblasserdam kende op 1 januari inwoners, met, ten opzichte van het Nederlands gemiddelde, een opvallend hoog aandeel kinderen onder de 10 jaar (13% versus 10% in Nederland). In de overige leeftijdscategorieën zijn er geen grote verschillen met het Nederlands gemiddelde (Bronnen: CBS, Primos, OCD). De bevolkingsprognose van PRIMOS laat zien dat het aantal inwoners van Alblasserdam de komende jaren zal stijgen met ongeveer 1500 inwoners, zo n 7,5%. Maar ook voorspelt Primos dat het aandeel kinderen onder de tien jaar groeit naar 14%. Het aantal ouderen tussen de zestig en de tachtig zal in 2030 zijn toegenomen evenals het aantal ouderen boven de tachtig Bevolkingsprognose Alblasserdam 2030 Leeftijdscategorie Absolute aantallen % van totaal <10 jaar jaar jaar jaar , jaar , en ouder Totaal Gericht op rustig leven maar ook gezelligheid In de typering van groepen mensen wordt ook vaak gebruik gemaakt van leefstijlen. Bij de beschrijving van patronen van vrijetijdsbesteding, is de indeling in zeven recreatieve leefstijlen van The SmartAgent Company populair. Ieder van de zeven levensstijlen heeft een bepaalde kleur meegekregen. De Alblasserdammer is volgens de leefstijlatlas van de provincie Zuid-Holland meer dan gemiddeld Rustig Groen en Uitbundig Geel. De inwoners met een rustig groene leefstijl kenmerken zich door een behoefte aan geborgenheid, zekerheid en rust; Ze leiden een rustig leven; familie en buren zijn belangrijk. Recreëren is voor hen niets anders dan uitrusten, ontspannen en tijd hebben voor je hobby s. In de eigen omgeving is genoeg moois te zien en te ontdekken, je hoeft er niet ver voor te reizen. Groene recreanten omschrijven zichzelf relatief vaker als gewoon, nuchter, bedachtzaam en kalm. De inwoners met een uitbundig gele leefstijl zijn groepsgericht en extravert; Recreatie is voor deze groep genieten, uitgaan en lekker eten. Actief, sportief, gezellig en verrassend zijn de kernwoorden bij de vormen van recreatie die zij kiezen. Contact met anderen familie, vrienden of kennissen is belangrijk. Zij gaan regelmatig met een grotere groep dan alleen het eigen gezin op pad. Ze zijn energiek en enthousiast en letten er bij het uitkiezen van een activiteit op dat iedereen het naar zijn zin heeft. Recreatief winkelen is een van hun favoriete bezigheden. Dit wil overigens niet zeggen dat de overige vijf leefstijlkleuren niet in Alblasserdam voorkomen, ze zijn alleen wat minder sterk vertegenwoordigd dan in het Nederlands gemiddelde. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 5

6 Alblasserdammers tevreden, maar missen variatie in uitgaan en winkelen Veel Alblasserdammers brengen, overigens net als de meeste andere Nederlanders, een groot deel van hun vrije tijd in de gemeente door. Zo sporten de meeste sporters in Alblasserdam, winkelt men vaak in de eigen gemeente en gaat men af en toe uit eten in Alblasserdam. Logischerwijs is de locatie in veel gevallen ook afhankelijk van het soort activiteit. Niet alle voorzieningen zijn in Alblasserdam aanwezig, maar dat is voor de meeste inwoners geen probleem. De tevredenheid met de bestaande vrijetijdsvoorzieningen in de gemeente is redelijk groot. Twee op de tien Alblasserdammers missen een bepaalde uitgaansvoorziening in hun gemeente en voor vier op de tien inwoners is het beperkte aanbod een belemmering om meer uit te gaan. In juni 2016 heeft de gemeente een enquête gehouden onder een bewonerspanel van Alblasserdammers. Hieruit kwam naar voren dat men in het algemeen tevreden is over de recreatievoorzieningen in het dorp. De meest uitgesproken behoeften waren: Meer keuze in uitgaans- en horecavoorzieningen Meer keuze en variatie in winkels mooier en leuker zwembad Buitenspeeltuin in de buurt Men is neutraal over de kwestie of nieuwe recreatief/ toeristische voorzieningen in het dorp gewenst zijn. Wel zijn de inwoners positief over een eventuele toename van bezoekers aan het dorp (bijvoorbeeld bij een ontwikkeling van Haven-Zuid). De inwoners van de regio rondom Alblasserdam: Rotterdam en de Drechtsteden Forse bevolkingsgroei van Rotterdam Waar veel regio s in Nederland te maken krijgen met stagnatie of krimp van de bevolking, zullen de steden en stedelijke regio s in Nederland sterk blijven groeien, vooral in de Randstad. Zo ook in Rotterdam. Het COS begrootte in 2012 voor Rotterdam een bevolkingsgroei van inwoners tussen 2013 en In dat jaar telt de stad naar verwachting 660 duizend inwoners. De in 2012 voorspelde groei manifesteerde zich de afgelopen jaren al. Zowel in 2014 als in 2015 kwamen er jaarlijks een kleine Rotterdammers bij (bron: CBS, gemeente Rotterdam). Beperkte bevolkingsgroei van Drechtsteden De regio Drechtsteden ligt aan de rand van de Randstad, en haar bevolking zal voorlopig geleidelijk groeien tot het jaar 2025, waarna de groei stagneert. De komende negen jaar neemt de bevolking van de Drechtsteden met inwoners toe tot net iets onder de Vooral het aantal eenpersoonshuishoudens groeit. Behoefte aan uitloopgebied : fietsen en wandelen Fietsen en wandelen zijn in de regio, net als in de rest van Nederland, populair en worden het meest in de eigen regio beoefend. Daarin vervult de Alblasserwaard en het rivierengebied, al dan niet in combinatie met en tochtje met de Waterbus of het Driehoeksveer, mogelijk een toenemende rol. Wandelen is al jaren de meest ondernomen vrijetijdsbesteding in Nederland maar het neemt de laatste jaren verder in populariteit toe. Het aantal wandelaars in Nederland was nog nooit zo hoog. Dit blijkt uit de Nationale Wandelmonitor die Stichting Wandelnet in oktober 2016 publiceerde. Sinds Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 6

7 2010 steeg het aantal Nederlanders dat wandelt voor het plezier van 6,6 naar 10,5 miljoen. Wandelaars wandelen gemiddeld zeven kilometer per keer en wordt er op jaarbasis 1,7 miljard euro uitgegeven aan deze vrijetijdsbesteding. Ook de populariteit van het fietsen en het aantal fietskilometers breken de laatste jaren records. De opkomst van de elektrische fiets en de vergrijzing hebben daar veel mee te maken. Rond de eeuwwisseling fietste de gemiddelde Nederlander zo n 865 kilometer per jaar en dat was in 2014 ruim 150 kilometer meer: kilometer per jaar per inwoner. Deze toename in kilometers en bestedingen valt mede te verklaren door de populariteit van de e-bike, waarvan er in werden verkocht, bijna een kwart meer dan het voorgaande jaar. De e-bike maakt het voor meer mensen mogelijk om grotere afstanden af te leggen. Kaart: Fietsknooppuntennetwerk in de regio Dordrecht Rotterdam. Rode ster: Alblasserdam Ook de oevers van de Nieuwe Maas en de Noord krijgen te maken met een groeiend potentieel aan fietsende bezoekers als gevolg van een grotere actieradius en een toename van het aantal fietsers. Een regio van 1,5 miljoen inwoners kan gemakkelijk vanaf zijn/haar huisadres Alblasserdam en het Werelderfgoed Kinderdijk bereiken als men besluit een middagje of een dagje te gaan fietsen. Dit betekent dat Alblasserdam, dat strategisch gelegen is in het fietsknooppuntennetwerk, voor steeds meer Rotterdammers en Dordtenaren op fietsafstand komt te liggen al dan niet in combinatie met een enkele reis Waterbus. Alblasserdam wordt door bewoners uit Nieuw-Lekkerland en Papendrecht ook (beperkt) gebruikt om te winkelen. Kansen voor de Alblasserdam Alblasserdam ligt op een belangrijk knooppunt in het fietsknooppuntennetwerk, halverwege Rotterdam en Dordrecht en heeft bovendien een Waterbushalte waar fietsers zonder bijbetaling voor hun fiets gebruik van kunnen maken. Haven-Zuid heeft zo een uitstekende uitgangspositie om voor deze doelgroep meer aantrekkelijke pleisterplaatsen te bieden voor een lunch of een drankje. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 7

8 De Nederlandse meerdaagse vakantieganger Aantal vakanties stabiel, auto veruit het favoriete vervoermiddel Vakanties van Nederlanders zitten, na enkele jaren van neergang, weer in de lift. In 2015 namen de toeristische bestedingen van Nederlandse toeristen in eigen land met 2,6 procent toe ten opzichte van een jaar eerder. Op de langere termijn is het aantal vakanties van Nederland echter stabiel, zo blijkt uit CBS-cijfers. Sinds eind jaren negentig van de vorige eeuw gaat zo'n 80 procent van de Nederlandse bevolking met vakantie. In 2015 gaat het om 12,7 miljoen personen die samen goed zijn voor 35,1 miljoen vakanties. Bijna de helft van de vakanties wordt in eigen land doorgebracht, al is dit aandeel sinds 1990 gedaald. Nederlanders vieren aanzienlijk vaker vakantie in de zomerperiode (mei-september) dan in de rest van het jaar. Ook in de winterperiode trekken veel mensen er een paar dagen of langer op uit, al is dit aantal sinds 2009 geleidelijk afgenomen. Het aantal zomervakanties is daarentegen licht toegenomen, vooral voor vakanties buiten Nederland (bron: CBS). Om het binnenlandse vakantieadres te bereiken kiest een overgrote meerderheid van de Nederlanders al jaar en dag voor de auto. In negen van de tien gevallen is dit het vervoermiddel waarmee men reist. Dit aandeel is al jaren stabiel. Een veel geringere groep Nederlanders, ongeveer 5 procent, gaat met de trein op vakantie. Na eerdere jaren van krimp is het aantal vakanties van Nederlanders in 2016 weer gegroeid. De groei zat vooral in de binnenlandse vakanties (+3%), het aantal buitenlandse vakanties liep na een kleine groei in 2015 vorig jaar terug (-1%). Voor 2017 wordt een verdere groei van het totaal aantal vakanties verwacht. Ten opzichte van 2015 zijn de totale vakantiebestedingen met ruim 250 miljoen euro gedaald (-2%). Bron: NBTC-NIPO (2016), Collectief Vakantie Onderzoek (CVO). Kansen voor de Alblasserwaard De Alblasserwaard speelt nauwelijks een rol voor de Nederlander die meerdaags op vakantie gaat. Zuid-Holland-Zuid is geen bekende bestemming en deze komt niet voor in de rapportages van het CVO. Er zijn echter wel kansen voor de Alblasserwaard om meer in te spelen op het verblijfstoerisme/ meerdaagse vakanties. De locatie binnen Nederland is goed, op redelijke korte afstand van Rotterdam, Dordrecht en Utrecht en met de attracties Biesbosch en Kinderdijk binnen handbereik. En ook een dagje strand op de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden is van hieruit gemakkelijk te doen. De polder biedt mogelijkheden voor authentiek kamperen en bed en breakfasts bij landbouwbedrijven die verbreding van hun activiteiten zoeken. Er is nu nog slechts een heel beperkt aanbod. Dit aanbod zou geleidelijk kunnen worden uitgebreid. Ook andere vormen van verblijfsaccommodaties in de Alblasserwaard zijn denkbaar (kamperen, verblijfsrecreatie, kleinschalig hotel?). Ook kan gedacht worden aan een uitbreiding van overnachtingsplaatsen voor camperaars. In Alblasserdam is momenteel een camperplaats die mogelijkheden biedt voor kort verblijf van vakantiegasten met campers. Zij komen voor een bezoek aan het werelderfgoed en zullen ook gebruik maken van de faciliteiten die het dorp hen biedt: supermarkt en horeca. De camperaars hebben vaak fietsen bij zich en zij kunnen zich dus per fiets naar de dorpskern en naar het werelderfgoed begeven. Ook een tocht met een toeristische boot over de Alblas is voor een deel van hen misschien aantrekkelijk, afhankelijk van de tijd die men heeft uitgetrokken voor het bezoek. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 8

9 De dagtoerist uit Nederland en daarbuiten, individueel en collectief. De individuele dagtoerist uit Nederland Het bezoek van de dagtoerist uit Nederland aan Alblasserdam is voor 100% gekoppeld aan een bezoek aan Kinderdijk. Met andere woorden: elke toeristische dagbezoeker van buiten de regio die we in Alblasserdam aantreffen komt (ook) voor een bezoek aan Kinderdijk. Er is nu immers geen reden voor een toeristische dagbezoeker om speciaal naar Alblasserdam te komen, met uitzondering van vrienden en familie. NB. Onder de dagbezoekers uit Nederland en Kinderdijk rekenen we NIET de regiobewoner uit Rotterdam en Dordrecht, zoals besproken in 1.3. Uitgaand van bezoekers aan het werelderfgoed en de verdeling 1/3 uit Nederland en 2/3 buitenlandse bezoekers (een verdeling gebaseerd op metingen van de betalende bezoekers uit 2014: bron Visitor management Kinderdijk ) komen er zo n dagbezoekers uit Nederland naar Kinderdijk, maar dit is inclusief de bezoekers uit de regio. Van alle dagbezoekers, dus ook de buitenlandse, reist 60% in groepsverband (touringcar, waterbus, riviercruise) en 40% individueel (auto, waterbus, fiets), zo blijkt uit hetzelfde rapport. Een individuele dagbezoeker uit de rest van Nederland (dus niet de regio) kan met het openbaar vervoer komen. Maar de reis is omslachtig. Eerst naar het station van Rotterdam of Dordrecht en dan de Waterbus. De waterbus meert niet aan bij het station en er moet dus eerst naar de rivier gelopen of gereisd worden. Daarnaast moet er het grootste deel van de dag in Ridderkerk worden overgestapt van de Waterbus op het kleinere Driehoeksveer naar Kinderdijk. Ook kan men een fiets huren op het station van Dordrecht of Rotterdam en vandaar verder fietsen, al dan niet in combinatie met een tochtje met de Waterbus heen of terug. Deze groep komt niet of nauwelijks via Alblasserdam omdat er voor hen geen reden is om, op weg naar het Werelderfgoed, via Alblasserdam te reizen. Het aantal bezoekers aan Kinderdijk dat de Waterbus neemt stijgt. Zij komen niet door Alblasserdam en vormen voor Alblasserdam geen doelgroep, tenzij er sprake is van een aantrekkelijk arrangement (werktitel Kinderdijk compleet ), waarbij men bijvoorbeeld een fiets huurt of overstapt op een toeristische boot over de Alblas (zie ook verderop in deze rapportage). De dagbezoeker die met de auto komt komt in principe wel via Alblasserdam. En, afhankelijk van hoe aantrekkelijk het daar wordt gemaakt om over te stappen en verder te reizen met een shuttle ( Molenbus ), en hoe moeilijk en duur het wordt om te parkeren bij Kinderdijk, zal kiezen voor een overstap in Haven-Zuid. Een andere, concurrerende overstaplocatie voor de dagbezoeker die met de Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 9

10 auto komt is de waternetsteiger in Ridderkerk (transferium De Schans), vanwaar men ieder half uur het Driehoeksveer naar Kinderdijk kan nemen. De Schans ligt op 5 autominuten van de snelwegafslag bij het knooppunt Ridderkerk en er zijn 150 parkeerplaatsen. (zie voor een schatting van de aantallen en de randvoorwaarden de rapportage van adviesbureau XTNT 1 Internationaal dagtoerisme Nederland heeft te maken met een sterke groei van het internationaal toerisme. Er kwamen in procent meer toeristen naar ons land dan in 2014 en de buitenlande toeristen hebben in 2015 in ons land bijna 20 miljard euro uitgegeven, ruim 13 procent meer dan in het jaar daarvoor. Ook voor 2016 wordt een groei van 3% voorspeld ten opzichte van (bron: NBTC/CBS). Het leeuwendeel van de buitenlandse toeristen komt naar de grote steden in de Randstad (vooral Amsterdam) en naar de kust. Maar ook iconische bestemmingen die het verhaal van Holland belichamen en die gemakkelijk en snel kunnen worden aangedaan, hebben te maken met een sterk groeiende populariteit (zoals de Zaanse Schans met 1,6 miljoen buitenlandse bezoekers, op een totaal van 1,9 miljoen). Ook in Kinderdijk wordt geprofiteerd van dit potentieel en groeit het aantal betalende bezoekers de laatste jaren, mede dankzij een vernieuwde aanpak van de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk. Kinderdijk had in 2014 zo n betalende bezoekers per jaar, waarvan 2/3 uit het buitenland komt. Het potentiële internationale bezoek aan Alblasserdam is, net als dat van de dagbezoekers uit Nederland buiten de regio, voor 100% gekoppeld aan het bezoek aan het Werelderfgoed Kinderdijk. Met andere woorden: Werelderfgoed Kinderdijk zal de trekker en het motief zijn voor het internationale bezoek aan Alblasserdam. De internationale bezoeker overnacht veelal buiten Alblasserdam (Rotterdam, Amsterdam, al dan niet op een zeecruiseschip, Dordrecht, of op een Riviercruiseschip) en brengt een bezoek van een dag, een halve dag of enkele uren aan het Werelderfgoed, individueel of in georganiseerd groepsverband. Kansen voor Alblasserdam De verdere groei van het internationaal toerisme biedt kansen voor de regio Waterdriehoek en daarmee ook voor Alblasserdam. Indien goed ontvangen en met goede overstapmogelijkheden, kunnen zij in Alblasserdam hun verblijf mogelijk verlengen met een lunch of diner dan wel een toeristisch winkel- en attractiebezoek. Internationale bezoekers aan het Werelderfgoed komen op verschillende manieren het gebied binnen: 1. Per personenauto in individueel verband. 2. Per touringcar in georganiseerd verband 3. Individueel met het openbaar vervoer Waterbus uit Rotterdam/ Dordrecht 4. Riviercruise in georganiseerd verband. Daarbij is vooral de individuele bezoeker die met eigen vervoer of met het openbaar vervoer komt, het meest interessant (categorie 1 en 3). 1 Kansen voor een Transferium in Haven-Zuid, in opdracht van Gemeente Alblasserdam, Utrecht, januari Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 10

11 2. Kansen voor Haven-Zuid Individuele bezoekers het meest interessant. Haven-Zuid zal het meest interessant zijn voor de individuele regionale, nationale en (inter)nationale bezoeker die mogelijk kan worden verleid om hier de auto te parkeren. Daarnaast liggen er kansen voor de - eveneens vooral op eigen initiatief reizende fietsers en wandelaars uit de regio. Voor Alblasserdam/ Haven-Zuid, dat direct gelegen is aan de snelwegafslag die men moet nemen om naar Kinderdijk te komen, zijn er kansen om dit bezoek in Alblasserdam op te vangen en per efficiënt vervoer (shuttle) of per attractief vervoer (huifkar, boot, fiets, et cetera) verder het gebied in te brengen en Alblasserdam onderdeel te laten zijn van hun bezoek. E.e.a. kan alleen een succes worden als duidelijk is dat men niet of nauwelijks, of tegen een fors hogere prijs kan parkeren bij de molens. Ook moet e.e.a. zeer gebruiksvriendelijk worden gemaakt, bijvoorbeeld met combi-ticket parkeren en shuttle bezoek aan de molens en dynamische informatie over het vertrek van de verschillende vervoersmogelijkheden naar WHO Kinderdijk. De internationale reizigers in collectief verband, zoals touringcarbezoekers en de riviercruise zullen grotendeels geneigd zijn om niet in Alblasserdam te stoppen. Over het algemeen heeft men een dagvullend programma en is er misschien maar een uur of twee gereserveerd voor een bezoek aan de molens. Vanuit Amsterdam is er, bij de grotere reisagenten voor dagtrips van 8 à 9 uur, voor de buitenlandse toerist een aantal excursies te boeken waar Kinderdijk een onderdeel van ongeveer 1 tot 1,5 uur in vormt. Er wordt gecombineerd met Rotterdam, Delft, Madurodam en/of het Mauritshuis. Ook worden er vanaf de aanmerende zeecruiseschepen in Rotterdam dagexcursies aangeboden naar Kinderdijk en de Deltawerken. De groepen die vanuit Nederland een groepsuitstapje maken per touringcar zijn mogelijk wel in grotere mate te interesseren, omdat hun programma er niet op gericht is om zoveel mogelijk van Nederland in zo kort mogelijke tijd te zien. Op Haven-Zuid worden momenteel al jaarlijks 40 groepen opgevangen voor een arrangement in de regio van een hele of halve dag. Het gaat om arrangementen met molens, fietsen, en/of bezoek aan een kaasboerderij. Zeker naarmate de mogelijkheden toenemen om een arrangement in combinatie met het werelderfgoed te doen: vanaf Haven-Zuid verder fietsen/varen/rijden per huifkar en om tegelijkertijd een bezoek te brengen aan de horeca en de winkels in het centrum van Alblasserdam. De riviercruise komt nu langs voor een strak geplande korte stop voor het bezoek aan de molens en legt aan direct tegenover het Werelderfgoed. Alblasserdam vormt hiervoor geen alternatief. De bezoekers stappen uit, krijgen een rondleiding, gaan weer op de boot en varen weer verder. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 11

12 Kinderdijk Compleet Recreatief vervoer naar en arrangementen met het werelderfgoed Het overstappunt bij Haven-Zuid biedt ook een mogelijkheid voor een langer bezoek aan Kinderdijk in de vorm van een arrangement, waarbij men de Alblasserwaard ten volle kan ervaren. Een mooi voorbeeld is de glasshopper over de Alblas: een rondvaartboot die geschikt is om vanaf de Dam van Alblasserdam naar het Werelderfgoed te varen. Daar kan men uitstappen, een wandeling maken door het molengebied, een bezoek brengen aan het bezoekerscentrum en bijvoorbeeld terug op de fiets, waarbij ook het Huis te Kinderdijk kan worden aangedaan (met de gevelsteen met het kind in het rieten mandje waarnaar Kinderdijk genoemd is) of de biologische kaasboerderij aan de rand van het molengebied. Een andere groep zou het arrangement de andere kant op kunnen maken waarbij men eerst fietst en dan de boot neemt of de paardentram. Maar ook een retourtje met een toeristische boot is denkbaar of een combinatie met een bus-shuttle vanaf Haven-Zuid, bijvoorbeeld voor degenen die wat minder goed ter been zijn. Een en ander kan plaatsvinden onder begeleiding van een gids. Een deel van de bezoekers die langer de tijd nemen voor hun bezoek aan Kinderdijk en dus besluiten om een arrangement te nemen, zal ook te voet aankomen via de Waternetsteiger van Alblasserdam. Voor hen is een aantrekkelijke route van de Waternetsteiger naar Haven-Zuid van belang. Deze route is nu niet altijd even aantrekkelijk, ook al is deze wel duidelijk bewegwijzerd. Een (educatieve) attractie in Haven-Zuid? Indien Alblasserdam erin slaagt om een belangrijke toegangspoort te zijn naar het Werelderfgoed, is het denkbaar dat er potentie is voor een, al dan niet educatieve, attractie. We denken hierbij alleen aan de locatie Haven-Zuid: de best bereikbare, centraal gelegen locatie in Alblasserdam. Hierbij ligt het voor de hand om de focus te leggen op een attractie die past bij de identiteit, de locatie en de ontsluiting/de verbindingen die Haven-Zuid biedt. Voor Alblasserdam denken wij dan aan thema s als leven beneden de zeespiegel/ de geschiedenis van de regio. Of misschien een presentatie van de topsector in Alblasserdam: de scheepsbouw. De attractie moet niet concurreren met het thema of met de activiteiten van het bezoekerscentrum van het Werelderfgoed zelf. Samenwerking, gecombineerde entreebewijzen zijn daarentegen weer wel kansrijk. De locatie Mercon Kloos wordt soms ook genoemd als mogelijke locatie voor een attractie. Zij biedt tevens fysieke ruimte voor een mogelijke attractie, maar is vanuit het perspectief van ontsluiting, beperking van verkeershinder en bestedingen in het dorp verre van optimaal. Er is geen waterbusverbinding, het zal mogelijk een verkeer aantrekkende werking hebben op een stuk dijk dat nu juist zou moeten worden ontzien dankzij het transferium op Haven-Zuid en er is geen horeca in de nabije omgeving. Het dorpscentrum profiteert dus veel minder van het bezoek bij de keuze van deze locatie. Een situatie waarbij men de auto parkeert bij Haven Zuid, vervolgens met de shuttle naar Mercon Kloos en later nog een keer met een de shuttle naar het werelderfgoed moet rijden is vanuit de bezoeker minder praktisch en aantrekkelijk dan een situatie waarbij men slechts één keer de shuttlebus hoeft te nemen. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 12

13 3. Recreatief-toeristisch bezoek en bestedingen Alblasserdam Een passende en haalbare ambitie van gemiddeld 500 bezoekers per dag In het coalitieakkoord van het huidige gemeentebestuur is opgenomen dat het centrumhart de gemeenschappelijke ruimte voor iedereen moet worden: de huiskamer van Alblasserdam. Een multifunctionele plek met een marktplaatsfunctie waarbij te denken valt aan ontmoeten, handelen, praten, vraag en aanbod en toerisme. In het voorjaar van 2016 heeft de gemeenteraad de visie op het centrumhart vastgesteld. Hierin wordt onder andere voorgesteld om betere verbindingen tussen de verschillende onderdelen te maken, evenals het centrumhart, het raadhuisplein en de haven beter met elkaar in verband te brengen en aantrekkelijker te maken. Extra bezoekers aan het dorpscentrum inclusief de haven zijn dus welkom, zolang het dorpscentrum van iedereen blijft en het toerisme er geen Volendamse proporties aanneemt. Daarnaast moet de ambitie haalbaar zijn: passend bij de mogelijkheden vanuit de markt. Het is moeilijk om, met veel onzekerheden over het toekomstig aanbod en de inrichting (dat de aantrekkelijkheid bepaalt) de marktpotentie te bepalen. In deze paragraaf onderzoeken wij wat het zou betekenen als er in het seizoen gemiddeld 500 bezoekers per dag extra komen; een aantal dat een bijdrage levert aan de levendigheid zonder het dorpse karakter te verstoren en dat mogelijk ook realistisch is vanuit de markt, nogmaals: dit is afhankelijk van de aantrekkelijkheid van het dorp. Wat betekent 500 bezoekers voor het dorp en zijn voorzieningen? 500 bezoekers per dag als doelstelling in het seizoen is een gemiddelde. Dat betekent dat er dagen zijn dat er weinig mensen komen en dagen dat er 1500 bezoekers zijn, bijvoorbeeld op een weekenddag of een mooie voor- of najaarsdag in een vakantieperiode. Een gemiddelde verblijfsduur van 1,5 uur is het meest aannemelijk. Sommige mensen gaan alleen een ijsje eten, anderen blijven langer hangen. Het is moeilijk te zeggen wanneer de piek op de dag zal zijn, misschien wel in de namiddag, als de mensen terugkomen van de molens en nog even het dorp in lopen voor een drankje of misschien voor een maaltijd. 500 Bezoekers per dag in het seizoen, uitgaand van 5 maanden per jaar, betekent 150 dagen x 500 = bezoeken per seizoen. Dat betekent dat de capaciteit van het dorpscentrum voor bezoekers, (het aantal mensen dat er tegelijkertijd rondloopt) gemiddeld maximaal 250 is. Misschien zelfs wel minder, als het aantal van 500 bezoekers zich meer spreidt over de dag. Wil het dorp voldoen aan de maximumcapaciteit van 250 dan zijn er voor deze groep ongeveer 120 plekken in de horeca nodig, op terrasjes en aan de tafeltjes. We nemen aan dat de overige 130 door het dorp wandelen en winkelen. We gaan ervan uit dat de bezoekers aan Haven-Zuid en de dorpskern van Alblasserdam voor het grootste deel met de auto en zullen komen. Dit blijkt ook uit het onderzoek van XTNT. Zij zijn immers de groep die hier overstapt op een ander vervoermiddel om bij de molens te komen en dus juist op die plek zal overwegen om iets te gaan drinken of kopen - indien de verleiding zich voordoet. Bureau XTNT berekent dat er 100 extra parkeerplaatsen voor bezoekers nodig zijn, waarbij men ervan uitgaat dat zondag de drukste dag is. De parkeertijd is langer dan de verblijfsduur in het dorp, want een deel van de bezoekers die in Alblasserdam parkeren gaan met ander vervoer (fiets, boot, huifkar, shuttle) ook nog naar de molens. Honderd parkeerplaatsen zorgt, bij een gemiddelde bezetting van 3 personen per auto en ervan uitgaand dat iedere parkeerplaats gemiddeld 1,5 x wordt gebruikt, voor maximaal 450 bezoekers per dag aan Haven-Zuid. Mogelijk is er op termijn behoefte aan meer parkeerplaatsen, waardoor er navenant meer bezoekers kunnen worden getrokken. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 13

14 De beperkingen die er op de dijk tussen Alblasserdam en Kinderdijk gelden, hoe moeilijk en/of duur het wordt om bij de molens te parkeren bepaalt hoe aantrekkelijk Alblasserdam als overstapplek wordt. Dat telt allemaal mee. Ook duidelijke informatie bij Haven-Zuid over parkeren en prijzen bij Kinderdijk (is er nog plek, hoe gemakkelijk stap je over vanaf Haven-Zuid?) zijn belangrijk. Voor de wandelaars en fietsers uit de regio is het aantal kansen en aanleidingen om onderweg te stoppen veel groter en moet Alblasserdam concurreren met alle andere pleisterplaatsen in het gebied. Voordeel is wel dat Alblasserdam een opstappunt van de Waterbus heeft, waar men vaak even moet wachten, waardoor de verleiding ontstaat om even het dorp in te gaan en dan soms nog een boot later te nemen. We gaan uit van gemiddeld bezoekers die op de fiets komen en het dorp bezoeken (aantal afhankelijk van de aantrekkelijkheid en de diversiteit aan mogelijkheden) die het dorp hen biedt. Eén groot, bekend en als gezellig bekend staand terras kan op mooie dagen al voor honderden bezoeken per dag zorgen. Tenslotte zijn er nog de groepsuitjes van Nederlanders die Alblasserdam per touringcar aandoen. Zoals gezegd zijn dat er nu al 40 groepsbezoeken per jaar aan Alblasserdam, wat zorgt voor bezoekers, uitgaand van een gemiddelde groepsgrootte van 30. Op de totale ambitie (90.000) is dit nog niet veel. Maar als de mogelijkheden en de bekendheid van arrangementen toenemen kan dit mogelijk ook nog flink toenemen. Op de korte termijn lijken deze getallen (500 bezoekers per dag) ambitieus, maar op de langere termijn mogelijk wel realistisch, zeker als de dijk wordt afgesloten voor individuele bezoekers en het bezoek aan de werelderfgoedmolens verder is toegenomen. Deze analyse betreft echter slechts een eerste expert judgement en is afhankelijk van de faciliteiten die het dorp biedt (parkeren, overstapmogelijkheden op aantrekkelijk vervoer (zowel qua beleving als qua efficiëntie en gemak). Wordt de bezoeker daadwerkelijk verleid om even het dorp in te gaan? Is er een mooi terras dat je ziet vanaf de parkeerplaats? Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 14

15 Bestedingen van bezoekers De hoogte van de bezoekersbestedingen in Alblasserdam is sterk afhankelijk van de mogelijkheden die er zijn om bestedingen te doen die aansluiten bij de wensen van de bezoekers. Schatting gemiddelde bestedingen van toeristisch bezoek bij aanleg van een transferium met shuttleverbinding naar Werelderfgoed Kinderdijk Bezoekerscategorieën Toekomstige situatie met alleen goede parkeer- en overstapmogelijkheden zonder vergroting van aantrekkelijk aanbod. Dagelijkse aantallen tijdens seizoen x besteding Toekomstige situatie bij goede parkeer- en overstapmogelijkheden PLUS uitbreiding aantrekkelijk aanbod (horeca, winkels, terrassen) Camperaars 40 x 20 = x 30 = Hotelgasten 25 x 100 = x 100 = Fietsers en wandelaars uit de regio 100 x 5 = x 10 = Groepsuitjes Nederland 0,5 x 30 x 10 = x 30 x 10 = 300 Parkerende bezoekers werelderfgoed 300 x 5 = x 10 = TOTAAL 5.450, ,- Een richtbedrag dat uit verschillende onderzoeken naar voren komt is 30,- voor een dagbezoeker, maar dat is dus het totaal voor een hele dag, inclusief vervoer, souvenirs, en horeca over de dag gespreid. Een bezoek aan Haven-Zuid en het dorpscentrum van Alblasserdam maakt daar deel van uit. Bestedingen van dagbezoekers in Alblasserdam: nu: misschien hooguit 5 euro, afgaand op de beperkte mogelijkheden die er voor bezoekers zijn om een besteding te doen die past bij hun behoeften. Als er sprake is van aantrekkelijke horeca en winkels, dicht bij de haven, zal dit kunnen oplopen tot euro. Daarbij gaan we ervan uit dat de rest van het bedrag van 30 euro elders wordt uitgegeven, aangezien men niet de hele dag in Alblasserdam is. Bestedingen van mensen die overnachten: Voor camperaars gaan we uit van 30 euro 2 en voor hotelgasten van 100 euro, afhankelijk van de kwaliteit en de prijs van het hotel en uitgaand van een 2 Bron: het congres 'De opmars van de Camper' dat de NKC samen met Pleisureworld op de Recreatievakbeurs in Hardenberg (2016) organiseerde en verslagen in NRIT magazine. De NKC geeft uit eigen onderzoek aan de Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 15

16 mix van binnenlandse en buitenlandse gasten (de laatste categorie geeft meer uit per dag). In dit voorbeeld wordt uitgegaan van 35 bedden en een bezetting van 65%. Conclusie bezoekers en bestedingen Alblasserdam heeft vanwege zijn strategische ligging en het groeiend aantal bezoekers aan Werelderfgoed Kinderdijk de kans om, met name in het seizoen (inclusief voor- en najaarsvakantie), meer bezoekers aan te trekken en meer bestedingen in het dorp te genereren. Daarvoor is een transferium met goede parkeer- en overstapvoorzieningen een basisvoorwaarde. Afhankelijk van de aantrekkelijkheid van het dorp (visueel en mogelijkheden/voorzieningen) levert een grove schatting een extra dagelijkse omzet in het dorp op van tussen de en euro. gemiddelde camperaar euro per dag besteedt. Daarom gaan wij uit van 30 euro per dag aan bestedingen in het dorp bij voldoende aantrekkelijk aanbod, aangezien de camperaar niet de hele dag in Alblasserdam is. Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 16

17 Colofon Deze analyse is gemaakt door Jan Oosterman ADRES Bentincklaan 67-D, 3039KK Rotterdam TEL E Jan.Oosterman@Vrijetijdszaken.nl IBAN NL08INGB KvK BTW NL B01 December 2016, met update in januari 2017 Analyse bezoekersgroepen. Kansen voor Haven-Zuid en Alblasserdam pagina 17