Vandenbroucke, M. Universiteit Leuven, Steunpunt Nederlands als Tweede Taal
|
|
- Barbara van de Berg
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ZWAKKE TAALLEERDERS Vandenbroucke, M. Universiteit Leuven, Steunpunt Nederlands als Tweede Taal Inleiding Bij het ontwikkelen van taalvaardigheidsonderwijs vertrekt men op het Steunpunt Nederlands als Tweede Taal (Steunpunt NT2) altijd van de behoeften van de leerders. Dat moet het uitgangspunt zijn als men gaat nadenken over wat moet worden onderwezen en over hoe dat onderwijs georganiseerd moet worden voor bijvoorbeeld kleuters, voor leerlingen uit de lagere school, voor leerlingen uit het secundair/voortgezet onderwijs of voor laaggeschoolde volwassenen. Het is niet anders verlopen voor zwakke (taal)leerders uit het secundair/voortgezet onderwijs. Tot nu toe heeft men op het Steunpunt NT2 op het vlak van zwakke taalleerders in het secundair onderwijs vooral inspanningen gedaan in het Buitengewoon Secundair Onderwijs (BuSO), Opleidingsvorm 3 1. Deze bijdrage behandelt vooral de aanpak van deze doelgroep. In de nabije toekomst zullen er ook in de andere richtingen van het secundair onderwijs (beroeps- en technisch onderwijs) inspanningen geleverd worden. Het uitgangspunt in het werken met deze groep zwakke leerders was dus: Wat moeten we die leerlingen onderwijzen en hoe doen we dat op een zo goed mogelijke manier? Wat? Het antwoord op de eerste vraag, namelijk 'wat moeten de leerlingen leren', wordt beschreven in de eindtermen voor het onderwijs Nederlands. Er is namelijk bij decreet vastgelegd dat de school de kinderen voldoende taalvaardig moet maken om te kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat het tekortschieten van de taalvaardigheid Nederlands één van de belangrijkste oorzaken is van de problemen die veel leerlingen, vooral allochtonen, maar ook Vlaamse kinderen op school hebben. Verder onderzoek wees aan dat het soort Nederlands dat op school gebruikt wordt, afwijkt van het Nederlands dat in het dagelijkse leven wordt gesproken. Het is vaak formeler en abstracter van aard. De school veronderstelt bovendien een aantal taalvaardigheden die ze zelf niet onderwijst. Men gaat er nog teveel vanuit dat de leerlingen al beschikken over de nodige schoolse taalvaardigheid, terwijl dat al te vaak niet het geval is. De verwerving van de schooltaal en schoolse taalvaardigheden blijkt voor zwakke taalleerders niet vanzelfsprekend, maar toch noodzakelijk willen ze in staat zijn het onderwijs te volgen. De doelstellingen die zwakke taalleerders moeten bereiken, zijn dus eigenlijk niet zo anders dan de doelstellingen die niet-zwakke taalleerders moeten bereiken. Alle leerlingen moeten de taalvaardigheid Nederlands verwerven die hen in staat stelt deel te nemen aan het maatschappelijk leven. In het Buitengewoon Secundair Onderwijs (BuSO) beoogt men vooral een functionele taalvaardigheid: leerlingen leren taal gebruiken met verschillende doeleinden en in diverse communicatiesituaties. De algemeen vormende vakken in het BuSO (Opleidingsvorm 3) hebben als doel de leerlingen vertrouwd te maken met de gang van zaken in de wereld. In deze vakken komen uiteenlopende onderwerpen aan bod die de leerlingen moeten helpen om hun weg te vinden in hun onmiddellijke leefomgeving, hun beroepsbezigheden en de samenleving. Het op deze manier nadenken over doelstellingen heeft geresulteerd in een taakgerichte aanpak. Leerlingen krijgen taken voorgeschoteld: ze worden daarin geconfronteerd met relevante taalvaardigheden die ze op school maar ook later in de maatschappij nodig zullen hebben. We confronteren de leerlingen met andere woorden met een stukje wereld waarin ze relevante dingen zullen moeten doen met taal. Die dingen die ze moeten doen, hebben uiteraard betrekking op de vier 1 Leerlingen die de opleidingsvorm 3 van het Buitengewoon Secundair Onderwijs hebben gevolgd, kunnen terecht op de gewone arbeidsmarkt. Leerlingen uit Opleidingsvormen 1 en 2 komen terecht in beschuttende werkplaatsen. Cluster 10: Zwakke Taalleerder (NT1/NT2) 149
2 belangrijke talige vaardigheden: luisteren, spreken, lezen en schrijven. Die vaardigheden moeten ze leren uitvoeren op verschillende verwerkingsniveaus (kopiërend, beschrijvend, structurerend en evaluerend). Die niveaus geven de mate van informatieverwerking aan die nodig is om de taak tot een goed einde te brengen. Die taken zijn niet alleen relevant naar talige vaardigheden toe, maar ook naar de stukjes wereld die daarbij aan bod komen. Enkele voorbeelden uit het Bronnenboek Taalvaardigheid Nederlands voor het BuS0 2 illustreren dat: - Scholen hier, scholen daar: De leerlingen proberen meer zicht te krijgen op hun eigen schoolsituatie door 'schoolgetuigenissen' van leerlingen uit verschillende landen te vergelijken. Ze bespreken in groepjes één getuigenis van een leerling in het buitenland. Hierbij proberen ze belangrijke gegevens van dat verhaal onder te brengen in een overzichtstabel. Daarna volgt er een klassikale bespreking. Na die bespreking van de tabel vullen de leerlingen een kolom in die betrekking heeft op de eigen schoolsituatie. - Ontwerp een cover voor een CD-doosje: De leerlingen ontwerpen een cover voor een CD-doosje en stellen het resultaat aan elkaar voor. Het ontwerpen gebeurt vooral vanuit de gevoelens die de muziek bij hen oproept. - Roof op klaarlichte dag: De leerlingen lezen het krantenbericht 'Roof op klaarlichte dag'. Naar aanleiding van dat bericht beschrijven ze kort hoe de roofoverval in zijn werk ging. De leerlingen wordt de keuze gelaten of ze het verhaal schrijven vanuit het perspectief van de rover of van meneer Kroon die overvallen wordt. - De buurtvergadering: De leerlingen zijn mensen die in dezelfde buurt wonen. Sinds enige tijd zijn er een aantal buurtbewoners die klagen over het toenemende aantal hondendrollen in de buurt. De buurtbewoners besluiten een vergadering te beleggen en het probleem uit te praten. - Vakbondsverkiezingen: De leerlingen worden gegroepeerd in vakbonden. Elke vakbond stelt een verkiezingsprogramma samen dat aan de andere leerlingen wordt voorgesteld. Er worden verkiezingen georganiseerd. - Een zakje rechten: De leerlingen schrijven een brief naar verschillende organisaties die zich bezighouden met de rechten van het kind, de rechten van de mens en de rechten van het dier. Ze schrijven de brief om naar bijkomende informatie te vragen. Uit deze voorbeelden blijkt dat de leerlingen in situaties gebracht worden waarin ze hun taalvaardigheid moeten inzetten om in voor hen relevante en betekenisvolle situaties dingen te doen met taal en zo al doende hun taalvaardigheid te vergroten. Hoe? Dan komen we bij de tweede vraag, namelijk: 'Hoe moeten we dat taakgericht taalonderwijs dan organiseren?'. Lukt deze manier van taalonderwijs geven ook bij zwakke teerders? Van bij het begin van onze werking in het BuSO werd geopteerd voor een leerlinggerichte differentiatie. Die staat tegenover leerstofgerichte differentiatie, een vorm van differentiatie die heel vaak in het taalonderwijs bij zwakke leerders wordt gehanteerd. Als zwakke leerders uitvallen voor taal(leerstof), wordt hen vooral remediëringsmateriaal, dat meestal in de gebruikte methode voorzien is, voorgeschoteld. Men gaat ervan uit dat de taken voor zwakke leerders vooral niet te moeilijk mogen zijn. Als men taken, zoals hierboven geschetst, voorstelt aan leerkrachten van het BuSO, staat men daar in het begin nogal huiverachtig tegenover, het wordt veel te moeilijk bevonden voor hun zwakke teerders. 2 Magda Vanmontfort, Taalvaardigheid Nederlands. Bronnenboek Buitengewoon Secundair Onderwijs Nederlands. Opleidingsvorm 3, Steunpunt Nederlands als Tweede Taal. Cluster 10: Zwakke Taalleerder (NT1/NT2) 150
3 Ik wil hierbij even stilstaan bij de redenen die leerkrachten meestal aangeven voor het niet aanbieden van dergelijke moeilijke taken aan zwakke leerders : - Zwakke leerders hebben een specifieke aanpak nodig, ze hebben structuur nodig, omdat ze geen verbanden kunnen leggen, zeer fragmentarisch nadenken. We kunnen ze niet zomaar loslaten in taken die te ongestructureerd verlopen. - De kennis van de wereld van de leerlingen is ontoereikend. Waarom moeten we hen confronteren met zaken die ver van hun bed staan? - Zwakke leerlingen halen niets uit groepswerk: de zwakken worden er niet beter van, want de betere leerlingen nemen altijd het voortouw. Het verloopt te ongestructureerd, de zwakke leerders kunnen zich niet voldoende aan afspraken houden. Binnen de kortste keren staat de klas op stelten. Deze visie op hoe zwakke leerders leren en op de aanpak die ze bijgevolg nodig hebben, heeft ervoor gezorgd dat men binnen het taalonderwijs over het algemeen op de volgende manier met zwakke leerders omgaat. Men heeft de neiging om leerlingen die 'uitvallen' voor taal af te zonderen. Dat kan op verschillende manieren gebeuren. In de klas gebeurt het vaak dat leerlingen die niet onmiddellijk het goede antwoord op een vraag kunnen geven, hun beurt verliezen. De leerling krijgt niet de tijd om na te denken, of wordt niet geholpen om tot het goede antwoord te komen. In de klas worden de leerlingen ook vaak verdeeld in homogene groepen: de zwakste leerlingen gescheiden van de betere leerlingen. Het voorbeeld bij uitstek is niveauelzen. De verschillende groepjes krijgen leerstof op hun niveau aangeboden. De leerkracht houdt zich dan vooral met de zwakste groep leerlingen bezig. Heel vaak worden zwakke leerlingen afgezonderd buiten de klas: de taakleerkracht, logopedist(e) of de remedial teacher worden ingeschakeld om de zwakkere leerlingen individueel te begeleiden. Ze worden opnieuw op hun niveau verder geholpen. Men heeft de neiging om het taalprobleem te situeren bij deelvaardigheden/deelaspecten van taal waarop zwakke teerders het meest zichtbaar uitvallen (want alleen dit wordt getoetst, veronderstellend dat dit een betrouwbare maat is voor de taalvaardigheid van leerlingen): de leerlingen worden dan bijvoorbeeld vooral zwak bevonden in technisch lezen, begrijpend lezen en spellen. Omdat men vooral die deelvaardigheden gaat toetsen en omdat leerlingen daarop uitvallen, gaat men daar als gevolg meer onderwijstijd aan besteden. Men besteedt dus meer tijd aan kleinere tussenstappen in aparte, geïsoleerde oefenmomenten. Men vereenvoudigt het aanbod in de leerstof en legt meer nadruk op het inoefenen van elementen, regels en strategieën. Daarbij wordt de échte transfer van het geleerde (het toepassen in natuurlijke taalgebruikssituaties) echter nog altijd aan de leerlingen zelf overgelaten. Dit alles gebeurt ook vanuit een bepaalde visie op taalleien: taal is een systeem van elementen, regels en strategieën die moeten aangeleerd en ingeoefend worden. Deze manier van kijken naar en handelen met zwakke leerders resulteert echter in een enorm arm taalaanbod! Vanuit lage verwachtingen gaan leerkrachten hun doelstellingen naar taalvaardigheid toe sterk verlagen: zwakke leerlingen krijgen meer van hetzelfde, maar met een veel armer aanbod. Ze krijgen (meestal leestechnisch) eenvoudigere teksten (waarvan nog zeer de vraag is of die wel gemakkelijker zijn) en ze krijgen de leerstof in kleinere tussenstappen aangeboden. Bijgevolg verloopt het leerproces bij zwakkere leerlingen veel trager dan bij de betere leerlingen en duurt het veel langer vooraleer ze terug op het niveau van de klas kunnen functioneren. De kloof tussen de zwakke en de sterkere leerlingen wordt steeds groter in plaats van kleiner. Dit heeft grote gevolgen voor het competentiegevoel van de zwakke leerder: het lijkt wel dat hoe meer inspanningen hij moet leveren, hoe groter de afstand wordt tussen de goede en de zwakke teerder. Waarom dan nog inspanningen leveren om te leren? De motivatie van de zwakke leerder krijgt een flinke deuk. Cluster 10: Zwakke Taalleerder (NT1/NT2) 151
4 Die dingen waar zwakke leerders het moeilijk mee hebben, worden gewoon weggelaten in plaats van juist de mogelijkheid aan te grijpen die sterker uit te buiten: namelijk de kansen om van elkaar te leren, het betekenisvol leren in een rijke, zinvolle context, het ondersteund worden om in die betekenisvolle context relevante informatie te zoeken, standpunten in te nemen, verbanden te leggen. Het zijn net die zaken die we terugvinden binnen taakgericht werken. Een belangrijk uitgangspunt in onze werking met zwakke leerders is dus: we gaan het aanbod niet armer, maar juist rijker maken. We confronteren de leerlingen met relevante, weliswaar moeilijke taken. Daarbij worden ze geconfronteerd met een stukje wereld waarbij de ervaring van iedere leerling verschillend zal zijn. Elke leerling zal vanuit zijn eigen vroeger opgedane ervaringen op een bepaalde manier reageren, bepaalde moeilijkheden ondervinden. Het aanbod waarmee ze moeilijkheden kunnen hebben, wordt toegankelijker gemaakt; leerkrachten verwerven vaardigheden om de leerlingen te ondersteunen bij het uitvoeren van dergelijke taken. De rol van de leerkracht Hier is dus een heel belangrijke rol voor de leerkracht weggelegd. De belangrijke betekenisvolle taken zijn zo ontwikkeld dat ze een enorm leerpotentieel bevatten voor de leerlingen, ook voor de zwakke leerders. Maar of die zwakke leerders van dat leerpotentieel zullen profiteren, hangt voor een groot deel af van de leerkracht. Met name hoe hij met die betekenisvolle taken omgaat. Dat zal voor een stuk ook bepaald worden door hoe hij taalleren ziet en hoe hij kijkt naar zwakke leerders en hun behoeften. Bij het werken met taalvaardigheidstaken begeeft hij zich op glad ijs, want hij weet eigenlijk niet goed hoe de leerlingen zullen reageren. Hier wordt niet gewerkt met het systeem van leerstofdifferentiatie. De leerlingen worden allemaal met dezelfde taak geconfronteerd. De inbreng van de leerlingen, op basis van hun eigen ervaringen, zal voor een stuk de richting bepalen die de leerkracht moet inslaan. Dat kunnen verschillende richtingen zijn, naargelang van de problemen die aan bod zullen komen. Niet alle leerlingen zullen immers met dezelfde zaken moeilijkheden hebben. Dit noemen we leerlinggerichte differentiatie. Om op een goede manier te kunnen differentiëren binnen taakgericht onderwijs is het ontzettend belangrijk dat de leerkracht zich altijd bewust blijft van waar hij met zijn leerlingen naartoe wil, met andere woorden, wat de belangrijke, relevante doelstellingen zijn waar hij de leerlingen naartoe wil brengen. Daarnaast moet hij ook rekening houden met de taakbeleving van de leerlingen. De doelstellingen in de ogen van de leerlingen zelf zullen anders liggen, namelijk een voor hen motiverende en belangrijke opdracht uitvoeren. De leerkracht bewandelt als het ware een dubbelspoor en moet erover waken dat beide sporen in dezelfde richting blijven gaan. Deze doelgerichtheid of intentionaliteit vanwege de leerkracht is cruciaal binnen taakgericht werken. Dan pas is een leerkracht in staat tot een goede leerlinggerichte differentiatie en dat op een gestructureerde manier binnen de betekenisvolle taken. Bewustzijn van de doelstellingen van taalvaardigheidstaken betekent ook bewustzijn van de eventuele moeilijkheden die de leerlingen kunnen ondervinden bij het uitvoeren van die taken. Twee zaken zijn daarbij heel belangrijk als je op een leerlinggerichte manier wil gaan differentiëren: 1 Kan de leerling het verwerkingsniveau aan; met andere woorden, is de taak niet te complex, te moeilijk? 2 Is de kennis van de wereld van de leerlingen toereikend genoeg om dit stukje wereld te verkennen en er zich in te bewegen? Cluster 10: Zwakke Taalleerder INT1/NT2) 152
5 Dat laatste wordt vaak over het hoofd gezien bij taken voor zwakke leerders. Al te vaak wordt er vanuit een bepaald profiel van de zwakke leerder (zie hierboven) gewerkt aan het bijbrengen van deelvaardigheden en worden strategieën ingeoefend. Binnen taakgericht onderwijs is het belangrijk dat de zwakke leerder zich binnen het betekenisvol geheel kan blijven bewegen en daarbij de nodige ondersteuning krijgt, niet alleen op het vlak van de cognitieve verwerking, maar ook op het vlak van de kennis van de wereld. Magda Vanmontfort heeft op het Steunpunt NT2, rekening houdend met enkele belangrijke auteurs uit de 'dynamic assessment'-richting (Sternberg, Haywood, Lidz, Brown & Campione) een differentiatiekader ontwikkeld dat binnen het taakgericht onderwijs wordt gehanteerd. Er wordt rekening gehouden met belangrijke taakkenmerken die voor de leerlingen problemen kunnen opleveren: de mate van cognitieve verwerking (kopiërend, beschrijvend, structurerend of evaluerend niveau) en de complexiteit van de taak, maar ook de kennis van de wereld die in dat taalaanbod verweven zit. De richting van dynamic assessment of de interventiegerichte diagnostiek benadrukt het belang van mediatie. De leerkracht medieert tussen de taak en de leerling. Juist door die interventies van de leerkracht zijn de leerlingen in staat om binnen taakgericht werken zoveel mogelijk te profiteren van het leerpotentieel dat de taken bevatten. Naast de cognitieve complexiteit van de taak is de kennis van de wereld die in een taak aan bod komt een heel belangrijke invalshoek om de moeilijkheidsgraad van die taak in te schatten (Barth, Donaldson ). We kunnen ons daarbij de volgende vragen stellen: - Kan de toegankelijkheid van de taak belemmerd worden door de grote opeenstapeling van nieuwe woorden of elementen? Met andere woorden, zijn er veel nieuwe ankerwoorden in de taak verwerkt die het begrijpen van het geheel bemoeilijken? - Kan de toegankelijkheid van de taak worden belemmerd op het niveau van de verbanden waarin die ankerwoorden worden opgenomen? Worden verbanden geëxpliciteerd of moeten de cursisten zelf nog veel verbanden leggen tussen de woorden en het aanbod in zijn geheel?... - Kan de toegankelijkheid van de taak worden belemmerd zodat leerlingen zich niet of moeilijk in de situatie kunnen inleven omwille van het standpunt dat ze moeten innemen om de context op de juiste manier te interpreteren? Moeten ze zich inleven in een personage waarmee ze zich moeilijk kunnen identificeren? Moeten ze het aanbod bekijken vanuit een standpunt dat vreemd of bedreigend is voor hen?... - Is de wereld van de taak een wereld van feiten en gebeurtenissen zoals ze in de werkelijkheid kunnen gebeuren of heeft de wereld van de taak een eigen code- of regelsysteem, zoals bijvoorbeeld een droom? Worden de cursisten geconfronteerd met bepaalde grammaticale structuren of regels waarmee ze weinig voeling hebben? Met andere woorden, heeft het taalaanbod niet een te hoge graad van abstractie voor de leerlingen? Het is de bedoeling dat daar in de workshop verder wordt op ingegaan, aan de hand van concreet lesen videomateriaal. Daar wordt aangetoond hoe de leerkracht, rekening houdend met de verschillende invalshoeken om een taak naar moeilijkheid in te schatten, zijn interventies of mediaties kan organiseren. Heel belangrijke aandachtspunten daarbij zijn: 1 zoveel mogelijk binnen het kader van de taak blijven werken; 2 door het zelfontdekkend leren zoveel mogelijk te stimuleren; 3 door de relevante gegevens zoveel mogelijk in het oog te laten springen. Het is ook belangrijk dat de leerkracht inziet dat dat op verschillende niveaus kan spelen: in het creëren van een veilig leerklimaat en het inschatten van de moeilijkheid van de betekenisvolle taak zoals hierboven beschreven en in het ondersteunen van de leerlingen die op verschillende vlakken problemen kunnen ondervinden. Deze ondersteuning kan ook op verschillende momenten in het lesgebeuren plaatsvinden afhankelijk van de behoeften van de zwakke leerder: vooraleer de leerlingen de taak aanvatten, kan de leerkracht beslissen een interventie te doen. Dat komt dan neer op een degelijke Cluster 10: Zwakke Taalleerder (NT1/NT2) 153
6 introductie op de taak waarbij het taalaanbod toegankelijker wordt gemaakt voor de leerlingen. Tijdens de uitvoering van de taak is het essentieel dat de leerkracht blijft ondersteunen en probeert de betrokkenheid van de leerlingen op de taak hoog te houden. Ook na de taak kan de leerkracht, bij wijze van reflectie op het geleerde op de taak terugkomen. De bedoeling is dan datgene wat de leerlingen hebben geleerd toe te passen in nieuwe situaties of om expliciet verbanden te leggen naar voorgaande leerervaringen van de leerlingen. Op die manier werkt de leerkracht op een gestructureerde manier aan een voor de leerlingen betekenisvolle ondersteuning. Hoe dat allemaal concreet aan bod kan komen, wordt in de workshop uitvoerig geïllustreerd met beelden ander materiaal uit verschillende hoeken. 154
Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004
Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004 Integratie van AN in secundair onderwijs Tom Verheyen Filip Paelman Overzicht Omzendbrief Tasan Vervolgonderzoek Referentiekader Een
Nadere informatieEen nieuwkomer onder de toetsen
Een nieuwkomer onder de toetsen Ricardo is een anderstalige nieuwkomer die in september op school is aangekomen. Hij kwam recht uit Colombia, sprak enkel Spaans, maar bleek al snel een vrij pientere leerling
Nadere informatieSTERKE SCHAKELS. Samen werken aan functionele taalvaardigheid. Probleemstelling STERKE SCHAKELS 1
STERKE SCHAKELS Samen werken aan functionele taalvaardigheid Probleemstelling Jongeren in het deeltijds beroepssecundair onderwijs (DBSO) en het beroepssecundair onderwijs (BSO) stromen vaak uit zonder
Nadere informatie2013-2017. Huiswerkbeleid
01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieVIRBO Directies GO Garderen, 13 maart Magda Deckers
VIRBO Directies GO Garderen, 13 maart 2013 Magda Deckers TAALVAARDIGHEIDSONDERWIJS: Eenzelfde begrippenkader: - vaststellingen die leidden tot TVO - conclusies voor het onderwijs - TVO: conceptueel kader
Nadere informatieHoe kan je breed en permanent evalueren?
Ronde 2 Martien Berben & Marleen Colpin Centrum voor Taal en Onderwijs - K.U.Leuven Contact: Martien.berben@arts.kuleuven.be Marleen.colpin@arts.kuleuven.be Hoe kan je breed en permanent evalueren? De
Nadere informatieLezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy
Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy Algemeen Dit artikel gaat in op het rapport Improving Adolescent Literacy: Effective Classroom and Intervention Practices. De publicatie
Nadere informatieDe computer: een struikelblok voor laaggeschoolden?'
De computer: een struikelblok voor laaggeschoolden?' Magda Vanmontfort & An Lanssens De motivatie van de taalleerder speelt een cruciale rol in de taakgerichte taaldidactiek. Een leerder die gemotiveerd
Nadere informatieVOORTRAJECT TAALBELEID
VOORTRAJECT TAALBELEID Interactieve werkvormen Sophie Stroobants Wie is wie? Dienst onderwijsondersteuning Mechelen Opdrachtgever van het traject Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO) Inhoudelijk vormgever
Nadere informatie2012-2016. Zelfstandig Leren
2012-2016 Zelfstandig Leren 0 Inhoud Beschrijving doelgroep... 2 Visie op onderwijs... 2 Basisvisie... 2 Leerinhouden/ activiteiten... 2 Doelen voor het zelfstandig leren... 3 Definitie zelfstandig leren...
Nadere informatieLokaliseren situeren van plaatsen op een landkaart (in een beperkt of ruim kader).
De volgende vakken komen aan bod Aardrijkskunde Maatschappelijke vorming (MAVO) Nederlands Godsdienst Niet-conventionele zedenleer LEERDOELSTELLINGEN LESFICHE C Door aan de slag te gaan met lesfiche C
Nadere informatieType 1: De Docent TEST LEERKRACHTSTIJL LAGER. Centrum voor Taal en Onderwijs MIJN PROFIEL
Type 1: De Docent Ik weet perfect waar ik mee bezig ben. Met mijn strakke planning zien we alle vooropgestelde leerstof, met tijd voor een herhalingsles voor elke grote toets. Er zijn duidelijke afspraken
Nadere informatieOns huiswerkbeleid. Wij vinden huiswerk belangrijk, omdat het:
Groenveldstraat 46, 3001 Heverlee Tel. 016/ 20 80 26 Fax 016/23 60 46 basisschool@donboscoheverlee.be - www.donboscoheverlee.be Ons huiswerkbeleid De leerlingen zijn een groot deel van de dag actief op
Nadere informatieHet klikt?! Krachtige technologische interventies voor in de NT2-les. Mariet Schiepers en Annelies Houen Centrum voor Taal en Onderwijs KU Leuven
Het klikt?! Krachtige technologische interventies voor in de NT2-les Mariet Schiepers en Annelies Houen Centrum voor Taal en Onderwijs KU Leuven NedBox.be: oefen je Nederlands online Online taalcoaching
Nadere informatieID bijdrage: Logo talenwebsite: wel niet
ID bijdrage: 15501 Logo talenwebsite: wel niet Indien je uitgaat van gevoelig maken voor talen en op een positieve manier omgaan met een diversiteit aan talen als invulling van talensensibilisering kan
Nadere informatieTOETSTIP 9 SEPTEMBER 2005
TOETSTIP 9 SEPTEMBER 25 Bepaling wat en waarom je wilt meten Toetsopzet Materiaal Betrouwbaarheid Beoordeling Interpretatie resultaten TIP 9: HOE KAN IK DE COMPLEXITEIT VAN EEN (TOETS)TAAK NAGAAN? Bij
Nadere informatieOns huiswerkbeleid. Wij vinden huiswerk belangrijk, omdat het
Ons huiswerkbeleid De leerlingen zijn een groot deel van de dag actief op school; met huiswerk willen we de ouders op de hoogte houden van datgene waarmee de kinderen in de klas bezig zijn. Huiswerk vormt
Nadere informatieVITAAL Plus 1 e graad
VITAAL Plus 1 e graad Krachtlijnen VITAAL Plus 1 e graad 1 Bouwstenen VITAAL Plus 1 e graad DIFFERENTIATIE TAALTAKEN AUTHENTIEKE COMMUNICATIEVE SITUATIES SCHOOLTAALWOORDEN VAARDIGHEDEN REMEDIËRING INTERCULTURALITEIT
Nadere informatieWord meester in het evalu(l)eren: op weg naar een hernieuwd evaluatiebeleid
Word meester in het evalu(l)eren: op weg naar een hernieuwd evaluatiebeleid Workshop 14 mei 2014 Marie Seghers & Piet Van Avermaet (SDL) Wat mag u verwachten? Principes van breed evalueren Aan de slag
Nadere informatieVisietekst rond de samenwerking tussen het basisonderwijs en het secundair onderwijs
Visietekst rond de samenwerking tussen het basisonderwijs en het secundair onderwijs Inleiding: De pedagogische begeleiding heeft voor volgende jaren de samenwerking tussen BaO en SO als prioriteit gekozen.
Nadere informatieWORKSHOP DOELGROEP. Lager Onderwijs 3 e graad. Secundair Onderwijs 1 e graad 2 e graad 3 e graad 4 e graad. Type ASO TSO BSO KSO
WORKSHOP NAAM ORGANISATIE TITEL WORKSHOP STUDIO GLOBO Aan Tafel! DOELGROEP Lager Onderwijs 3 e graad Secundair Onderwijs 1 e graad 2 e graad 3 e graad 4 e graad Type ASO TSO BSO KSO DBSO BuSO KORTE OMSCHRIJVING
Nadere informatieVRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR
VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR INHOUDSOPGAVE Zorgniveau 1: Goed lees- en spellingonderwijs Stap 1: Leestijd blz. 3 Kwaliteit instructiegedrag blz. 3 Klassenmanagement blz. 4 Stap 2: Juist
Nadere informatiewerkwoordspelling brochure
werkwoordspelling brochure Uitgangspunten Voordat kinderen met de werkwoordspelling beginnen, hebben ze al veel kennis opgedaan met betrekking tot: spelling van de onveranderlijke woorden het mondeling
Nadere informatieFeedback. Soorten feedback Evaluatieve feedback: Goed gewerkt. Descriptieve feedback: Goed gewerkt. Je hebt alle belangrijke elementen opgenomen.
Feedback Wat is feedback? Feedback gaat over het terugkoppelen van informatie. Nicolien van Hamel 1 legt het kort en bondig uit: Feedback betekent letterlijk: terugkoppeling. Bij feedback hoor je van de
Nadere informatieWat te doen met zwakke begrijpend lezers?
Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen
Nadere informatieCPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2
Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan
Nadere informatieWord meester in het evalu(l)eren: op weg naar een hernieuwd evaluatiebeleid
Word meester in het evalu(l)eren: op weg naar een hernieuwd evaluatiebeleid Workshop 26 februari Piet Van Avermaet & Marie Seghers Persoon in zijn geheel Breed evalueren Wat mag u verwachten? Aan de slag
Nadere informatieZin in lezen! Krachtige leeromgevingen voor begrijpend lezen in het eerste leerjaar? Saskia Timmermans. Uit het leven gegrepen
3 Zin in lezen! Krachtige leeromgevingen voor begrijpend lezen in het eerste leerjaar? Saskia Timmermans Uit het leven gegrepen TOM (7jaar): MAMA: TOM: Mama, ik heb het lesje uit mijn boek helemaal gelezen!
Nadere informatiePositieve houding. Hoge verwachtingen. Flexibele planning
Visie Aanpassingen in de gedragingen van de leerkracht Het vertalen van een politiek besluit zoals het M- decreet in de dagelijkse praktijk is geen gemakkelijke opgave. Als leerlingen met een beperking
Nadere informatieHuiswerkbeleid Basisschool ATHENEUM DENDERMONDE
Huiswerkbeleid Basisschool ATHENEUM DENDERMONDE Inleiding Huiswerk ligt in het verlengde van het leerproces wat in de klas is gestart. Het vormt de brug tussen de school en de ouders. Via ons huiswerkbeleid
Nadere informatieHoofdstuk 1 - Algemene wegwijzer Inhoud van de map
Hoofdstuk 1 - Algemene wegwijzer van de map Deel 1 overloopt een aantal voorwaarden om ICT in te zetten bij de aanpak van leerproblemen op school. Je vindt er tips en beschrijvingen van leerlingen en van
Nadere informatieTaakgericht materiaal: een beknopte handleiding/kijkwijzer.
Taakgericht materiaal: DE TAAK IS WEL! NIET! AC- TIVE- REND De taak doet leerlingen actief, probleemoplossend handelen, met een hoge mate van mentale betrokkenheid. een oefening waarbij de gepaste woorden
Nadere informatieSessie 2: Hoe werk je aan de eindtermen Nederlands, ook in andere vakken?
Sessie 2: Hoe werk je aan de eindtermen Nederlands, ook in andere vakken? Vorm groepjes en verdeel de volgende rollen: groepsleider, verslaggever en tijdbewaker. 1. Eindtermen Nederlands: een verkenning
Nadere informatiePlan van aanpak: werken met Acadin in je eigen groep en je school
Plan van aanpak: werken met Acadin in je eigen groep en je school Inleiding Je wilt gaan werken met Acadin. Het is aan te raden direct met een collega samen te werken. Ook is het goed Acadin als thema
Nadere informatieChecklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands ? - + +
Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands? - + + De gebruikte methoden stellen duidelijke (toetsbare) doelen en leerlijnen voor begrijpend lezen. Zwakke lezers krijgen een aanvullend
Nadere informatieENGELS als Tweede Taal
ENGELS als Tweede Taal o.b.s. De Drift de Pol 4a 9444 XE Grolloo 0592-501480 drift@primah.org Inhoudsopgave Inhoud: 1. Inleiding 2. Keuze voor de Engelse taal (Why English?) 3. Vroeg vreemde talenonderwijs
Nadere informatieGerealiseerd met de steun van de Vlaamse Overheid, Departement Inburgering in het kader van Managers van diversiteit. Taalgericht naar werk Inhoud I
taalgericht naar werk Over het belang van geïntegreerd vakonder wijs voor beroepsgerichte opleidingen Publicatie ontwikkeld door Linguapolis, Instituut voor Taal en Communicatie Universiteit Antwerpen
Nadere informatieIntroductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.
Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van
Nadere informatieH u i s w e r k b e l e i d
H u i s w e r k b e l e i d Voor maken. sommige een Voor kinderen aantal anderen kinderen een is complexe het levert huiswerk huiswerk taak echter waarbij geen een zij problemen bron een beroep van op,
Nadere informatieVisie en actieplan huiswerkbeleid in de lagere school.
Visie en actieplan huiswerkbeleid in de lagere school. 1. Visie 1.1 Algemeen Huiswerk lijkt zo vanzelfsprekend dat het geen rechtvaardiging behoeft en niet in vraag wordt gesteld. Nochtans kunnen heel
Nadere informatieNederlands. Mondeling onderwijs
Nederlands Mondeling onderwijs - Kerndoel 1: De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. Gebruik
Nadere informatieAnderstalige nieuwkomers en Wereld(k)uren: een geslaagde combinatie
Anderstalige nieuwkomers en Wereld(k)uren: een geslaagde combinatie Voor veel leerkrachten ligt het niet voor de hand om anderstalige nieuwkomers bij de lessen wereldoriëntatie of andere lessen te betrekken.
Nadere informatieRONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen in het SECUNDAIR ONDERWIJS
CONFERENTIE STEUNPUNT GOK: De lat hoog voor iedereen!, Leuven 18 september STROOM KRACHTIGE LEEROMGEVINGEN RONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen
Nadere informatieKansarmoede en taalvaardigheidsonderwijs
1 PROJECT KANSENBEVORDERING Kansarmoede en taalvaardigheidsonderwijs 1) Inleiding: hoe leidt kansarmoede tot leerachterstand? Twee grote mechanismen kunnen we onderscheiden bij het proces van het ontstaan
Nadere informatieeen korte introductie
een korte introductie Uitgeverij Bontekoe Zijpendaalseweg 91 6814 CG Arnhem 026 751 8901 info@uitgeverijbontekoe.nl Uitgebreide informatie vindt u op: www.uitgeverijbontekoe.nl Interveniërende methodiek
Nadere informatieRichtlijn Het Activerende Directe Instructie Model
Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Omschrijving Verwijzing naar Doelgroep Opsteller Intern document die uitleg geeft over het activerende directe instructiemodel. Vaardigheidsmeter Betrokken
Nadere informatieVan de delen naar het geheel of van het geheel naar de delen? Een analytische aanpak van taalvaardigheidsonderwijs
Van de delen naar het geheel of van het geheel naar de delen? Een analytische aanpak van taalvaardigheidsonderwijs Nora Bogaert 1 Over synthetisch en analytisch taalonderwijs... Veel taalonderwijs wordt
Nadere informatieKoen Van Gorp & Joop Wammes
TAAKGERICHT WERKEN IN NEDERLAND EN VLAANDEREN: TOT OP HET BOT ONTLEED Koen Van Gorp & Joop Wammes Inleiding Taakgericht werken is als begrip steeds meer ingeburgerd in Vlaanderen en Nederland. Maar zoals
Nadere informatieStrategisch beleidsplan O2A5. De dialoog als beleid
Strategisch beleidsplan O2A5 De dialoog als beleid Bij de tijd, open, boeiend en passend, dat zijn zowel het onderwijs als de werkwijze van O2A5. We hebben dan ook gekozen voor een vernieuwende en eigentijdse
Nadere informatieStartworkshop pilootproject Taalstimulering en meertaligheid
KBS-project Aangepaste communicatie naar sociaal zwakke groepen Startworkshop pilootproject Taalstimulering en meertaligheid Tinne Rommens, stafmedewerker diversiteit KInd & Gezin Frank Van Swalm, communicatieambtenaar
Nadere informatieACHTERGROND EN TIPS VOOR LEERKRACHTEN EN DIRECTIES IN DE VERVOLGSCHOOL BIJ DE OPVANG VAN EX- ONTHAALKLASSERS
ACHTERGROND EN TIPS VOOR LEERKRACHTEN EN DIRECTIES IN DE VERVOLGSCHOOL BIJ DE OPVANG VAN EX- ONTHAALKLASSERS Hoe zorg je in de vervolgschool voor een goed vangnet voor de ex-onthaalklassers? Op schoolniveau
Nadere informatieZelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.
Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van
Nadere informatie~ 1 ~ selecteren. (LPD 1,8,27) (LPD 13,22,23,27)
~ 1 ~ Functionele taalvaardigheid/ tekstgeletterdheid Eindtermen (P)AV voor 2 de graad SO 3 de graad SO 3 de jaar 3 de graad SO DBSO niveau 2 de graad DBSO niveau 3 de graad DBSO niveau 3 de jaar 3 de
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Moderne Talen AO AV 006 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 28 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wetenschappen AO AV 009 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding...
Nadere informatieHet pedagogisch handelen van het team kenmerkt zich door:
Wij willen de leerlingen voorbereiden op hun toekomst middels betekenisvol en uitdagend onderwijs dat een wezenlijke bijdrage levert aan het mens-worden van onze leerlingen. Onze leerlingen mogen zijn.
Nadere informatieNetwerking kleuterleidsters SG Sint-Nicolaas BaO
Netwerking kleuterleidsters SG Sint-Nicolaas BaO Vooraf inschrijven bij : Sofie Talpe : tweedelijnsondersteuning kleuterparticipatie sofie.talpe@vsko.be 1. Omgaan met anderstaligheid bij peuters Kleuterleid(st)ers
Nadere informatieOpvoedingsproject. Nieuwen Bosch Humaniora Gent
Opvoedingsproject Nieuwen Bosch Humaniora Gent Onze school wil aan jongeren kwalitatief hoogstaand onderwijs bieden in een hartelijk klimaat van samenwerken en samenleven stimuleren we de leerlingen vanuit
Nadere informatieHET ZORGBELEID OP ONZE SCHOOL
HET ZORGBELEID OP ONZE SCHOOL VISIE OP ZORG Elke leerling, elke leerkracht en elke medewerker is een unieke persoonlijkheid. Wij stimuleren de leerlingen om zich optimaal te ontplooien en scheppen mogelijkheden
Nadere informatieUitwerking kerndoel 10 Nederlandse taal
Uitwerking kerndoel 10 Nederlandse taal Tussendoelen en leerlijnen Nederlandse taal Primair onderwijs In samenwerking met het expertisecentrum Nederlands Enschede, 1 juni 2006 Nederlands kerndoel 10 Stichting
Nadere informatieAdvies over het algemeen vak Informatica in de tweede en derde graad van het ASO
Vlaamse Onderwijsraad Afdeling ASO Leuvenseplein 4 24 maart 2000 1000 Brussel ASO/RLE/ADV/001 Advies over het algemeen vak Informatica in de tweede en derde graad van het ASO 1 Situering Sedert 1993 bestudeert
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Wiskunde AO AV 007 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1
Nadere informatieEERSTE OPVANG ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS
EERSTE OPVANG ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS Hilde Broekaert en Goedele Duran 1. BEELDT U ZICH EENS IN... Beeldt u zich eens in dat u voor een klas anderstalige nieuwkomers staat op de eerste schooldag. Uw leerlingen
Nadere informatieA. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door
A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door elk kind zich thuis te laten voelen in de klas. Geef de leerlingen de kans om spontaan te vertellen over iets dat ze leuk vinden en laat andere kinderen
Nadere informatieBasiseducatie LEERGEBIED INFORMATIE EN COMMUNICATIETECHNOLOGIE
RLLL/EXT/ADV/004bijl2 Basiseducatie LEERGEBIED INFORMATIE EN COMMUNICATIETECHNOLOGIE Modulaire opleiding Informatie en communicatietechnologie (ICT) AO BE 001 (Ontwerp) communicatietechnologie, opleiding
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wiskunde AO AV 010 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5
Nadere informatiePlanmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer
Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen
Nadere informatieDOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica Dit document is een aanvulling op het algemeen servicedocument
Nadere informatieHieronder geven wij antwoord op een aantal vragen, die van belang kunnen zijn bij het kiezen van een school voor uw kind(eren).
Waarom kiezen voor onze school? Het is geen gemakkelijke opgave, een goede basisschool te kiezen voor uw kind(eren). De basisschool vervult immers een belangrijke rol in de opvoeding en ontwikkeling van
Nadere informatieHet pedagogisch project van de stedelijke scholen hebben we als volgt verwoord:
pedagogisch project voorwoord Beste ouders, In deze brochure krijg je meer uitleg over het pedagogisch project van het Geelse stedelijk onderwijs. Dit project verwijst naar de doelstellingen waar het
Nadere informatieOpleidingsprogramma DoenDenken
15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor
Nadere informatieDIALECT EN TAALVERWERVING
DIALECT EN TAALVERWERVING In diverse regio s in Nederland spreken kinderen, naast het algemeen beschaafd Nederlands, een streektaal of dialect. In de oostelijke mijnstreek is dit ook het geval. Vaak wordt
Nadere informatieRONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen in het KLEUTERONDERWIJS
CONFERENTIE STEUNPUNT GOK: De lat hoog voor iedereen!, Leuven 18 september STROOM KRACHTIGE LEEROMGEVINGEN RONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen
Nadere informatieOnderwijskundige doelen
Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan
Nadere informatieHet zorgbeleid in het Pierenbos
Het zorgbeleid in het Pierenbos Indien je als ouder vragen hebt, stap je in de eerste plaats naar de klasleerkracht. Deze zal overleggen met de ondersteuner en/of zorgcoördinator en bekijken welke trajecten
Nadere informatieDOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica Dit document is een aanvulling op het algemeen servicedocument
Nadere informatieIntervisie Wat is het? Wanneer kun je het gebruiken?
Intervisie Wat is het? Intervisie is een manier om met collega's of vakgenoten te leren van vragen en problemen uit de dagelijkse werkpraktijk. Tijdens de bijeenkomst brengen deelnemers vraagstukken in,
Nadere informatieDe leerkracht maakt het verschil!!!
De leerkracht maakt het verschil!!! Albert Janssens Stelling: leerlingen komen naar school om te leren. Vraag 1: Maar Wat is dat: leren? Leren is het bewust verwerven van kennis, inzichten, vaardigheden
Nadere informatieVideofeedback bij Techniektraining. Trainer / instructeur 3
Videofeedback bij Techniektraining Trainer / instructeur 3 1 KNZB 2007 Opleiding Trainer / Instructeur 3 2 Colofon Deze reader is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Zwembond Wattbaan 31 49, 3439
Nadere informatieWij gaan met plezier naar school.
www.schoolbranst.be Wij gaan met plezier naar school. 3...onze visie Onze school is een landelijk gelegen dorpsschool, een groene school, waar we leven in verbondenheid met de natuur en met elkaar en handelen
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Humane Wetenschappen ASO3 AO AV 008 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte beschrijving... 5 1.1.1 Inhoud... 5 1.1.2 Modules...
Nadere informatieDe functie van een rekenconflict
ebook De functie van een rekenconflict Inleiding Om het rekenaanbod te verrijken brengt de leerkracht regelmatig bewust een conflictsituatie in. Het inbrengen van rekenconflicten is een werkwijze waarbij
Nadere informatieCHECKLIST VOOR KWALITATIEVE BEOORDELING VAN DE SCHRIJFTOETSEN VAN DE TASAN. tasan
CHECKLIST VOOR KWALITATIEVE BEOORDELING VAN DE SCHRIJFTOETSEN VAN DE TASAN Onderstaande kan je gebruiken om meer informatie te halen uit de schrijftoetsen van de TASAN. Zeker wanneer de scores op de schrijftoetsen
Nadere informatieHoe til je met 1 lucifer 15 andere lucifers op? De opvang van anderstalige nieuwkomers in de beginperiode
Hoe til je met 1 lucifer 15 andere lucifers op? De opvang van anderstalige nieuwkomers in de beginperiode Mie Sterckx De opdracht in de titel lijkt haast onmogelijk uit te voeren. Nochtans is ze eenvoudiger
Nadere informatieECTS- FICHE. L.Fret, H. Hicketick, S. Van Schoubroeck
Specifieke lerarenopleiding ECTS- FICHE ECTS-Fiche Communicatievaardigheid Code: COMM Cluster: 1 Academiejaar: 2017-2018 Aantal studiepunten: 3 Studietijd: 75 à 90 lestijden Deliberatie: mogelijk Vrijstelling:
Nadere informatieNieuwsbrief STAPPENPLAN-HUISTAAKBELEID
STAPPENPLAN-HUISTAAKBELEID Stap 0: Stap 1: Stap 2: Hoe pak je het aan in de eigen school? (Werk voor een voorbereidend kernteam intakegesprek) Starten met een bevraging of meerdere bevragingen (bevraging
Nadere informatieSysteemdenken in de klas
Systeemdenken in de klas Systeemdenken en denkgewoonten Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1 1. Inleiding Het onderwijs in onze tijd houdt onvoldoende gelijke tred met wat er nodig is aan kennis, vaardigheden
Nadere informatieVRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT
VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL
Nadere informatieAccelerative Integrated methodiek een doe -methode van elkaar leren
AIM staat voor Accelerative Integrated Method. Deze methodiek is in de jaren negentig in Canada ontwikkeld door Wendy Maxwell als antwoord op de neerwaartse spiraal waarin het onderwijs in de Franse taal
Nadere informatieKinderen leren de hele dag door. Huiswerk
leren de hele dag door. Op school, maar ook thuis. Zij pikken veel informatie zelf op, maar heel wat leerstof, vaardigheden en inzichten krijgen de kinderen ook aangeleerd. Dit start al in het kinderdagverblijf
Nadere informatieCST: Leergroep rond samenwerkend leren via on line discussiegroepen
CST: Leergroep rond samenwerkend leren via on line discussiegroepen Tammy Schellens & Bram De Wever Vakgroep Onderwijskunde Universiteit Gent Hoe gebruiken we online discussiegroepen als didactische werkvorm?
Nadere informatieDe macho en het muurbloempje
Onderwijsbehoefte Zorgverbreding Team De macho en het muurbloempje Tamara Wally Over de auteur Tamara Wally, MSc. is onderwijs- en ontwikkelingspsycholoog. Zij is werkzaam bij de CED- Groep. Zij geeft
Nadere informatieMinisterie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING. Modulaire opleiding Wetenschappen - Wiskunde AO AV 011
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Wetenschappen - Wiskunde AO AV 011 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1: Opleiding...
Nadere informatieLEIDRAAD VOOR EEN KLASBEZOEK BIJ DE LEERKACHT BEWEGINGSOPVOEDING KLEUTER Bijlage 3 April 2012
Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs Guimardstraat 1, 1040 BRUSSEL LEIDRAAD VOOR EEN KLASBEZOEK BIJ DE LEERKACHT BEWEGINGSOPVOEDING KLEUTER Bijlage 3 April 2012 Naam leerkracht Datum Klas Activiteit
Nadere informatieWAT IS DALTONONDERWIJS?
WESTERKIM EN DALTON DALTONONDERWIJS Westerkim vindt het belangrijk rekening te houden met de mogelijkheden van het kind en de verschillen tussen kinderen. Aandacht voor ieder kind, zelfstandigheidsbevordering,
Nadere informatieTAALVAARDIGHEID TAALBELEID
TAALVAARDIGHEID TAALBELEID Teaser Ik heb ooit in mijn hoofd en in mijn hart een fundamentele keuze moeten maken: voor het Nederlands. Het was dat of aan de kant worden gezet voor het leven. Op die kennis
Nadere informatie