Gebiedsgericht verbijzonderen terugsaneerwaarden bij verwijdering van zinkassen in het kader van Actief Bodembeheer de Kempen.

Transcriptie

1 Gebiedsgericht verbijzonderen terugsaneerwaarden bij verwijdering van zinkassen in het kader van Actief Bodembeheer de Kempen. 0. Samenvatting In Zuidoost-Brabant en Midden Limburg zijn circa kilometer wegen en paden en circa erven in het verleden verhard met zinkassen. Zinkassen zijn afvalstoffen (categorie gevaarlijk afval) uit de voormalige zinkovens, die vroeger actief waren aan beide zijden van de landsgrens in De Kempen. Zinkassen bevatten hoge gehalten aan zink, cadmium, lood, koper en arseen. Het Raamplan Actief Bodembeheer de Kempen 2002 t/m 2004 stelt onder andere dat zinkassen als belangrijke bron van verspreiding zoveel als mogelijk verwijderd dienen te worden. Echter met de verwijdering van de zinkassen alléén, is het bodemvraagstuk in de Kempen niet opgelost. Door uitloging en/of als gevolg van grondverzet blijkt doorgaans een véél groter bodemvolume ernstig verontreinigd te zijn met zware metalen. De aanpak daarvan gaat uit van een functiegerichte en kosteneffectieve sanering. De Bodemgebruikswaarde geldt daarbij als terugsaneerwaarde. Het vasthouden aan de landelijke voor wonen met tuin gedefinieerde Bodemgebruikswaarde-I zonder onderscheid tussen siertuin en moestuin, maakt dat de strengste gebruikseis dominant is, waardoor de oplossing voor de omvangrijke problematiek in de Kempen geen stap dichterbij zal komen doordat dit ondoenlijk en onbetaalbaar is. Terugsaneren tot Bodemgebruikswaarde-II voor zink en cadmium blijkt uit de praktijk in de Kempen, óók voor lood, veilig te zijn bij de functie wonen met siertuin, zoals die ook door RIVM gehanteerd is bij recente onderbouwingen voor de Bodemgebruikswaarden [3]. Daarnaast blijkt dat sanering tot aan de Bodemgebruikswaarde-I of de Streefwaarde op basis van kostenoverwegingen, vrachtbenadering en/of milieuverdienste onrendabel is. Bovengenoemde overwegingen hebben geleid tot het voorstel om de terugsaneerwaarden bij verwijderen van zinkassen gebiedsspecifiek te verbijzonderen volgens onderstaande tabel. Functie/ gebruik gebruikswaarde (in mg/kg ds) voor standaardbodem Zink Cadmium Lood Koper Arseen Wonen met siertuin Wonen met moestuin Deze notitie levert de onderbouwingen voor de rendements- en risicoafwegingen die ten grondslag liggen aan het besluit van de Stuurgroep Actief Bodembeheer de Kempen over de maximale bijdrage van 60% (cofinanciering) door ABdK in de saneringskosten voor de verwijdering van zinkassen en de ernstig verontreinigde grond tot een kwaliteitsniveau dat geschikt is voor siertuin. Daarnaast is nog gekeken of deze besluitvorming consequenties heeft voor overige beleidskaders in relatie tot bodemverontreiniging, zoals bijvoorbeeld in het kader van Bouwen. Vastgesteld mag worden dat bij gemeenten, die een nog grotere verantwoordelijkheid krijgen voor bodemkwaliteit, voldoende draagvlak bestaat voor het hanteren van de hierbij voorgestelde gebiedsgerichte verbijzondering van terugsaneerwaarden voor zware metalen.

2 Gebiedsgericht verbijzonderen terugsaneerwaarden bij verwijdering van zinkassen in het kader van Actief Bodembeheer de Kempen. 1. Aanleiding De stuurgroep Actief Bodembeheer de Kempen heeft tijdens haar vergadering van 14 april 2003 het standpunt ingenomen, dat in de situatie van De Kempen, de saneringskosten bij de verwijdering van zinkassen én de verontreinigde grond tot een kwaliteit overeenkomstig Bodemgebruikswaarde-II, tot maximaal 60% voor cofinanciering in aanmerking komen. Indien door de eigenaar een verdergaande saneringsdoelstelling, bijvoorbeeld tot een kwaliteit overeenkomstig Bodemgebruikswaarde-I, wordt gewenst, is de Stuurgroep van mening dat de meerkosten hiervoor voor eigen rekening komen. Onderhavige notitie levert de onderbouwingen voor de rendements- en risicoafwegingen die ten grondslag liggen aan het besluit van de Stuurgroep ABdK. 2. Probleemstelling Het probleem van de bodemverontreiniging met zink en cadmium in de Kempen is zo omvangrijk dat volledige sanering van de bodem (zodat deze weer multifunctioneel te gebruiken is) een onbegonnen opgave is én onbetaalbaar. Voor een dergelijke aanpak bestaat geen maatschappelijk draagvlak, en de consequenties op de grondstromen zouden enorm zijn. Het stringente bodembeleid van het eerste uur, waarin het volledig schoonmaken werd nagestreefd, heeft al geleid tot stagnatie in de aanpak. Hoofdlijn voor de aanpak in het kader van Actief Bodembeheer de Kempen (ABdK) is functiegericht saneren. Zoals omschreven in het Raamplan Actief Bodembeheer de Kempen 2002 t/m 2004 [1]; om verspreiding afdoende tegen te gaan én blootstelling afdoende te voorkomen. Dit betekent soms kosteneffectief verwijderen van de verontreiniging, soms maatregelen treffen als bekalken, en soms een gebruiksbeperking opleggen. Eén maatregelpakket uit het Raamplan gaat over zinkassenverwijdering (Zivest); brongericht, kosteneffectief verwijderen. Daarbij wordt voor de bepaling van de saneringsdoelstelling rekening gehouden met de beoogde gebruiksfunctie, en zal de eindkwaliteit van de bodem vooralsnog minimaal moeten voldoen aan de Bodemgebruikswaarde die hoort bij de gebruiksfunctie (Bever, Van Trechter naar Zeef ). Deze bodemgebruikswaarde (Bgw) dient daarbij tevens als terugsaneerwaarde voor het vaststellen van de grens van de ontgraving. Landelijk is de Bodemgebruikswaarde-II gedefinieerd voor de gebruiksvorm extensief gebruikt (openbaar) groen. Berekeningen van het RIVM laten echter zien dat bij deze waarde de bodem geschikt is voor de functie siertuin onder restrictie dat er nagenoeg géén (<10%) groenten uit eigen tuin worden geconsumeerd. Voor de functie moestuin zou voldaan moet worden aan de Bodemgebruikswaarde-I, die landelijk gedefinieerd is voor de gebruiksvorm wonen en intensief gebruikt (openbaar) groen. Het vasthouden aan de landelijke voor wonen met tuin gedefinieerde Bodemgebruikswaarde-I zonder onderscheid tussen siertuin en moestuin, maakt dat de strengste gebruikseis dominant is, waardoor de oplossing voor de omvangrijke problematiek in de Kempen geen stap dichterbij zal komen omdat dit ondoenlijk en onbetaalbaar is. BodembeheerKempen_GebiedsgerichtVerbijzonderenTerugsaneerwaardenVerwijderenZinkassenABdK_8juni2004.doc 1/7

3 3. Kosteneffectief verwijderen (milieurendementtoets) In 2002 zijn in het pilotproject voor zinkassenverwijdering (Zivest) te Sterksel 27 locaties met zinkassenverontreiniging nader onderzocht. Voor 11 geselecteerde erven is met behulp van twee modellen (RMK en MRB) het milieurendement becijferd [2]. Hiervoor zijn tijdens het nader bodemonderzoek behalve de horizontale en verticale begrenzing van de zinkassen tevens de isoconcentratielijnen voor respectievelijk de Bodemgebruikswaarde-II en I en de Streefwaarde bepaald. Op basis hiervan zijn per locatie steeds vier compartimenten onderscheiden en is per compartiment het volume en gemiddelde zinkconcentratie bepaald als input voor de rekenmodellen. Beide toegepaste rendementsmodellen benaderen de milieuverdienste door bepaling van het percentage vracht (verontreiniging) en kosten per compartiment gerelateerd aan de totale kosten, uitgedrukt in een rendementsquotiënt. De resultaten van de rendementsberekeningen MRB en RMK komen goed overeen en bevestigen elkaar. Beide modellen geven overduidelijk een omslagpunt te zien nadat het compartiment zinkassen plus het compartiment Bodemgebruikswaarde-II (= ernstige verontreiniging) zijn verwijderd. Bij nadere beschouwing wordt op basis van de rendementsberekeningen geconcludeerd dat sanering van zinkassen absoluut het hoogste rendement oplevert: - Door verwijdering van de zinkassen wordt ruim 57% van de totale vracht verwijderd voor circa 4% van de kosten van volledige ontgraving van alle verontreiniging tot de Streefwaarde. - Bij sanering van de zinkassen inclusief de direct daar omliggende bodem tot aan het niveau van de Bodemgebruikswaarde-II wordt ruim 88% van de vracht verwijderd voor nog geen 33% van de totale kosten voor een volledige sanering. Conclusie 1: Op basis van kostenoverwegingen, vrachtbenadering en/of milieuverdienste is sanering tot aan de Bodemgebruikswaarde-I of de Streefwaarde onrendabel. 4. Blootstelling afdoende voorkomen (risicobeheersing) In de Zivest-pilot te Sterksel is in afwijking van de landelijk vastgestelde Bodemgebruikswaarden wonen met tuin als proef onderscheid gemaakt tussen wonen met moestuin en wonen met siertuin, vanwege de voorkomende praktijk dat er steeds minder mensen een moestuin hebben. Deze differentiatie is op perceelsniveau aangebracht, wat een nuancering is van het huidige landelijke beleid (Bever, Van Trechter naar Zeef ). Aan de onderscheiden woonfuncties zijn door ABdK bodemgebruikswaarden gekoppeld: Bgw-I voor moestuin en Bgw-II voor siertuin. Dit geldt op basis van de bepalende stof zink. Een overzicht van de bestaande normen (streef- en interventiewaarden en terugsaneerwaarden oftewel bodemkwaliteitsdoelstelling) is voor de relevante stoffen gerelateerd aan zinkassen gegeven in tabel 1. Tabel 1. Overzicht bestaande normen voor aanleiding tot saneren en terugsaneerwaarden waarde (in mg/kg ds) voor standaardbodem zink cadmium lood koper Arseen Streefwaarde Tussenwaarde Interventiewaarde Bodemgebruikswaarde-I (1) (LAC-fyto) (LAC-waren) (humaan) (LAC-vee) (HC50) Bodemgebruikswaarde-II (1) (HC50) (HC50) (HC50) (HC50) (HC50) 1): onder elke waarde staat aangegeven welke bodemkwaliteitseis dominant is. 5. Toetsing op lood ABdK heeft in een werknotitie bekeken of bovengenoemde koppeling terecht is. Lood is hierbij een kritische stof, want de bodemgebruikswaarde voor wonen wordt bepaald door de bodemkwaliteitseis BodembeheerKempen_GebiedsgerichtVerbijzonderenTerugsaneerwaardenVerwijderenZinkassenABdK_8juni2004.doc 2/7

4 op grond van humane risico s voor spelende kinderen (en dan maakt het niet uit of er een moestuin is of een siertuin). De te hanteren waarde voor lood is dus Bgw-I, en deze is gelijk aan de streefwaarde (ligt er eigenlijk onder, maar is beleidsmatig op streefwaarde gelegd). Controle op alle 27 uitgevoerde bodemonderzoeken in Sterksel wijst uit dat er in een aantal gevallen (op boring/monsterniveau) overschrijdingen zijn van de Bgw-I (streefwaarde) voor lood in het verontreinigde perceelsgedeelte buiten de Bgw-II contour van zink (62x Pb>S, bij 513x Zn<I). Van de 62 overschrijdingen op lood liggen er 18 (29%) op één locatie. De kern van het vraagstuk lood ligt in het feit dat ABdK bij overeenkomst met een eigenaar aangeeft dat de locatie na sanering geschikt is gemaakt voor de functie wonen met siertuin. Dit is gebaseerd op zink, en voor die stof klopt dat. Echter, op grond van de loodconcentraties zou er theoretisch dan nog niet in alle gevallen voldoende gesaneerd zijn. Er is gecontroleerd of dit probleem in de praktijk voorkomt bij de tot nu in Sterksel uitgevoerde saneringen. Op géén van de 8 locaties is er na sanering nog een probleem met lood. Controlemonsters van de putwanden en -bodems wijzen dit uit. Wel komen er verhoogde concentraties lood voor in perceelsgrensoverschrijdende verontreinigingen, zoals in aangrenzende zinkaswegen. Voor alle 8 in 2003 gesaneerde gevallen wordt geconcludeerd dat ABdK daadwerkelijk een voor het gebruik geschikte locatie oplevert. Bij nadere beschouwing kan voor lood en het gebruik als siertuin beter worden uitgegaan van het gebruik van de tuin zoals het RIVM [3] dat beschrijft, dan als moestuin (waarvoor de Bgw-I geldt). Dit betekent dat een aantal blootstellingsroutes c.q. opnamemogelijkheden van lood beperkt worden (bijvoorbeeld geen 100% bladgewas/groenten uit eigen tuin, maar slechts 10% en geen 50% aardappelen, maar ook slechts 10%, bovendien is de Achtergrondbelasting meegenomen en is een lager percentage gehanteerd voor de opname van lood uit met zink verontreinigde grond in het lichaam). Gevolg hiervan is dat de waarde voor lood voor moestuin voor een standaardbodem 75 mg/kg ds bedraagt (beleidsmatig te stellen op de streefwaarde van 85 mg/kg ds) en lood voor siertuin uitkomt op 276 mg/kg ds. Controle van de eerder vermelde verhoogde loodgehalten (62x) - als zink lager is dan I-waarde - wijst uit dat er nog maar 7x een verhoging van lood is aangetroffen (bij een totaal gemiddeld lutum gehalte van 2% en een humusgehalte van 3,2% is de loodwaarde voor wonen met siertuin 179 mg/kgds). Van deze 7 overschrijdingen liggen er 5 (71%) op één en dezelfde locatie: dit vormt een aanwijzing dat op die locatie sprake is van een specifiek lood-probleem, mogelijk niet in verband met zinkassen. Conclusie 2: Terugsaneren tot Bodemgebruikswaarde-II voor zink blijkt uit de praktijk in de Kempen, óók voor lood, veilig te zijn bij de functie wonen met siertuin, zoals die ook door RIVM gehanteerd is bij recente onderbouwingen voor de Bodemgebruikswaarden [3]. 6. Gebiedsgerichte normen in de Kempen: milieuhygiënische onderbouwing Voor de afleiding van deze normen zijn de volgende risico s van belang: - humane risico s; - verspreidingsrisico s; - ecologische risico s. Ecologische risico s acht het Projectbureau niet van belang op locaties waar een woonfunctie dominant is. Op locatieniveau wordt hieraan géén invulling gegeven: enerzijds vanwege de functie en anderzijds vanwege de geringe oppervlakte. Op regionale en provinciale schaal speelt dit wel degelijk (bijvoorbeeld in natuurgebieden). De gezamenlijke oppervlakte van de te saneren locaties bijvoorbeeld in Sterksel bedraagt circa 1 van het totale geïnventariseerde gebied. BodembeheerKempen_GebiedsgerichtVerbijzonderenTerugsaneerwaardenVerwijderenZinkassenABdK_8juni2004.doc 3/7

5 Geconcludeerd wordt dat er gezien de relatief geringe oppervlakte van saneringslocaties nagenoeg geen effect is op ecologische aspecten. In tabel 2 is een overzicht gegeven van de gebruikswaarden op basis van humane en verspreidingsrisico s. Tabel 2. Overzicht gebruikswaarden op basis van humane en verspreidingsrisico s Risico's Functie / gebruik Gebruikswaarde (in mg/kg ds) voor standaardbodem zink cadmium lood koper Arseen Humane risico's (1) Wonen met siertuin Wonen met moestuin Verspreidingsrisico's (2) Geen onderscheid Ecologische risico's n.v.t (1): RIVM-rapport Evaluatie onderbouwing BodemGebruiksWaarden[3] (2): voor deze waarden is gekozen voor de interventiewaarden in grond. Enerzijds vindt ABdK de belasting vanuit de grond in dat geval acceptabel, omdat er bij deze concentraties op basis van de evenwichtsverdeling in principe lokaal geen concentraties in het grondwater boven de interventiewaarde zouden komen. Anderzijds wordt het verontreinigde grondwater via een systeemgerichte benadering in het hele gebied in en rond de Kempen door ABdK aangepakt 7. Gebiedsgerichte normen in de Kempen: voorstel voor terugsaneerwaarden Om te komen tot een voorstel voor terugsaneerwaarden die specifiek voor de Kempen gelden, is in lijn met het landelijke beleid als uitgangspunt genomen dat: - blootstelling afdoende wordt voorkomen; - verspreiding afdoende wordt tegengegaan. Vanuit deze uitgangspunten wordt voldoende bescherming aan mens en milieu geboden: er zijn géén onaanvaardbare humane risico s en de risico s op verspreiding worden beperkt doordat uitloging naar grond en grondwater worden beperkt. Daarom is gekozen voor de laagste van de twee waarden bij de onderscheiden woonfuncties. Bovendien is beleidsmatig gekozen voor de streefwaarde, indien een gebruikswaarde c.q. risicowaarde op een lager niveau ligt (bij lood). Bovengenoemde overwegingen hebben geleid tot het volgende voorstel voor te hanteren terugsaneerwaarden bij verwijderen van zinkassen (tabel 3). Tabel 3. Voorstel terugsaneerwaarden ABdK bij standaardbodem Functie/ gebruik gebruikswaarde (in mg/kg ds) voor standaardbodem Zink Cadmium Lood Koper Arseen Wonen met siertuin Wonen met moestuin Afstemming met overige normen Tot dusver is nog geen rekening gehouden met bodemkwaliteitseisen die vanuit andere kaders gesteld worden. In ieder geval kunnen de volgende genoemd worden: 1. Gemeentelijk, bouwen: bestaande situatie \ nieuwe situatie; 2. Gemeentelijk, grondverzet: Bouwstoffenbesluit en/of vrijstellingsregeling; 3. Provinciaal, bestemmingsplannen: bodemtoets. Daarnaast is ook afstemming tussen de maatregelenpakketten van ABdK nodig met bijvoorbeeld de aanpak en normen voor tuinen in diffuus belast gebied of in overstromingsgebieden. 8.1 Gemeentelijk, bouwen: bestaande situatie \ nieuwe situatie Tijdens voorlichtingsavonden in de gemeenten Cranendonck en Valkenswaard zijn specifieke vragen gesteld met betrekking tot het gemeentelijke beleid voor afgifte van een bouwvergunning, als er in het kader van Actief Bodembeheer de Kempen gesaneerd is tot geschiktheid voor siertuin (vergelijk Bodemgebruikswaarde-II). BodembeheerKempen_GebiedsgerichtVerbijzonderenTerugsaneerwaardenVerwijderenZinkassenABdK_8juni2004.doc 4/7

6 8.1.1 Quickscan gemeentelijke bodemkwaliteitseis voor bouwen in De Kempen Om hierop, ook in breder verband, een adequaat antwoord te vinden, heeft het projectbureau ABdK tussentijds aan de Milieudienst Regio Eindhoven (MDRE) gevraagd om terzake een quickscan [4] uit te voeren onder de 45 gemeenten binnen het projectgebied van Actief Bodembeheer de Kempen. Met deze quickscan is een goed beeld verkregen van de bodemkwaliteitseisen die de gemeenten in Zuidoost Brabant en Noord- en Midden Limburg uit hoofden van hun Bouwverordening hanteren bij bouwvergunningen. De algemene respons op de enquête was goed (61%), en voor het kerngebied waar de problematiek prominent is zelfs uitstekend (100%). - Uit de quickscan blijkt dat weinig gemeenten vastgesteld beleid hebben voor bodemkwaliteit bij bouwvergunningen. Enkele gemeenten hanteren interne criteria, waarbij streef- en interventiewaarden worden genoemd en verwezen wordt naar de VNG-notitie Bouwen op verontreinigde grond en de Bgw s uit Van Trechter naar Zeef. De algemene insteek van gemeenten is dat de gebruikers van percelen geen risico s mogen lopen door aanwezigheid van bodemverontreiniging. - Er bestaat zeer veel (24 voor, 2 tegen) draagvlak voor het hanteren van Bgw-II als terugsaneercriterium in bestaande situaties bij het verlenen van bouwvergunningen voor kleine bouwwerken. In het kerngebied is het draagvlak voor Bgw-II als terugsaneerwaarde zelfs 100%! - Gemeenten stellen minder strenge eisen aan sterke verontreiniging met metalen in het grondwater dan in grond. - Voor het hanteren van een strenger terugsaneercriterium Bgw-I in nieuwe situaties is minder draagvlak. Men wil eenvoudige criteria, en het hanteren van de Bgw-II biedt de gemeente ruimte om in veel situaties een bouwvergunning af te kunnen geven, zonder risico s voor de gebruikers; de Bgw-I is dan te streng, waardoor ontwikkelingen te vaak stagneren door gebrek aan geld. - Veel gemeenten kennen een belangrijke rol toe aan de middels een bodemkwaliteitskaart vastgestelde achtergrondwaarde. Bij voorkeur maakt men gebruik van de Bgw s als alternatief voor, of in combinatie met de achtergrondwaarden. Hoewel de enquête is uitgevoerd op ambtelijk niveau in de gemeenten in het projectgebied, wordt ingeschat dat er ook op bestuurlijk niveau een vergelijkbaar draagvlak zal bestaan over genoemde punten. De resultaten van de quickscan vormen een degelijke basis voor normatieve afstemming met de beoogde saneringsdoelstelling van het Projectbureau ABdK, rekening houdend met plaatselijk en/of regionaal verhoogde achtergrondwaarde voor zware metalen enerzijds, en eventuele harmonisatie van de verschillende ambitieniveaus bij gemeenten anderzijds. Conclusie 3: In het zogenaamde kerngebied, waar de zinkassenproblematiek van de Kempen het sterkste speelt, zijn alle gemeenten vóór het hanteren van Bgw-II als terugsaneercriterium voor bouwwerken in bestaande situaties. Voor nieuwe situaties gaat de voorkeur van de gemeenten uit naar een ruime en praktische norm en bestaat er weinig draagvlak voor het hanteren van een verschillende of strengere (Bgw-I) norm. 8.2 Gemeentelijk, grondverzet: Bouwstoffenbesluit en/of vrijstellingsregeling Gemeenten zijn bevoegd gezag voor de uitvoering van het Bouwstoffenbesluit. Voor toepassing van lichtverontreinigde grond als bodem kan gebruik gemaakt worden van een vrijstellingsregeling, mits de gemeente beschikt over vastgestelde bodemkwaliteitskaarten en een bodembeleidsplan. De discrepantie die bestaat tussen de saneringsnormen vanuit de Wet bodembescherming en de toepassingsnormen vanuit het Bouwstoffenbesluit vormt mede de aanleiding tot de beoogde herziening van het Bouwstoffenbesluit in 200? enerzijds. Anderzijds wordt in de recente Beleidsbrief Bodem [5] van de Staatssecretaris van VROM, mede in relatie tot ruimtelijke ordening, geopteerd voor uitvoering van het nieuwe bodembeleid door decentrale overheden zijnde gemeenten. Daarmee komen vrijwel alle belangrijke afstemmingsaspecten in relatie tot bodemkwaliteitseisen samen op gemeentelijk niveau. Het Projectbureau ABdK wil gemeenten graag faciliteren door de aanlevering van een module zinkassen ten behoeven van het gemeentelijk bodembeleidsplan. Gelet op de grote omvang van het projectgebied voor Actief Bodembeheer de Kempen en de heterogeniteit van de aanwezigheid van zinkassen in het gebied, kan niet verwacht worden dat alle gemeenten hierbij op eenzelfde ambitieniveau zullen uitkomen. BodembeheerKempen_GebiedsgerichtVerbijzonderenTerugsaneerwaardenVerwijderenZinkassenABdK_8juni2004.doc 5/7

7 Conclusie 4: Voorafgaande aan de start van het Zivest-traject in betreffende gemeente, vindt met betrekking tot het reguleren van de grondstromen afstemming op maat plaats per (cluster van) gemeente(n) of delen (kleine kernen) daarvan. 8.3 Provinciaal, bestemmingsplannen: bodemtoets Via artikel 9 van het Besluit Ruimtelijke Ordening werkt het bodemaspect rechtstreeks door in de ruimtelijke planvorming. Op grond van dit artikel wordt gekeken of de bodemkwaliteit binnen het plangebied het gewenste gebruik toelaat. Als er een noodzaak tot sanerende maatregelen bestaat, kan ook aanpassing van het gewenste gebruik als maatregel in aanmerking komen. Doorgaans vindt bij (partiële) herziening van bestemmingsplannen een globale toets plaats, omdat het niet zinvol is de bodemkwaliteit van het hele gebied te kennen als daar verder niets verandert. Voor nieuwe bestemmingsplannen en bij Art.19-procedures vindt doorgaans meer gedetailleerde toetsing plaats. De bodemkwaliteitseisen waaraan getoetst dient te worden zijn, in tegenstelling tot een aantal andere regelingen, niet uniform vastgelegd; de provincie legt haar eigen bodemkwaliteitseisen vast waaraan in ieder geval getoetst dient te worden bij (gemeentelijke) bestemmingsplanprocedures. De gemeente mag altijd nog strengere eisen stellen dan welke de provincie vastlegt. De betrokken provincies hanteren tot heden de volgende bodemkwaliteitseisen bij hun bodemtoets ; Limburg: - Aanvaardbaar RisicoNiveau (ARN), voor die (diffuus verontreinigde) binnenstedelijke gebieden waar met een bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan specifiek invulling wordt gegeven aan Actief Bodembeheer Limburg (ABL); - Bgw s conform Van Trechter naar Zeef voor alle overige gebieden. Noord-Brabant: - Bgw s conform Van Trechter naar Zeef voor alle gebieden. De recent verschenen Beleidsbrief Bodem [5] van de Staatssecretaris van VROM stuurt aan op een integrale grondlaagtoets naar analogie van de watertoets bij ruimtelijke planontwikkeling. Om redenen wordt afgezien van een sectorale en verplichte bodemtoets. Tevens wordt erkend dat de landelijk vastgestelde Bodemgebruikswaarden als sturingsinstrument te star zijn om in te spelen op lokale of regionale (bodem) omstandigheden. De bestaande Bodemgebruikswaarden zullen worden omgevormd tot kwaliteitsreferenties die (aan gemeenten) houvast moeten bieden bij keuzes in de locale of regionale bodemkwaliteit. Conclusie 5: Provincies kunnen de voorgestelde gebiedsgerichte verbijzondering van de Bodemgebruikswaarden voor zink, koper, cadmium, lood en arseen gebruiken bij hun bodemtoets voor gemeentelijke bestemmingsplannen die zijn gelegen binnen het projectgebied van Actief Bodembeheer de Kempen in afwachting van nieuwe kwaliteitsreferenties. BodembeheerKempen_GebiedsgerichtVerbijzonderenTerugsaneerwaardenVerwijderenZinkassenABdK_8juni2004.doc 6/7

8 9. Aansluiting bij landelijke beleidsontwikkeling Het nieuwe bodembeleid, zoals dat door het ministerie van VROM wordt beoogd, is neergelegd in de recente Beleidsbrief Bodem van staatssecretaris Van Geel aan de Tweede Kamer. Daarin staat wat het Rijk wil met het milieubeheer, namelijk aansluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen en een nuchtere kijk op risico s. In het nieuwe bodembeleid komt het gebruik van de bodem meer centraal te staan, waarbij de gebruiker een zorgplicht voor de bodem heeft, maar waarin ook wordt erkend dat de bodem niet overal voor alle denkbare functies geschikt hoeft te zijn. Gesteld mag worden dat de hier voorgestelde gebiedsgerichte verbijzondering van terugsaneerwaarden bij verwijdering van zinkassen in het kader van Actief Bodembeheer de Kempen hier volledig bij aansluiten. Immers, - wordt er voor de aanpak van de zeer omvangrijke zinkassenproblematiek in de Kempen een (financieel) optimum bereikt tussen milieurendement en risicoreductie dat loont; - wordt er een minimale bodemkwaliteit gerealiseerd waarbij gemeenten algemeen een bouwvergunning zullen verlenen in bestaande situaties, waardoor stagnaties in locale ontwikkelingen worden voorkomen; - wordt de dominantie van moestuingebruik in de normering in evenwicht gebracht met de maatschappelijke relevantie en de praktijk; - wordt er met het onderscheid naar siertuin en moestuin specifiek rekening gehouden met de risico s van het beoogde gebruik in relatie tot de locale bodemkwaliteit, waar bij de afleiding van de risico s rekening gehouden is met de meest recente wetenschappelijke inzichten en onderbouwingen; 11. Referenties [1] Raamplan Actief Bodembeheer de Kempen 2002 t/m 2004, vastgesteld d.d door GS Limburg en door GS Noord-Brabant. [2] Rendementsafweging bodemsanering Zivest pilot Sterksel, Royal Haskoning, Eindrapport 9M d.d [3] Evaluatie onderbouwing BodemGebruiksWaarden, RIVM Report /2002 JPA Lijzen et al. [4] Eindrapportage Quickscan bodemkwaliteitseis voor bouwen, SRE Milieudienst november [5] Beleidsbrief Bodem, van staatssecretaris Van Geel gericht aan de Tweede Kamer, Ministerie van VROM, BWL/ , d.d BodembeheerKempen_GebiedsgerichtVerbijzonderenTerugsaneerwaardenVerwijderenZinkassenABdK_8juni2004.doc 7/7