Behandeld door Jan Nico Wigboldus Datum 21 december 2012 Doorkiesnumme Ons kenmerk Onderwerp Procesbrief Zorg voor Jeugd Bijlage(n) 2

Transcriptie

1 Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon Fax Aan de raadscommissie Mens & Samenleving Behandeld door Jan Nico Wigboldus Datum 21 december 2012 Doorkiesnumme Onderwerp Procesbrief Zorg voor Jeugd Bijlage(n) 2 Uw kenmerk Uw brief van Verzonden Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp Geachte commissieleden, Met een drietal procesbrieven informeren wij u over de drie decentralisaties. In deze procesbrief komt Zorg voor Jeugd aan bod. Separaat ontvangt u de procesbrieven over de Participatiewet in wording en Meedoen naar Vermogen. In de procesbrieven beschrijven we kort de stand van zaken van de transformaties rond de Participatiewet, Meedoen naar Vermogen en Zorg voor Jeugd op basis van wat de afgelopen jaren al in gang is gezet en bereikt. Ook informeren wij u over het nieuwe regeerakkoord en de gevolgen voor de aanpak en planning van de dossiers. We proberen zo goed mogelijk aan te geven, welke documenten op welk moment ter besluitvorming worden voorgelegd, bij wijze van spoorboekje voor de raad. Het regeerakkoord bevat veel voornemens om verantwoordelijkheden in het sociale domein naar gemeenten over te brengen. Cruciaal daarbij is voor de gemeente om deze bewegingen goed op elkaar af te stemmen. Daarmee werken we zoveel mogelijk aan een integrale bejegening van de kwetsbare burger, met zijn mogelijkheden en belemmeringen. Uitgangspunten Zorg voor Jeugd Centraal voor ons staan de kind, de jongere en het gezin. Ouders zijn primair zelf verantwoordelijk voor de opvoeding, maar waar nodig willen we gezinnen informatie, ondersteuning en zorg bieden die kwalitatief goed is en snel voor handen. En vooral hulp die aansluit bij de vraag van kinderen en ouders zelf. Deze brief is een vervolg op de Contourennota Transitie Jeugdzorg (oktober 2011, zie bijlage) en de daarop gebaseerde voortgangsbrief voor de commissie Mens en Samenleving (juni 2012). De transitie van de jeugdzorg maakt onderdeel uit van het doorbraakdossier Jeugd, Onderwijs en Zorg. De decentralisatie betreft de geïndiceerde jeugdzorg, jeugd- GGZ (Geestelijke Gezondheidszorg), jeugd-lvb (licht verstandelijk beperkten), jeugdbescherming en reclassering, die in het huidige systeem worden gefinancierd door het rijk, de provincie en de zorgverzekeraars. De bekostiging en verantwoordelijkheid van deze voorzieningen worden in 2015 onder gemeentelijke verantwoordelijkheid geplaatst. Zij komen daarmee samen met de financiering van de jeugdgezondheidszorg, de opvoeden opgroeiondersteuning en de begeleiding en ondersteuning uit de Wmo (welzijn) in één bestuurlijke hand. Overigens is de nieuwe Jeugdwet De gemeente Utrecht wil de decentralisatie van taken aangrijpen om een nog in voorbereiding. systeeminnovatie te realiseren in de Zorg voor Jeugd: om de focus te leggen op een stevige basis (gewoon opvoeden en het versterken van eigen kracht), om de samenhang en de kwaliteit in de zorg te verbeteren én om de kosten te reduceren. en heeft het college

2 in de contourennota en uw raad in de nota Jeugdbeleid een aantal belangrijke uitgangspunten geformuleerd die we willen hanteren bij het vormgeven van de Zorg voor Jeugd: - Gewoon opvoeden in plaats van problematiseren - Aandacht voor een positief pedagogisch klimaat en steun bij opvoedingsproblemen - Aansluiten bij en versterken van de eigen kracht van ouders en kinderen - Eén gezin, één plan - Dichtbij waar de ouders toch al komen - Minder versnippering, differentiatie en specialisatie: sluitende hulpverlening - Meer generieke hulpverlening - Voldoende beschikbaarheid van specialistische hulp - Mensen zijn belangrijker dan regels (helpen i.p.v. indiceren), verantwoordelijkheid bij de professional - Kinderen kunnen zich veilig ontwikkelen Stand van zaken en opgave 2013 en in het teken van leren en experimenteren Om de Zorg voor Jeugd effectief te organiseren, hebben wij ervoor gekozen eerst te willen leren door te experimenten, haar kennispositie te versterken en uitwisseling te zoeken met andere gemeenten en partners. De voortgangsbrief van juni 2012 geeft aan via welke sporen dit momenteel gebeurt. Zo hebben de proeftuinen vorm gekregen in twee Buurtteams Jeugd en Gezin die sinds begin 2012 op pilotbasis actief zijn (in Overvecht en Ondiep). Ook binnen de aanpak van multi-probleem gezinnen via Wrap Around Care wordt met een vernieuwende werkwijze ervaring opgedaan. Verder is het onderzoek naar vraag en aanbod in de huidige jeugdzorg vrijwel afgerond en vindt intensieve afstemming plaats met de provincie, G4, G32 en het Rijk. De keuze van het college om 2012 te benutten om via de buurtteams te experimenteren met de vraag Wat zijn de juiste ingrediënten voor effectieve zorg voor jeugd? biedt veel kans om van de decentralisatie en bijbehorende systeemwijziging ook echt een inhoudelijke innovatie te maken. Anders dan bij de decentralisaties rond werk en de AWBZ zijn de inhoudelijke plannen rond de jeugdzorg met het nieuwe regeerakkoord niet wezenlijk gewijzigd. Wel zijn de financiële randvoorwaarden verslechterd. De decentralisatie van taken gaat in het akkoord gepaard met een taakstelling op het totaalbudget van ca. 15 % (eerder was dit 10%). Het invoeren van een eigen bijdrage gaat niet door, het regeerakkoord maakt alleen niet duidelijk of dit financieel gezien al onderdeel is van de extra taakstelling. Het concept van de nieuwe Jeugdwet heeft een consultatieronde doorlopen, waarbij door Utrecht is aangesloten bij de reacties van de VNG en de G4/G32. Los van de zorgen over de financiële randvoorwaarden voor gemeenten is een centraal punt in die reacties het bieden van voldoende ruimte voor lokale beleidsvrijheid en maatwerk. Alle reacties worden momenteel door het Rijk verwerkt in een nieuw wetsvoorstel. De verwachting is dat dit voorstel begin 2013 voor advies naar de Raad van State wordt gestuurd voor advies. De in werking treding van de nieuwe wet is voorzien op 1 januari Opgave in 2013 en 2014 De in 2012 geleerde lessen willen we gebruiken om in 2013 en 2014 voorstellen aan de gemeenteraad te doen. Dit om te komen tot richtinggevende beleidskeuzes en een nieuwe organisatievorm en wijze van aansturing van de Zorg voor Jeugd. Hierbij staat de eigen kracht centraal staat, moeten perverse (financiële) prikkels tot het verleden behoren en wordt de zorg waar nodig ook goed en tijdig geleverd. Daarbinnen zien wij op basis van de geformuleerde uitgangspunten twee opgaven: - De eerste opgave is om een gedeeltelijke integratie en één op één aansluiting te realiseren tussen de basiszorg voor jeugd en gezin (de 1e lijn ) en de meer gespecialiseerde, aanvullende zorg voor jeugd en gezin (de 2e lijn ). En uiteraard om hierbinnen een verschuiving te realiseren richting de basis. De huidige ervaringen met de buurtteams geven hiervoor veel praktijkkennis. - De tweede opgave is om -zowel in de uitvoering als beleidsmatig- de verbinding te leggen tussen de zorg voor de jeugd en andere domeinen die bijdragen aan het gezond, veilig en talentvol opgroeien 2/7

3 van kinderen en jongeren. Bijvoorbeeld de jeugdgezondheidszorg, het (passend) onderwijs, het jeugden jongerenwerk, de veiligheidsaanpak en vernieuwend welzijn. Een extra uitdaging is zoals gezegd om lokaal samenhang te realiseren tussen de drie grote veranderingen in het sociale domein en de bijbehorende decentralisatie van taken en verantwoordelijkheden richting de gemeente. Bovenstaande betekent dat de scope die de gemeente Utrecht wil hanteren breed is. Het gaat niet alleen om decentralisatie van taken, maar om een transformatieproces. In figuur 1 staat dit schematisch weergegeven. Door de keuze voor deze brede scope wil de gemeente structureel en op de lange termijn vernieuwing realiseren: het uiteindelijke doel van de transformatie is niet de systeemwijziging, maar het beoogde maatschappelijke effect en de financiële doelen op de langere termijn. Decentralisatie/ Transitie Overdracht van verantwoordelijkheden en bekostiging naar gemeenten specialistisch als het moet sterke zorg voor de jeugd (opvoedings-, gezondheids- en leerproblemen) stevige basis: gewoon opvoeden Transformatie: 1) Samenhang in de driehoek Zorg voor Jeugd 2) Verbinding met o.a.: Huisarts Passend onderwijs Jongerenwerk Veiligheid Vernieuwend Welzijn Meedoen naar Vermogen Participatiewet Figuur 1 Schematische weergave van de scope voor de transformatie Zorg voor Jeugd Tijdpad tot 2015 Binnen de brede scope is er fasering en focus nodig om ervoor te zorgen dat de gemeente in 2015 klaar is voor de overdracht van taken in het kader van de nieuwe Jeugdwet én dit heeft geïntegreerd in een nieuwe zorg voor de jeugd in de stad (dat inhoudelijk, organisatorisch als financieel een stevig fundament heeft). Daarmee is er voor 2013 en 2014 behoefte aan een kapstok en een planning. Deze behoefte leeft niet alleen in Utrecht. Daarom heeft de VNG een spoorboekje opgesteld ter ondersteuning van gemeenten. In de voortgangsnotitie van juni jl. is door het college toegezegd om de beleidsdoelen, -kaders en processtappen uiterlijk eind 2013 in een masterplan Jeugd te hebben vastgelegd (inmiddels kadernota Zorg voor Jeugd genoemd). De ontwikkeling en vaststelling van deze kadernota bieden het college en de raad in 2013 verder een instrument om de logische samenhang en verbinding te leggen met lopende beleidsontwikkelingen. Bijvoorbeeld rond het (passend) onderwijs en vernieuwend welzijn. Besluitvorming in gemeenteraad Hieronder geven wij een eerste overzicht op hoofdlijnen van de bestuurlijke beslismomenten in 2013 en Daarin is ook opgenomen dat de VVD komt met een aangepast initiatief raadsvoorstel. Samenvattend komt het er op neer dat in de huidige raadsperiode het richtinggevende beleid wordt vastgesteld voor de wijze waarop de Zorg voor de Jeugd vanaf 2015 in Utrecht vorm krijgt (incl de 3/7

4 wijze van contractering). In de nieuwe raadsperiode staat meer de vastlegging in verordeningen centraal en het op een gestructureerde manier monitoren van de nieuwe werkwijze op inhoud, kwaliteit, organisatie en kosten. In de onderstaande tabel staat (op basis van het spoorboekje van de VNG, aangevuld met de Utrechtse context) aangegeven welke stappen er tot 2015 in besluitvorming gezet moeten worden om een effectieve transformatie te realiseren. Gezien de snelheid van de ontwikkelingen en de fase waarin de wetsverandering zich bevindt (ook landelijk moet nog besluitvorming plaatsvinden), blijft het lastig om nu een definitieve planning vast te leggen. We sluiten in de planning zoveel mogelijk aan bij de andere majeure ontwikkelingen in het sociaal domein, zoals Vernieuwend Welzijn, de modernisering van de Jeugdgezondheidszorg, Meedoen naar Vermogen, Passend Onderwijs en de Participatiewet. Verder willen ook in de periode van overgang blijven leren van de ervaringen die worden opgedaan met bijvoorbeeld de buurtteams en de jeugdhulp. Periode? Februari 2013 Wat wordt voorgelegd aan de raad? Initiatief raadsvoorstel Kadernotitie Jeugdzorg Naar aanleiding van het initiatief raadsvoorstel van de VVD stelt de raad een aantal principes en kaders vast voor het inrichten en aansturen van (een deel van) de zorg voor de jeugd. Mei/Juni 2013 Kadernota Zorg voor Jeugd ter vaststelling naar de raad In de kadernota (voorheen masterplan) neemt de raad richtinggevende keuzes en besluiten en stelt de visie en het beleid op hoofdlijnen vast voor de situatie na 1 januari Dit zal breder zijn dan alleen de te decentraliseren taken, daarom noemen we het kadernota. Het gaat hier over de brede scope en daarmee ook over de dwarsverbanden met de andere domeinen en transities. Daarnaast wordt in de kadernota (op basis van de evaluatie) een besluit genomen over de vraag of en de wijze waarop de werkwijze met de buurtteams in Utrecht een vervolg krijgt. De indeling en structuur van de kadernota moet nog worden uitgewerkt, maar belangrijke onderdelen waarop richtinggevende keuzes gemaakt moeten worden zijn: - Beoogde doelen en maatschappelijke effecten. - Uitgangspunten voor de aanpak van de basiszorg voor jeugd en de signalering en toegang naar deze zorg. - Gemeentelijke visie, doelstellingen en kaders voor de meer gespecialiseerde en aanvullende vormen van jeugdhulp, GGZ, kinderbeschermingsmaatregelen, jeugdreclassering en gesloten jeugdzorg. Dit kan regionale of landelijke afspraken vergen. - Kaders voor het gemeentelijk sturingsmodel, monitoring en de besluitvormingscylcus. - Gewenste kwaliteitseisen en toezicht & handhaving 4/7

5 Periode? Wat wordt voorgelegd aan de raad? - Kaders voor de mate van keuzevrijheid voor de cliënt - Financiën en kostenbeheersing1 November/December 2013 Uitvoeringplan Zorg voor Jeugd (incl. inkoopkader) ter vaststelling naar de raad April - juli 2014 Voorjaarsnota 2014 Eind 2013 volgt vervolgens een uitvoeringsplan bestaande uit verschillende deelplannen waarin de keuzes in de kadernota (rond bovenstaande thema s) veel gedetailleerder worden uitgewerkt. Een specifiek deelplan van het uitvoeringsplan vormt het inkoopkader dat door de raad wordt vastgesteld. Op basis hiervan kan het college een aanbestedings- of subsidieproces starten. Het bestek en/of de uitvraag en de gunning en contractering worden door het college vastgesteld. Vertaling van de consequenties van de vastgestelde kadernota en het uitvoeringsplan (incl. inkoopkader) naar de Voorjaarsnota. Hiermee wordt de eerste verbinding gelegd naar de reguliere gemeentelijke begrotingscyclus. Najaar 2014 Verordeningen Zorg voor Jeugd ter vaststelling naar de raad Oktober 2014 Programmabegroting 2015 De verordeningen zijn de formele en uitvoeringsgerichte uitwerkingen van de kadernota, het uitvoeringsplan en de nieuwe Jeugdwet. Op sommige terreinen (bijvoorbeeld t.a.v. toegang en kwaliteitsbeleid) zal naar verwachting de nieuwe Jeugdwet deze verordeningen ook vereisen van de gemeente en die moeten per 1 januari 2015 van kracht zijn. Vertaling van vastgestelde beleid en de Voorjaarsnota naar de gemeentelijke programmabegroting 2015 Ondersteuning van de raad bij de besluitvorming rond de decentralisaties Het komende jaar zal de raad belangrijke beslissingen moeten nemen over de drie decentralisaties van 2014 en In de procesbrieven hebben we zo helder mogelijk aangegeven waar we nu staan en op welke momenten er raadsvoorstellen op de verschillende terreinen worden voorgelegd. 1 Het Rijk komt in het voorjaar van 2013 met een eerste verdelingsvoorstel tussen de gemeenten. Dan weten we dus beter wat de financiële kaders en uitgangspunten voor Utrecht zijn. 5/7

6 Ter ondersteuning zouden we graag afspraken met de raad willen maken om u zo goed mogelijk te equiperen voor deze beslissingen. Zo willen wij graag op gezette tijden per decentralisatieonderwerp een uitgebreide raadsinformatieavond (RIA) organiseren om u zo volledig mogelijk te informeren over wat er op Rijksniveau speelt en waar we als gemeente Utrecht staan. Daarnaast lijkt het voor een goede voortgang wenselijk af te spreken hoe de decentralisaties de juiste prioriteit kunnen krijgen binnen de commissie Mens en Samenleving. Tijdens een eerste raadsinformatieavond (RIA) over Zorg voor Jeugd op 22 januari willen wij u graag informeren over de opbrengsten van de leerervaringen in 2012 en hierover met u van gedachten wisselen. Bijvoorbeeld over het onderzoek naar vraag en aanbod in de zorg voor jeugd en de tussenevaluatie van de buurtteams Jeugd en Gezin. De casuïstiek uit de teams levert ons informatie over de complexiteit van de zorgvraag en de vraag van ouders en kinderen zelf. Beleidsontwikkeling in i samenspraak met betrokken partijen en inwoners De komende periode zal het bovenstaande spoorboekje verder moeten ingevuld en wordt de (interne) werkwijze hierop ingericht in samenspraak met alle betrokken partijen. De gemeente stelt het beleid vast, maar wij willen hierin nauw blijven samenwerken met het veld en (vertegenwoordigers van) cliënten. Daarom willen we ook in 2013 en 2014 op meerdere momenten kennis blijven delen en samen ontwikkelen met de partners en professionals. Zo gaat de gemeente bijvoorbeeld de komende periode door met kenniscafé s voor professionals en aanbieders van zorg in de stad, met de stuurgroep Jeugd en Zorg en zijn er bijeenkomst(en) voor regionale samenwerking. Daarnaast vindt regelmatige afstemming plaats op landelijk nivo via de G4, G32, de VNG en het Rijk. Wij hopen op een vruchtbare uitwisseling en samenwerking met de Raad over dit belangrijke transformatieproces in de Zorg voor de Jeugd, Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Utrecht, De secretaris, De burgemeester, 6/7

7 Bijlage 1. Planning in ontwikkeling zorg voor jeugd en bijlage 2. Contourennota Transitie Jeugdzorg (oktober 2011) zijn separaat bijgevoegd. 7/7