Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 20 FEBRUARI 2015 C N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C N 1. G. S., 2. L. M., eisers, vertegenwoordigd door mr. Huguette Geinger, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 1000 Brussel, Quatre Brasstraat 6, waar de eisers woonplaats kiezen, tegen 1. COMAPRO bvba, met zetel te 9200 Dendermonde (Grembergen), Oud- Kerkhofstraat 11, eerste verweerster, vertegenwoordigd door mr. Johan Verbist, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 2000 Antwerpen, Amerikalei 187, bus 302, waar de verweerster woonplaats kiest, 2. B. B.,

2 20 FEBRUARI 2015 C N/2 tweede verweerster. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in hoger beroep van de rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde van 21 november Raadsheer Bart Wylleman heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Christian Vandewal heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDEL De eisers voeren in hun verzoekschrift dat aan dit arrest is gehecht, een middel aan. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Beoordeling Eerste onderdeel 1. Artikel 30, derde lid, Pachtwet bepaalt dat ruil met het oog op het betelen van pachtgoederen niet als onderpacht wordt beschouwd en dat een dergelijke ruil geen invloed heeft op de rechten van de pachters noch van de verpachters. Artikel 52, 1, tweede lid, Pachtwet bepaalt dat ruil met het oog op het betelen van pachtgoederen geen invloed heeft op het recht van voorkoop van de pachter. De wetgever heeft aldus aan de pachter de mogelijkheid willen geven om een ruilpacht, die bijdraagt tot een rationele exploitatie van landbouwgronden, af te sluiten zonder zijn rechten als pachter te verliezen. Hieruit volgt dat met de ruil met het oog op het betelen van pachtgoederen waarvan sprake in de artikelen 30, derde lid, en 52, 1, tweede lid, Pachtwet zowel de ruilpacht wordt beoogd die de

3 20 FEBRUARI 2015 C N/3 pachter afsluit met een andere pachter als de ruilpacht die hij afsluit met een andere eigenaar van landbouwgronden. 2. Door te oordelen dat de ruil waarvan de eisers gewag maken aanvankelijk een ruil was tussen een pachter en een eigenaar die een landbouwbedrijf exploiteerde, dat er bijgevolg geen sprake is van een ruilpacht in de zin van de Pachtwet en dat de eerste eiser en wijlen zijn broer bijgevolg niet beschikten over een recht van voorkoop en zij dit evenmin konden overdragen aan de tweede eiseres, verantwoorden de appelrechters hun beslissing niet naar recht. Het onderdeel is gegrond. Tweede onderdeel 3. Rechtsmisbruik bestaat in de uitoefening van een recht op een wijze die kennelijk de grenzen van de normale uitoefening van dat recht door een voorzichtig en oplettend persoon te buiten gaat. Dit is inzonderheid het geval wanneer de veroorzaakte schade niet in verhouding staat tot het voordeel dat de houder van het recht beoogd of verkregen heeft. Bij de beoordeling van de voorhanden zijnde belangen, moet de rechter rekening houden met alle omstandigheden van de zaak. 4. Na te hebben geoordeeld dat de eerste eiser en wijlen zijn broer niet beschikten over een recht van voorkoop, oordelen de appelrechters dat het bovendien opmerkelijk is dat: - notaris Abbeloos bij brief van 3 april 2008 aan de tweede eiseres heeft gemeld dat er zich een koper had aangeboden voor het bewuste perceel, maar dat de eigenares aan de tweede eiseres ook de kans wou geven om een bod uit te brengen; - de tweede eiseres een bod uitbracht van ,00 euro; - pas nadien, op 21 april 2008, een verkoopovereenkomst onder opschortende voorwaarde werd ondertekend met de eerste verweerster voor de prijs van ,00 euro; - de notaris dan, met een brief van 21 mei 2008, door de gebroeders S. in kennis werd gesteld van een overdracht van voorkooprecht aan de tweede eiseres die het schrijven mee ondertekende en de overdracht aanvaardde.

4 20 FEBRUARI 2015 C N/4 Op basis hiervan oordelen zij dat: - de overdracht van het recht van voorkoop werd ingevoerd om de financieel zwakkere pachter toe te laten een belegger te zoeken die in de landbouwgoederen wil investeren en die hem door middel van een nieuwe pacht bedrijfszekerheid wil geven aangezien de derde gehouden is pachtvernieuwing te verlenen; - het feitenverloop en de chronologie erop duiden dat de techniek van de overdracht van het recht van voorkoop in huidig geval eerder werd benut om de eerste verweerster, die het hoogste bod had uitgebracht voor een voldongen feit te stellen en de tweede eiseres van elk verder opbod te besparen, eerder dan de bedrijfszekerheid van de gebroeders S. te bestendigen; - de gebroeders S. en de tweede eiseres een fout begingen door onder het mom van een overdracht van voorkooprecht de oorspronkelijke koper (eerste verweerster) te weren op een wijze waarin de wet niet voorziet; - de meest gepaste wijze van herstel van de veroorzaakte schade erin bestaat de overdracht van het voorkooprecht en de verkoopovereenkomst tussen de gebroeders S. (lees: de tweede verweerster) en de tweede eiseres nietig te verklaren. De appelrechters geven aldus te kennen dat de eisers rechtsmisbruik pleegden. 5. Door te oordelen dat de eisers een fout begingen door onder het mom van een overdracht van het voorkooprecht de oorspronkelijke koper te weren op een wijze waarin de wet niet voorziet en aldus impliciet te beslissen dat zij rechtsmisbruik pleegden, zonder te onderzoeken of zij daaruit een voordeel hebben gehaald dat niet in verhouding staat tot de correlatieve last van de eerste verweerster, verantwoorden de appelrechters hun beslissing niet naar recht. Het onderdeel is gegrond. Dictum Het Hof,

5 20 FEBRUARI 2015 C N/5 Vernietigt het bestreden vonnis, behoudens in zoverre dit het hoger beroep ontvankelijk verklaart. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde vonnis. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de aldus beperkte zaak naar de rechtbank van eerste aanleg West- Vlaanderen, rechtszitting houdend in hoger beroep. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, eerste kamer, samengesteld uit afdelingsvoorzitter Eric Dirix, als voorzitter, en de raadsheren Alain Smetryns, Koen Mestdagh, Geert Jocqué en Bart Wylleman, en in openbare rechtszitting van 20 februari 2015 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Eric Dirix, in aanwezigheid van advocaat-generaal Christian Vandewal, met bijstand van griffier Frank Adriaensen. F. Adriaensen B. Wylleman G. Jocqué K. Mestdagh A. Smetryns E. Dirix