School Ondersteuningsprofiel Poort

Transcriptie

1 School Ondersteuningsprofiel Poort schooljaar Auteurs: H. Beerling, A. Hoogendijk

2 Ondersteuningsprofiel Poort Inhoudsopgave Inhoudsopgave blz 1 Inleiding blz 2 Missie, visie en identiteit Poort.blz 3 Basiszorg.. blz 5 Extra zorg. blz 7 Externe zorg.. blz 10 Toekomstvisie Poort. blz 12 Pagina 1 van 12

3 Inleiding Passend onderwijs impliceert dat er voor ieder kind een passende plek gevonden kan worden. Passend wil in deze zeggen de meest optimale onderwijsplek binnen de mogelijkheden van het samenwerkingsverband. Het samenwerkingsverband draagt er dan ook zorg voor dat naast de basisondersteuning en extra ondersteuning die geboden kan worden op de reguliere scholen er ook arrangementen/onderwijsvoorzieningen zijn voor kinderen die zware ondersteuning nodig hebben. Deze redenering is gebaseerd op de zorgniveaus vanuit het Handelingsgericht Werken (HGW). Niveau 1 = Basisondersteuning Niveau 2 = Extra ondersteuning Niveau 3 = een tijdelijk arrangement/lichte ondersteuning Niveau 4 = zware ondersteuning c.q. speciaal onderwijs Het samenwerkingsverband gaat ervan uit dat ondersteuningsniveau 1 en 2 op alle reguliere scholen (primair onderwijs en voortgezet onderwijs) geboden wordt. Dit is het school ondersteuningsprofiel van Poort Dit ondersteuningsprofiel is ontstaan uit onze ondersteuningsgids en schoolplan. Wij beschrijven in dit profiel de ondersteuning die Poort aan leerlingen kan bieden. Het ondersteuningsprofiel is mede richtinggevend aan onze professionele ontwikkeling en bepaalt onze grenzen en uitdagingen op het gebied van de zorg die wij in school aan leerlingen willen en kunnen bieden. De samenwerking met ouders is een belangrijke voorwaarde voor het goed functioneren van een leerling op school. Het ondersteuningsprofiel van Poort moet worden bekeken in samenhang met de andere scholen van het samenwerkingsverband. De samenwerkingsverbanden krijgen een zorg/ondersteuningsbudget dat verdeeld moet worden onder de verschillende scholen. Het samenwerkingsverband in Almere zal in de toekomst zorgdragen voor de verdeling van die extra zorgmiddelen. In het samenwerkingsverband zijn alle voortgezet onderwijs-scholen vertegenwoordigd. Het samenwerkingsverband dient een dekkend aanbod voor de regio te verzorgen. Het document is een groeidocument en gezien de blijvende ontwikkelingen nog niet geheel dekkend. Als leerlingen bij de start van hun schoolloopbaan in het (vervolg)onderwijs of in de loop van de schoolloopbaan een ondersteuningsvraag ontwikkelen, bekijkt de school samen met de ouders welke extra ondersteuning noodzakelijk en mogelijk is. Binnen Almere is doelgericht werken in het basisonderwijs en in het voortgezet onderwijs leidend. Beiden gaan uit van de volgende planningscirkel. Pagina 2 van 12

4 Missie, visie en identiteit Poort Missie: onze drie Bakens Als schoolorganisatie willen we jonge mensen begeleiden hun plaats in de samenleving te vinden. Ieder mens is uniek, daarom hebben we in ons onderwijs aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling en de rol van de mens in de gemeenschap en de omgeving. Er is aandacht voor emancipatie, diversiteit en dialoog tussen mensen met verschillende religieuze, levensbeschouwelijke en culturele achtergronden. Onze visie wordt vertaald in drie speerpunten, onze Bakens. Die Bakens zijn: onze identiteit, een veilig leer- en leefklimaat en het stimuleren en ontwikkelen van talent. Deze speerpunten geven aan wie we zijn en vanuit welk perspectief en met welke houding wij ons richten op onze leerlingen. De drie Bakens vatten het wezen van onze school samen. Identiteit Het Baken Almere is een interconfessionele organisatie. Wij gaan er vanuit dat ieder mens een plaats en een doel heeft in de wereld. We streven er naar om bij te dragen aan de ontwikkeling van jonge mensen. Onze kernwaarden daarbij zijn naastenliefde en respectvol omgaan met elkaar. In onze scholen werken wij vanuit de basisgedachte dat ieder mens dus ook ieder kind uniek is en er mag zijn zoals hij of zij is. Kinderen en volwassenen mogen weten dat ze er in het leven niet alleen voor hoeven te staan, dat er altijd iemand voor hen is en dat hun leven van betekenis is en er toe doet. We vinden dat de school een plek is waar je geaccepteerd en gewaardeerd wordt en je je veilig mag voelen. Het personeel op onze scholen werkt met inzet en aandacht voor het kind en de kinderen die aan onze zorg zijn toevertrouwd. Een veilig leer- en leefklimaat Voor alle Bakenscholen geldt: we hebben een bewuste keus voor kleinschaligheid gemaakt. We willen onze leerlingen leren kennen en samen ontdekken wat bij de mogelijkheden van iedere leerling past. Ondersteuning wordt geboden waar dat nodig is. Iedereen hoort erbij en heeft recht op een veilige en prettige leeromgeving. Het stimuleren en ontwikkelen van talent Het doel is in de eerste plaats het behalen van een diploma. Daarnaast vinden wij het belangrijk om bij te dragen aan de persoonlijke ontwikkeling van iedere leerling. We willen iedere leerling uitdagen om het beste/maximale uit zichzelf te halen op zijn of haar eigen manier (geïnspireerd en Pagina 3 van 12

5 begeleid door de docenten). Dat betekent dat leerlingen de ruimte krijgen om zelf te kiezen wat bij hen past zodat ze hun talenten kunt ontdekken of verder kunt ontwikkelen. Zorgzaamheid en aandacht Samen met de ouders helpen we de leerlingen zo goed mogelijk te leren en volwassen te worden. Want omgaan met je mogelijkheden én je barrières vraagt om een goede begeleiding. En dat is precies waar we bij Poort sterk in zijn. Zelfstandig leren gaat niet vanzelf. Het begint ermee dat we onze leerlingen serieus nemen, goed naar ze luisteren en de hulp of coaching bieden waar zij behoefte aan hebt. Daarnaast gaan we zorgvuldig om met verzuim. Samenvattend is de zorg en begeleiding op Poort georganiseerd in de volgende onderverdeling: 1. Basisondersteuning door mentoren en docenten, in principe beschikbaar voor alle leerlingen. 2. Extra ondersteuning in of buiten de school (OPDC) voor leerlingen met een Ontwikkeling Perspectief Plan (OPP) (voorheen rugzakleerlingen). 3. Stedelijke voorzieningen/zware ondersteuning, een arrangement met een toelaatbaarheidsverklaring, zoals plaatsing op Nautilus of Aquarius. Ook voor plaatsing op het OPDC is een TLV nodig. In de hier op volgende paragrafen wordt deze indeling verder toegelicht. Pagina 4 van 12

6 Basisondersteuning Basisondersteuning is de ondersteuning die in principe voor alle leerlingen van Poort beschikbaar is. Hieronder de verschillende onderdelen waar de basisondersteuning uit bestaat: - Mentoraat - Verzuimregistratie/ preventief verzuimspreekuur - Digitaal leerlingvolgsysteem - Poort plus (extra aandacht voor taal en rekenen) - Decanaat - Huiswerkklas Mentor: De mentor is het eerste aanspreekpunt voor ouders en leerlingen. De mentor bewaakt de prestaties en het welzijn van zijn mentorleerlingen in het bijzonder en de mentorklas in het algemeen. De mentor zoekt waar nodig voor zijn leerlingen advies en ondersteuning bij andere functionarissen binnen de school. Tijdens het mentoruur wordt er gewerkt aan het leer en sociaal-emotionele klimaat in de klas. Leerlingen zien de mentor tijdens de mentoruren en in de vak lessen. Daarnaast zijn er individuele gesprekken met de mentor over het welbevinden en de studievoortgang. Samen met de decaan begeleidt de mentor leerlingen ook bij het maken van een keuze voor een studierichting of vervolgopleiding. Bij bijzonderheden neemt de mentor altijd contact op met ouders. Ouders kunnen natuurlijk ook met de mentor contact opnemen. Alle leerlingen hebben rapportgesprekken met de mentor (2 keer per jaar) en er zijn tafeltjesavonden waarbij ouders met vakdocenten in gesprek kunnen. Ouders kunnen zorgen over de ontwikkeling van hun kind aangeven bij de mentor. Poort heeft daarnaast een systeem van leerling-mentoren (ouderejaars leerlingen die eerste klassen bijvoorbeeld in de introductieperiode terzijde staan). Klassikaal: - studievaardigheden tijdens de mentorlessen - Poort plus (extra aandacht voor taal en rekenen) apart uur Individueel: 1. Sociaal-emotionele ondersteuning 2. Studie coachingsgesprekken 3. Samen met de orthopedagoog met behulp van een ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) ondersteuning bieden aan leerlingen met bijzondere kenmerken als: ADHD, autisme, NLD, dyslexie De mentor valt onder de verantwoordelijkheid van de teammanager. De mentor informeert de teammanager over de voortgang van de leerlingbegeleiding van de leerlingen van zijn klas. Verzuim Poort onderhoudt intensieve contacten met de leerplichtambtenaar. Naast de afwikkeling van verzuimmeldingen (spijbelen) neemt de leerplichtambtenaar ook deel aan het Zorg Advies Team (ZAT), dat maandelijks vergadert. Mocht er sprake zijn van een overtreding van de leerplichtwet, dan volgt er een gesprek met de leerling en ouder(s) op het stadhuis. Op Poort vindt er een preventief verzuimspreekuur van leerplicht plaats gericht op leerlingen met licht schoolverzuim. Pagina 5 van 12

7 Onder licht schoolverzuim wordt verstaan: - verzuim in de vorm van losse uren (<16 uur) - verzuim tot 3 dagen - vaak te laat komen. Het spreekuur heeft een voorlichtend en waarschuwend karakter, met als doel: - het tegengaan van beginnend schoolverzuim - het voorkomen van langdurig schoolverzuim - het voorkomen van voortijdig schoolverlaten - het tegengaan van veelvuldig te laat komen Digitaal leerlingvolgsysteem Er is een digitaal leerlingvolgsysteem, SOM. Hierin zijn cijfers, aanwezigheid, gespreksverslagen en evt. onderzoeksgegevens (na toestemming ouders/leerling) toegevoegd aan het digitale dossier van de leerling. Poort plus: rekenen en taal Er wordt extra aandacht besteed aan rekenen en taal, aangeboden in leerjaar 1 t/m 5. Voor taal zijn er vier fundamentele niveaus (referentie niveaus) beschreven. De niveaus geven een opklimmende moeilijkheidsgraad in basiskennis en -vaardigheden aan. Elk fundamenteel niveau omvat het voorgaande niveau. En bij het behalen van een fundamenteel niveau kan het volgende niveau gezien worden als een streefniveau. Voor havoleerlingen betekent dit een eindniveau van 3F en voor mavo leerlingen 2F. Tabel met F-niveau per opleiding Opleiding Niveau vmbo en mbo-1, mbo-2 en mbo-3 2F havo en mbo-4 3F Samenwerking met het hbo Poort is een havo-mavoschool, die de leerling motiveert om naar het hbo te gaan. Er wordt samengewerkt met o.a. hogeschool Windesheim Flevoland. Vanaf de derde klas havo zijn er over en weer proeflessen, bezoeken en gezamenlijke activiteiten. Op deze manier ontstaat een goede aansluiting op het hbo. Natuurlijk kun je Poort ook gewoon verlaten met een havo- of mavodiploma. Je hebt dan een uitstekende basis gekregen om je verder te ontwikkelen. Heb je je mavodiploma gehaald en past de havo bij je inzet en gedrag dan kun je in principe doorstromen naar onze havo. Pagina 6 van 12

8 Decaan Aan het einde van het derde (havo) of tweede leerjaar (mavo) sluiten we de onderbouw af. Gedurende dit hele schooljaar oriënteren de leerlingen zich op het profiel dat gekozen wordt voor de bovenbouw. Tijdens de mentorlessen onderzoeken leerlingen hun vaardigheden, capaciteiten en voorkeuren en tijdens de projectweek worden deze vaardigheden geoefend. Daarnaast zijn er voorlichtingsmomenten zoals een algemene kennismaking over de inhoud van de profielen, een vakspecifieke voorlichting en voorlichting gegeven door bovenbouwleerlingen. In december wordt een voorlopige profiel- (havo) of sectorkeuze (mavo) gemaakt en geven de vakdocenten advies.. De gemaakte keuze komt ter sprake tijdens het rapportgesprek over de eerste periode. Na het tweede rapportgesprek wordt de definitieve keuze gemaakt. Deze wordt vast gelegd op de profielkeuzekaart. De kaart wordt door leerling en ouders ondertekend. Pagina 7 van 12

9 Extra ondersteuning Het betreft hier leerlingen die meer ondersteuning en/of begeleiding nodig hebben dan die geboden wordt vanuit de basisondersteuning om hun schoolloopbaan succesvol te doorlopen. Dit is begeleiding die geboden wordt door de mentor en het zorgteam binnen de school. Consultatie en aanmelding voor extra begeleiding verloopt altijd via de mentor. Vorm van extra hulp/ondersteuning Bijlessen die voor individuele leerlingen ingezet kunnen worden voor een specifieke tijd Huiswerkklas jeugdmaatschappelijk werk Diverse trainingen via Oké op School ( Passend Onderwijs Almere Ontwikkelingsperspectiefplan Orthopedagoog Intern Zorg Overleg Zorg Advies Team Inzet begeleider Passend Onderwijs Almere en Plusmentor Voor wie Leerlingen die moeite hebben om het tempo en het niveau van de klas bij te houden Voor het aanleren van studievaardigheden en gerichte huiswerkondersteuning voor leerlingen die vanwege een persoonlijk (sociaalemotioneel) probleem begeleiding nodig hebben. Voor leerlingen met o.a. faalangst, problemen met studievaardigheden of weerbaarheid Leerlingen met onderwijsbehoeften waar een adviesvraag voor is Voor leerlingen met ontwikkelingsproblemen die hierdoor ernstige belemmering in het volgen van het onderwijs ervaren Dyslexie onderzoek, sociaal emotioneel onderzoek en mee denken in de begeleiding van leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften Leerlingen waar een lichte adviesvraag voor is t.a.v. welbevinden, gezondheid, verzuim en verzuim. Voor complexere zaken waar advies vanuit verschillende disciplines gewenst is Voor leerlingen die vanuit hun OPP extra steun nodig hebben bij bijvoorbeeld toets planning of sociaal functioneren (leerlingen met een voormalige rugzak en/of leerweg ondersteunend onderwijs: LWOO) Aanpassingen voor leerlingen met motorische beperkingen - Aanpassing van omgeving o Lift o Rolstoeltoegankelijke ruimtes - Mogelijke aanpassing van activiteit o Aangepast rooster o Bij mobiliteitsproblemen bij schoolactiviteiten, meedenken in alternatief vervoer Procedure aanmelden zorg Indien een leerling zich niet naar vermogen ontwikkeld en complexe onderwijs of ondersteuningsbehoeften heeft dan bespreekt de mentor dit met ouders. Indien nodig wordt daarna in de gezamenlijk overleg met teammanager of orthopedagoog gekeken hoe aan de onderwijsbehoefte van de leerling tegemoet gekomen kan worden. Belangrijk is om te weten dat iedere aanmelding altijd via de mentor van de leerling verloopt. Pagina 8 van 12

10 We zijn ons bewust van het feit dat niet alle vormen van ondersteuning worden aangeboden. Het aanbod is zoveel mogelijk afgestemd op de onderwijsbehoeften die wij signaleren bij onze leerlingen. Poort is een kleinschalige school en kan daardoor niet alle extra ondersteuning zelf bieden, wij maken gebruik van de expertise aanwezig op de andere Baken scholen, Passend onderwijs, Oké op school, jeugd maatschappelijk werk en de GGD verpleegkundige en andere ketenpartners. Stedelijke voorzieningen/zware ondersteuning Voor zowel leerlingen die onderwijs volgen op Poort als zich aanmelden geldt dat wij er naar streven om binnen onze mogelijkheden naar de uitgangspunten van passend onderwijs te handelen. Mocht ondanks de geboden extra onderwijsondersteuning of ondersteuningsmogelijkheden blijken dat er zorgen ontstaan over de wenselijkheid om de schoolloopbaan op Poort voort te zetten dan wel te starten dan zullen de volgende indicatoren mee gaan wegen: Grenzen van de ondersteuning: - Poort is een school voor havo en mavo, er wordt op havo niveau les gegeven in de eerste en tweede klas dat betekent dat de lesstof moeilijker is en sneller gaat dan in een reguliere TL klas. Om het onderwijsniveau op Poort aan te kunnen zijn cito resultaten op niveau III/ B nodig voor in ieder geval begrijpend lezen en rekenen. - De leerling is in staat om het diploma te behalen volgens de geldende regels van de school. - De leerling houdt aan de voor ieder geldende schoolafspraken wat betreft cijfers (overgangseisen), gedrag (schoolregels) en huiswerk (het maken en inleveren van opdrachten). - De leerling kan omgaan met de fysieke omgeving van de school: o.a. de drukte in de gangen, op de trappen en in de aula. Een uitgebreid team van lesgevers. Met meerdere leswisselingen per dag, lesuitval en roosterwijzigingen. En het binnen het rooster wisselen van locatie voor o.a. sport. - De leerling is in staat om veiligheid voor zichzelf en anderen te waarborgen (er is geen sprake van fysieke en verbale agressie). - De leerling is in staat om met beperkte aansturing van volwassenen zelf problemen op te lossen en steeds meer probleemoplossend te handelen. Dit betekent dat problemen bespreekbaar moeten kunnen zijn. De leerling moet zijn eigen rol, binnen zijn mogelijkheden, kunnen zien en bij problemen een rol richting een oplossing in kunnen nemen. - De leerling is in staat om zich aan gemaakte afspraken te houden (gaat om door school en leerling gestelde haalbare doelen binnen een bepaalde termijn). - De leerling is in staat in een probleemsituatie zelf aan te geven dat een time-out nodig is, en/of accepteert als de docent de time-out geeft (dit moet dan reeds een gemaakte afspraak zijn). - De leerling kan zijn specifieke onderwijsbehoeften gerelateerd aan zijn beperking erkennen en accepteren. Hierbij kan horen dat een leerling psycho-educatie geeft in de klas (informatie geven over de beperking met hulp van mentor of ambulant begeleider). - De leerling is in staat relaties te onderhouden met een aantal klasgenoten en kan hulp vragen en accepteren van een maatje. Leerling is in staat relaties te onderhouden met docenten en medewerkers van school. Beiden houden hierbij rekening met de mogelijkheden van de leerling. - De leerling moet in staat zijn een groei en ontwikkeling door te maken passend bij de leeftijdscategorie (denk hierbij aan zelfstandigheid ontwikkelen, verantwoordelijkheden nemen en dergelijke). De mate van verwachte groei, kan aangepast worden aan de mogelijkheden van de leerling gezien zijn beperking. Pagina 9 van 12

11 - Bij verzoek tot plaatsing zal Poort altijd overwegen of de specifieke onderwijsbehoefte van de leerling past binnen de draagkracht en handelingsbekwaamheid van het team en de ondersteuningsmogelijkheden van de school. Uitgangspunt is hierbij is dat een plaatsing kansrijk moet zijn. Daarnaast gaat Poort uit van de landelijke norm van 4% van de leerlingen met een ontwikkelingsperspectief (OPP) op de locatie. Samenwerking met ouders in het bieden van ondersteuning en het organiseren en plannen van spullen/werkzaamheden en aanspreken op gedrag moet mogelijk zijn. - Poort zal een leerling met een OPP niet aannemen wanneer er in het betreffende leerjaar al 29 leerlingen per klas geplaatst zijn, of dat door de groei van de school in combinatie met de fysieke ruimte van de huidige locatie een te hoge populatie per m2 een negatieve dynamiek kan ontstaan. De inzet van Stedelijke voorzieningen/zware ondersteuning Stedelijke voorzieningen/zware ondersteuning is begeleiding buiten school. De verwijzing naar externe zorg vindt plaats in samenspraak met ouders en leerling. Hierbij zijn de mentor, teammanager en/of orthopedagoog betrokken. Sociaal-emotioneel Als zich met leerlingen in school situaties voordoen, die voortkomen uit omstandigheden buiten school, maar die het functioneren van de leerling negatief beïnvloeden. Als er gebruik gemaakt moet worden van specifieke deskundigheid. Verder zijn er contacten met externe zorg op drie manieren: - in de zin van begeleiding e.o. zorg van leerlingen die bij ons op school zitten - adviezen, consultatie en aanbod van specifieke deskundigheid - bij het overstappen naar een andere school Zorg Advies Team (ZAT) Het externe ZAT komt elke maand bij elkaar voor het bespreken van leerlingen en algemene zaken die de zorg betreffen. Als er ondersteuningsbehoeften of zorgen zijn die het interne zorgaanbod van de school overstijgen, kan een leerling besproken worden in het ZAT. Het bespreken van leerlingen kan alleen als er door ouder(s)/verzorger(s) een akkoordverklaring is getekend. In het externe ZAT-overleg nemen zitting: - de schoolarts - de orthopedagoog - de spilfunctionaris Bureau Jeugdzorg - de functionaris Jeugd- en Jongeren maatschappelijk werk - de leerplichtambtenaar - de psycholoog permanente commissie leerling-zorg Hieronder diverse mogelijkheden van ondersteuning buiten school, dit overzicht is niet volledig, maar geeft een beeld van de samenwerkingspartners waar veelvuldig mee samengewerkt wordt door Poort. Vorm van hulp/ondersteuning Bureau Jeugdzorg Voor wie Voor leerlingen met een complexe opvoedkundige situatie die de schoolexpertise overstijgt: - kinderen en jongeren of hun ouders die op vrijwillige basis hulp nodig hebben Pagina 10 van 12

12 Maatschappelijk Werk Jeugd Maatschappelijk Werk Pedagogisch Didactisch Instituut - beroepskrachten of particulieren die zorgen hebben over opgroeiof opvoedingssituaties van een kind of jongere Loopt via gezondheidscentra. Bij moeilijke situaties in het gezin is er hulp bij bijvoorbeeld opvoedingsvragen, geldzorgen, rouwverwerking, depressie, stress, huisvestingsproblemen, tienerzwangerschappen enz. Voor jongeren met problemen, zorgen, vragen en dergelijke. Studiebegeleiding en huiswerkbegeleiding, diverse trainingen en coachingstrajecten. Zie Particulier, kosten zijn voor rekening van de ouders. Paidos, Orthopedagogisch & Psychologisch adviesbureau Parkhuis / Humanitas Zie Particulier, kosten zijn voor rekening van de ouders. Rouwverwerking GGD / JGZ Er zijn diverse gratis cursussen voor ouders, zoals opvoeden en zo, omgaan met pubers en kinderen met druk gedrag. Zie onder jeugdgezondheidszorg Oké-op-school, training van acht tot twaalf weken wekelijks na schooltijd door jeugdhulpverleners Training voor sociale vaardigheden, faalangst, schoolse vaardigheden, Rots en Water (psycho-fysiek weerbaarheidsprogramma) en concentreren kun je leren. Zie huiswerkbegeleiding Poort biedt een huiswerkklas, bijles en examentraining en een programma aan voor de Lenteschool en Summerschool. SOVA-training Pagina 11 van 12

13 Toekomstvisie Poort Er wordt in het kader van passend onderwijs gekeken naar de verdere professionalisering van docenten en ondersteunend personeel om passende zorg kunnen bieden aan leerlingen. Schooljaar wordt in samenwerking met de ambulant begeleider/adviseur onderwijs en orthopedagoog geïnvesteerd in de invoering van handelingsgericht observeren en werken in de klas. Deze methode biedt uitkomst voor leerlingen die zich risicovol lijken te ontwikkelen, maar voor wie de aard van de gewenste hulp niet duidelijk is. Uitgangspunt is een hulpvraag van de mentor/docent over een leerling. Er wordt gestart met een observatie in de groep. Daarna wordt een plan van aanpak gemaakt samen met de ambulant begeleider of orthopedagoog en de mentor/docent. Uiteraard zijn de leerling en ouders hier ook onderdeel van. De uitkomst van de observatie en de bevindingen van de betrokkenen bieden een handelingsgericht perspectief. De aanpak is zoveel mogelijk gericht op het concrete handelen in de klas. Het uitvoeren van de aanpak en het effect van de aanpak worden nauwgezet gevolgd. Door de snelle en kleine interventies is vaak op korte termijn een positief resultaat in het gedrag waar te nemen. Het kan ook zijn dat een duidelijke ondersteuningsvraag naar voren komt waar andere begeleiding of expertise bij nodig is. Met behulp van een protocol wordt de werkwijze stap voor stap eigen gemaakt en uitgevoerd. Pagina 12 van 12