INKOMSTEN UIT AUTEURS- EN NABURIGE RECHTEN

Transcriptie

1 INKOMSTEN UIT AUTEURS- EN NABURIGE RECHTEN Studie 2017

2 Inleiding Sinds de invoering van een grotendeels forfaitaire belasting van 15% op inkomsten verkregen uit auteurs- en naburige rechten in 2008 krijgt Kunstenloket regelmatig vragen over de praktische toepassing van de wet. Ondanks de voordelige invloed die het systeem kan hebben op de netto-inkomsten van de kunstenaar, wordt de regeling slechts met mondjesmaat ontdekt door de sector en individuen. Hieronder worden enkele vragen behandeld die door zowel de praktijk als het wetgevend werk worden opgeroepen. Sommige zijn puur wetstechnisch, anderen hebben onmiddellijk betrekking op de dagelijkse werking van de kunstenaar, bijvoorbeeld in zijn manier van factureren, contracten opstellen of berekenen van verschuldigde sociale bijdragen. Deze lijst is niet exhaustief en verdient regelmatig een aanvullende update. 2

3 Inhoudstafel A. Bestaat er een forfaitair kostenpercentage boven de tweede schijf van euro? B. Geldt de forfaitaire belastingstelling voor elke soort inkomst uit auteurs- en naburige rechten? C. Wat is de correcte verdeelsleutel tussen werk en inkomsten uit rechten in het geval van een opdracht? D. Dient deze indeling tussen auteursrechten en prestatievergoedingen in een geschreven overeenkomst te gebeuren? E. Wanneer zijn inkomsten uit auteurs-of naburige rechten die het grensbedrag overschrijden (niet) beroepsmatig? F. Wat is de invloed van deze inkomsten op de sociale zekerheidsbijdragen van zelfstandigen? G. Wat is de invloed van deze inkomsten op de sociale zekerheidsbijdragen van werknemers? p4 P6 P8 P18 P19 P20 P24 H. Wat met inkomsten die boven het grensbedrag vallen? P25 3

4 A. Bestaat er een forfaitair kostenpercentage boven de tweede schijf van euro? A.1 Vraagstuk Inleiding De wet van 16 juli 2008 tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en tot instelling van een forfaitaire belastingregeling inzake auteursrechten en naburige rechten wijzigde artikel 17, 1 WIB 92 om in dat artikel een nieuw, vijfde lid in te voeren. Hierdoor worden de inkomsten verkregen uit de cessie of de concessie van auteursrechten en naburige rechten, alsook van de wettelijke en verplichte licenties, bedoeld in de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten of in overeenkomstige bepalingen in het buitenlands recht gezien als inkomsten uit roerende goederen en kapitalen. Volgens artikel 37, tweede lid WIB 92 blijft dit zo tot en met een bedrag van euro (te indexeren, voor aj. 2018: euro), zelfs indien deze auteurs- en naburige rechten zouden ingezet worden bij het uitoefenen van een beroepswerkzaamheid. Dit in contrast met het eerste lid van artikel 37 dat beroepsinkomsten uit roerende goederen op voorhand uitsluit van een kwalificatie als roerend inkomen. Voordien bestond er discussie over de fiscale kwalificatie: inkomsten uit auteursrechten konden zowel als roerende, diverse als beroepsinkomsten worden beschouwd. Artikel 22, 3 WIB 92 verwijst voor het bepalen van het netto-inkomen uit gebruik en concessie van auteursrechten naar forfaitair geraamde kosten die in mindering kunnen gebracht worden, of toch voor zover er een gebrek is aan bewijskrachtige gegevens. Deze forfaitair geraamde kosten worden uitgedrukt in percentages en vindt men in het Koninklijk Besluit tot uitvoering van het wetboek van de inkomstenbelastingen Artikel 4, 1 KB WIB/92 bepaalt dat wat betreft auteursrechten 50% van de schijf tot euro (te indexeren, voor aj. 2018: euro) en 25% van de schijf van euro tot (te indexeren, voor aj. 2018: euro) euro wordt aangemerkt als kost, opnieuw bij gebrek aan bewijskrachtige gegevens. Dit is echter een afwijking van artikel 3 KB WIB/92, dat stelt dat om het netto-inkomen van concessie uit auteursrechten te kunnen bepalen het forfaitair kostenpercentage op 15% gelegd moet worden. Vraag is dus of na de toepassing van de forfaitaire kostenpercentages in relatie tot schijven zoals bepaald in artikel 4, 1 KB WIB/92 opnieuw moet gekeken worden naar artikel 3 KB WIB/92 om alles boven euro een kostenforfait van 15% toe te delen? Standpunten De administratie maakt geen gewag van deze mogelijkheid. In zijn Bericht aan schuldenaars van auteursrechten en naburige rechten uit 2008, dat het nieuwe regime moest verduidelijken en in de praktijk duiden, stellen zij dat boven euro geen forfaitaire kost in aftrek wordt gebracht. Ook in de voorbeelden die de praktische toepassingen van het kostenforfait illustreren negeren zij enig kostenforfait boven de euro (te indexeren, voor aj. 2018: euro) 1. De rechtsleer zet zwaar in op het feit dat de tekst van KB WIB/92 de toepassing van het algemene kostenforfait van 15% op het gedeelte boven euro niet uitsluit. Nergens 1 Bericht van 4 december 2008 aan de schuldenaars van auteursrechten en naburige rechten in de loop van het jaar 2008, FOD Financiën, BS 9 december

5 staat namelijk vermeld dat na de toepassing van de schijven (in se een lex specialis) het tarief naar 0% wordt gebracht. Voor de hogere schijven kan deze lex generalis dus blijven gelden 2. Toch zal het standpunt van de administratie volgens andere rechtsleer een basis vinden in de wetshistoriek 3. In de parlementaire voorbereiding wordt namelijk duidelijk gewag gemaakt van de bedoeling om enige forfaitaire kostenaftrek boven het grensbedrag uit te sluiten 4. Het Koninklijk Besluit vergat dit echter te regelen. Bevoegdheid: Federaal minister van Financiën Mogelijke oplossing: Aanpassing Koninklijk Besluit WIB/92 A.2 Bronnen Wetgeving Wet van 16 juli 2008 tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en tot instelling van een forfaitaire belastingregeling inzake auteursrechten en naburige rechten. Artikel 17, 22 juncto 37 Wetboek Inkomstenbelastingen 92. Artikel 3 juncto 4 KB WIB/92. Rechtsleer SPRINGAEL, BRENT Auteursrechten: dringende noodzaak aan update uitvoeringbesluit, Fiscoloog 2009, afl. 1146, (4). VAN DYCK, JAN, Roerende voorheffing op auteursrechten: uitstel tot 1 januari 2009, Fiscoloog 2008, afl. 1135, (1). Administratie Bericht van 4 december 2008 aan de schuldenaars van auteursrechten en naburige rechten in de loop van het jaar 2008, FOD Financiën, BS 9 december J. VAN DYCK, Roerende voorheffing op auteursrechten: uitstel tot 1 januari 2009, Fiscoloog 2008, afl. 1135, p. 3 ; J. BOSSUYT, Auteursrechten in de inkomstenbelastingen, 2014, Wolters Kluwer, p B. SPRINGAEL, Auteursrechten: dringende noodzaak aan update uitvoeringbesluit, Fiscoloog 2009, afl. 1146, p Parl. St., Senaat, 4-119/3, p. 3. 5

6 B. Geldt de forfaitaire kostenaftrek voor elke soort inkomst uit auteurs- en naburige rechten? B.2 Vraagstuk Inleiding Voor het bepalen van het netto-belastbaar bedrag voerde de wetgever een degressief kostenforfait in. Tot een eerste schijf van euro (te indexeren) geldt een forfaitaire kostenaftrek van 50%, op de schijf tussen en euro (te indexeren) geldt een forfaitaire kostenaftrek van 25%. Vroegere problematiek Het puur letterlijk volgen van de relevante bepalingen had kunnen betekenen dat enkel de concessie van auteursrechten kon genieten van de forfaitaire kostenaftrek. Dit was in ieder geval hoe artikel 3, eerste lid KB/WIB92 en artikel 22, 3 WIB92 de verwijzing naar de gunstige forfaitregeling omschreven. De cessie van auteursrechten, alsook de cessie en concessie van naburige rechten én de wettelijke en verplichte licenties waren verdwenen en zouden dus letterlijk gezien niet kunnen genieten van het gunstige kostenforfait. Men kon hier spreken van een loutere vergetelheid. In het originele voorstel van 16 juli 2007 komt namelijk al duidelijk naar voren dat het de bedoeling was het kostenforfait toe te passen op alle soorten inkomsten uit auteursrechten, dat gezien de omschrijving van de parlementairen beter verstaan kan worden als een ruimer paraplubegrip 5. Bij de eerste uitwerking van de kostenpercentages in schijven bij de Amendementen van 19 maart 2008 worden bij de toelichting zo ook duidelijk de naburige rechten vermeldt 6. Ook het bericht aan schuldenaars meldt dat de mogelijkheid van aftrek van forfaitaire kosten openstaat voor alle roerende inkomsten die bedoeld zijn onder de nieuwe wetgeving 7. Huidige problematiek De wet van Wet van 18 december 2015 houdende fiscale en diverse bepalingen verduidelijkte het een en ander. Artikel 35 van die wet verving de toepasselijke omschrijving in artikel 22, 3 WIB 92 door het volgende: netto-inkomen van in artikel 17, 1, 3, bedoelde verhuring, verpachting, gebruik en concessie van roerende goederen en in artikel 17, 1, 5, bedoelde cessie of concessie van auteursrechten en naburige rechten. Merk op dat de wettelijke en verplichte licenties nog steeds ontbreken en dus strikt wettelijk gezien niet zouden kunnen genieten van het kostenforfait. In de Kamer werd het aanpassen van dit artikel niet besproken 8. Bevoegdheid: Federaal minister van Financiën Mogelijke oplossing: Aanpassing WIB/92 5 Parl. St., Senaat, 4-119/1, p Parl. St., Senaat, 4-119/3, p VAN DYCK J., Auteursrechten: feitelijk uitstel inhouding RV tot volgend jaar, Fiscoloog 2008, afl. 1141, p Parl. St., Kamer, 1505/003. 6

7 B.2 Bronnen Wetgeving Art. 3, eerste lid KB/WIB92. Art. 22, 2 WIB92. Parl. St., Senaat, 4-119/1. Parl. St., Senaat, 4-119/3. Parl. St., Kamer, 1505/003. Rechtsleer VAN DYCK, JAN, Auteursrechten: feitelijk uitstel inhouding RV tot volgend jaar, Fiscoloog 2008, afl. 1141, p. 3. 7

8 C. Wat is de correcte verdeelsleutel tussen werk en inkomsten uit rechten in het geval van een opdracht? C.1 Vraagstuk Inleiding: noodzaak tot verdeelsleutel en redenering Rulingcommissie De wet van 16 juli 2008 tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en tot instelling van een forfaitaire belastingregeling inzake auteursrechten en naburige rechten mocht volgens de Administratie 9 niet tot gevolg hebben dat inkomsten die tot dan toe uit bezoldigingen of winsten uit vrije beroepen bestonden, in auteursrechten konden omgezet worden. De fiscaal gunstige behandeling mag enkel toegepast worden op de vergoedingen die specifiek voor de cessie of concessie van intellectuele eigendom geïnd of betaald worden. Dit maakt een verdeling tussen deze laatste inkomsten en vergoedingen voor het maken van het werk zelf noodzakelijk. De Administratie hanteert ter controle een tweestapsredenering: 1) Is het werk waarmee de auteur inkomsten kon behalen een beschermd werk? en 2) Vloeien deze inkomsten voor uit een cessie of concessie van zijn geldelijke rechten op het werk?. Daarna geven zij zelf enkele voorbeelden. Voor toepassingen in de praktijk van de nieuwe wet herinnert de Administratie er echter aan dat belastingplichtigen terecht kunnen bij de Dienst Voorafgaande Beslissingen in fiscale zaken (Rulingcommissie). Een recente administratieve circulaire (Ci.RH.231/ van 4 september 2014) wordt door die Rulingcommissie als volgt geïnterpreteerd en gebruikt in hun beslissingen: Overeenkomstig nummer 4, laatste lid, van de administratieve circulaire Ci.RH.231/ van 4 september 2014 heeft de wet van 16 juli 2008 tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en tot instelling van een forfaitaire belastingregeling inzake auteursrechten en naburige rechten niet als doel om inkomsten die tot nu toe werkelijke beroepsinkomsten waren, om te zetten in auteursrechten. Daarentegen is het sinds de inwerkingtreding van die wet niet meer mogelijk om, ongeacht de feitelijke omstandigheden, inkomsten uit auteursrechten te belasten als beroepsinkomsten, ten belope van tenminste EUR (te indexeren bedrag). Overeenkomstig nummer 5 van de administratieve circulaire Ci.RH.231/ van 4 september 2014 heeft de Minister van Financiën op praktisch vlak verklaard dat er een beredenering in twee fases nodig is om te bepalen of de inkomsten die aan een auteur of kunstenaar worden toegekend door voormelde wet van 16 juli 2008 worden bedoeld : 1. is het werk waarmee hij inkomsten kon behalen een beschermd werk, d.w.z. een werk zoals bedoeld door de wet van ; 2. vloeien deze inkomsten voort uit een cessie of concessie van zijn geldelijke rechten op het werk? Overeenkomstig nummer 6 van de administratieve circulaire Ci.RH.231/ van 4 september 2014 wordt de kwalificatie van de inkomsten bepaald in functie van de juridische en feitelijke gegevens (de overeenkomst, het statuut, in voorkomend geval de facturen, de bestelbons, ) eigen aan elk geval, waarbij in voorkomend geval een onderscheid moet worden gemaakt tussen : 1. enerzijds, de vergoeding voor de prestatie van de auteur of de kunstenaar, d.w.z. de inkomsten die worden verkregen als tegenprestatie voor de uitoefening van zijn beroep. 9 Bericht van 4 december 2008 aan de schuldenaars van auteursrechten en naburige rechten in de loop van het jaar 2008, FOD Financiën, BS 9 december

9 Zoals in het verleden blijft die vergoeding in principe, belastbaar als beroepsinkomen (baten of bezoldigingen); 2. en, anderzijds, de vergoeding die wordt verkregen naar aanleiding van de cessie of de concessie van auteursrechten, naburige rechten of wettelijke en verplichte licenties aan een derde met betrekking tot een letterkundig werk of een kunstwerk. Overeenkomstig nummer 7 van voormelde administratieve circulaire moeten op het algemene vlak, om te beoordelen of de bepalingen van artikel 17, 1, 5, WIB 92, van toepassing zijn, vooraf de volgende elementen worden onderzocht : 1. heeft de geleverde prestatie aanleiding gegeven tot de productie van een "werk van letterkunde of kunst"? 2. zo ja, hebben de auteursrechten met betrekking tot dat werk het voorwerp uitgemaakt van een cessie of een concessie aan een derde ingevolge een (schriftelijk) contract? 3. tenslotte, wordt de vergoeding voor de voormelde cessie of de concessie van auteursrechten duidelijk gespecificeerd in het contract? Uit deze bepalingen volgt dat het ook mogelijk zou moeten zijn om een vergoeding volledig in auteursrechten te kwalificeren, bijvoorbeeld bij de situatie waarin er geen sprake was van een opdracht maar van een aanbieden van werk 10. De rulingcommissie hecht in ieder geval veel belang aan een gedetailleerde opdeling in een schriftelijk contract. Daarnaast moet rekening worden gehouden met het feit dat er tot de wet van 2008 geen echte noodzaak was voor het opmaken van een splitsing tussen de bezoldiging, die de kunstenaar ontvangt voor het maken van het werk of om het uit te voeren, en de vergoeding voor auteursrechten. Beiden konden immers fiscaal op dezelfde manier behandeld worden 11. Sinds 2008 stelt zich die vraag wel. In veel gevallen is de vergoeding die de auteur van een werk van letterkunde of kunst verkrijgt, immers niet enkel bedoeld om de cessie of concessie van de met dat werk verband houdende auteursrechten te vergoeden, maar ook om de auteur te vergoeden voor het maken van het werk. De vraag stelt zich op basis van welke parameters of richtlijnen die indeling dient te gebeuren. 10 SPRINGAEL B. en MASSON L., Wat verstaat de fiscus onder 'auteursrechten'?, Fiscoloog 2009, afl. 1144, p SPRINGAEL B. en MASSON L., Wat verstaat de fiscus onder 'auteursrechten'?, Fiscoloog 2009, afl. 1144, p. 1. 9

10 Standpunten van de verschillende spelers A. De circulaire Volgens de circulaire van 4 september 2014 wordt de eventuele uitsplitsing gemaakt op basis van de bepalingen van de overeenkomst, die de wil van de partijen weergeven. Dit werd door de rechtsleer als een erg libertaire opvatting onthaald en lokte verschillende reacties uit. De minister temperde zo de contractuele vrijheid in een antwoord op enkele parlementaire vragen. Hij stelde dat de fiscale kwalificatie van inkomsten uit auteursrechten geval per geval worden onderzocht aan de hand van de juridische en feitelijke omstandigheden. In een antwoord op een vraag over het protocol dat werd voorgesteld door de Journalistenbond antwoordde hij dat deze kan worden aanvaard voor zover het protocol overeenstemt met de werkelijkheid. Het fiscaal recht is gebaseerd op die werkelijkheid 12. Hieruit leidt de rechtsleer af dat dit geldt voor elke overeenkomst met betrekking tot een vergoeding voor auteursrechten. In essentie zijn de partijen vrij, omdat er nu eenmaal geen enkele wettelijke bepaling een vergoedingspercentage voorziet, maar de fiscaliteit blijft zijn oorsprong in de werkelijkheid vinden 13. Nochtans had de circulaire net als doel fiscale rechtszekerheid en duidelijkheid te bieden. Zoals een parlementslid opmerkt lijkt het fiscaal stelsel voor auteursrechten enkel werkbaar wanneer elke belastingplichtige individueel een ruling aanvraagt 14. De begrippen contractuele vrijheid of werkelijkheid bieden namelijk geen houvast voor de belastingplichtige. De circulaire wil overeenkomsten op de volgende manieren behandelen: Wanneer de overeenkomst enkel in een cessie of een concessie van auteursrechten of naburige rechten voorziet en niet in de prestatie van de kunstenaar wordt de volledige vergoeding geacht betrekking te hebben op de cessie of concessie van auteursrechten of naburige rechten. Dit lijkt een doorwerking van de libertaire opvatting. Wanneer het contract enkel een globale vergoeding voorziet, worden de rechten geacht gratis te zijn overgedragen of verleend, dit met het oog op de gehele vergoeding te kwalificeren als beroepsinkomsten of eventueel als een divers inkomen. Volgens één uitspraak van Rb. Namen 15 kan dit echter niet zomaar kloppen. De uitlegging van de overeenkomsten uit het gemeen recht houdt in dat men de gemeenschappelijke bedoelingen van de contracterende partijen moet nagaan, niet de letterlijke zin van de woorden. De rechter voegt eraan toe dat de gevolgen van een rechtshandeling op dezelfde manier moeten worden beoordeeld ten aanzien van de partijen als ten aanzien van de fiscus. Bovendien zou de vereiste om een schriftelijke overeenkomst voor te leggen om te kunnen genieten van het bijzondere belastingstelsel een voorwaarde toevoegen aan de fiscale wet. Een belastingplichtige mag een door hem aangehaald feit aantonen met alle middelen van recht (tenzij anders bepaald in de fiscale wetgeving, quod non). Wanneer het contract niet voorziet in een cessie of concessie van auteursrechten of naburige rechten, niettegenstaande het feit dat de bedoelde prestatie als zodanig noodzakelijkerwijs een dergelijke cessie of concessie omvat, dan is er a priori geen 12 Integraal Verslag, , 54 COM 021 van 19 november 2014, Van Dyck, J., Auteursrechten: minister lijkt kool en geit te willen sparen, Fiscoloog 1408, afl. 1408, p Integraal Verslag, , 54 COM 021 van 19 november 2014, Rb. Namen, 22 oktober

11 toepassing van de bepalingen van artikel 17 WIB/92. Ook over deze opvatting zou de redenering van Rb. Namen kunnen doorwerken. B. Rulingcommissie De Rulingcommissie leest, opnieuw in de circulaire, het volgende: Overeenkomstig nummer 10 van voormelde administratieve circulaire zal de eventuele uitsplitsing tussen roerende inkomsten en beroepsinkomsten a priori op basis van de bepalingen van de overeenkomst, die de wil van de partijen weergeven, worden uitgevoerd. De contractuele bepalingen van de overeenkomst moeten dus worden onderzocht om de draagwijdte van de overeenkomst en de modaliteiten die betrekking hebben op de vergoeding van de prestaties volgens hun aard vast te stellen. Hetzelfde geldt als de cessie van de auteursrechten is opgenomen in een reglement. Daarnaast was er in de loop van jaren een praetoriaanse rechtspraak ontstaan met betrekking tot de indeling die strenger was dan de libertaire circulaire. De Rulingcommissie gaf pas haar fiat op voorwaarde dat overeenkomsten en reglementen zo worden opgesteld dat de verdeling tussen het gedeelte beroepsinkomen en het gedeelte vergoeding voor de cessie of concessie van auteursrechten op een redelijke wijze met de werkelijkheid overeenstemt. Men moest naast de overeenkomst letten op de werkelijke wil van de partijen en de feitelijke gegevens eigen aan elk geval. Er moest met name rekening gehouden worden met 16 : Het domein of de domeinen waarin de auteur actief is, alsook zijn specialiteit(en); De organisatie van zijn werk, zijn relaties met de eventuele schuldenaar van de auteursrechten: De toegepaste vergoedingswijzen en de criteria om deze vast te stellen; en De eventuele terugbetaling van kosten gedragen door de auteur. Een van de eerste cases die de Rulingcommissie in die zin behandelde was die van een freelance fotograaf die drie types diensten leverde: 1) foto s en reportages maken in opdracht met het oog op een éénmalige publicatie, 2) foto s en reportages met het oog op een uitgebreidere publicatie en 3) foto s en reportages aanbieden die in stock zijn, gemaakt op eigen initatief of tijdens vroegere opdrachten. Voor de Rulingcommissie moet een groot deel van de vergoeding ( x % ) aangemerkt worden als een vergoeding voor de geleverde arbeid of prestaties voor de creatie van het werk. Maar voor een bepaald gedeelte kan het ook betrekking hebben op de effectieve overdracht of licentie van de publicatierechten. Bij een uitgebreidere publicatie mocht de meerprijs bovenop die van een eenmalige publicatie aangemerkt worden als een vergoeding voor auteursrechten. Foto s die vanuit stock verkocht werden mochten volledig als een roerend inkomen worden gezien. De vraag blijft natuurlijk wat precies een groot deel kon zijn 17. In haar advies van 18 februari 2015, dat gepubliceerd werd na het antwoord van de Minister van Financiën met betrekking tot het toetsen aan de werkelijkheid, maar daarna werd ingetrokken, gaf de DVB enkele voorbeelden van hoe de verdeling tussen auteursrecht en prestatie kon gemaakt worden in deze of gene geval. De administratie benadrukte daarbij dat de opgesomde verhoudingen algemeen waren opgesteld, 16 BUYSSE, C., Auteursrechten: libertaire opvatting krijgt alsnog e bovenhand, Fiscoloog 2014, afl. 1404, p VAN DYCK J., Vergoeding freelance fotograaf: kan soms 100% auteursrecht zijn, Fiscoloog 2010, afl. 1196, p

12 gebaseerd waren op aan de DVB voorgelegde overeenkomsten en louter indicatief waren. Nog steeds moet elke verhouding geval per geval beoordeeld worden. Het advies wordt opnieuw gepubliceerd nadat het is aangepast aan de libertaire circulaire. FOTOGRAFIE Wanneer de foto s of reportages worden gemaakt in opdracht van een klant en die klant wenst éénmalige publicatierechten op het geleverde beeld te verwerven, dan zal 1/3de van de vergoeding ontvangen voor de overdracht van die éénmalige publicatierechten als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. Wanneer de foto s of reportages worden gemaakt in opdracht van een klant en die klant wenst uitgebreidere publicatierechten op het geleverde beeld te verwerven, dan zal de meerprijs die bovenop de vergoeding voor éénmalige publicatie moet worden betaald, als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 aangemerkt. Wanneer bestaande foto s of reportages uit het archief van de auteur worden overgemaakt aan de klant die ofwel éénmalige, ofwel uitgebreidere publicatierechten van die foto s of reportages uit stock wil verwerven, zal de volledige vergoeding voor de overdracht van die rechten als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 aangemerkt. SEMINARIES, CURSUSSEN, enz Het opzoekingswerk, de voorbereidingen, het louter verzamelen en bundelen van bestaande documentatie, enz. vormt geen eigen intellectuele schepping van de auteur zelf en valt bijgevolg niet onder de bescherming van de Auteurswet. Wanneer het werk niet wordt gematerialiseerd kan er evenmin sprake zijn van auteursrechten. Wanneer het werk wordt gematerialiseerd zal 50% van de vergoeding (excl. kostenvergoedingen) als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. Wanneer het materiaal wordt gecommercialiseerd en de auteur ontvangt een bijkomende vergoeding gebaseerd op een percentage van de omzet gerealiseerd ingevolge de exploitatie van dat materiaal: voormeld percentage wordt vrij bepaald door de betrokken partijen; het bedrag van de aldus toegekende vergoeding zal integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. JOURNALISTEN, REDACTEURS, EINDREDACTEURS, enz In geval er tussen de journalist, redacteur, enz. en de opdrachtgever (bv. een persagentschap of uitgever) een normale arbeidsrelatie (als werknemer of zelfstandige) bestaat, zal 25% van de totale financiële enveloppe toegekend aan die journalist, redacteur, enz. voor de overdracht van zijn vermogensrechten als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5 WIB 92 worden aangemerkt. Bij gebrek aan voorafgaande opdracht door de verkrijger van de auteursrechten en buiten een voorafgaande arbeidsrelatie tussen de journalist, redacteur, enz. en die verkrijger van de auteursrechten, zal worden aangenomen dat de door de auteur bekomen vergoeding voor de overdracht van zijn vermogensrechten, integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 wordt aangemerkt. Wanneer een journalist, redacteur, enz. artikels opstelt op verzoek, maar zonder specifiek verbonden te zijn aan de opdrachtgever zal 50% van de globale enveloppe toegekend aan de journalist, redacteur, enz. als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. AUTEURS VAN BOEKEN De vergoeding voor de overdracht van de auteursrechten die wordt berekend op basis van de omzet gerealiseerd op de verkoop van de betrokken boeken zal integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. De vergoeding zal fluctueren naargelang het succes van de exploitatie van de overgedragen rechten en is er dus rechtstreeks mee verbonden. Wanneer voor de overdracht van de auteursrechten een vast bedrag wordt toegekend (per uur, per blad, ), zal 50% van de vergoeding als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. AUDIOVISUELE WERKEN Stemacteurs, acteurs 12

13 25% van de ontvangen vergoeding zal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 aangemerkt worden; indien de vergoeding voor de overdracht van de auteursrechten wordt berekend op basis van de omzet gerealiseerd op de exploitatie van de materiële dragers (DVD, film, CD, ), zal deze integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. Camerawerk, de regie en de regie-postproductie 25% van de ontvangen vergoeding zal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. Reproductie op materiële drager De vergoeding zal integraal als roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt (m.u.v. de kosten voor die materiële drager en de verzendingskosten). MUZIKALE WERKEN musical-, operazanger, violist, pianist, enz 25% van de ontvangen vergoeding zal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 aangemerkt worden; indien de werken op materiële dragers worden geplaatst en daarvoor een vergoeding voor de overdracht van de auteursrechten wordt berekend op basis van de omzet gerealiseerd op de exploitatie van deze materiële dragers, zal deze integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5 WIB 92 worden aangemerkt; arrangeur, componist: 50% van de ontvangen vergoeding zal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 aangemerkt worden; indien de werken op materiële dragers worden geplaatst en daarvoor een vergoeding voor de overdracht van de auteursrechten wordt berekend op basis van de omzet gerealiseerd op de exploitatie van deze materiële dragers, zal deze integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. PUBLICITEITSSECTOR 25% van de vergoedingen toegekend aan de grafische designers, multimedia designers, communicatiespecialisten, copy writers, webdesigners, illustrators, enz. zal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 aangemerkt worden. INDUSTRIËLE ONTWERPERS De vergoeding voor de overdracht van de vermogensrechten toegekend aan industriële ontwerpers (designartikelen, enz.) die wordt berekend op basis van de omzet gerealiseerd ingevolge de exploitatie van de creaties, zal integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. COMPUTERPROGRAMMA S De vergoeding voor de overdracht van de vermogensrechten, berekend op basis van de omzet gerealiseerd ingevolge de exploitatie van het ontwikkeld computerprogramma, zal integraal als een roerend inkomen in de zin van artikel 17, 1, 5, WIB 92 worden aangemerkt. 13

14 C. Rechtsleer Over de wisselwerking tussen de circulaire en de Rulingcommissie oppert de rechtsleer dat de minister met zijn antwoord op de parlementaire vragen beiden heeft willen sparen. In eerste instantie mag naar de modaliteiten van het contract gekeken worden (zoals de Administratie voorschrijft), in tweede instantie moet de werkelijkheid onderzocht worden (zoals de Rulingcommissie het wil). In de praktijk betekent dit wel dat de circulaire nog weinig praktische betekenis heeft 18. D. De minister Het bericht aan schuldenaars uit 2008 stelde zeer resoluut dat op basis van de nieuwe er geen sprake zou van kunnen zijn om inkomsten die toendertijd uit bezoldigingen of baten uit vrije beroepen bestonden, in auteursrechten om te zetten 19. Die strikte verdeling tussen vergoedingen voor prestaties en vergoedingen voor auteursrechten haalde de Minister volgens de rechtsleer uit de administratieve commentaar van het RSVZ. Ook daar wordt het fundamenteel onderscheid gemaakt tussen het cachet van de auteur en het eigenlijke auteursrecht. Evenwel haalde het bericht aan schuldenaars ook enkele zeer strenge voorbeelden aan. Zo zou een werknemer die teksten schrijft in dienstverband en daarvoor een loon ontvangt, geen vergoeding in auteursrechten kunnen ontvangen tenzij de tekst daarna gepubliceerd werd en die exploitatie aparte vergoedingen opleverden. De rechtsleer merkte terecht op dat dit haaks staat op oud Artikel 3, 3 Auteurswet dat de mogelijkheid voorziet om in een arbeidsovereenkomst auteursrechten over te dragen, en daar bijgevolg ook een vergoeding voor te krijgen 20. Parlementslid Karel Uyttersprot wierp de disparate aanpak van de belastingdiensten op in een vraag in de Commissie Financiën. Volgens hem zou de verdeling die mag gehanteerd worden tussen roerend inkomen en beroepsinkomen (bij journalisten) afhangen van regio tot regio. De minister reageerde dat geval per geval moet worden uitgemaakt wat de werkelijke aard van de verdeling van de vergoeding is, op basis van de juridische en feitelijke gegevens en in het bijzonder de tussen de partijen afgesloten overeenkomst. De minister zou tot slot aandringen op een gelijke behandeling van belastingplichtigen 21. Enkele maanden na het verzoenen van de standpunten van de circulaire en de DVB zond de Minister alweer gemengde signalen uit. Deze keer was er in zijn antwoord geen sprake meer van een toetsing aan de werkelijkheid VAN DYCK, J., Auteursrechten: minister lijkt kool en geit te willen sparen, Fiscoloog 1408, afl. 1408, p Bericht van 4 december 2008 aan de schuldenaars van auteursrechten en naburige rechten in de loop van het jaar 2008, FOD Financiën, BS 9 december VAN DYCK J., Auteursrechten: feitelijk uitstel inhouding RV tot volgend jaar, Fiscoloog 2008, afl. 1141, p Vraag van de heer Karel Uyttersprot aan de minister van Financiën over de belasting voor journalisten, Kamercommissie Financiën, Integraal Verslag, 19 februari 2013, nr. 53 COM 671, p Samengevoegde vragen van de heer Peter Dedecker en mevrouw Griet Smaers aan de minister van Financiën over de fiscale behandeling van auteursrechten, Kamercommissie Financiën, Integraal Verslag, 25 februari 2015, 54-COM 098, p

15 E. Belangenverdedigers: De Vlaamse Vereniging van Journalisten en de Vlaamse Dagbladpers De Vlaamse Vereniging van Journalisten en de Vlaamse Dagbladpers hebben enkele jaren geleden aan de FOD Financiën een voorstel van protocol ter goedkeuring voorgelegd omtrent de toepassing van de fiscale regeling op freelance journalisten. Dit protocol stelt vaste, forfaitaire verdelingen voor op basis van een aansluiting in hoofdberoep of in bijberoep. Zelfstandige journalisten in hoofdberoep zouden 30% van hun honoraria sowieso als vergoedingen voor auteursrechten moeten kunnen aangeven, in bijberoep zou dat volgens hen 100% moeten worden. De FOD Financiën heeft tot zover nog niet gereageerd op dit voorstel. Wel verkregen de VVJ en vijf mediabedrijven op 4 april 2017 een ruling. In de ruling wordt ook een anonieme groep van zelfstandige (en dus niet in toepassing van enige arbeidsovereenkomst, rechtstreeks of via interim) journalisten vermeld. In de ruling zelf verklaart de DVB dat het afsluiten van een protocolakkoord tussen uitgevers en journalisten waarbij 50% van de volledige financiële enveloppe toegekend door de uitgever (en voor vennootschappen: 25%) wordt aangemerkt als een vergoeding voor de overdracht van auteursrechten niet als fiscaal misbruik in de zin van artikel 344, 1, WIB 92 kan worden gezien. Wettelijke en verplichte licenties en inkomsten uit collectief beheer vallen buiten de scoop van de ruling. De ruling ging in op 1 juli De rechtsleer stelt zich de vraag hoe een niet geïdentificeerde aanvrager, in casu zelfstandige journalisten, ooit gebonden kan zijn door een ruling of er zich op kan beroepen 24. Gevolgen van een foute verdeelsleutel Het hanteren van een foute verdeling of althans, een die niet aanvaard wordt door de fiscus tussen de vergoeding voor auteursrechten en die voor de prestatie leidt niet meteen tot fraude. Er is volgens de Minister slechts sprake van fraude wanneer inbreuken met bedrieglijk opzet of met het oogmerk te schaden worden vastgesteld 25. Bevoegdheid: Federaal minister van Financiën, FOD Financiën, Dienst Voorafgaande Beslissingen in fiscale zaken Mogelijke oplossing: Verzoenen standpunten over spelers heen, (her)publicatie vaak voorkomende verdeelsleutels 23 Voorafgaande beslissing nr dd VAN DYCK, J., 'Freelance'-journalisten : Rulingcommissie aanvaardt 50 % auteursrecht, Fiscoloog, afl. 1519, p Integraal Verslag, , 54 COM 021 van 19 november 2014, 25 15

16 C.2 Bronnen Wetgeving Wet van 16 juli 2008 tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en tot instelling van een forfaitaire belastingregeling inzake auteursrechten en naburige rechten Artikel 17, 22 juncto 37 Wetboek Inkomstenbelastingen 92 Artikel 3 juncto 4 KB WIB/92 Rechtspraak Rb. Namen, 22 oktober Rechtsleer VAN DYCK J., Auteursrechten: feitelijk uitstel inhouding RV tot volgend jaar, Fiscoloog 2008, afl. 1141, p. 1. SPRINGAEL B. en MASSON L., Wat verstaat de fiscus onder 'auteursrechten'?, Fiscoloog 2009, afl. 1144, p. 1. VAN DYCK J., Inkomsten uit auteursrechten: aangifteformulier RV gepubliceerd, Fiscoloog 2009, afl. 1148, p. 1. VAN DYCK J., Vergoeding freelance fotograaf: kan soms 100% auteursrecht zijn, Fiscoloog 2010, afl. 1196, p. 10. VAN DYCK J., Beroeps-of roerend inkomen: staat de bom stilaan op barsten?, Fiscoloog 2013, afl. 1330, p. 1. BUYSSE, C., Auteursrechten: libertaire opvatting krijgt alsnog de bovenhand, Fiscoloog 2014, afl. 1404, p. 1.?, Inkomsten uit auteursrechten: rechter fluit Rulingcommissie en fiscus terug, Fiscoloog 2014, afl. 1405, p. 3. VAN DYCK, J., Auteursrechten: minister lijkt kool en geit te willen sparen, Fiscoloog 1408, afl. 1408, p. 3. VAN DYCK, J., Auteursrechten: clash tussen minister van Financiën en Rulingcommissie, Fiscoloog 2015, afl. 1421, p. 1. VAN DYCK, J., 'Freelance'-journalisten : Rulingcommissie aanvaardt 50 % auteursrecht, Fiscoloog, afl. 1519, p.5. Administratie Bericht van 4 december 2008 aan de schuldenaars van auteursrechten en naburige rechten in de loop van het jaar 2008, FOD Financiën, BS 9 december Administratieve circulaire nr Ci.RH.231/ van 21 mei 2012 Administratieve circulaire Ci.RH.231/ van 4 september 2014 Voorafgaande beslissing nr dd Parlementaire vragen 16

17 Vraag van de heer Karel Uyttersprot aan de minister van Financiën over de belasting voor journalisten, Kamercommissie Financiën, Integraal Verslag, 19 februari 2013, nr. 53 COM 671, p Samengevoegde vragen van de heer Peter Dedecker en mevrouw Griet Smaers aan de minister van Financiën over de fiscale behandeling van auteursrechten, Kamercommissie Financiën, Integraal Verslag, , 54 COM 021 van 19 november 2014, p. 24. Samengevoegde vragen van de heer Peter Dedecker en mevrouw Griet Smaers aan de minister van Financiën over de fiscale behandeling van auteursrechten, Kamercommissie Financiën, Integraal Verslag, 25 februari 2015, 54-COM 098, p

18 D. Dient deze indeling tussen auteursrechten en prestatievergoedingen in een geschreven overeenkomst te gebeuren? D.1 Vraagstuk Volgens de circulaire van 4 september 2014 wordt de eventuele uitsplitsing gemaakt op basis van de bepalingen van de overeenkomst, die de wil van de partijen weergeven. Wanneer de overeenkomst enkel in een cessie of een concessie van auteursrechten of naburige rechten voorziet en niet in de prestatie van de kunstenaar wordt de volledige vergoeding geacht betrekking te hebben op de cessie of concessie van auteursrechten of naburige rechten. Wanneer het contract enkel een globale vergoeding voorziet worden de rechten geacht gratis te zijn overgedragen of verleend, dit met het oog op de gehele vergoeding te kwalificeren als beroepsinkomsten of eventueel als een divers inkomen. Volgens Rb. Namen 26 kan dit echter niet zomaar kloppen. De uitlegging van de overeenkomsten uit het gemeen recht houdt in dat men de gemeenschappelijke bedoelingen van de contracterende partijen moet nagaan, niet de letterlijke zin van de woorden. De rechter voegt er aan toe dat de gevolgen van een rechtshandeling op dezelfde manier moeten worden beoordeeld ten aanzien van de partijen als ten aanzien van de fiscus. Bovendien zou de vereiste om een schriftelijke overeenkomst voor te leggen om te kunnen genieten van het bijzondere belastingstelsel een voorwaarde toevoegen aan de fiscale wet. Een belastingplichtige mag een door hem aangehaald feit aantonen met alle middelen van recht, bijvoorbeeld een factuur 27 (tenzij anders bepaald in de fiscale wetgeving, quod non). Bevoegdheid: FOD Financiën Mogelijke oplossing: in de praktijk het verschil blijven maken tussen de eigenlijke licentie of overdracht en de opdeling die ook in een ander document kan gebeuren. D.2 Bronnen Rechtspraak Rb. Namen, 22 oktober Rechtsleer VAN DYCK J., Beroeps-of roerend inkomen: staat de bom stilaan op barsten?, Fiscoloog 2013, afl. 1330, p Rb. Namen, 22 oktober VAN DYCK J., Beroeps-of roerend inkomen: staat de bom stilaan op barsten?, Fiscoloog 2013, afl. 1330, p

19 E. Wanneer zijn inkomsten uit auteurs-of naburige rechten die het grensbedrag overschrijden (niet) beroepsmatig? E.1 Vraagstuk Met de wet van 16 juli 2008 werd de toepassing van artikel 37 WIB/92 slechts buiten werking gesteld tot aan het grensbedrag. Daarboven treedt dit scharnierartikel opnieuw in werking. Het bericht aan schuldenaars uit 2008 bevestigde al dat een eventueel hoger gedeelte niet automatisch aangemerkt wordt als een beroepsinkomen 28. Het scharnierartikel van artikel 37/WIB 92 vraagt zich af of de rechten gebruikt worden voor het uitoefenen van de beroepswerkzaamheid van de genieter van de inkomsten. De administratie argumenteerde in een vorige zaak dat de vergoedingen rechtstreeks of onrechtstreeks moeten voortvloeien uit, of hun oorsprong moeten vinden in de beroepswerkzaamheid om van een beroepsinkomen te kunnen bespreken. In casu was er enerzijds sprake van een klassieke arbeidsovereenkomst, anderzijds een apart contract en vergoeding voor de overdracht van naburige rechten. De omvang van die vergoedingen, en het feit of zij deze vergoedingen zou verwerven, was niet afhankelijk van de eigen inzet en initiatief van de actrice. Wel van die van de televisieomroep en de productiehuizen die wel of niet met de verworven rechten aan exploitatie zouden doen. 29 Het aantal kunstenaars die met deze situatie geconfronteerd worden is gezien het relatief hoge grensbedrag eerder beperkt. Bevoegdheid: FOD Financiën Mogelijke oplossing: oplijsten welke criteria in de creatieve sector specifiek een rol spelen bij het aanmerken van de som boven het grensbedrag. E.2 Bronnen J. VAN DYCK, Wanneer zijn inkomsten van naburige rechten niet beroepsmatig, Fiscoloog 2009, afl. 1165, p J. VAN DYCK, Wanneer zijn inkomsten van naburige rechten niet beroepsmatig, Fiscoloog 2009, afl. 1165, p

20 F. Wat is de invloed van deze inkomsten op de sociale zekerheidsbijdragen van zelfstandigen? F.1 Vraagstuk 1. Inleiding De fiscale kwalificatie van inkomsten uit auteurs- en naburige rechten als roerend inkomen heeft ook gevolgen op de manieren waarop een kunstenaar zich kan organiseren in de sociale zekerheid. Roerende inkomsten in de belastingaangifte zullen voor het bepalen van de sociale bijdragen van de zelfstandigen buiten de berekeningsbasis kunnen gehouden worden. Dit betekent echter niet dat een persoon die enkel auteurs- of/en naburige rechten ontvangt zich niet dient aan te sluiten als zelfstandige en aan de minimumbijdragen zal onderworpen worden. In een nota van 31 mei 2010 geeft het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen een overzicht van de verschillende situaties die zich kunnen voordoen. 2. Auteursrechten sensu strictu De RSVZ maakt voor het innen van auteursrechten een onderscheid tussen de volgende drie gevallen: A) Personen die een statuut hebben dat minstens gelijkwaardig is aan het sociaal statuut van zelfstandigen. In dit geval komt artikel 5 K.B. nr. 38 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen op de proppen. Dit zorgt ervoor dat de betrokkene, die een statuut kent dat als gelijkwaardig wordt beschouwd, niet meer zal onderworpen zijn aan het sociaal statuut der zelfstandigen. B) Personen die daarnaast nog beroepsinkomsten hebben uit een andere zelfstandige activiteit. Ook in dit geval volgt er een toepassing van artikel 5 K.B. nr. 38: de sociale bijdragen zullen enkel berekend worden op de inkomsten uit de andere zelfstandige activiteit. Wanneer het bedrag aan auteursrechten het grensbedrag overschrijdt, en zij door de fiscus als beroepsinkomen wordt aanzien, zal dit wel doorgegeven worden aan de RSVZ als berekeningsbasis. Het is volgens de nota dan aan de onderworpene om het surplus door te geven aan het sociaal verzekeringsfonds zodat zij deze opnieuw buiten de berekeningsbasis kunnen halen. C) Personen die enkel inkomsten uit auteursrechten genieten en geen ander statuut hebben dat minstens gelijkwaardig is aan dat van een zelfstandige. Indien personen niet genieten van een gelijkwaardig sociaal statuut zoals bepaald in artikel 5 K.B. nr. 38, inkomsten uit auteursrechten genieten en dit gekwalificeerd kan worden als een beroepsactiviteit zoals bepaald in artikel 3, dan zullen zij zich dienen aan te sluiten als zelfstandige in hoofdberoep. Blijven zijn of haar inkomsten echter onder het grensbedrag, dan zal hij of zij slechts gehouden zijn tot de minimumbijdragen die een zelfstandige in hoofdberoep dient te betalen. Van zodra er sprake is van een surplus, worden de sociale bijdragen berekend op dit surplus. 2. Naburige rechten De RSVZ merkt op dat artikel 5 K.B. nr. 38 niet van toepassing is op de genieters van naburige rechten, aangezien het artikel enkel de genieters van auteursrechten vermeldt. 20

21 Hierdoor wordt de vrijstelling voor zij die een gelijkwaardig sociaal statuut hebben dus buiten werking gezet. Het moet wel nog steeds gaan om een zelfstandige beroepsbezigheid in de zin van artikel 3, 1 K.B. nr. 38. Opnieuw maakt de RSVZ een onderscheid tussen 3 situaties: A) Personen die daarnaast nog genieten van beroepsinkomsten als werknemer of ambtenaar. Zolang de inkomsten uit naburige rechten onder het grensbedrag blijven, zijn de minimumbijdragen als zelfstandige in hoofd- of bijberoep verschuldigd. Bij zelfstandigen in bijberoep kan er dus ook genoten worden van een vrijstelling. Van zodra er sprake is van een surplus, worden de sociale bijdragen berekend op dit surplus. B) Personen die naburige rechten genieten en daarnaast nog beroepsinkomsten hebben uit een andere zelfstandige activiteit De sociale bijdragen zullen berekend worden op basis van de andere zelfstandige activiteit zolang de inkomsten uit naburige rechten beneden het grensbedrag blijven. Is er een surplus, dan dient de vraag gesteld worden of er al dan niet sprake is van een zelfstandige beroepsactiviteit. Is het antwoord bevestigend, dan komt het surplus bij de inkomsten uit andere zelfstandige activiteit teneinde de sociale bijdragen te berekenen. Is het antwoord negatief, maar worden zij in de fiscaliteit toch aangemerkt als beroepsinkomsten, dan kan de onderworpene opnieuw het surplus uit de berekening laten halen bij zijn sociaal verzekeringsfonds. C) Personen die enkel inkomsten uit naburige rechten genieten. Wanneer er sprake is van een zelfstandige beroepsactiviteit in de zin van artikel 3 K.B. nr. 38, dienen deze personen zich aan te sluiten als zelfstandige in hoofdberoep. Zolang er geen sprake is van een surplus, betalen zij de minimumbijdragen. Daarna worden de sociale bijdragen berekend op het surplus. 3. Onduidelijkheden Er kan onduidelijk ontstaan over twee begrippen die gehanteerd worden door de RSVZ: ten eerste die van de zelfstandige beroepsbezigheid, ten tweede die van het gelijkwaardig statuut A) De zelfstandige beroepsbezigheid Een belangrijke vraag die zich stelt is of ingevolge artikel 3, 1 K.B. nr. 38 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen de genieter van auteurs- of naburige rechten überhaupt onderworpen is aan het sociaal statuut van de zelfstandigen. Deze vraag is vooral pertinent voor zij die enkel inkomsten uit auteursrechten en/of naburige rechten genieten en geen ander statuut hebben dat minstens gelijkwaardig is aan dat van een zelfstandige. Hiervoor moet er voor de sociale zekerheid sprake zijn van een beroepsbezigheid, zelfs al overschrijden de inkomsten op fiscaal vlak het drempelbedrag. De fiscale kwalificatie van de inkomsten als bezoldigingen van bedrijfsleiders, winsten of baten vormt hierbij een weerlegbaar vermoeden en kan gebruikt worden vanaf het overschrijden van het grensbedrag. Toch blijft in essentie het sociologisch criterium 30 van de zelfstandigen primeren. Er moet sprake zijn van een echte beroepsactiviteit: een minimum van regelmaat en continuïteit met winstoogmerk, ongeacht het bedrag van de 30 Arbh. Bergen (6e k.) nr. 2012/AM/140, 11 januari

22 inkomsten. Het precaire karakter van inkomsten en activiteit is eigen aan het beroepsinkomen van de zelfstandige 31. In het oude artikel 3, 1 K.B. nr. 38 stond overigens een tijdsbepaling: de activiteit moest zich gewoonlijk over minstens achttien dagen per jaar uitstrekken. Maar ook dan mocht niet enkel naar de effectieve dagen van activiteit (bijvoorbeeld tentoonstellingsdagen) gekeken worden: men moest rekening houden met een geheel van onderling samenhangende handelingen, die veelvuldig voorkomen en een beroepskarakter vertonen 32. Met andere woorden: ook de voorbereidingstijd telt mee. Nu is de tijdsbepaling geschrapt en blijft enkel de subjectieve invulling over van deze elementen. Wanneer het fiscaal vermoeden speelt zal de eventueel onderworpene van deze elementen het tegendeel moeten bewijzen. Opgepast: de verkoop van een kunstwerk valt niet onder inkomsten uit auteursrechten, noch de prestatie. Dat eerste werd bevestigd door Cassatie op 19 november 1984 naar aanleiding van een discussie over wat precies onder de noemer auteursrechten valt dat tweede vloeit voort uit de houding van de Administratie. B) Het gelijkwaardig statuut Een tweede belangrijke vraag, die eventueel volgt na het vaststellen van een daadwerkelijke beroepsbezigheid, is welke statuten als gelijkwaardig worden beschouwd met dat van een zelfstandige. Enkel wie zich in die situatie bevindt kan genieten van de uitzondering van artikel 5 van het Koninklijk Besluit. Zo ging het Arbeidshof van Brussel in één zaak trimester na trimester na of een persoon sociale zekerheidsbijdragen had betaald in een ander statuut, hoeveel deze sociale zekerheidsbijdragen precies bedroegen en of deze hem een gelijke bescherming met die van een zelfstandige opleverden 33. Bevoegdheid: RSVZ Mogelijke acties: oplijsten welke criteria in de creatieve sector specifiek een rol spelen bij het ontstaan van de zelfstandige beroepsbezigheid. 31 Brussel 25 april Cass. 13 mei 1985 (R.I.Z.I.V. / M.) 33 Arbh. Brussel (10 e k.) nr w, 22 mei 2008, AM 2008, afl. 5, p

23 F.2 Bronnen Administratie Gevolgen voor de verzekerings- en bijdrageplicht naar aanleiding van het nieuwe aanslagstelsel voor auteursrechten en naburige rechten, Nota aan de sociale verzekeringsfondsen voor zelfstandigen, P.741/10/14. Commentaar RSVZ, CS.24/1. Rechtsleer Jan Van Dyck, Auteursrechten: welke invloed op het betalen van sociale bijdragen?, Fiscoloog 2010, afl. 1212, p. 1. G. VAN LIMBERGHEN, Gedwongen huwelijk tussen het sociaal en fiscaal statuut der zelfstandigen in R. JANVIER, A. VAN LOOVEREN, A. VAN REGENMORTEL en V. VERVLIET (eds.), Actuele problemen van het sociale zekerheidsrecht, deel 5, Brugge, die Keure, 1999, p Rechtspraak Arbh. Brussel (10 e k.) nr w, 22 mei 2008, AM 2008, afl. 5, p Cass. (3 e k.) AR S F, 26 mei 2003 (Institut national d assurances sociales pour travailleurs indépendants / P.J.C.). Arbh. Antwerpen (5 e k.) nr , 20 mei Arbh. Bergen (6 e k.) nr , 14 maart Arbh. Luik 23 april 1985 Cass. AR 3832, 9 mei 1983 (Deneulin / R.S.V.Z.) Cass. 13 mei 1985 (R.I.Z.I.V. / M.) Arbh. Bergen (6 e k.) nr. 2012/AM/140, 11 januari Arbh. Brussel 11 januari 1991 Arbh. Brussel 8 november 1996 Brussel 25 april