LANDELIJKE INSECTENWERKGROEP VAN DE KNNV

Transcriptie

1 VEELPOOT LANDELIJKE INSECTENWERKGROEP VAN DE KNNV JAARGANG 23- NR.2 JULI ISSN VAN DE SECRETARIS Inmiddels lijkt het voorjaar te beginnen (het zou toch al zomer moeten zijn?). Het voorjaarsweekend hebben we gehad. Mooie omgeving, Bakkeveen, jammer dat het zo koud was. Het was in ieder geval weer gezellig en nu op naar het zomerweekend in Bakkeveen. We hebben er in dit weekend 1 nieuw lid bij gekregen, Jan Jaap Boehlé, en ik heet hem bij deze van harte welkom bij de werkgroep. Na een paar warme dagen en vele koude (al is mei volgens de statistieken warm geweest) en natte dagen, lijkt de zomer te beginnen. Voor het eerst in 26 jaar zijn de koninginnen in mijn bijenvolken in het voorjaar gestopt met leggen en hebben ze geen nectar kunnen verzamelen. Misschien dat de zomer deze koude periode nog goed gaat maken? Hopelijk tot ziens op ons zomerweekend. Arjan Bestuur Landelijke Insecten Werkgroep KNNV Voorzitter/secretaris Arjan van der Veen Karveel XE Lelystad avdveen@cuci.nl Penningmeester Hans Ouwendijk Schakelweg JN Hoogvliet hansouwendijk@upcmail.nl girorekeningnummer Redactie Veelpoot Letty Morauw Vogelwikke 6a 5531 KB Bladel elmo6@hetnet.nl Kamporganisator Koos van Brakel Stromenlaan CH Woerden koosvanbrakel@ziggo.nl bestuurslid Henk Pijpers Nassaustraat GS Smilde hcpijpers@hetnet.nl webbeheerder Hommo Edzes Kaaplandstraat PB Nijmegen hommotje@gmail.com

2 LIW ONDERTEKENT HET CONVENANT BIJVRIENDELIJK HANDELEN JAAR VAN DE BIJ Dit voorjaar ondertekende onze voorzitter het convenant bijvriendelijk handelen. In Nederland en vele andere landen zijn de honingbijen en talrijke wilde bijensoorten sterk in aantal teruggelopen. In 2010 heeft de landelijke bijenvolksterfte een recordhoogte van 27% bereikt, wat ruim drie maal hoger is dan de normale sterfte. In West Nederland zijn de sterftecijfers het hoogst. De aangesloten partijen van dit convenant zijn ervan overtuigd dat de honingbij en in mindere mate andere bestuivers cruciaal zijn voor natuur en landbouw en dat de ineenstorting van de bijenstand grote en onomkeerbare gevolgen kan hebben voor de biodiversiteit en de voedselen fruitproductie. De bijenstand is een goede indicator voor de algehele ecologische gezondheid. Door een afname van drachtplanten (dit zijn planten die veel nectar en stuifmeel leveren, waarvan bijen afhankelijk zijn) verslechtert de leefomgeving van de bijen in Nederland. Dit maakt de bijen gevoeliger voor ziekten. Daarnaast is het gebruik van voor bijen giftige gewasbeschermingsmiddelen (groepsnaam Neonicotinoiden) toegenomen. Wetenschappelijk is aangetoond dat deze middelen zeer schadelijk zijn voor bijen en hommels. Al in kleine hoeveelheden kunnen zij bijenvolken verzwakken en vatbaarder maken voor ziekteverwekkers. Deze alarmerende feiten zijn de reden voor de partijen van dit convenant om af te spreken en schriftelijk vast te leggen in dit convenant dat ze: -bijvriendelijk te zullen handelen -actief bij te dragen om de leefomstandigheden van bijen (zowel wilde bijen als honingbijen) te verbeteren door te kiezen voor een ecologisch groenbeheer -onkruidbestrijding op een milieuvriendelijke manier uit te voeren -bijvriendelijke gewasbescherming toe te passen en af te zien van het gebruik van neonicotinoïden en deze niet te verhandelen -- -mee te werken aan het uitdragen van bij-vriendelijk handelen tekst overgenomen van website foto Koos van Brakel 2

3 OP DE FLORIADE, Kort geleden bezocht ik het bijenpaviljoen op de Floriade. Er werd mij een scanner aangeboden, waarmee ik stuifmeel kon gaan zoeken. In eerste instantie voelde ik me een beetje opgelaten. Was dit wel voor volwassenen? Ja, werd mij verzekerd. Ach laat iedereen maar denken wat hij wil : dacht ik. Afijn ik ging van bloem tot bloem met de scanner. Bliepte een keer en vloog verder. In het begin zag ik het nut er nog niet zo van in, maar na een aantal bloemen begon ik te beseffen dat bijen wel heel hard moeten werken en dat ze steeds goed moeten kijken waar wat stuifmeel te vinden is. Het belang van voldoende drachtplanten en variatie werd hierdoor nog eens extra duidelijk gemaakt. Aan het eind van de route, was ik blij dat ik geen echte bij ben, want vermoeiend lijkt me dat gezoek wel. Het bijenpaviljoen is nog tot 7 oktober te bezoeken. Zelf ook een insectenervaring mail het naar : elmo6@hetnet.nl Letty WEBSITE TEKENRADER GELANCEERD Eind maart dit jaar hebben Wageningen Universiteit en het RIVM de website gelanceerd. Door Arnold van Vliet van de universiteit Wageningen werden we gevraagd jullie te attenderen op deze website aangezien wij LIW-ers vaak in het groen komen en het risico lopen op tekenbeten en daarmee op het oplopen van de ziekte van Lyme. De informatie op Tekenradar.nl kan er aan bijdragen om dit risico te verlagen. Op Tekenradar.nl kun je bijvoorbeeld een tiendaagse verwachting van het tekenactiviteiten-niveau van de aanwezige teken vinden. Zij willen met de tekenverwachting mensen bewuster maken van de aanwezigheid van teken zodat ze zich beter beschermen tegen een tekenbeet en zichzelf na een bezoek aan natuur, park of tuin controleren op een tekenbeet. Ook cijfers over het voorkomen van de ziekte Lyme per gemeente zijn er te vinden. Tekenradar.nl biedt verder de mogelijkheid om deel te nemen aan het onderzoek aan tekenbeten en de ziekte van Lyme. Iedereen met een tekenbeet en/of een rode ringvormige huiduitslag na een tekenbeet (erythema migrans) kan deze melden op Tekenradar.nl. In de eerste drie maanden zijn meer dan tekenbeten doorgegeven. Mensen met een tekenbeet wordt gevraagd om de teek na het verwijderen naar het RIVM op te sturen (instructies via de site). Het RIVM onderzoekt kosteloos of de teek de Borrelia-bacterie draagt. Deze bacterie kan de ziekte van Lyme veroorzaken. Deelnemers aan het onderzoek wordt gevraagd om in anderhalf jaar tijd elke drie maanden een korte vragenlijst in te vullen. Met dit onderzoek wil het RIVM te weten komen hoe vaak en onder welke omstandigheden de ziekte van Lyme ontstaat na een tekenbeet en hoe vaak dit leidt tot ernstige ziekte. 3

4 WAARNEMINGEN LIW WEEKEND BAKKEVEEN MEI 2012 DOOR ANDRÉ VRIJENS 11 mei Bakkeveen-Schaapskooi Tipula oleracea / v op licht 12 mei Bakkeveen-Schaapskooi Tipula lunata / v 12 mei Catspoele Tipula vernalis / v / 10x Tipula vernalis / m / 10x Tipula oleracea / v 12 mei Diakonievene Tipula vernalis / v / 10x Tipula vernalis / m / 10x Prionocera subserricornis / m / 2x Zeldzaam!* 13 mei Bakkeveen-Schaapskooi Tipula lunata / v 13 mei Mandeveld Tipula oleracea / v / 4x mei Bakkeveen-Schaapskooi in malaiseval Tipula nubeculosa / v Zeldzaam!* Tipula vernalis / m / 2x Tipula oleracea / v *Er zijn twee zeldzame soorten bij. Ze zijn positief gedetermineerd onder de binoculair. NAZOMERKAMP BAKKEVEEN 17 T/M 19 AUGUSTUS 2012 Afgelopen voorjaar zijn we weer in kampeerboerderij De Schaapskooi te Bakkeveen geweest. Het augustuskamp wordt in dezelfde locatie gehouden en waarschijnlijk gaan we naar dezelfde gebieden, namelijk de Delleboersterheide, de Diakonievene, de Bakkeveenster duinen en de Heide van Allardoog. Ook kunnen we nog denken aan de Mersken en Wijnjeterper Schar (libellen). Om niet in herhaling te vallen verzoek ik jullie om naar de vorige (digitale) Veelpoot te kijken wat betreft de beschrijving van de gebieden, de kaartjes en vorige verslagen. Voor eerdere waarnemingen van de gebieden kijk ook nog even op onze website klik op Veelpoot en kijk naar: Augustus 2006: - Vliegen en muggen (Louis Boumans) - Snuitkevers (Jeanne Kuijper) Mei 2009: - Nachtvlinders (Herman Offereins) - Libellen (Anne Hueber) - Langpootmuggen (André Vrijens en Louis Boumans). Tipula vernalis vrouwtje. foto André Vrijens De vrouwtjes zijn goed herkenbaar aan de korte Cerci (het spitse puntje aan het kontje) Bij bijna alle langpootmuggenvrouwtjes is dit lang en spits. Bij het verlenen van de vergunningen van de gebieden hebben we altijd de verplichting om de waarnemingen naar de beheerders te sturen. Willen jullie de waarnemingen van mei, voor zover nog niet gedaan, opsturen naar Arjan van der Veen ( avdveen@cuci.nl ). Arjan zorgt ervoor dat ze in het bezit komen van de beheerders en uiteraard worden de waarnemingen ook geplaatst in de Veelpoot. Koos van Brakel 4

5 SFEERVERSLAG VAN HET KAMP VAN DE LANDELIJKE INSECTENWERKGROEP VAN DE KNNV VAN 11 T/M 13 MEI 2012 IN DE KAMPEERBOERDERIJ VAN IT FRYSKE GEA TE BAKKEVEEN. Na een bijencursus van Pieter van Breugel bij de KNNV Eindhoven lijkt het ons als niet-liw-lid interessant om te leren kijken naar insecten. Dus geven we ons op voor het insectenweekend te Bakkeveen. Vrijdagmiddag 11 mei worden we om uur bij de kampeerboerderij welkom geheten door Hans. Omdat Han bang is dat hij met zijn gesnurk iedereen wakker zou houden op de slaapzaal, hebben we onze tent meegebracht. We mogen onze tent op een leuk plekje tussen de bomen op het terrein neerzetten. Nadat alle 21 deelnemers gearriveerd zijn, rijden we carpoolend naar Bakkeveen om een frietje te eten. Deze eerste avond worden we enthousiast gemaakt met een prachtige serie foto s en filmpjes over insecten onder het genot van een drankje en meegebrachte versnaperingen. Buiten zijn lichtbakken opgesteld en zodra het donker is, gaan we kijken. Vanwege de kou is de oogst klein. Zaterdagochtend, na een koude, stille nacht, vertrekken we gewapend met de nodige fotoapparatuur, vangnetten, klopnetten, potjes, etiketten, naslagwerk en determinatietabellen naar de Delleboersterheide. We verwachten met dit kille en wisselend bewolkte weer niet veel te zien, maar op de vlonder zien we op de waterplanten, viervlekken, smaragdlibellen en vuurjuffertjes en larvehuidjes van libellen en ook uitsluipende libellen. De hele club is over het terrein uitgewaaierd op zoek naar snuitkevers, langpootmuggen, mestkevers, loopkevers. We kijken onze ogen uit naar ieders verschillende manier van waarnemen. We voelen ons zeer welkom doordat iedereen graag zijn/haar waarnemingen met ons wil delen. 5

6 Tijdens de lunch komt de zon er even door en warmen we ons op in de luwte van de auto s. We lopen daarna de Diakonievene in, een gebied dat we niet snel zullen vergeten, vanwege de prachtige ringslangen die zich hier langs de vennen tussen de pitrus lieten opwarmen. Bij een mooie wandeling rond een ven kwamen we veel mestkevers tegen op het pad, die vol mijten zaten. Bij thuiskomst in de Kampeerboerderij rond uur kwamen de binoculairs tevoorschijn en gingen enkele mensen hun vondsten determineren. Steeds meer waarnemingen gebeuren nu aan de hand van digitale foto s. Na een Chinese maaltijd is het tijd voor de bijenlezing van Anne Jan Loonstra. Na een koude vermoeiende dag en een flinke hap chinees en een steeds warmer wordend vertrek, was het niet eenvoudig de aandacht vast te houden bij de overigens zeer interessante lezing. Na weer een zeer koude nacht bezoeken we zondagochtend het gebiedje Mandeveld. Een landschappelijk fraai gebied met veel reliëf en afwisselend Kraaiheide, Struikheide, Dopheide en stukjes zandverstuiving. Op de hei vlogen vele heidespanners en vuurvlindertjes. Op het zand voelden de zandloopkevers en zandbijtjes zich duidelijk thuis. We zagen een levendbarend hagedisje wegschieten. We volgen de spinnendoder nadat hij een spin gevangen had en we voeren een miertje aan de mierenleeuw. Als nieuwkomers zijn we onder de indruk van de grote aantallen soorten insecten die er zijn, maar vooral van de enorme hoeveelheid kennis en ervaring van de deelnemers. En wat fijn dat zijn hun kennis met ons wilden delen! We misten een moment van terugkoppeling van wat door de deelnemers zoal waargenomen was. We hopen de waarnemingslijst nog wel een keer te kunnen raadplegen. Han Monteiro en Plonie van Campen uit Geldrop. 6

7 BERICHT VAN DE PENNINGMEESTER Ondanks mijn verzoek in de Veelpoot van maart 2012 hebben nu (peildatum 7 juli 2012) 16 leden en 3 huisgenootleden hun contributie voor het jaar 2012 (voor een lid 7,00 en voor een huisgenootlid 3,50) nog steeds hun contributie niet betaald. Zoals in voornoemde Veelpoot al is aangekondigd, zie ik mij ter besparing van tijd en kosten genoodzaakt hieronder een naamlijst op te nemen van diegenen, die hun contributie voor het jaar 2012 ondanks herhaalde oproepen niet hebben betaald: Badda Beijne-Nierop en huisgenoot W. Nierop te Amsterdam Louis Boumans te Oslo (Noorwegen) C.J. den Houter te Hilversum Roy Kleukers te Leiden Jan Cees Nauta en huisgenoten Annie en Carin Nauta te Drachten Rob Remmerde te Sint-Agatha Jan Smit te Duiven Marcel Wasscher te Utrecht Sander van den Bor te Smilde Ellen de Bruin te Nigtevecht P.H.G.M. Jansen te Berlicum Varno Morseld te Goirle Harry Pijfers te Zelhem Coen de Rijk te Alkmaar Willem Swart te Annen Felix Wijnen te Heesch Ik verzoek bovengenoemde nalatige leden en huisgenootleden alsnog de verschuldigde contributie voor het jaar 2012 binnen drie weken na het verschijnen van deze Veelpoot over te maken op ING-betaalrekeningnr t.n.v. J.M. Ouwendijk te Hoogvliet RT onder vermelding van contributie LIW DOELEN LIW Landelijke Insecten Werkgroep (LIW) van de Koninklijke Natuurhistorische Vereniging stelt zich de volgende doelen: 1. Het bevorderen van de studie van insecten en andere geleedpotigen. Deze studie omvat onder andere: a. Determinatie van dieren b. Biotooponderzoek c. Gedragsstudie d. Beheersmaatregelen tot behoud van biodiversiteit 2. Het uitwisselen van activiteiten op lokaal en regionaal gebied. 3. Het organiseren van bijeenkomsten, weekeinden en eventueel kampen 4. Het bevorderen dat specialisten niet-specialisten helpen en begeleiden in hun studie. Lidmaatschap van de LIW staat open voor alle KNNV-leden die geïnteresseerd zijn in het doen en laten van geleedpotigen. De contributie bedraagt 7, per jaar, over te maken op girorekening ten name van J.M. Ouwendijk in Hoogvliet. 7