Van veenweidegebied tot bijenlandschap. Menno Reemer

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Van veenweidegebied tot bijenlandschap. Menno Reemer"

Transcriptie

1 Van veenweidegebied tot bijenlandschap Menno Reemer

2 Hoeveel soorten bijen komen er in Nederland voor? Foto s Roy Kleukers

3 Foto Roy Kleukers Honingbij

4 Honingbij, een apart geval Foto Roy Kleukers Sociale volken Honing Huisdier

5 Sociale volken Honing Huisdier

6 Sociale volken Honing Huisdier Wilde bijen: Meestal solitair Geen honing Zelfstandig

7 357 soorten wilde bijen, grote diversiteit in voedselspecialisatie Voedsel = stuifmeel & nectar Foto Pieter van Breugel Stuifmeel is voedsel voor de larven van de bijen Foto s Anne Jan Loonstra

8 Pluimvoetbij: alleen stuifmeel van paardenbloemachtige planten Slobkousbij: wederik Kattenstaartdikpoot: kattenstaart Ranonkelbij: boterbloem Grijze zandbij: wilgenkatjes Foto s Pieter van Breugel

9 Bodemnestelaars Pluimvoetbij Nesten in kaal zand Foto s boven: Pieter van Breugel Foto s en tekening onder: Anne Jan Loonstra

10 Behangers Behangersbijen, zoals deze tuinbladsnijder, knippen stukjes uit blaadjes en behangen hiermee hun nestcellen Foto s Pieter van Breugel

11 Wolbijen: behangers met wol Wolbijen verzamelen haren van wollige planten om hiermee hun nest te bekleden Foto s Pieter van Breugel

12 Rosse metselbij Foto s Pieter van Breugel Metselaars

13 Diversiteit in nestelwijzen Zelfgegraven nesten in bodem Pluimvoetbijen, zandbijen, groefbijen, roetbijen etc. Nesten in holle takjes Maskerbijen, metselbijen, ertsbijen etc. Nesten in vraatgangen in dood hout Metselbijen, behangersbijen, tronkenbijen etc. Nesten in lege slakkenhuisjes Gouden slakkenhuisbij, gedoornde slakkenhuisbij Foto s Pieter van Breugel

14 Veeleisende beestjes 500 m 100 m Nestelplek 200 m 300 m Voedsel Foto s Pieter van Breugel

15 Veeleisende beestjes 100 m 100 m Voedsel Nestelplek Bouwmateriaal Tronkenbij Foto Menno Reemer

16 Veeleisende beestjes 500 m 100 m Nestelplek 200 m 300 m 100 m Voedsel Bouwmateriaal 200 m Foto s Pieter van Breugel

17 Land van Wijk en Wouden

18 Een klimaatneutrale HEINEKEN brouwerij, een duurzame economie én een aangename leefomgeving in de regio Zoeterwoude. Diverse projecten, waaronder Bijenlandschap

19 Bijenlandschap? Meer bloemen en meer bijen Meer bestuiving (in natuur en landbouw) Andere natuur lift mee Aantrekkelijker landschap

20 Bijenlandschap Opbouw sociaal netwerk: diverse bijeenkomsten, vele partijen, reeds lopende projecten bijeen gebracht

21 Sociaal netwerk: vele partijen betrokken

22 Bijenlandschap Opbouw sociaal netwerk: diverse bijeenkomsten, vele partijen, reeds lopende projecten bijeen gebracht Regionaal ontwerp bijenlandschap met Bed & Breakfast -gebieden en tussenliggend landschap

23 Regionaal ontwerp bijenlandschap

24 Bijenlandschap Opbouw sociaal netwerk: diverse bijeenkomsten, vele partijen, reeds lopende projecten bijeen gebracht Regionaal ontwerp bijenlandschap met Bed & Breakfast -gebieden en tussenliggend landschap Handreiking inrichting & beheer

25 Handreiking inrichting & beheer Algemene uitgangspunten en richtlijnen voor bijvriendelijke inrichting en beheer

26 Bijenlandschap Opbouw sociaal netwerk: diverse bijeenkomsten, vele partijen, reeds lopende projecten bijeen gebracht Regionaal ontwerp bijenlandschap met Bed & Breakfast -gebieden en tussenliggend landschap Handreiking inrichting & beheer Vraagbaak/helpdesk Vele eigen initiatieven van bedrijven, gemeentes, terreinbeheerders, Rijkswaterstaat, particulieren

27 Helpdesk Bijenlandschap EIS & Alterra, gefinancierd door Prov. Zuid-Holland Adviezen m.b.t. bijvriendelijke inrichting en beheer 12 adviezen uitgebracht (o.a. Archeon, RWS, Oostvlietpolder, Singelpark Leiden, Elfenbaan, Bentwoud, Westerpark Zoetermeer, Heineken)

28 Bermen N11: RWS past maaibeheer aan

29 Elfenbaan

30 Rijkswaterstaat: ,- voor aanleg bijenbosje, beheer Zuid- Hollands Landschap + vrijwilligers Elfenbaan

31 Heineken

32 Bentwoud 8 km 2 voormalige landbouwgrond, omgevormd tot natuurgebied (Staatsbosbeheer)

33 Bentwoud

34 Bloemrijke bermen in de Leidse Ommelanden

35 Bloemrijke bermen in de Leidse Ommelanden

36 Archeon

37 Singelpark Leiden

38 Bijenlandschap Opbouw sociaal netwerk: diverse bijeenkomsten, vele partijen, reeds lopende projecten bijeen gebracht Regionaal ontwerp bijenlandschap met Bed & Breakfast -gebieden en tussenliggend landschap Handreiking inrichting & beheer Vraagbaak/helpdesk Vele eigen initiatieven van bedrijven, gemeentes, terreinbeheerders, Rijkswaterstaat, particulieren Monitoring door deskundigen Monitoring door vrijwilligers

39 Monitoring deskundigen

40 Monitoring deskundigen: nulmeting soorten bijen, 83 soorten zweefvliegen Leuke vondsten: Andrena gravida, A. cineraria, Chelicodoma ericetorum, Heriades truncorum, Hylaeus pictipes, Megachile ligniseca, Stelis breviuscula Nulmeting -> Herhaling in 2018

41 Monitoring vrijwilligers

42 2018: meer bijen in het Land van Wijk en Wouden?

43

44 Meer weten? Bestuivers.nl

Bijen en hommels. En alles dat je moet weten om ze te beschermen. John Smit EIS Kenniscentrum Insecten

Bijen en hommels. En alles dat je moet weten om ze te beschermen. John Smit EIS Kenniscentrum Insecten Bijen en hommels En alles dat je moet weten om ze te beschermen John Smit EIS Kenniscentrum Insecten Foto s Roy Kleukers Foto s Roy Kleukers Beschermen van bijen en hommels Honingbij Honingbij Sociale

Nadere informatie

Typische Brabantse bijen. Menno Reemer, Ivo Raemakers, Tim Faasen & John Smit EIS Kenniscentrum Insecten & Ecologica

Typische Brabantse bijen. Menno Reemer, Ivo Raemakers, Tim Faasen & John Smit EIS Kenniscentrum Insecten & Ecologica Typische Brabantse bijen Menno Reemer, Ivo Raemakers, Tim Faasen & John Smit EIS Kenniscentrum Insecten & Ecologica Honingbij Honingbij Sociale volken Honing Huisdier Sociale volken Honing Huisdier Sociale

Nadere informatie

De waarde van Bijenlandschappen

De waarde van Bijenlandschappen De waarde van Bijenlandschappen Sabine van Rooij en Arjen de Groot Wageningen Environmental Research Ondertekening Convenant Bijenlandschap West Brabant 12 December 2018, Roosendaal Betrokken bij: Groene

Nadere informatie

Bij-vriendelijk Beheer

Bij-vriendelijk Beheer Bij-vriendelijk Beheer Sabine van Rooij en Anjo de Jong, Wageningen Environmental Research 13 november 2018, Klantendag Benchmark Gemeentelijk Groen Waarom? Voor welke soorten? Bijen o 358 soorten in Nederland:

Nadere informatie

Wilde bijen in Amsterdam 2000 en 2014

Wilde bijen in Amsterdam 2000 en 2014 Wilde bijen in Amsterdam 2000 en 2014 Ontwikkeling van de bijenpopulatie in relatie met beheer Arie Koster Ga voor de Amsterdamse bijen naar: www.denederlandsebijen.nl Inhoud presentatie Een korte terugblik

Nadere informatie

Wilde bijen in de betuwe

Wilde bijen in de betuwe Wilde bijen in de betuwe Arie Koster Wellantcollege Houten Lector Bijenbeheer en bijenvriendelijke tuinen Wellantcollege laat de bijen zoemen www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Welke factoren bepalen

Nadere informatie

Bijenlandschap. Samen werken aan het. Kennis en ervaringen met samenwerking tussen bedrijven burgers - overheden in Zuid-Holland

Bijenlandschap. Samen werken aan het. Kennis en ervaringen met samenwerking tussen bedrijven burgers - overheden in Zuid-Holland Samen werken aan het Bijenlandschap Kennis en ervaringen met samenwerking tussen bedrijven burgers - overheden in Zuid-Holland 6 oktober 2017 Jubileum symposium SME Natuur in de stad Sabine van Rooij thema

Nadere informatie

Landschapsnetwerken voor bestuivers

Landschapsnetwerken voor bestuivers Landschapsnetwerken voor bestuivers Bijeenkomst Unie van Waterschappen 29 juni 2018, Tiel Sabine van Rooij Wageningen Environmental Research Waarom een landschapsnetwerk voor bestuivers? Een diversiteit

Nadere informatie

Bijen en zweefvliegen in het Land van Wijk en Wouden: nulmeting 2015. Menno Reemer EIS Kenniscentrum insecten

Bijen en zweefvliegen in het Land van Wijk en Wouden: nulmeting 2015. Menno Reemer EIS Kenniscentrum insecten Bijen en zweefvliegen in het Land van Wijk en Wouden: nulmeting 2015 Menno Reemer EIS Kenniscentrum insecten Een klimaatneutrale HEINEKEN brouwerij, een duurzame economie én een aangename leefomgeving

Nadere informatie

Workshop. Bijenhotel

Workshop. Bijenhotel Workshop Bijenhotel 1 Blauwe ertsbij 2 Kleine roetbij Wespbij Zweefvlieg - grote ogen - 1 paar vleugels 3 - korte antennes 4 Bij of Wesp? Bijen - Stuifmeel en nectar (larvenvoedsel) - Verzamelapparaat

Nadere informatie

Hoe gaat het met de wilde bijen?

Hoe gaat het met de wilde bijen? Hoe gaat het met de wilde bijen? Natuurgebieden het domein van natuurbeheerders Soortenrijk, maar wel achteruitgang t Het agrarische landschap het domein van de boeren Al lange tijd verdwenen Stedelijk

Nadere informatie

Al het natuur- en milieuaanbod in Holland Rijnland onder één dak. Samen Duurzaam wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten in Holland Rijnland.

Al het natuur- en milieuaanbod in Holland Rijnland onder één dak. Samen Duurzaam wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten in Holland Rijnland. 13 mei 2015 nummer 2/2015 Al het natuur- en milieuaanbod in Holland Rijnland onder één dak. Samen Duurzaam wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten in Holland Rijnland. Bijen special Dit keer staat de

Nadere informatie

Zorgen om insecten. Insecten. Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten

Zorgen om insecten. Insecten. Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten Zorgen om insecten Anthonie Stip anthonie.stip@vlinderstichting.nl Sinusbeheer meanderend Heeze maaien voor 31 insecten augustus Heeze

Nadere informatie

Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht maart 2017.

Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht maart 2017. Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht 11-12 maart 2017 Bijen in de tuin www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Wat zijn bijen - Insecten zijn dieren

Nadere informatie

Hoe krijg je wilde bijen in de tuin. In de Oude Ijsselstreek. Arie Koster. Arie Koster

Hoe krijg je wilde bijen in de tuin. In de Oude Ijsselstreek. Arie Koster.   Arie Koster Hoe krijg je wilde bijen in de tuin In de Oude Ijsselstreek Arie Koster www.denederlandsebijen.nl Arie Koster Wat zijn bijen? Insecten! - Insecten zijn dieren met een uitwendig skelet met kop, borststuk,

Nadere informatie

Bijen en zweefvliegen in het Land van Wijk en Wouden: herhaling Menno Reemer Martijn Kos Linde Slikboer

Bijen en zweefvliegen in het Land van Wijk en Wouden: herhaling Menno Reemer Martijn Kos Linde Slikboer EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Stichting EIS is het kenniscentrum voor insecten en andere ongewervelden. De stichting doet onderzoek en geeft adviezen over beleid en beheer. Daarnaast

Nadere informatie

Diversiteit van bestuivers behouden en bevorderen

Diversiteit van bestuivers behouden en bevorderen Diversiteit van bestuivers behouden en bevorderen Waarom eigenlijk, en hoe doen we dat het beste? Arjen de Groot Wageningen Environmental Research 27 februari 2019, Almelo Een rijkdom aan bestuivende insecten

Nadere informatie

Beheer en inrichting Bijenlandschap: Hoe maak ik een groengebied bij-vriendelijk? 28 juni 2017 Netwerkbijeenkomst Groene Cirkel Bijenlandschap

Beheer en inrichting Bijenlandschap: Hoe maak ik een groengebied bij-vriendelijk? 28 juni 2017 Netwerkbijeenkomst Groene Cirkel Bijenlandschap Beheer en inrichting Bijenlandschap: Hoe maak ik een groengebied bij-vriendelijk? 28 juni 2017 Netwerkbijeenkomst Groene Cirkel Bijenlandschap Beheer en inrichting Bijenlandschap: Hoe maak ik een groengebied

Nadere informatie

Wanneer God, Mozes vanuit de brandende braamstruik roept en hem de opdracht geeft om zijn volk uit Egypte te leiden, dan geeft Hij ook aan wat het

Wanneer God, Mozes vanuit de brandende braamstruik roept en hem de opdracht geeft om zijn volk uit Egypte te leiden, dan geeft Hij ook aan wat het Wilde bijen en zo. Daar gaat het over vanmorgen. De bijbelgedeelten die we hebben gelezen gaan eigenlijk ook over wilde bijen. Dat waren in het wild levende honingbijen. Wij hebben het vanmorgen over wilde

Nadere informatie

Kleurkeur: keurmerk voor goed bermbeheer. Context: steeds minder insecten. -76% insectenbiomassa Anthonie Stip

Kleurkeur: keurmerk voor goed bermbeheer. Context: steeds minder insecten. -76% insectenbiomassa Anthonie Stip Kleurkeur: keurmerk voor goed bermbeheer Context: steeds minder insecten Anthonie Stip 1 juni 2018 anthonie.stip@vlinderstichting.nl @birdingstip -76% insectenbiomassa 1 Insectenverlies vooral na mei Biodiversiteit

Nadere informatie

WORKSHOP BIJENFOTOGRAFIE

WORKSHOP BIJENFOTOGRAFIE WORKSHOP BIJENFOTOGRAFIE Hoe fotograferen we wilde bijen om ze later als soort te herkennen? Arie Koster www.denederlandsebijen.nl Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer) www.bijenhelpdesk.nl

Nadere informatie

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d. 14 mei 2014) Nummer 2935

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d. 14 mei 2014) Nummer 2935 van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d. 14 mei 2014) Nummer 2935 Onderwerp Provinciaal maaibeleid en bermbeheer: bescherming broedvogels en andere dieren Aan de leden van Provinciale

Nadere informatie

Kennis over wilde bijen, hun planten en beheer bij professional is onvoldoende

Kennis over wilde bijen, hun planten en beheer bij professional is onvoldoende Tuinbladsnijder op rolklaver Tekst: Wankja Ferguson www.vlindererbij.nl Beeld: Wankja Ferguson Kennis over wilde bijen, hun planten en beheer bij professional is onvoldoende De kennis over de wilde bijen

Nadere informatie

Aanvraag advies voor bij-vriendelijk maken Elfenbaan

Aanvraag advies voor bij-vriendelijk maken Elfenbaan Aanvraag advies voor bij-vriendelijk maken Elfenbaan Robbert Snep, Menno Reemer Kader en aanleiding Het Zuid-Hollands Landschap - in nauwe samenwerking met RWS - heeft de intentie om de biodiversiteitswaarde

Nadere informatie

Wilde bijen in en rond Leiden

Wilde bijen in en rond Leiden Wilde bijen in en rond Leiden Welke bijen mogen we in onze streek verwachten? http://www.denederlandsebijen.nl/bijenperregio/leiden/index.htm Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer)

Nadere informatie

Iets over mijzelf. Wilde Bijen. Dit zijn wel bijen. Wat zijn bijen en wat niet? Honingbij. Goudwesp. Zweefvlieg. Sluipwesp Zweefvlieg

Iets over mijzelf. Wilde Bijen. Dit zijn wel bijen. Wat zijn bijen en wat niet? Honingbij. Goudwesp. Zweefvlieg. Sluipwesp Zweefvlieg Iets over mijzelf Wilde Bijen Frans van Alebeek februari 2013 Onderzoek Bijen & Bloemen in de stad (Lelystad) Wat zijn bijen en wat niet? Dit zijn geen bijen Zweefvlieg Goudwesp Sluipwesp Zweefvlieg Zweefvlieg

Nadere informatie

Wilde planten voor wilde bijen

Wilde planten voor wilde bijen Lathyrusbijen op brede lathyrus Wilde planten voor wilde bijen Over geschikte begroeiing en andere voorwaarden in de tuin Tekst en foto s: Arie Koster Wilde bijen staan al een aantal jaren in de belangstelling

Nadere informatie

Blije bijen ontdekkingsroute

Blije bijen ontdekkingsroute Blije bijen ontdekkingsroute Handleiding vragen 1. Het vertrekpunt: START Vragen over de honingbij 2. De wandeling Vragen over de drie bijencategorieën: honingbijen, wilde bijen en hommels. Wilde bij Hommel

Nadere informatie

Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht maart Drachtplanten - Bijenplanten

Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht maart Drachtplanten - Bijenplanten Voorjaarsweekend Tuinplezier EEN TUIN VOL LEVEN De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht 11-12 maart 2017 Drachtplanten - Bijenplanten planten voor bijen, vlinders en andere bloembezoekers Deze

Nadere informatie

Bijen en volkstuinen

Bijen en volkstuinen Bijen en volkstuinen Hoe maken we volkstuinen bijenvriendelijk Een selectie van de mogelijkheden Arie Koster Voor meer informatie Voor planten voor bijen, vlinders en andere bloembezoekers www.drachtplanten.nl

Nadere informatie

Bijvriendelijke natuurvriendelijke oevers

Bijvriendelijke natuurvriendelijke oevers Bijenhelpdesk Casus 2017-3 Bijvriendelijke natuurvriendelijke oevers Fabrice Ottburg en Menno Reemer, 27 oktober 2017, status: Definitief Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. Menno Reemer Wageningen

Nadere informatie

Veldbezoeken Het gebied is op 5 september 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Peter van den Akker (Zuid-Hollands Landschap).

Veldbezoeken Het gebied is op 5 september 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Peter van den Akker (Zuid-Hollands Landschap). Bijenvraagbaak casus 4: Leiden Oostvlietpolder Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) & Robbert Snep (Alterra) 10 september 2014 Vraagsteller: Marcel Belt & Nanda Ruijzing (Gemeente Leiden) Gebied:

Nadere informatie

Bijen en hun leefomgeving. Lezing door Arie Koster d.d

Bijen en hun leefomgeving. Lezing door Arie Koster d.d Bijen en hun leefomgeving Lezing door Arie Koster d.d. 14-11-2013 Inhoud presentatie - Wat zijn bijen - Indeling bijen - Herkenning wilde bijen - Wilde bijen in stedelijk gebied - Groenbeheer voor bijen

Nadere informatie

Sonne Copijn, Bee Foundation

Sonne Copijn, Bee Foundation Sonne Copijn, Bee Foundation Waarom deze cursus? Het doel is: 1. Te kijken door de ogen van de bijen. 2. Het vergroten van het aantal bijvriendelijke tuinen 3. Een netwerk op te bouwen om van elkaar te

Nadere informatie

Maatregelen voor (bestuivende) insecten op en rond het fruitteeltbedrijf

Maatregelen voor (bestuivende) insecten op en rond het fruitteeltbedrijf Maatregelen voor (bestuivende) insecten op en rond het fruitteeltbedrijf Wat is de toegevoegde waarde, en hoe bereiken we die? Arjen de Groot en Sabine van Rooij Wageningen Environmental Research (Alterra)

Nadere informatie

Bijenhotels in de publieke ruimte

Bijenhotels in de publieke ruimte Arie Koster Bijenhotels in de publieke ruimte In Groen (Koster, 2013) is al eerder aangegeven, dat wilde bijen meer aandacht verdienen bij het groenen landschapsbeheer. Hoewel het in tegenstelling tot

Nadere informatie

Bijen en Landschapsbeheer

Bijen en Landschapsbeheer Bijen en Landschapsbeheer Hoe maken we het landschap bijenvriendelijk Wat betekent dat voor de biodiversiteit en de kwaliteit van het landschap Een selectie van de mogelijkheden Arie Koster -- www.bijenhelpdesk.nl

Nadere informatie

(Ge)wilde bijen monitoren! Bijen in het algemeen. Geleedpotigen. Bijen, wespen en vliegen. Dezelfde soort? Waar gaan we het over hebben vanavond?

(Ge)wilde bijen monitoren! Bijen in het algemeen. Geleedpotigen. Bijen, wespen en vliegen. Dezelfde soort? Waar gaan we het over hebben vanavond? Waar gaan we het over hebben vanavond? over bijen in het algemeen en : waarom monitoren? wáár vind je bijen? En hoe kun je ze helpen? (Ge)wilde bijen monitoren! welke soorten doen mee? en wat valt er over

Nadere informatie

BIJEN IN LEEUWARDEN. Thijs Gerritsen & Bart Franken

BIJEN IN LEEUWARDEN. Thijs Gerritsen & Bart Franken BIJEN IN LEEUWARDEN Thijs Gerritsen & Bart Franken Wat komt er aan bod? o Even voorstellen o Bijen: wat zijn dat? o De mens en de bijen Intermezzo Akte 2 o De Leeuwarder bijen o Resultaten en conclusies

Nadere informatie

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Handreiking 2.0 voor inrichting en beheer voor bestuivende insecten Sabine van Rooij (redactie) Alterra Wageningen UR bijdragen van: Anouk

Nadere informatie

Ministerie van Landbouw, Natuur en voedselkwaliteit. Nationale Bijenstrategie Bed & Breakfast for Bees

Ministerie van Landbouw, Natuur en voedselkwaliteit. Nationale Bijenstrategie Bed & Breakfast for Bees Ministerie van Landbouw, Natuur en voedselkwaliteit Nationale Bijenstrategie 2017-2023 Bed & Breakfast for Bees Waarom een Nationale Bijenstrategie? Bestuivers: bijen, zweefvliegen, kevers, dag- en nachtvlinders

Nadere informatie

Wat hebben bijen nodig?

Wat hebben bijen nodig? Wat hebben bijen nodig? Plek om te nestelen en te schuilen Genoeg voedsel Bijen zijn volledig afhankelijk van bloemen: stuifmeel (bouwstof) en nectar (brandstof). Hoe meer floristische diversiteit, hoe

Nadere informatie

- - - 2 3 4 5 6 7 1.2 1.4 1.2 1 1.2 1 1 0.8 0.8 0.8 0.6 0.6 0.6 0.4 0.4 0.4 0.2 0.2 0.2 0 Bijen 0 Zweefvliegen totaal 0 Plantgebonden zweefvliegen 8 9 10 11 12 geriemde zandbij geriemde zandbij donkere

Nadere informatie

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. De hommel Hommels kunnen tot 60% van hun lichaamsgewicht aan stuifmeel meedragen. In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje

Nadere informatie

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. De hommel In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. Hommels

Nadere informatie

ADVIEZEN VOOR EEN BIJENRIJKER SINGELPARK. Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) Robbert Snep (Alterra) Augustus 2015 INLEIDING

ADVIEZEN VOOR EEN BIJENRIJKER SINGELPARK. Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) Robbert Snep (Alterra) Augustus 2015 INLEIDING ADVIEZEN VOOR EEN BIJENRIJKER SINGELPARK Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) Robbert Snep (Alterra) Augustus 2015 INLEIDING De gemeente Leiden werkt aan de inrichting van een ringvormig stadspark

Nadere informatie

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Handreiking voor inrichting en beheer Sabine van Rooij Willemien Geertsema Wageningen Universiteit, Centre for Crop Systems Analysis Paul Opdam

Nadere informatie

Drachtverbetering!!! Van het grootste belang!!!!! Aat Rietveld,

Drachtverbetering!!! Van het grootste belang!!!!! Aat Rietveld, Drachtverbetering!!! Van het grootste belang!!!!! Aat Rietveld, yoga.riet@ziggo.nl Wat kan een imker doen?? Luisteren naar de argumenten en motieven van anderen. Voorlichting geven. Netwerken. Samenwerken

Nadere informatie

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Handreiking voor planning, inrichting en beheer Sabine van Rooij 1 (redactie), bijdragen van Willemien Geertsema 2, Paul Opdam 1, Menno Reemer

Nadere informatie

KORTE INTRODUCTIE IN DE DIVERSITEIT, ECOLOGIE & ACTUELE STATUS VAN WILDE BIJEN IN NEDERLAND

KORTE INTRODUCTIE IN DE DIVERSITEIT, ECOLOGIE & ACTUELE STATUS VAN WILDE BIJEN IN NEDERLAND VELDWERKPLAATS INSECTEN-2 16 JANUARI 2019, HART VAN DRENTHE WILDE BIJEN KORTE INTRODUCTIE IN DE DIVERSITEIT, ECOLOGIE & ACTUELE STATUS VAN WILDE BIJEN IN NEDERLAND EDUARD PETER DE BOER WWW.FAUNAX.NL WWW.BIODIVERSUM.NL

Nadere informatie

De Groene Long Bij-vriendelijk-er. sturen op meer micromilieus

De Groene Long Bij-vriendelijk-er. sturen op meer micromilieus De Groene Long Bij-vriendelijk-er sturen op meer micromilieus Groene Long Paspoort Groene Wijk uit 1975: 35 jaar bos/groenontwikkeling Grootste aantal bewoners: 13.000 > hoogste waardering voor groen Gehele

Nadere informatie

Honingbijen in natuurterreinen? { Richtlijn Richtlij voor n be voor he be erd he ers erd Erik van der Spek

Honingbijen in natuurterreinen? { Richtlijn Richtlij voor n be voor he be erd he ers erd Erik van der Spek Honingbijen in natuurterreinen? { Richtlijn voor beheerders Erik van der Spek Natuurterreinen Natuur staat voorop, medegebruik daarop aangepast. Honingbijen concurrent 1 Ingolf Stephan-Dewenter 1998 kalkgrasland

Nadere informatie

De bij is de soort van het jaar 2011 Scholenprogramma. Ecotreffen 2011

De bij is de soort van het jaar 2011 Scholenprogramma. Ecotreffen 2011 De bij is de soort van het jaar 2011 Scholenprogramma Ecotreffen 2011 1 To bee or not to bee? Bij enhotels.nl Blauwe ertsbij Maskerbij Zweefvlieg 2 Wespbij 2 Soorten bijen In Vlaanderen leven meer dan

Nadere informatie

Bijen en fauna-akkers. Wim Veraghtert & Jens d Haeseleer Natuurpunt Studie

Bijen en fauna-akkers. Wim Veraghtert & Jens d Haeseleer Natuurpunt Studie Bijen en fauna-akkers Wim Veraghtert & Jens d Haeseleer Natuurpunt Studie Bijen en fauna-akkers Wilde bijen, een korte inleiding Het fauna-akkerproject met RL De Voorkempen: onderzoeksvragen en resultaten

Nadere informatie

Het leven van wilde bijen. Het leven van wilde bijen

Het leven van wilde bijen. Het leven van wilde bijen Het leven van wilde bijen Biologie & beheer in de praktijk Anne Jan Loonstra Het leven van wilde bijen Samenstelling, onderzoek en fotografie Anne Jan Loonstra, Koeman en Bijkerk bv 1 Bijen Onderwerpen

Nadere informatie

Bijen en zo. Villa Augustus 6 mei 2014. Adriaan Guldemond, CLM Eva Cossee

Bijen en zo. Villa Augustus 6 mei 2014. Adriaan Guldemond, CLM Eva Cossee Bijen en zo Villa Augustus 6 mei 2014 Adriaan Guldemond, CLM Eva Cossee Maar eerst een BIJENQUIZ Alle antwoorden staan in Het lied van de honing Vraag 1: Hoe lang leeft een bijenkoningin? 1 jaar of 5 jaar

Nadere informatie

Wilde bijen en beheer Vlinders, (wilde) bijen en Idylles Presentatie door Wankja Ferguson Eco ontwerp en advies: Vlinder er Bij

Wilde bijen en beheer Vlinders, (wilde) bijen en Idylles Presentatie door Wankja Ferguson Eco ontwerp en advies: Vlinder er Bij Wilde bijen en beheer Vlinders, (wilde) bijen en Idylles Presentatie door Wankja Ferguson Eco ontwerp en advies: Vlinder er Bij U allen welbekend is de honingbij. Er is in Nederland één soort honingbij,

Nadere informatie

Begin van een hobby (1983)

Begin van een hobby (1983) Wilde Bijen Frans van Alebeek april 2011 Voor de KNNV afdeling Lelystad Begin van een hobby (1983) Vosje (Andrena fulva) Signaalbij (Nomada signata) Grote wolzwever (Bombylus major) Insecten in Nederland

Nadere informatie

Nieuwsbrief» Stichting Natuurvrienden Capelle aan den IJssel e.o. nummer 2 april 2012. Metselbijen

Nieuwsbrief» Stichting Natuurvrienden Capelle aan den IJssel e.o. nummer 2 april 2012. Metselbijen Stichting Natuurvrienden Capelle aan den IJssel e.o. Nieuwsbrief» nummer 2 april 2012 Het jaar 2012 is het jaar van de bever, van de das, van de historische buitenplaatsen, van de draak en van nog een

Nadere informatie

ProRail spoorberm traject Alphen a/d Rijn-Leiden

ProRail spoorberm traject Alphen a/d Rijn-Leiden Bijenhelpdesk Casus 2017-2 ProRail spoorberm traject Alphen a/d Rijn-Leiden Fabrice Ottburg en Menno Reemer, 24 maart 2017, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. Menno Reemer Wageningen

Nadere informatie

BIJENGIDSJE. Ontdek de bijen en hommels die in het voorjaar in de tuin vliegen. Wat zoemt er in jouw achtertuin?

BIJENGIDSJE. Ontdek de bijen en hommels die in het voorjaar in de tuin vliegen. Wat zoemt er in jouw achtertuin? BIJENGIDSJE Ontdek de bijen en hommels die in het voorjaar in de tuin vliegen Wat zoemt er in jouw achtertuin? 1 Colofon 2 Tekst: Vincent Kalkman & Menno Reemer Tekeningen: Jeroen de Rond Nederland Zoemt

Nadere informatie

Verslag workshop Bij zonder kleurrijk landschap: Van initiatief naar implementatie

Verslag workshop Bij zonder kleurrijk landschap: Van initiatief naar implementatie Verslag workshop Bij zonder kleurrijk landschap: Van initiatief naar implementatie Datum: 3 juni 2014 Plaats: De Hooischuur, Heineken, Zoeterwoude Welkom door Eveliene Steingröver, Alterra Wageningen UR

Nadere informatie

Den Haag Bij voorbeeld. Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen

Den Haag Bij voorbeeld. Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen Den Haag Bij voorbeeld Initiatiefvoorstel voor bijvriendelijk handelen Inleiding Bijensterfte neemt wereldwijd en in Nederland alarmerend toe. Door het grootschalige gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen

Nadere informatie

GROENE CIRKELS RESULTAATRAPPORTAGE

GROENE CIRKELS RESULTAATRAPPORTAGE GROENE CIRKELS RESULTAATRAPPORTAGE INLEIDING RESULTAATMETING Doel van uitgave Met de resultaatmeting wil Groene Cirkels inzichtelijk maken wat er bereikt is ten aanzien van het bereiken van onze doelen

Nadere informatie

Bijen en zweefvliegen in het Leidse Singelpark: nulmeting

Bijen en zweefvliegen in het Leidse Singelpark: nulmeting Menno Reemer 2016 Bijen en zweefvliegen in het Leidse Singelpark: nulmeting 2015-2016 Bijen en zweefvliegen in het Leidse Singelpark: nulmeting 2015-2016 27 juni 2016 tekst Menno Reemer productie EIS Kenniscentrum

Nadere informatie

Contouren regionaal ecologisch netwerk voor bestuivers

Contouren regionaal ecologisch netwerk voor bestuivers Contouren regionaal ecologisch netwerk voor bestuivers Groene Cirkels Bijenlandschap Stand van zaken eind 2017 Eveliene Steingröver Sabine van Rooij Michiel van Eupen Wageningen Environmental Research

Nadere informatie

Nationale Bijentelling. Onderzoeksactiviteit 1

Nationale Bijentelling. Onderzoeksactiviteit 1 Nationale Bijentelling Onderzoeksactiviteit 1 1 Nationale BIJENTELLING Onderzoeksactiviteit 1 Hoe gaat het met de wilde bijen in Nederland? Vincent Kalkman, onderzoeker bij Naturalis en EIS Kenniscentrum

Nadere informatie

Veldbezoeken Het gebied is op 16 juli 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Hendrik Baas (gemeente Zoetermeer).

Veldbezoeken Het gebied is op 16 juli 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Hendrik Baas (gemeente Zoetermeer). Bijenvraagbaak casus 1: Zoetermeer Westerpark Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) & Robbert Snep (Alterra) 6 oktober 2014 Vraagsteller: Hendrik Baas (Gemeente Zoetermeer) Gebied: Zoetermeer, Westerpark,

Nadere informatie

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden

Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Een Bij-zonder kleurrijk landschap in Land van Wijk en Wouden Handreiking voor inrichting en beheer Sabine van Rooij 1 (redactie), bijdragen van Willemien Geertsema 2, Paul Opdam 1, Menno Reemer 3, Robbert

Nadere informatie

NME-leerroute Kleine inwoners van de stad 8

NME-leerroute Kleine inwoners van de stad 8 NME-leerroute Kleine inwoners van de stad 8 Groep 1 Tilburg, BS Jeanne d Arc Verhaal voor de kinderen Tijdens deze wandeling ontdekken we meer over de bijen, kleine maar belangrijke inwoners van de stad.

Nadere informatie

Solitaire bijen determineren

Solitaire bijen determineren Solitaire bijen determineren Door Dries Laget Faculteit WETENSCHAPPEN Vakgroep: BIOCHEMIE, FYSIOLOGIE en MICROBIOLOGIE Laboratorium voor Zoöfysiologie Krijgslaan, 281 S33, B 9000 GENT Tel. 09 2644929 Fax

Nadere informatie

1 NAtuur & Milieu help de bijen! help de bijen! PLAATS EEN NATUUR & MILIEU BIJENHOTEL

1 NAtuur & Milieu help de bijen! help de bijen! PLAATS EEN NATUUR & MILIEU BIJENHOTEL 1 NAtuur & Milieu help de bijen! help de bijen! PLAATS EEN NATUUR & MILIEU BIJENHOTEL Bijen hebben het moeilijk in ons land. Natuur & Milieu wil ze daarom samen met bedrijven en organisaties de helpende

Nadere informatie

Aan de slag voor wilde bijen in je tuin. Infoavond - 12 april

Aan de slag voor wilde bijen in je tuin. Infoavond - 12 april Aan de slag voor wilde bijen in je tuin Infoavond - 12 april 1. Honingbijen, hommels, solitaire bijen, zweefvliegen en wespen Eén pot nat? 2. Waarom gaat het niet goed met onze bijen? 3. Minder bijen?

Nadere informatie

Bouwen voor Beesten. Natuur- en milieueducatie. Handleiding lespakket. Parkzicht 100 2317 RH Leiden 071-51677711 nme@leiden.nl

Bouwen voor Beesten. Natuur- en milieueducatie. Handleiding lespakket. Parkzicht 100 2317 RH Leiden 071-51677711 nme@leiden.nl Natuur- en milieueducatie Handleiding lespakket Bouwen voor Beesten Natuur- en milieueducatie Afdeling Realisatie Team Stadsruimte Gemeente Leiden Parkzicht 100 2317 RH Leiden 071-51677711 nme@leiden.nl

Nadere informatie

Welke bij-vriendelijke inrichting en beheer is mogelijk bij de herontwikkeling van de Nieuwe Driemanspolder?

Welke bij-vriendelijke inrichting en beheer is mogelijk bij de herontwikkeling van de Nieuwe Driemanspolder? Bijenhelpdesk 2018-3 Welke bij-vriendelijke inrichting en beheer is mogelijk bij de herontwikkeling van de Nieuwe Driemanspolder? Fabrice Ottburg en Menno Reemer, 08 februari 2019, definitief. Contactgegevens:

Nadere informatie

Wilde bijen in de stad

Wilde bijen in de stad Wilde bijen in de stad Nemen stadsbijen toe of af Arie Koster Arie Koster (bijenmakelaar, stadsecoloog, specialist bijenbeheer) www.bijenhelpdesk.nl ariekoster@bijenhelpdesk.nl http://bijenhelpdesk.nl/flyer.pdf

Nadere informatie

Bijvriendelijke voorbeeldtuin hoveniersbedrijf Rens de Rooij

Bijvriendelijke voorbeeldtuin hoveniersbedrijf Rens de Rooij Bijenhelpdesk 2017-8 Bijvriendelijke voorbeeldtuin hoveniersbedrijf Rens de Rooij Fabrice Ottburg en Menno Reemer, 12 januari 2018, definitief. Contactgegevens: Dhr. Fabrice Ottburg Dhr. Menno Reemer Wageningen

Nadere informatie

Bijen & Hommels MAUREEN KEMPERINK VERRASSEND VLAKBIJ KNNV UITGEVERIJ

Bijen & Hommels MAUREEN KEMPERINK VERRASSEND VLAKBIJ KNNV UITGEVERIJ Bijen & Hommels VERRASSEND VLAKBIJ MAUREEN KEMPERINK KNNV UITGEVERIJ Inhoud 4 Over bijen Voorwoord Herman van Bekkem 9 'Mijn vader is imker!' 11 Wat heb je nodig om bijen en hommels te kijken? 12 Januari

Nadere informatie

Waarom gonzen er minder bijen? Het is tijd om meer te leren over de wereld van de bijen, tijd voor bij-les

Waarom gonzen er minder bijen? Het is tijd om meer te leren over de wereld van de bijen, tijd voor bij-les B i B j O e E n K HET GONST! Er zijn al 100 miljoen jaar bijen op de planeet aarde. Dat is een stuk langer dan er mensen zijn en zelfs langer dan sommige dinosaurussen! Bijen zijn insecten die belangrijk

Nadere informatie

brouwerij, een duurzame economie én een aangename leefomgeving in Zoeterwoude

brouwerij, een duurzame economie én een aangename leefomgeving in Zoeterwoude Op weg naar een klimaatneutrale HEINEKEN brouwerij, een duurzame economie én een aangename leefomgeving in Zoeterwoude Boodschap Groene Cirkels: actueel triple helix samenwerking Herman Wijffels: Wij zijn

Nadere informatie

Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen?

Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen? Wilde bijen in nood Hoe kan jij helpen? Bijen in nood We horen steeds vaker dat bijen massaal verdwijnen. Bijenkast na bijenkast staat leeg. Niet alleen honingbijen boeren achteruit, ook heel wat wilde

Nadere informatie

Bloei en bestuiving. In kader van het Leaderproject: De boomgaard als school en atelier. Bij-leren in de boomgaard

Bloei en bestuiving. In kader van het Leaderproject: De boomgaard als school en atelier. Bij-leren in de boomgaard Nationale Boomgaarden Stichting v.z.w. Vereniging voor pomologie, boomgaard- en landschapsbeheer (staatsblad 2 09-2005) Leopold-III-straat 8 3724 Vliermaal, tel: 012/391188; fax: 012/747438 E-mail: info@boomgaardenstichting.be

Nadere informatie

Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer. Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding. Workshop Bestuivers

Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer. Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding. Workshop Bestuivers Beneluxseminarie, workshop bestuivers 08/11/2011 Jens D Haeseleer Beneluxseminarie Educatie over Biodiversiteit via Voeding Workshop Bestuivers Inhoud Bestuiving Bestuivers Belang van bestuiving voor voedselvoorziening

Nadere informatie

Tuinen groot en klein. Met de steun van de Vlaamse minister van Cultuur, Natuur en Milieu

Tuinen groot en klein. Met de steun van de Vlaamse minister van Cultuur, Natuur en Milieu Natuur in de tuin Tuinen groot en klein Tuinen in Vlaanderen Niet minder dan 8,4% van het Vlaamse grondgebied wordt ingenomen door privé-tuinen Gemiddelde tuin in Vlaanderen 571m² 6 Tuin om van te genieten

Nadere informatie

No regret natuurmaatregelen op het boerenbedrijf

No regret natuurmaatregelen op het boerenbedrijf No regret natuurmaatregelen op het boerenbedrijf Laaghangend fruit en haalbare maatregelen op maat Arjen de Groot, Wageningen Environmental Research Boer Proof Natuur ForwardFarm Abbenes, 6 juli 2018 Meer

Nadere informatie

Wat hebben bijen nodig?

Wat hebben bijen nodig? [Naam docent] Wat hebben bijen nodig? Een zoemende tuin biedt: Nestelgelegenheid Variatie in soorten (en dus in bloeitijden) Variatie in structuur (hoog, laag) Variatie in onderhoud (in ruimte en in tijd)

Nadere informatie

2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer. Vlaanderen, bij-zonder landschap?

2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer. Vlaanderen, bij-zonder landschap? 2 e West-Vlaams Bijensymposium 22/10/2011 Jens D Haeseleer Vlaanderen, bij-zonder landschap? Inhoud Wilde bijen? Belang van wilde bijen Landschap zonder bijen? Vlaanderen: bij-zonder landschap Wilde bijen?

Nadere informatie

Bijenhoudersvereniging St Ambrosius Boxtel

Bijenhoudersvereniging St Ambrosius Boxtel januari In deze maand zijn de hommelkoninginnen nog in hun winterslaap. februari Op een warme dag komt een hommelkoningin uit haar schuilplaats en gaat op zoek naar voedsel. Als het kouder wordt moet ze

Nadere informatie

Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen?

Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen? Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen? EEN PLUSPUNT VOOR DE NATUUR Bijen in nood We horen steeds vaker dat bijen massaal verdwijnen. Bijenkast na bijenkast staat leeg. Niet alleen honingbijen boeren

Nadere informatie

No regret maatregelen voor de natuur

No regret maatregelen voor de natuur No regret maatregelen voor de natuur Laaghangend fruit en maatregelen op maat Arjen de Groot Wageningen Environmental Research Platform Groen Haarlemmermeer Hoofddorp, 28 januari 2019 Natuurherstel in

Nadere informatie

Bijen en zweefvliegen op bedrijventerrein Grote Polder

Bijen en zweefvliegen op bedrijventerrein Grote Polder Menno Reemer 2016 Bijen en zweefvliegen op bedrijventerrein Grote Polder Bijen en zweefvliegen op bedrijventerrein Grote Polder Juli 2016 tekst Menno Reemer productie EIS Kenniscentrum Insecten, Leiden

Nadere informatie

Inhoud Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Algemeen doel van de lescyclus...

Inhoud Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Algemeen doel van de lescyclus... Inhoudsopgave Inhoud Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Algemeen doel van de lescyclus... 5 3.2. De doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen...

Nadere informatie

Een bij hoort er bij in Nijmegen. Initiatiefvoorstel aan de Raad om bijensterfte tegen te gaan.

Een bij hoort er bij in Nijmegen. Initiatiefvoorstel aan de Raad om bijensterfte tegen te gaan. Een bij hoort er bij in Nijmegen Initiatiefvoorstel aan de Raad om bijensterfte tegen te gaan. Ingediend door: Pepijn Boekhorst, GroenLinks Tobias van Elferen, D66 Bij het schrijven van dit initiatiefvoorstel

Nadere informatie

BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP

BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP INTRODUCTIE Biodiversiteit: Biodiversiteit of biologische diversiteit is een graad van verscheidenheid aan levensvormen binnen een gegeven ecosysteem, bioom of een gehele planeet.

Nadere informatie

De Bijenwijzer biedt handvatten voor effectief bijenbeheer

De Bijenwijzer biedt handvatten voor effectief bijenbeheer tekst carolien wegstapel, pim de kwaadsteniet, tauw bv malou van der sluis, matthijs timmermans, advident beeld carolien wegstapel De Bijenwijzer biedt handvatten voor effectief bijenbeheer 38 vakblad

Nadere informatie

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 17 juni 2014. Beste natuurliefhebber/- ster,

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 17 juni 2014. Beste natuurliefhebber/- ster, De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 17 juni 2014 Beste natuurliefhebber/- ster, Het was een mooie dag, meestal zonnig en soms bewolkt. Er stond wel een stevige wind, maar al met al was het een dag waarop

Nadere informatie

Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen?

Wilde bijen in nood. Hoe kan jij helpen? Wilde bijen in nood Hoe kan jij helpen? Bijen in nood We horen steeds vaker dat bijen massaal verdwijnen. Bijenkast na bijenkast staat leeg. Niet alleen honingbijen boeren achteruit, ook heel wat wilde

Nadere informatie

Hoe maken we bijenhotels?

Hoe maken we bijenhotels? Hoe maken we bijenhotels? Voor welke bijen doen we dat? Welke bijen mogen we in onze streek verwachten? Op welke planten vliegen deze bijen? Welke factoren bepalen of bijen wel of niet komen? Welke materialen

Nadere informatie

Bijenmonitoren docentendeel

Bijenmonitoren docentendeel Bijenmonitoren docentendeel De doelen van deze les zijn: -Leerlingen kennen de kenmerken van een insect. -Leerlingen kunnen bijen van andere insecten onderscheiden. -Leerlingen kunnen werken met de zoekkaart

Nadere informatie

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 20 april Beste natuurliefhebber/-ster,

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 20 april Beste natuurliefhebber/-ster, De Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 20 april 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was donderdag de 20 ste een stuk aangenamer dan de dinsdag ervoor en dus koerste ik al fietsend weer richting De

Nadere informatie