Iedereen actief. Sportvisie Vanuit huidige kracht naar een gezonde toekomst. Gemeente Oost Gelre

Transcriptie

1 Iedereen actief Vanuit huidige kracht naar een gezonde toekomst Sportvisie Gemeente Oost Gelre 0

2 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Waarom een nieuwe sportvisie? Wij hebben een goed sport- en beweegklimaat. Met goede sportvoorzieningen, een toegankelijk aanbod, sportstimuleringsprojecten en de inzet van combinatiefunctionarissen. Dat is een gezonde basis. Toch willen wij ons sportbeleid stevig verankeren voor de komende 10 jaar, omdat: 1. De Wmo, Jeugdwet en Participatiewet nu onze verantwoordelijkheid zijn; 2. Krimp en de leefbaarheid in de verschillende kernen een thema zijn; 3. Onze rol als gemeente verandert van verzorgend naar faciliterend en sturend op eigen kracht en samenwerking. 4. De gemeenteraad duidelijke kaders wil stellen om beslissingen te kunnen nemen over toekomstige initiatieven en investeringen op het terrein van sport- en accommodatiebeleid. Een heldere visie die focus aanbrengt: Iedereen actief Vanuit huidige kracht naar een gezonde toekomst 1.2 Sterker in uitvoering door verbinding en samenwerking Een belangrijk aspect en de basis van de nieuwe visie is het verbinden van lokale partijen zoals sportverenigingen, welzijnsorganisaties en onderwijs. Meer samenwerking biedt creativiteit, een fijnmazig sport- en beweegnetwerk en nieuwe mogelijkheden met bestaande middelen. Bestaande Rijksregelingen in het kader van sporten en bewegen in de buurt (bijvoorbeeld de buurtsportcoach) en multifunctionele accommodaties (samenwerking onder een dak) geven extra mogelijkheden aan het slim en innovatief verhogen van sport- en beweegbeleid en daarmee de leefbaarheid. Sport en bewegen, ingezet en bezien als middel, levert een bijdrage aan het welzijn en de gezondheid van burgers. Sporten en bewegen verbindt verschillende beleidsterreinen, waardoor we schaalvoordelen en kostenbesparingen realiseren. Deze sportvisie schetst de kaders voor de komende jaren, maar geeft ook een aantal richtingen voor de uitvoering. Verbinding is hierbij uitgangspunt. Het belangrijkste instrument bij de uitvoering is de meetlat van de sportvisie. Deze meetlat is gebaseerd op de uitgangspunten van de visie en helpt (beleids)initiatieven, projecten en investeringsaanvragen te beoordelen op meerwaarde. 1

3 Hoofdstuk 2 De visie: Iedereen actief 2.1 Oog voor ontwikkelingen in Oost Gelre Sport en bewegen dragen bij aan de oplossing van diverse maatschappelijke vraagstukken binnen het sociaal domein, bijvoorbeeld het isolement van ouderen. Onder de vlag van Scholder an Scholder' stimuleren wij sportverenigingen om niet-traditionele activiteiten te ontplooien. Beweegactiviteiten voor ouderen liggen daarbij voor de hand. Wij moeten de veranderende samenstelling van de bevolking en de ontwikkelingen binnen het sociaal domein als kansen zien. Dit kan voor verenigingen nieuwe leden opleveren of het kan ouderen helpen om de deur uit te komen en elkaar te ontmoeten. Zo willen wij het nieuwe sportbeleid integraal inzetten om de leefbaarheid, gezondheid en ontmoeting te bevorderen. Uitgangspunt hierbij is het benutten van verbinding, samenwerking binnen de diverse beleidsterreinen en tussen het maatschappelijk middenveld, de sportverenigingen en de inwoners. Sport is een aanjager om grotere ontwikkeling mogelijk te maken. Deze grote ontwikkeling is het streven naar een vitale samenleving. Goede en kwalitatieve sportaccommodaties zijn hiervoor de basis. Sportaccommodaties zijn dan traditioneel de sportvelden, sporthallen en zwembaden, maar ook de openbare ruimte wordt steeds belangrijker. Het ongeorganiseerd (of ongebonden) sporten neemt toe, daar spelen we op in. De georganiseerde sport geeft aan dat ze voor zichzelf een rol ziet voor het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken en het bevorderen van leefbaarheid. Door de hoge organisatiegraad kunnen zij meer dan alleen het aanbieden van sportactiviteiten. Een waardevol goed en een stevig fundament om sport en bewegen in breed maatschappelijk perspectief te versterken. 2.2 De visie De visie is een stip aan de horizon en geeft houvast om keuzes te maken. We kijken richting het jaar Iedereen actief! Wij streven naar een vitale en sportieve samenleving, waarin sport en bewegen vooral bijdragen aan gezondheid, leefbaarheid en sociale cohesie van alle inwoners. Wij hebben hierin een gezamenlijke verantwoordelijkheid en zetten hier samen de schouders onder. Daarnaast is sportbeoefening vooral leuk om te doen. Hiervoor moet een goede basis aanwezig zijn en blijven. Door middel van bereikbare kwalitatieve sportaccommodaties, sportieve openbare ruimte en zelfstandige sportverenigingen zetten we sport als aanjager voor een vitale samenleving in. 2

4 2.3 Visie in model: bouwstenen voor een vitale samenleving In onderstaande afbeelding hebben we de visie vertaald naar de dagelijkse praktijk. Het geeft ook de verhouding tussen de verschillende elementen van de visie weer, waar we op het gebied van sport en bewegen de focus leggen. De basis (blauw): Accommodaties, sportstimulering en verenigingsondersteuning De sterke basis voor de sportvisie vormen de sportaccommodaties, sportstimulering en de ondersteuning van sportverenigingen. Van hier uit zetten we sport in als aanjager om de vitale samenleving verder te ontwikkelen. Bereikbare en multifunctionele sportvoorzieningen zijn uitgangspunt. Zonder accommodaties geen sport. Het spreiden van de verschillende accommodaties over de kernen is verbonden met de keuze om daar de leefbaarheid te bevorderen. Dat geldt vooral voor de gemeentelijke accommodaties zoals kunstgrasvelden en sporthallen. Waar mogelijk dragen we de verantwoordelijkheid van beheer en exploitatie over aan gebruikers of private partijen (publiek-private samenwerking). Het borgen van kwaliteit en een toekomstbestendige exploitatie van de accommodaties is van belang, zowel bij gemeentelijke beheer als bij beheer op afstand. Niet elke accommodatie hoeft geschikt te zijn voor topsport. De aanleg en spreiding van topsportaccommodaties moeten we in regionaal verband bekijken. Niet iedere sport hoeven we op het hoogste niveau in Oost Gelre aan te bieden. Wij streven naar het creëren en faciliteren van een basis om topsport te bedrijven. 3

5 Het ongeorganiseerd en ongebonden sporten neemt toe, maar de sportverenigingen zijn toch het hart van de sport. Veel inwoners zijn lid van een sportvereniging. De verenigingen hebben de kans om zich meer tot maatschappelijk partner te ontwikkelen met een breder aanbod. Een belangrijke rol is weggelegd voor de buurtsportcoaches (combinatiefunctionarissen). Wij zetten ze in om de verbinding te maken en om specifieke doelgroepen (waaronder ouderen en mensen met een beperking te stimuleren om te bewegen. We gaan de organisatiekracht (kernkwaliteiten) van de sportverenigingen verder gebruiken, bijvoorbeeld om een veilige sfeer in de wijk te bevorderen en een gezonde leefstijl. Wij willen de ondernemende kracht van sportverenigingen verbinden aan kennis en netwerk van andere partijen. Samenwerking en van elkaar leren is hierbij van belang, door middel van bijeenkomsten en kennisuitwisseling. Zo ontstaan nieuwe innovatieve ideeën en mogelijkheden. Voor topsportverenigingen bieden wij ondersteuning in de randvoorwaarden. Het initiatief om topsport te willen uitoefenen komt van de sportverenigingen. Wij willen een gezonde basis creëren die topsportniveau mogelijk maakt. Ontmoeting, leefbaarheid en gezondheid (Paars, Geel en Groen) Deze drie bouwstenen van de visie hangen sterk met elkaar samen. Zo leveren sportactiviteiten een bijdrage aan de leefbaarheid en gezondheidsbevordering. De leefbaarheid verbetert doordat inwoners elkaar ontmoeten en we op die manier werken aan de sociale cohesie in een kern, buurt, wijk of vereniging. Deze visie legt de verbinding met het huidig en (vooral) toekomstig beleid. We benutten de preventieve werking van sport en bewegen door middel van integraal beleid. Dit is effectief, efficiënt en knoopt (financiële) middelen aan elkaar. Samenwerking tussen de verschillende organisaties biedt kansen om deze bouwstenen actief in te vullen. De focus richten we in eerste instantie op: overgewicht (bij inactieven); alcoholgebruik (bij met name jongeren); stimuleren ontmoeting ten behoeve van bevordering sociale cohesie; leefbaarheidsbevordering van wijk of kern door versterken van de maatschappelijke rol van sportverenigingen. Onze rol hierbij is het verbinden en integraal bezien van beleid en uitvoeringsplannen op met name de terreinen sport, jeugd, gezondheid, zorg, welzijn en WMO. We willen samenwerking bevorderen en waar nodig stimuleren en/of faciliteren om resultaten op bovenstaande gebieden te realiseren. 4

6 Regionale recreatie en evenementen (Rood) Wij beschikken over een aantal sportevenementen met lokale of regionale uitstraling. Wij zien mogelijkheden om deze evenementen meer te verbinden aan andere kleinere evenementen of recreatiebeleid. Op die manier kan het evenement zich steviger positioneren. De evenementen kunnen op die manier ook een bijdrage leveren aan de vitale samenleving. In samenwerking met partners als sportverenigingen, onderwijs e.d. kunnen ze side-events organiseren of evenementen op een andere manier insteken. Betrokkenheid van inwoners en organisaties wordt op deze wijze gestimuleerd. Door een verbinding te leggen tussen het sportbeleid en het beleid op het gebied van recreatie, evenementen en economie ontstaan nieuwe mogelijkheden om door sport en bewegen Oost Gelre op de kaart te zetten. Maar ook om (sport)evenementen te versterken en een maatschappelijke en/of economische spin-off te realiseren. 2.4 Kernbegrippen en partners van de visie Vitale samenleving In een vitale samenleving groeien bewoners gezond op. Bij een vitale bevolking zijn er voor elke doelgroep voldoende mogelijkheden om te kunnen bewegen. Vitaliteit uit zich ook in de verantwoordelijkheid voor het zelfstandig oppakken van uitdagingen door inwoners en (maatschappelijk) middenveld. Er is dus nadrukkelijk ruimte voor maatschappelijke of commerciële organisaties om een bijdrage te leveren aan de vitale samenleving. Daarbij kunnen we denken aan: sportverenigingen; zorgaanbieders; onderwijsinstellingen; overige sportaanbieders; welzijnsinstellingen; commerciële exploitanten. Bereikbare kwalitatieve sportaccommodaties Door onze verschillende kernen moeten we keuzes maken in de verdeling van de accommodaties. Wij kiezen voor kwalitatieve sportaccommodaties. Kwaliteit houdt in dat de accommodatie voldoet aan de laatste standaard; passend bij het niveau van de gebruiker. Behoefte en vraag naar topsportaccommodaties bekijken we regionaal. Kwaliteit betekent ook dat de accommodatie multifunctioneel moet zijn. Juist gezien de demografische ontwikkeling is het beschikbaar stellen en maken van de accommodatie voor specifieke doelgroepen van groot belang. Kwaliteit uit zich in het professioneel beheren en exploiteren van de accommodatie. In dit geval hoeft professioneel niet vanzelfsprekend te betekenen dat we gebruik maken van betaalde krachten. Verantwoordelijkheid voor beheer en exploitatie laten we zoveel mogelijk over aan de gebruikers of private partijen. 5

7 Bereikbaarheid houdt in dat niet elke kern hoeft te beschikken over hetzelfde aanbod van accommodaties. Bij de keuze voor aanleg of renovatie van sportaccommodaties gaat kwaliteit voor kwantiteit; ook als dit betekent dat mensen iets langer moeten reizen om bij de accommodatie te komen. Sportieve openbare ruimte Bij sporten als hardlopen, fietsen, wandelen of paardrijden gebruiken we de openbare ruimte als sportaccommodatie. De verwachting is dat deze groep zal blijven groeien. Wij willen deze groep blijven faciliteren en letterlijk en figuurlijk ruimte bieden voor bewegen. Aanleggen van openbare fitness en fitplaatsen kan hier ook onderdeel van zijn. In veel gevallen zal het niet gaan om aanleggen van bijvoorbeeld meer fietspaden maar vooral over het leggen van slimme verbindingen. Bijvoorbeeld goede bewegwijzering en het koppelen van routes. Sterke verenigingsstructuur Wij zien de sportverenigingen als belangrijke partners om de vitale samenleving te ontwikkelen. De sportverenigingen kunnen diverse doelgroepen aan het sporten en bewegen houden. Daarbij is de sociale functie van de sportvereniging een belangrijke pijler in de vitale samenleving. We stimuleren en faciliteren sportverenigingen om hun aanbod te verbreden en te zoeken naar manieren om ook overdag actief te zijn. We zetten de buurtsportcoaches hier voor in. Ook hier gaat het om gezamenlijkheid door het delen van kennis, het bevorderen van samenwerking, het afstemmen van activiteiten en het meedenken in bestuurskracht, vrijwilligersbeleid en maatschappelijke activiteiten. 2.5 De rol van de gemeente De gemeente wil regisseren, stimuleren en faciliteren. Maatschappelijk partners kunnen met concrete doelstellingen, die aansluiten bij deze visie in overleg met de gemeente om te bezien welke rol de gemeente kan nemen. Daarbij heeft de gemeente het stimuleren van eigen kracht hoog in het vaandel staan. De gemeente heeft zodoende bij de verschillende sportinitiatieven niet vanzelfsprekend de rol van financier of uitvoerder. Sterker nog; we spreken de kracht van de vitale samenleving aan. Samenwerking vanuit gelijkwaardigheid. Oost Gelre zal, om grotere ontwikkelingen mogelijk te maken, de samenwerking zoeken met omliggende gemeenten. Hierbij zijn het regionaal sportbeleid (Gelderland Sportland) en de regionale (sport)overleggen uitgangspunt. 6

8 2.6 Samengevat: ambities en speerpunten 1. De basis van ons sportklimaat blijft in stand, we werken samen aan ontwikkeling; 2. Onze sportaccommodaties zijn verspreid over de kernen; 3. Gebruikers of private partijen beheren de accommodaties; 4. De gemeentelijke accommodaties zetten we multifunctioneel in. 5. Bij private accommodaties overleggen we of multifunctioneel gebruik mogelijk is; 6. Sportverenigingen kunnen zich ontwikkelen tot maatschappelijk partners; 7. Buurtsportcoaches leggen verbinding tussen sportverenigingen en maatschappelijke partners om een structureel aanbod van sport- en beweegactiviteiten te ontwikkelen; 8. Alle activiteiten en investeringen in sport dragen bij aan de vitale samenleving; 9. Sport en bewegen draagt bij aan onze gezondheidsdoelstellingen; 10. Waar mogelijk vergroten sportevenementen het maatschappelijk en economisch effect; 11. Het sportaanbod sluit aan bij de veranderende bevolkingssamenstelling; 12. We ontsluiten netwerken voor de sportverenigingen en maatschappelijk partners door samenwerking en kennisdeling te stimuleren; 13. We verbinden sportbeleid met andere domeinen zoals jeugd, gezondheid, leefbaarheid, welzijn, WMO, recreatie en economie; 14. Wij geven ruimte aan zelfwerkzaamheid en zelforganisatie. 7

9 Hoofdstuk 3 Van visie naar uitvoering 3.1 Inleiding Wat betekent deze visie nu voor de dagelijkse praktijk? We moeten de visie en de bijbehorende ambities concreet maken. De uitwerking geeft invulling aan de ambities en speerpunten van de visie en zijn gecategoriseerd aan de hand van het visiemodel van hoofdstuk Algemeen: de opmaat naar concrete uitvoeringsplannen a. Om samenwerking en kennisdeling te stimuleren zetten wij in op het creëren van een platform waarin sportverenigingen, gemeente en andere partners samenkomen. Dit platform bewaakt de ambities van de sportvisie en coördineert de uitvoering. Het platform levert een bijdrage in de ontwikkeling van concrete uitvoeringsplannen op het terrein van sport en speelt een rol in de monitoring en evaluatie van de uitvoering. b. We stemmen het sport- en beweegbeleid regelmatig af met toekomstige beleidsdoelstellingen op het terrein van jeugd, gezondheid, zorg, welzijn en Wmo. We zetten sport in voor vraagstukken met betrekking tot gezondheid, leefbaarheid, ontmoeting en evenementen. Dus ligt het voor de hand dat we de ambities op deze terreinen integraal bezien. We combineren middelen om extra mogelijkheden of besparingen te realiseren. Voor ontwikkelingen in het sociaal domein (WMO, Jeugd en Participatie) liggen hier kansen door uit te gaan van de preventieve werking van sport en bewegen en de mogelijkheden die sportverenigingen kunnen bieden. c. Herijking subsidie- en investeringsbeleid: doordat de visie duidelijk aangeeft waar sport van is (en waar sport niet van is) herzien we in het eerste uitvoeringsjaar het subsidie- en investeringsbeleid en koppelen we dat aan het model van de visie. Door een integrale aanpak kunnen we initiatieven stimuleren die bijdragen aan de ambities van de visie. Hiervoor is een conceptmeetlat (bijlage 5) ontwikkeld. Daarmee kunnen we initiatieven beoordelen in hoeverre zij bijdragen aan de ambities van de visie. Deze meetlat kan als basis dienen voor de herziening van het subsidie- of investeringsbeleid en geeft richting aan het realiseren van de ambities. De conceptmeetlat ontwikkelen we in het eerste uitvoeringsjaar als instrument voor de komende jaren. De meetlat is een matrix 8

10 waarin we de ambities en speerpunten van de visie (y-as) afzetten tegen het model van de visie (x-as). Wanneer we een initiatief of investering beoordelen of deze bijdraagt aan de visie, scoren we het initiatief langs de y-as en x-as. Door middel van een nog te ontwikkelen prioritering en scoretabel bepalen we in welke mate het initiatief of de investering bijdraagt aan de realisatie van de visie en maken we een goede afweging. d. De sportvisie schetst de ambities richting Jaarlijks (of per 2 jaar) stellen we een uitvoeringsplan op dat de doelstellingen en (beleids)activiteiten om te komen tot die visie stapsgewijs in uitvoering brengt. Dit uitvoeringsplan stellen we in gezamenlijkheid met de sportverenigingen en andere partners op en we voeren het samen uit. Prioritering in activiteiten en het houden van de focus richting 2025 is hierbij essentieel. 3.3 Specifiek: uitvoering per blok van het visiemodel Hieronder geven we per thema van het visiemodel een aantal concrete uitwerkingen die we de komende jaren in de vorm van uitvoeringsplannen oppakken. Sportaccommodaties (blauw) 1. Mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik onderzoeken en stimuleren. 2. In het kader van leefbaarheid, efficiëntie en samenwerking, kijken we per accommodatie welke functies we kunnen samenbrengen. Bijvoorbeeld naast sport ook ontmoeting en welzijnsactiviteiten. Multifunctioneel gebruik is alleen zinvol als er ook een inhoudelijke meerwaarde en samenwerking ontstaat tussen de gebruikers. 3. Spreiding accommodaties uitwerken door in kaart brengen vraag en aanbod. Niet iedere accommodatie is zinvol in iedere kern. In het kader van maatwerk en spreiding kijken we bij toekomstige investeringen conform de meetlat welke voorzieningen noodzakelijk zijn (afgestemd op de vraag). Dit kan resulteren in het niet meer aanbieden van specifieke voorzieningen in wijk, kern of gemeente. 4. Veelgebruikte hardloop-/fietsroutes in kaart brengen en gebruik stimuleren. 5. Knelpunteninventarisatie voor indoorsporten uitvoeren (bezetting, capaciteit). Dit moet leiden tot een gedegen investeringsplan voor de toekomst. Sportstimulering en verenigingsondersteuning (blauw) 6. Keuzes maken welke doelgroepen op welk moment aandacht vereisen. Afstemming met demografische ontwikkelingen, andere beleidsdoelstellingen en jaarlijkse vraag (bron om uit te putten: WMO/ ouderenbeleid, sportmonitor, leefbaarheids- en gezondheidscijfers). De subsidievoorwaarden, inzet van middelen en buurtsportcoaches (combinatiefunctionarissen) stemmen we op deze keuze af. Het is van belang om periodiek te bezien of de juiste doelgroep aandacht vereist, aangezien ontwikkelingen binnen en buiten de sport aandacht en doelgroepkeuze bepalen. 7. Samenwerking tussen sportverenigingen en maatschappelijk partners in subsidievoorwaarden opnemen. Door samenwerking en het zoeken van verbinding op te nemen in de subsidievoorwaarden sturen we op dit belangrijke aspect van de visie. 8. Herijking inzet buurtsportcoaches (combinatiefunctionarissen; is de huidige inzet nog toereikend om de ambities van de visie te realiseren of moeten we hierin andere keuzes maken? Met name moeten de buurtsportcoaches een meer verbindende rol spelen om samenwerking en verbinding te realiseren. Sportverenigingen zullen hierin ondersteund moeten worden in de vorm van kennisdeling en projecten (bijvoorbeeld Scholder an Scholder). 9

11 Het uiteindelijke doel van de inzet van de buurtsportcoaches is een aanbod realiseren bij diverse partners dat sport en bewegen voor diverse doelgroepen zoveel als mogelijk binnen de bestaande structuren herbergt. Ondersteuning Topsport (blauw) 9. Wij gaan het thema topsport (en de facilitering ervan) regionaal agenderen en afstemmen. 10. De voorwaarden om in aanmerking te komen voor ondersteuning als topsporter of topsportvereniging bepalen we opnieuw in de herijking van het subsidiebeleid. Leefbaarheid, gezondheid en sociale cohesie (paars, oranje, groen) 11. We gaan voor de inzet van buurtsportcoaches op de thema s gezondheid en sociale cohesie; 12. De gemeente gaat in overleg met zorgaanbieders, onderwijsinstellingen, welzijnsinstellingen en dorp- of wijkraden om te bepalen welke rol zij kunnen spelen op het gebied van het bevorderen van leefbaarheid, ontmoeting en gezondheid door de inzet van sport- en beweegactiviteiten. Doelstelling hierbij is het incorporeren van sport- en beweegactiviteiten in hun aanbod. 13. We hanteren de stelregel maatwerk: niet iedere sportvereniging of maatschappelijk partner kan een evenredige bijdrage leveren en dat hoeft ook niet. Voorwaarden scheppend beleid biedt iedere vereniging of partner gelijke kansen door middel van kennisdeling en subsidiebeleid. Evenementen en recreatie (rood) 14. Wij gaan sport- en beweegmogelijkheden meer stimuleren en onder de aandacht brengen (zowel vanuit sportief als ook uit recreatief en economisch perspectief). 15. Wij overleggen met sportverenigingen in welke mate zij betrokken kunnen worden bij de organisatie van huidige evenementen (door middel van side-events), waardoor er een sportieve en/of maatschappelijke spin-off ontstaat van een bepaald evenement. 16. Oost Gelre neemt deel aan de Nationale Sportweek en organiseert jaarlijks een sportieve week samen met sportverenigingen, onderwijs (Koningsspelen) en andere maatschappelijk partners. Het op te richten platform neemt de coördinatie hiervan op zich. 3.4 Tot slot De in dit hoofdstuk beschreven uitwerking zet de eerste stappen naar een toekomstbestendig sportklimaat in Oost Gelre. We zijn er dan nog niet. De komende jaren leggen we het fundament voor samenwerking met de verschillende partners om ervoor te zorgen dat we concrete activiteiten en initiatieven op het gebied van sport en bewegen ontwikkelen en uitvoeren. Jaarlijkse evaluatiemomenten en bijsturing zijn daarbij van belang. Het sportklimaat in Oost Gelre staat. Daar mogen we trots op zijn en we moeten er op voortborduren. Vanuit huidige kracht naar een gezonde toekomst! 10