De missie voor de toekomstige MUG samenleving luidt dan ook als volgt: Iedereen ertoe en doet mee in onze vitale en betrokken gemeenschappen

Transcriptie

1 MUG AAN ZET! Sociaal maatschappelijke visie Samenvatting Voor u ligt de samenvatting van de Sociaal Maatschappelijke Visie MUG aan zet! kortweg SMV Deze visie zet de koers uit voor de sociaal maatschappelijke ontwikkeling van gemeenten Millingen aan de Rijn, Ubbergen en Groesbeek voor de toekomst. Wij presenteren hiermee ons perspectief op het Wmo-beleid en aanpalende beleidsterreinen. Deze visie bevat alle elementen om de hoe vraag de komende periode samen met u verder uit te werken. De gemeente neemt daarin niet langer de rol in van zorgende overheid, maar gaat uit van de zelfredzaamheid van onze inwoners. In deze visie werken we deze veranderde rol verder uit waardoor duidelijk wordt wat deze veranderde rolopvatting in de praktijk betekent. Co-creatie: MUG aan zet! De gemeente heeft de visie samen met vele partners en burgers opgesteld. Er zijn meer dan 300 inwoners en lokale partners betrokken geweest, zoals zorginstellingen, scholen, sportverenigingen, woningcorporaties, ondernemers, jongeren, ouderen, jongerenwerkers, raadsleden, vrijwilligers et cetera. En dit was nog maar de start. Deze visie vormt het vertrekpunt om de ingezette samenwerking met alle betrokkenen verder uit te bouwen en de woorden om te zetten in daden. Oftewel, Mug aan zet! Voortbouwen op ervaring We starten niet bij nul. Er is al veel werk verzet. Zo hebben de drie gemeenten de afgelopen zeven jaar veel ervaring opgedaan met de Wmo. Verder sluit de sociaal maatschappelijke visie aan op de regionale visie Transformeren en integreren voor de AWBZ-begeleiding en jeugdzorg in de regio Nijmegen. De nieuwe gedachten hierin zijn: zelfregie en samen redzaamheid stimuleren, integraal werken via één huishouden-één plan en de hulp en begeleiding zo licht en zo dichtbij mogelijk organiseren. Ook wordt het gedachtegoed van de diverse toekomstvisies van de afzonderlijke gemeenten voortgezet in deze visie zoals bijvoorbeeld het visiedocument van de klankbordgroep van de gezamenlijke MUG gemeenteraden. Iedereen doet mee Kern van de sociaal maatschappelijke visie is dat in de nabije toekomst iedereen in de MUGgemeenten tot zijn recht komt door op een passende manier te participeren, niet langer door een overheid die zorgt voor haarinwoners, maar door de individuele en collectieve zelfredzaamheid, inzet van allen en gebruikmaking van ieders talent. Inwoners kijken eerst wat ze zelf kunnen doen, met de hulp van hun eigen sociale netwerk. We vinden het belangrijk dat iedereen meedoet, daarom zetten we niet alleen stevig in op werk, maar we willen ook dat zoveel mogelijk mensen maatschappelijk participeren. Mensen kunnen zich op deze manier ontplooien en ontwikkelen. Daar komt nog bij dat iedereen hard nodig is en gebaat is bij het op peil houden van het sociale en maatschappelijke leven in de kernen. De missie voor de toekomstige MUG samenleving luidt dan ook als volgt: Iedereen ertoe en doet mee in onze vitale en betrokken gemeenschappen Kerngericht werken is het uitgangspunt. De MUG-gemeenten faciliteren mensen om voor zichzelf te zorgen en voor degenen die daar niet in slagen is er een sociaal vangnet. De gemeenten ondersteunen, stimuleren, regisseren, scheppen voorwaarden, brengen mensen en instellingen bij 1

2 elkaar en kweken betrokkenheid, onder het motto iedereen doet (naar vermogen) mee en mensen steunen elkaar waar nodig en mogelijk. Dit is mogelijk door voort te borduren op de bestaande krachtige netwerken in de kernen. Kernwaarden: kennen, ontmoeten, zien en samen doen Om de missie vorm te geven staan vier kernwaarden centraal: Kennen. De verschillende kernen van de nieuwe MUG gemeente bieden een overzichtelijke leefomgeving, waar mensen elkaar goed (willen leren) kennen. Het gaat om actieve inwoners, georganiseerde en niet georganiseerde groepen en verbanden. Deze netwerken kennen elkaar en zijn het bindmiddel van de gemeenschappen. Zij hebben ook een verbindende rol als het gaat om kern- en gemeente-overstijgende initiatieven. Ontmoeten. Inwoners ontmoeten elkaar op uiteenlopende plekken, dichtbij huis, in de buurt, het dorp en daarbuiten. De verschillende kernen beschikken over allerlei ontmoetingsmogelijkheden. Maatschappelijke en private partners stellen samen met de gemeente ruimte en faciliteiten ter beschikking om onderlinge ontmoetingen te stimuleren. Ook worden er op vernieuwende en innoverende manieren ontmoetingen georganiseerd, waarbij ook de inzet van social media een belangrijke rol zal spelen. Zien. Inwoners hebben zicht op elkaar. Er ontstaat een natuurlijk vertrouwen om bij elkaar aan te kloppen met vragen, maar ook om elkaar aan te spreken op bepaald gedrag. Hiermee kunnen ziekte, isolement, afwijkend gedrag vroegtijdig besproken en gesignaleerd worden. De gemeenschap heeft oog voor inwoners die niet alles zelf kunnen. Mensen kijken naar elkaar om en zijn alert op de sociale en fysieke omstandigheden van hun omgeving (buren, de sportvereniging, school, het dorpshuis, de kerk etc.). Samen doen. Kennen, ontmoeten, zien, en vervolgens daar naar handelen: samen doen. Essentieel is samenwerking tussen de verschillende partners en belanghebbenden, vooral op kernniveau. De kracht, ervaring en kennis van de verschillende groepen en organisaties wordt maximaal ingezet voor een betere buurt en kern. Inwoners zijn initiatiefrijk en realiseren hun wensen in samenwerking met anderen. De samenleving waardeert initiatieven en zet in op de individuele talenten, waardoor iedereen gestimuleerd wordt om een bijdrage te leveren. De gemeente zal waar nodig faciliteren en regisseren. De gemeente investeert in het beperken van ingewikkelde (lokale) regelgeving en bureaucratie, zodat de samenwerking en de initiatieven van de gemeenschap daadwerkelijk kunnen floreren. Onderstaand schema geeft een overzicht van de kernwaarden. Afhankelijk van de situatie (individu of collectief) en het doel (in stand houden of initiërend) kunnen de verschillende waarden worden bereikt via participatie. Waarbij waarderen en accepteren (linksboven) de meest eenvoudig na te streven waarden zijn en verbinden en initiëren (rechtsonder) het meest ingewikkeld. 2

3 Speerpunten Hart van de visie is het thema zorg en ondersteuning, voortvloeiend uit de nieuwe WMO. De wettelijke veranderingen geven aanleiding voor een sterk samenhangende aanpak. De visie legt dan ook verbinding met de thema s jeugd en onderwijs, participatie, wonen en sport. De visie op deze thema s is ingericht aan de hand van speerpunten. Elke thema kent drie speerpunten: wat moet er gebeuren? Kerngericht werken Kerngericht te werk gaan staat centraal. Inwoners stellen samen met de gemeente en andere partners per kern een kernagenda op. Deze kernagenda wordt gedragen en uitgevoerd door de inwoners zelf, in samenwerking met betrokken partners. Ieder initiatief heeft een initiator die zorgt voor actie, financiering en uitvoering. De kernagenda s worden jaarlijks geactualiseerd. Deze kerngerichte aanpak vereist dat de gemeente en andere organisaties niet eenmalig maar frequent het gesprek aan blijven gaan. Betrokken partijen zijn co-makers die streven naar een gezamenlijke aanpak, bijvoorbeeld via een open platform. Een platform is niet alleen een denkplatform, maar vooral een doe-platform. De uitdaging is om meedenken om te zetten naar het nemen van eigen of gezamenlijk initiatief door de burger. Nieuwe allianties De uitvoerbaarheid van de ambities staat of valt met de (financiële) inzet van (nieuwe) partners. Gemeenten zijn voor de implementatie van voornemens sterk afhankelijk van particulieren, instellingen en bedrijven. De tijd dat de gemeente plannen maakte en ze (alleen) kon uitvoeren is voorgoed verleden tijd. Voor elk initiatief zal bekeken moeten worden wie de trekker is, welke partners nodig zijn en wie zorg draagt voor uitvoering en beheer. Speerpunten zorg en ondersteuning Deze forse stelselwijziging in het sociale domein gaat gepaard met nieuwe taken voor de gemeente en kortingen op de budgeten. Dit vraagt om slimme oplossingen voor de opgaven die er liggen. 3

4 Speerpunt 1: zorgzaam, insteken op vroeg-signalering en preventie Zorg en ondersteuning is duurzaam en toekomstbestendig als ingestoken wordt op vroeg-signalering & preventie. Voorkomen is immers beter dan genezen. Deze preventie organiseren we lokaal dicht bij de inwoners zoveel mogelijk op kernniveau, Sociale teams krijgen hier een prominente rol in. Onze kernen zijn een belangrijke broedplaats voor deze aanpak. Zorg- en welzijnsinstellingen sluiten hier in hun werkwijze bij aan. Speerpunt 2: betrokken, zelfredzaam langer thuis wonen Het uitgangspunt is dat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en functioneren. Inwoners worden gestimuleerd om hiervoor zelf de verantwoordelijkheid te nemen en te kijken wat zij zelf kunnen doen, al dan niet met de mensen om hen heen. Inwoners betrekken elkaar bij het dagelijks leven in goede en in minder goede tijden. Mantelzorgers en vrijwilligers leveren hier een cruciale bijdrage aan. Het is dus van groot belang dat zij dit kunnen blijven doen. Ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers is een gedeelde verantwoordelijkheid van inwoners, overheid en zorgpartners. De uitvoering ligt bij de organisaties en de inwoners zelf. De gemeente speelt vooral een faciliterende en informerende rol, ze brengt partijen bij elkaar en stimuleert verbetering in de onderlinge samenwerking en gegevensuitwisseling. Daarbij zijn de maatregelen erop gericht burgers aan te spreken op hun zelf-en samenredzaamheid, passend bij de cultuur van de MUG-gemeenten. Speerpunt 3: ondersteuning en zorg normaliseren en ontmedicaliseren (door sociale teams en keukentafelgesprekken) Er komt een goede infrastructuur te zijn voor ondersteuning en zorg aan inwoners die thuis wonen, die bijdraagt aan zelfstandig leven en het hebben van een dag invullingen. Het uitgangspunt is dat inwoners allereerst zelf verantwoordelijk zijn voor het vinden van oplossingen. Voor inwoners waarbij dat niet of onvoldoende lukt en waarbij ondersteuning nodig is op het gebied van welzijn, zorg en werk, kan deze op maat en in aanvulling van de eigen mogelijkheden, geboden worden. Speerpunten jeugd en onderwijs In de MUG-gemeente groeien kinderen op in een gezonde, evenwichtige en veilige omgeving tot zelfstandige volwassenen. Meerdere partijen hebben hier een rol in: de jongeren, de ouders, de omgeving, de school, verenigingen en de gemeente. Speerpunt 1: gelijke kansen en talentenontwikkeling We willen het beste voor onze kinderen. Elk kind dat opgroeit in onze gemeente krijgt gelijke kansen om zich te ontwikkelen. We gaan uit van de talenten en competenties van de kinderen, niet van hun onmogelijkheden. We gaan uit van positieve bedoelingen van eenieder en willen kansen vergroten voor jongeren en hen de ruimte geven om talenten en ambities optimaal te benutten. Speerpunt 2: ouders en omgeving zijn verantwoordelijk Ouders zijn de spil bij het opgroeien en opvoeden van het kind en worden ondersteund door hun netwerk als het nodig is. Het kind staat centraal, dat is cruciaal. Ouders hebben een belangrijke rol, maar zijn niet alleen op zich zelf aangewezen. Ouders kunnen een beroep doen op hun netwerk, dat niet alleen bestaat uit familie, vrienden en de buurt, maar ook de school en andere georganiseerde en ongeorganiseerde verbanden. Speerpunt 3: samenhangende infrastructuur voor zorg en onderwijs 4

5 Er dient een goede infrastructuur te zijn voor onderwijs en organisaties voor jeugd, die bijdraagt aan het gezond, veilig en evenwichtig opgroeien en opvoeden van de jeugd. We hebben allemaal belang bij kwalitatief goed onderwijs. De gemeente heeft een rol in een goede organisatie van de ondersteuning en zorg. Samenwerken en verbinden tussen ouders, jongeren, buurtbewoners, professionals en gemeente is een noodzakelijke voorwaarde in het goed laten functioneren van deze infrastructuur. Een concreet initiatief dat is genoemd tijdens één van de sessies is om school en onderwijs daadwerkelijk centraal te stellen in de infrastructuur voor jeugd. School is een fysieke plek waar men onderwijs aanbiedt en die óók gebruikt kan worden voor andere activiteiten zoals sport, cultuur, talentenpodium, ontmoetingsplek voor jong en oud. Speerpunten participatie Bij dit thema gaat het vooral om de participatie van bijstandsgerechtigden binnen het minimabeleid. Actief zijn naar vermogen, betaald of onbetaald is, ook een sociale activiteit. Hiermee voorkomen we eenzaamheid, doet iedereen mee, ontwikkelen we sociale contacten, stimuleren we het welbevinden en veiligheid en verlagen we zorgkosten. De uitvoering van de Participatiewet organiseren we regionaal in het Werkbedrijf. Speerpunt 1: meedoen staat voorop Iedereen kan meedoen naar vermogen. Als betaald werk mogelijk is staat dit voorop anders is maatschappelijke participatie mogelijk in de vorm van vrijwilligerswerk. De Participatiewet maakt het mogelijk dit van alle bijstandsgerechtigden te verwachten. De gemeente wil de tegenprestatie nadrukkelijk op basis van motivatie, talenten, kennis en competenties inzetten. Met andere woorden, de gemeente wil de talenten van haar inwoners niet onbenut laten. Speerpunt 2: elkaar helpen Inwoners helpen elkaar bij het uitvoeren van klussen in en rondom huis en in de kern. De kern speelt een centrale rol in het alledaagse leven van inwoners. De gemeente stimuleert verenigingen, vrijwilligerswerk, welzijnswerk, scholen, ondernemers, de gemeenschap in zijn totaliteit om zelf aan de slag te gaan met initiatieven voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Speerpunt 3: voorkom sociaal en financieel isolement Het is belangrijk dat inwoners met beperkte financiële middelen toch mee kunnen doen in de samenleving. Het gemeentelijk minimabeleid is een instrument om actieve deelname aan maatschappelijke activiteiten te stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld door het financieel bijdragen in de kosten voor actieve deelname aan verenigingen en cursussen. Dit draagt ertoe bij dat financieel, maar ook zeker sociaal gezien een (sociaal) isolement voorkomen wordt. Speerpunten wonen De Sociaal Maatschappelijke Visie beschouwt de woonkwaliteit vooral als een transformatieopgave: het passend maken van de bestaande woningvoorraad op de toekomstige wensen, ambities en opgaven. De speerpunten van deze opgave liggen op drie schaalniveaus: die van de woning, de straat en de buurt. Speerpunt 1: passende woningen Dit speerpunt is gericht op verbetering van de (bestaande) woningvoorraad, zodat deze aansluit bij de veranderende wensen en behoeften van de woonconsument en toekomstbestendig is. 5

6 Speerpunt 2: groene en veilige woonomgeving (straat/buurt/kern) De MUG-gemeente heeft een hoge woonkwaliteit, er zijn vele landelijke en dorpse woonmilieus in een voor Nederland uniek landschap. Behoud van deze kwaliteiten en dit imago staat voorop. Waar mogelijk vindt verdere versterking plaats. Speerpunt 3: optimalisatie van voorzieningen (buurt) Net als in andere delen van het land staan de voorzieningen in de kernen onder druk, als gevolg van allerlei ontwikkelingen. De kleinschaligheid van de kernen maakt dat behoud van alle voorzieningen voor de toekomst niet vanzelfsprekend is. Speerpunten sport Sport en bewegen draagt bij aan diverse maatschappelijke en economische doeleinden (sport als middel), zoals gezondheid, maatschappelijke verbondenheid, marketing, innovatie en werkgelegenheid. Speerpunt 1: in beweging, een preventieve en gezonde basis voor iedereen Onder het motto jong geleerd, is oud gedaan wordt ingestoken op een gezonde sportieve basis bij de jeugd,jongeren en senioren in onze gemeente. Belangrijke vindenplaatsen zijn hierbij de school, de leefomgeving en ouderenorganisaties. Door een goed sport en beweegaanbod (tijdens school, naschools) te bieden aan jeugd en jongeren wordt een fundament gelegd voor een gezonde leefstijl. Speerpunt 2: sportieve talent inzetten, ongeacht beperkingen Iedereen blijft meedoen binnen de MUG gemeenten, ook als er belemmeringen liggen door lichamelijke of verstandelijke beperkingen. Sporten en bewegen wordt ook ingezet voor specifieke doelgroepen die binnen het reguliere sport- en beweegaanbod buiten de boot vallen. Speerpunt 3: sport verbindt en versterkt onderlinge verbondenheid Sport zorgt voor verbinding, contact en respect met en voor elkaar. Sporten en bewegen wordt ingezet om sociaal isolement van mensen tegen te gaan en maatschappelijke verbondenheid te bevorderen. De kern is hiervoor de belangrijkste setting. Visie: hoe doen we dat? Voor elk van bovenstaande thema s geeft de sociaal maatschappelijke visie aan hoe we de komende jaren te werk gaan om de beschreven speerpunten uit te voeren. De al eerder aangehaalde nieuwe allianties zijn hierin essentieel. Initiatieven vanuit de samenleving Bij de totstandkoming van de visie zijn tijdens de sessies met de ruim 300 betrokkenen vele suggesties en ideeën aangedragen. Deze zijn per thema in de afzonderlijke hoofdstukken in de sociaal maatschappelijke visie opgenomen als inspiratie. Een mooie opmaat voor de op te stellen kernagenda s. Mug aan zet! 6