Leermodule 1 De leider als beweger

Transcriptie

1 Leermodule 1 De leider als beweger

2 Colofon 2015, Culemborg, juni 2015 BeteoR & Mentink Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door foto kopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van BeteoR & Mentink. Uitgegeven door: BeteoR & Mentink Vormgeving: Graaf Lakerveld Vormgeving, Culemborg Fotografie: R. van den Heuvel, Eindhoven

3 BeteoR & Mentink BeteoR & Mentink organiseert en faciliteert het leren en ontwikkelen van mens en organisatie. We verbinden de wereld van dagelijkse praktijk met strategisch ontwikkelen vanuit ambitie en gaan op weg naar een wenkend perspectief. Zo zorgen we voor antwoorden op de vragen van vandaag en voor duurzame ontwikkeling met het oog op de omgeving van morgen. Onze inspiratiebronnen vinden we in praktijkervaringen, veranderkunde en in filosofie, kunst en psychologie. We werken vanuit rationaliteit concepten die wetenschappelijk zijn onderbouwd en vanuit intuïtie. Uitgangspunt bij ons werk is dat leidinggevenden in het onderwijs professioneel gedrag willen vertonen en hun eigen beroepsethiek en moraliteit voortdurend evalueren en ontwikkelen door deze gevraagd en ongevraagd te delen met anderen en te reflecteren. Wij vervullen als BeteoR & Mentink hierin een voorbeeldfunctie. Professionaliseringsprogramma van BeteoR & Mentink BeteoR & Mentink heeft leermodules ontwikkeld voor leidinggevenden in het onderwijs die zowel afzonderlijk als in samenhang kunnen worden gevolgd. De modules worden zowel als open inschrijving als In Company aangeboden. Als leidinggevende van of in een school wil je, net als de overige medewerkers van de school, een betekenisvol verschil kunnen maken. Wil je bijdragen in het waar maken van de ambities van de school. In onze leermodules bouwen we de belangrijke vermogens van de leiding gevende verder uit. Verder in de zin dat we uitgaan van een basis in het leidinggeven en de ambitie om deze basis te verbreden en te verdiepen. Voor leidinggevenden in het primair onderwijs is het volgen van de leermodules extra interessant omdat de modules zijn gecertificeerd door het schoolleidersregister PO. Dit betekent dat met het volgen van drie leermodules met verschillende thema s aan de vierjarige eisen voor her registratie wordt voldaan. Bij het volgen van een enkele leermodule wordt voldaan aan de herregistratie voor wat betreft dat thema. Informatie over de leermodules drs. Robert Mentink (managing partner) robert.mentink@beteor.nl 3

4 Leermodule 1 De leider als beweger Thema: Persoonlijk leiderschap 4 Als leidinggevende ben je in de eerste plaats zelf het grootste instrument dat je ter beschikking hebt om anderen te bewegen. De eigen persoonlijkheid, het authentiek optreden en ervaring bepalen voor een belangrijk deel de door de medewerkers toegekende legitimiteit om als leidinggevende bepalend en van invloed te mogen en kunnen zijn. Hoe krijg je inzicht in de eigen persoonlijke drijfveren, gewoontes, innerlijk kompas en hoe kun je daar het vermogen uit ontwikkelen om als beweger op te treden? Algemeen We kunnen niet om onszelf heen. In alles wat we doen drukken wij onszelf uit. Er is geen omweg of tussenweg. Wel zijn we daar in verschillende mate tevreden mee, hebben er in verschillende mate vat op en zijn we ons daar in verschillende mate bewust van. Persoonlijk leiderschap is in onze ogen vooral een kunst van het uiten en vormgeven van het persoonlijke in het leidinggeven. Het is in die zin een uitdrukkingsvaardigheid. Praktische Info Leermodule: 1 De leider als beweger Thema: Persoonlijk leiderschap Omvang per module: 5 ECTS (5 keer 28 uren) Aantal bijeenkomsten: 5 bijeenkomsten van een dag Kosten: 1950,= per leergang (In Company op offerte basis) Data, locatie, inschrijven: Deelnemers: Leidinggevenden in het onderwijs Intake: Voorafgaand aan een leergang vindt een intake plaats Er toe doen Laten we beginnen met een realistisch beeld. Het grootste deel van ons werk doen we aardig. Niet opvallend beter of slechter dan anderen, maar eerder zoals de meeste anderen. We steken niet permanent met kop en schouder boven de menigte uit en zijn ook lang niet altijd even effectief of op onze plaats. En op sommige momenten zijn we dat wel. Op die momenten valt ons handelen als leidinggevende precies samen met wat er nodig is, met wat we belangrijk vinden, met wie we werkelijk zijn. Op zo n moment lijken de dingen vanzelf te gaan en doen we er echt toe. Zowel voor anderen als voor onszelf. Dit is het moment waarin je als leidinggevende het verschil maakt. Het is het moment waarin je als leidinggevende groeit. Je voelt je bevestigd in wat je doet, waarom je het doet, hoe je het doet en daarmee bevestigd in wie je bent. Het zijn ook de momenten van versnelling in de school, de keerpunten, de cruciale momenten, de hefboommomenten.

5 In de leermodule De leider als beweger leren we je om deze momenten te herkennen en de kennis en vaardigheden om deze momenten te benutten. Hoe kan je er als leider echt toe doen? Hoe kan je het verschil maken in de dagelijkse praktijk? Hoe geef je kleur aan het moment, pak je jouw rol en geef je kleur aan jezelf als leiding gevende? Dit betekent dat we het vooral gaan hebben over alertheid en uitdrukkingsvaardgheden. Welke kleur of imprint laat ik achter en hoe kan ik daar zelf invloed op hebben? Welke inzichten, kennis en vaardigheden heb ik daarvoor nodig? Dit veronderstelt een grote mate aan zelfkennis en zelfleiderschap. Het veronderstelt kennis, inzicht en kunde in jezelf als beweger en jezelf als bewogene. In de leermodule gaan we jouw vermogen tot het zien en benutten van momenten die er toe doen, versterken. Opzet De leergang kent een vijftal bijeenkomsten die telkens een ander accent hebben. Iedere bijeenkomst wordt een perspectief gekozen om naar het eigen persoonlijk leiderschap te kijken en onderzoek te doen om dit te versterken. In de bijeenkomsten werken we als groep. Tussen de bijeenkomsten werk je in principe samen met een van de andere deelnemers als gesprekspartner en sparringpartner. Iedere deelnemer krijgt de mogelijkheid om een individueel gesprek te hebben met een van de begeleiders om de vertaalslag van de bijeenkomsten naar de individuele situatie en praktijk te vergemakkelijken. Voorafgaand aan de leergang vindt een persoonlijke intake plaats waarin verwachtingen en eerste leervragen worden besproken. Op basis van de verzameling leervragen wordt het programma verder verfijnd en ingericht zodat het zo goed mogelijk aansluit bij deze leervragen. In iedere bijeenkomst is er naast inzichten, kennis en vaardigheden ruimte voor vormen van persoonlijk uitdrukken als inspiratie. We putten hier uit bronnen uit kunst, muziek en literatuur. Werkwijze bijeenkomsten Tijdens de bijeenkomsten wordt voortdurend gependeld tussen inzichten vanuit theorieën, literatuur en kunstuitingen, de praktijkervaringen van de deelnemers, de kennis en ervaring van de begeleiders en wat zich aandient in het hier en nu. Er wordt een diversiteit aan leersituaties gecreëerd. Korte beschrijving bijeenkomsten De leider als beweger De rode draad in alle bijeenkomsten is de lijn: zelfkennis visie en ambitie uitdrukkingsvaardigheden. 1 Visies op persoonlijk leiderschap de eerste bijeenkomst zal het accent liggen op het begrip persoonlijk leiderschap en zal onderzocht worden wat dit betekent voor het vormgeven van het eigen leiderschap. Waarom is het van belang om authentiek te zijn? Wat is de kracht die van persoonlijk 5

6 6 leiderschap uitgaat? Welke dimensies kent het persoonlijk leiderschap? Waarin wordt persoonlijk leiderschap zichtbaar? Visies op persoonlijk leiderschap Leiderschapsvaardigheden versus persoonlijk leiderschap welk zelf leeft er aan de binnenkant en welk zelf wordt gekend aan de buitenkant onderzoek: hoe word ik gekend door mijn omgeving? En door mijzelf? 2 De rol van de emotie Bij de tweede bijeenkomst ligt het accent op de rol van emoties in het vormgeven van ons leiderschap. Onze emoties geven aan hoe we ons verhouden tot de situatie of de ander. Zij sturen soms gewild maar vaak ook onbewust ons gedrag. Emoties bieden een goede ingang om de verhouding tot onszelf en de omgeving te onderzoeken. Waar zijn we zeker in en waar worden we onzeker van. Wat ontlopen we en waar voelen we ons toe aangetrokken? Waar zijn we trots op en waar schamen we ons mogelijk voor? De bron van onze emoties Onderzoek van onze emoties Emoties in biografisch perspectief, privé en werk (relatie met kernverhaal?) Onderzoek: hoe verhoud ik mij tot mijn omgeving? 3 De rol van de wil Bij de derde bijeenkomst onderzoeken we hoe onze wil invloed heeft op ons leiderschap. Hoe klinkt in het leiderschap door wat uw ambities zijn? Welke invloed hebben we eigenlijk en komt mijn invloed ook voort uit mijn vrije wil of laat ik mij meer leiden dan ik denk? Hoe wordt u gestuurd door onbewuste gedragspatronen en reactiemechanismes. Hoe kunt u hier meer bewust van worden en invloed op uitoefenen. Hoe en waar kom ik kortweg zelf aan het stuur? Stuurbaarheid en vrije wil Onbewust versus bewust gedrag De wil van de ander De wil in biografisch perspectief Onderzoek: Waar en waarin wordt mijn wil zichtbaar? 4 De rol van het moment Bij de vierde bijeenkomst onderzoeken we de eigen schoolsituatie en leren we de momenten herkennen waarop persoonlijk leiderschap vooral belangrijk is. Waar en wanneer doe ik er toe en hoe kan ik gevoel ontwikkelen voor dat moment? Waar, wanneer en hoe ga ik mij concreet uitdrukken in mijn leiderschap? Waar wil en kan ik consistent en herkenbaar zijn. Waar ben ik anders in dan anderen? Mijn biotoop/landkaart Mijn voornemens binnen de onderwijsgemeenschap/ school de ander in mijn leidinggeven Reisplan en reisgezel 5 Inzicht en uitzicht de laatste bijeenkomst heeft een sterk reflectief karakter. Er wordt afstand genomen van de dagelijkse praktijk en gekeken of het lukt om meer momenten te creëren waarin je als persoon van belang bent in wie je bent en hoe je doet. Er wordt vooruit gekeken hoe

7 je als leidinggevende kan bijdragen om dit ook voor anderen te kunnen realiseren. De deelnemers presenteren hun leerervaringen. Doelen De leider als beweger 1 Handelen vanuit inspiratie en ethisch bewustzijn Zelfkennis: kennis van de persoon achter de leidinggevende. Wie ben ik? De leidinggevende kent zijn biografie, waarden, drijfveren en heeft een ethisch bewustzijn ontwikkeld als anker voor het handelen. 2 Regisseur zijn van je eigen ambities en verandering en die verbinden met de dagelijkse praktijk. Visie en ambitie: weten wat je als leidinggevende wilt en waarom. Wat wil ik? De leidinggevende heeft een persoonlijke missie en visie op leren en ontwikkelen, schoolontwikkeling en leiderschap en weet die te verbinden met de eigen organisatie en om te zetten in ambities voor de toekomst. 3 Handelen vanuit bewustzijn in het hier en nu. Uitdrukkingsvaardigheden. Wat kan ik en wat doe ik? De leidinggevende kan handelen vanuit bewustzijn in het hier en nu in verbinding met verleden en toekomst. aandacht besteed aan de leerdoelen. Tijdens de laatste bijeenkomst presenteren de deelnemers hun leerervaringen aan de overige deelnemers en de begeleiders. Het portfolio dient samen met de presentatie en de feedback van de opleiders als bewijs voor het behalen van de vooraf gestelde doelen. Literatuur De leider als beweger o.a. Haijtema, D. (2010). Leiderschap is een keuze. Leren van de beste denkers en doeners ter wereld. Business Contact, Amsterdam/Antwerpen. Mentink, R. (2014). Het (on)bewuste leiderschapsverhaal. De Nieuwe Meso december 2014, Rek, de W. (2013). Stand up filosoof. De antwoorden van René Gude. ISVW Uitgeverij, Leusden. Vonk, R. (2014). Je bent wat je doet. Van zelfkennis naar gedragsverandering. Maven Publishing, Amsterdam. Informatie drs. Robert Mentink (managing partner) robert.mentink@beteor.nl 7 Afronding van de leermodule De deelnemers houden gedurende het volgen van een leermodule een portfolio bij. Hierin wordt expliciet

8