VLAAMS RURAAL NETWERK

Transcriptie

1 VLAAMS RURAAL NETWERK Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland

2 Educatie in het Pajottenland Beste lezer, Met een welverdiende zomervakantie in het verschiet bieden we u graag nog wat leesvoer aan. De eerste helft van 2015 zit er alweer op en intussen is er heel wat gebeurd. Zo sloegen we op zondag 3 mei, samen met de drie andere Europese Fondsen in Vlaanderen, de vijf Vlaamse provincies en de steden Antwerpen en Gent, de handen in elkaar in het kader van de Dag van Europa. Over heel Vlaanderen werden allerlei activiteiten georganiseerd waarbij u meer te weten kon komen over verschillende door Europa gefinancierde projecten in uw buurt. We verdeelden in elke provincie ook een folder met uitleg over de verschillende Europese fondsen, vergezeld van een heerlijke appel. In en rond het Vlaams Ruraal Netwerk is er heel wat veranderd. Zo werden het voormalige Agentschap voor Landbouw en Visserij en het Departement Landbouw en Visserij, inclusief de federale ambtenaren die overgeheveld zijn door de zesde staatshervorming, samengevoegd tot het nieuwe Departement Landbouw en Visserij. Het VRN maakt nu deel uit van de dienst Communicatie van het nieuwe departement. Dit brengt ons onmiddellijk tot een ander nieuwtje: Nele Vanslembrouck, tot voor kort coördinator van het Vlaams Ruraal Netwerk, is nu diensthoofd geworden van deze dienst. Ook via deze weg willen we haar graag bedanken voor de jarenlange aangename samenwerking binnen het team. Ariane Van Den Steen is nu de nieuwe coördinator. Wat kan u nog zoal lezen in deze nieuwsbrief? In het verlengde van onze studiedag eerder dit jaar rond de agromilieu-klimaatmaatregelen en vergroening, geven wij u nog eens de belangrijkste informatie en verschillende mogelijkheden van combinaties tussen vergroening en de agromilieu-klimaatmaatregelen mee. We gaan ook op bezoek bij twee van de twaalf Vlaamse LEADER-coördinatoren en horen hen uit over de nieuwe Plaatselijke Groepen, de te kiezen thema s binnen PDPO III, de voorbije en nieuwe programmaperiode, de Lokale Ontwikkelingsstrategie etc. Naar aanleiding van de oproep in augustus voor de maatregel aanleg van boslandbouwsysteem, ook wel agroforestry genoemd, gaan we op bezoek bij een landbouwer die dit systeem toepast. Hij is een van de pioniers op het vlak van agroforestry. Aan de hand van zijn verhaal trachten we de landbouwers en de gemeenten (en hun verenigingen) warm te maken voor de maatregel. Wij wensen u een deugddoende vakantie toe en veel leesplezier! VLAAMS RURAAL NETWERK

3 COMBINATIES ECOLOGISCH AANDACHTSGEBIED MET AGROMILIEU-KLIMAATMAATREGELEN In het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) zijn zowel vergroening - ecologisch aandachtsgebied is één van de kernelementen -, als agromilieu-klimaatmaatregelen belangrijke onderwerpen. In dit artikel gaan we dieper in op beide aspecten en kijken we of een combinatie van beide mogelijk is. Vergroening De vergroeningspremie vormt, naast de basisbetaling, een belangrijk element van de directe steun die de landbouwer kan krijgen. Deze premie is een compensatie voor de inspanningen die de landbouwer levert voor de toepassing van klimaat- en milieuvriendelijke praktijken, en moet ervoor zorgen dat de milieuprestaties van het GLB verhogen. Een landbouwer ontvangt de vergroeningspremie als hij op zijn subsidiabel areaal gewasdiversificatie toepast, als hij zijn areaal blijvend grasland behoudt en als hij beschikt over voldoende ecologisch aandachtsgebied. In dit artikel kijken we specifiek naar ecologisch aandachtsgebied. De types ecologisch aandachtsgebied die in Vlaanderen in aanmerking komen zijn: groenbedekking, stikstofbindende gewassen, braakliggend land, bufferstroken langs waterlopen, korte omloophout, boslandbouw, bosranden, beboste gebieden en een aantal landschapselementen (akkerranden, houtkanten, poelen, bomen in groep, grachten). Agromilieuklimaatmaatregelen Rode klaver In het nieuwe Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO III) zijn subsidies voorzien voor de toepassing van verschillende agromilieu-klimaatmaatregelen. Er zijn twee types: de agromilieumaatregelen van het Departement Landbouw en Visserij en de beheersovereenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij. Tot de eerste categorie behoren mechanische onkruidbestrijding, teelt van vlinderbloemigen, verwarringstechniek in de fruitteelt, teelt van vezelvlas met verminderde bemesting, teelt van vezelhennep met verminderde bemesting en behoud van lokale veerassen. Daarnaast kan een landbouwer ook subsidie ontvangen voor 27 verschillende beheersovereenkomsten. Vlaanderen biedt beheersovereenkomsten aan voor botanisch beheer, soortenbescherming, erosiebestrijding, perceelranden, kleine landschapselementen, waterkwaliteit en Natura 2000-doelstellingen. Combinatiemogelijkheden Bepaalde combinaties tussen de vergroeningsmaatregel ecologisch aandachtsgebied en agromilieu-klimaatmaatregelen zijn mogelijk op een zelfde perceel. Vanuit Europa wordt echter een verbod op dubbele financiering opgelegd. Dat betekent dat een landbouwer geen twee keer voor dezelfde actie subsidie kan ontvangen. Maar wanneer de agromilieu-klimaatmaatregel verder gaat dan wat voor vergroening wordt geëist, dan kan de landbouwer hiervoor, naast de vergroeningspremie, een bijkomende betaling ontvangen. Via deze link vindt u op de website van het Departement Landbouw en Visserij een combinatietabel met mogelijke combinaties tussen ecologisch aandachtsgebied en agromilieu-klimaatmaatregelen: lv.vlaanderen.be/nl/landbouwbeleid/ landbouwbeleid-eu/gemeenschappelijk-landbouwbeleid-glb-2020/informatiefiches U vindt deze tabel en alle andere infofiches over het nieuwe GLB via www. vlaanderen.be/landbouw/glb2020

4 INTERVIEW MET LEADER-COÖRDINATOREN PIETER SANTENS EN WOUTER BERTIER Pieter Santens en Wouter Bertier zijn al sinds PDPO II (Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling ) Plaatselijke Groep (PG)-coördinatoren. Pieter is coördinator van de PG Midden-West-Vlaanderen, gegroeid uit de PG Tielts Plateau. De nieuwe PG telt enkele gemeenten meer tegenover de periode Het LEADER-gebied waar Wouter actief is als coördinator heeft dezelfde naam behouden als tijdens PDPO II, namelijk Westhoek. West-Vlaanderen telt dus nog steeds twee LEADER-gebieden in het nieuwe PDPO, dat loopt van 2014 tot Pieter en Wouter, wat zijn volgens jullie de sterktes van het LEADER-principe? Samenwerking wordt hoog in het vaandel gedragen binnen LEADER. Mensen gaan in feite op zoek naar elkaar om een samenwerking aan te gaan. Wij, als coördinatoren, werken vanaf het begin tot het einde van een project samen met promotoren. De promotoren zijn vaak enthousiaste en gedreven mensen met een al dan niet uitgewerkt idee. Wij begeleiden hen en gaan samen op zoek naar aanknopingspunten, eventuele partners en linken met andere projecten. Ook het langetermijndenken is belangrijk. We streven altijd naar bestendiging van de projecten nadat de LEADER-steun wegvalt. Een ander voordeel aan LEADER is dat er in elke PG een gebiedsgerichte invulling is, waardoor echt op de noden van het gebied ingespeeld kan worden. Een sterkte die tegelijkertijd ook een zwakte kan zijn, is de grote betrokkenheid van de PG-leden in de regio. Dit versterkt het netwerk, maar kan een objectieve beoordeling bemoeilijken. Het uitgewerkte draaiboek met bijhorend kader en reglement is hierbij een dankbare hulp. Welke soorten projecten hebben jullie gerealiseerd tijdens PDPO II? Pieter: In het Tielts Plateau hebben we 34 reguliere projecten en één samenwerkingsproject gerealiseerd. We zetten enkele belangrijke stappen op vlak van de recreatieve invulling en ontsluiting van het gebied. Er werden zowel grote, gebiedsdekkende als kleinschaligere projecten opgezet die over het volledige gebied verspreid zijn. Wouter: Binnen de PG Westhoek zijn er 81 projecten uitgevoerd, waaronder twee samenwerkingsprojecten. In mijn gebied is er voornamelijk rond streekidentiteit gewerkt, zoals de dorpshuizen. Een van de samenwerkingsprojecten was het project Re-Creation of the Landscape, in samenwerking met Tielts Plateau en een PG uit de Poolse regio Bialskopodlaska. Een van de hoofddoelstellingen van dit project was de uitbouw van een netwerk van toeristisch-recreatieve infrastructuur. Wanneer kunnen we volgens jullie spreken van een geslaagd project? Dan denken we automatisch aan samenwerking en netwerking, gekoppeld aan een langetermijnvisie. Ook verschillende partners over de sectoren heen, met liefst een mix van publieke en private partners, dragen bij tot een geslaagd project. Met die combinatie is er bijna zekerheid dat het project ook na het ontvangen van subsidies verder blijft bestaan en er continuïteit verzekerd is. Zijn er bepaalde vaste groepen die een project indienen bij jullie projectoproepen? Tijdens de eerste oproepen in PDPO II merkten we dat voornamelijk organisaties inschreven die de weg naar de subsidieprogramma s reeds kenden. Naarmate het programma vorderde en LEADER meer bekendheid kreeg, dienden ook meer nieuwe organisaties voorstellen in. Bij PDPO III moest iedere PG uit een lijst van 15 voorstellen drie thema s kiezen. Welke thema s hebben jullie gekozen? Pieter: Los van elkaar hebben we voor dezelfde drie thema s gekozen, namelijk: armoede en kwetsbaarheid, streekidentiteit en als laatste kennisoverdracht en innovatie. Grensregio Waasland Hageland plus Haspengouw Kempen-Maasland Kempen-Oost Kempen-Zuid MarkAante Kempen plus Meetjesland Midden-West-Vlaanderen Pajottenland plus Vlaamse Ardennen Een aantal jaren geleden deden we in West-Vlaanderen een evaluatie van PDPO II bij promotoren en PG-leden. Die re- Leader in Vlaanderen Westhoek

5 sultaten hebben we dan gebruikt voor de opmaak van de Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) en de bijhorende themakeuzes. Er zijn ook focusgroepen opgezet om te debatteren rond de thema s. Wouter Bertier en Pieter Santens We keken naar andere subsidiemogelijkheden binnen andere subsidieprogramma s. Op die manier maak je een evenwichtsoefening tussen de (h)erkende noden en het zo efficient mogelijk inzetten van het beperkt budget. Binnen Tielts Plateau redeneerden we ook vanuit de drie P s: people, planet en profit. We vonden dat deze drie P s in de drie gekozen thema s zitten. Het feit dat er in de nieuwe programmaperiode nog meer kan worden ingezet op duurzaamheidscriteria vinden wij zeer goed, want dat moet uiteindelijk de bedoeling zijn binnen LEADER. We moeten helaas ook vaststellen dat er meer (verdoken) armoede is op het platteland dan de meesten denken. Meer zelfs, het is een groeiend probleem. Denken we maar aan mobiliteitsarmoede, het groeiend aantal eenoudergezinnen, de vergrijzing Koppel dit aan een veranderende, vaak wegtrekkende dienstverlening, dan is het voor beide PG s duidelijk dat hierrond gewerkt moet worden. Wouter: Bij ons is de basis uitgetekend door de Plaatselijke Groep Westhoek tijdens PDPO II die bestond uit een Technische Werkgroep en een Managementcomité. In 2014 vergaderden beide groepen steeds samen en ze gaven zo het traject van deze strategie samen vorm. De keuze van de drie thema s is ook samen gemaakt. Aanvankelijk werden vijf thema s geselecteerd. Hiervoor werden begin 2014 vijf clusterwerkgroepen opgestart die elk een thematische nota hebben uitgeschreven. Op basis hiervan is eind juni dan de definitieve keuze van de drie thema s van PG Westhoek voor PDPO III gemaakt. De drie gekozen thema s zijn vanaf juni verder uitgewerkt in drie thematische werkgroepen en zij hebben de strategie dan verder vorm gegeven. LEADER werkt volgens het bottom-up-principe. Zijn jullie hier tevreden over? Zeker en vast. Zoals eerder gezegd zijn er zeer veel partijen betrokken geweest bij de keuze van de thema s en de opmaak van de LOS. Zo kom je tot veel sterkere en breder gedragen ideeën in vergelijking met top-down-keuzes. Wat zijn de grootste verschillen van LEADER binnen PDPO III, in vergelijking met PDPO II? Pieter: Ik heb nu een ruimer gebied, dus het is opnieuw een zoektocht om elkaar te leren kennen. Maar dit zie ik zeker niet als een nadeel. Er is ook gevolg gegeven aan onze vraag om meer in te zetten op administratieve vereenvoudiging, wat onze werking aangenamer maakt. Wouter: In PDPO III moet er nu ook altijd een link zijn met landbouw, wat voorheen niet het geval was. Zoals jullie hebben aangehaald zijn we nu ook verplicht geweest om in te zetten op maximaal drie thema s, om met andere woorden een focus te leggen. Volgens mij was dit een gezonde oefening voor elke Plaatselijke Groep. Voor de nieuwe programmaperiode hebben jullie een Lokale Ontwikkelingsstrategie moeten indienen. Hoe verliep dit? Pieter: De LOS moest ingediend worden vóór 25 december De oproep zelf werd begin juli 2014 gelanceerd. In september hebben we het gebied afgebakend en de themakeuzes gemaakt. Zo is er ook eerst een SWOT-analyse gemaakt, om de gemaakte keuzes te onderbouwen en te verfijnen. Alles moest dus vrij snel gaan om een zo degelijk mogelijk LOS op te maken. Maar dit is volgens mij zeker en vast gelukt. Wouter: De gebiedsgerichte werking van de provincie heeft drie werkgroepen per thema een voorstel laten uitschrijven. In totaal zaten ongeveer 35 mensen van allerlei organisaties mee aan tafel. De Plaatselijke Groep koos ervoor om de hulp van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) in te roepen om in de strategie voldoende landbouwfocus te garanderen en ruimte te laten voor vernieuwende experimenten. Tegelijkertijd waakten ze erover dat de strategie niet een (loshangende) samenvoeging van de ideeën van drie werkgroepen bevat. Persoonlijk vind ik dat onze LOS een coherent verhaal bevat dat door veel streekactoren gedragen is. Er wordt ook veel belang gehecht aan innovatie binnen LEADER. Hoe spelen jullie hierop in? Pieter: Sowieso wordt hier rekening mee gehouden bij de selectiecriteria bij de indiening van een project. In onze regio merken we wel dat het soms moeilijk is. Innovatie kan je natuurlijk op verschillende manieren bekijken. Het kan bijvoorbeeld gaan om een nieuwe samenwerking tussen totaal verschillende organisaties, een samenwerking die al bestaat maar in een andere Plaatselijke Groep etc. Wouter: In de PG Westhoek zetten we bijvoorbeeld in op AgroCleantech. AgroCleantech wil innovatie in schone technologie in de land- en tuinbouwsector stimuleren door bedrijven nieuwe technieken te helpen ontwikkelen en op deze manier de sector duurzamer te maken en de toeleverende bedrijven economisch te versterken. Pieter: In PDPO III opteren we nu bijkomend voor een aparte doelgroep. Zo zullen we in de huidige programmaperiode individuele - of groepen landbouwers helpen bij het opstarten van innovatieve projecten. Per project voorzien we maximum euro aan LEADER-steun. Dit kan bijvoorbeeld gaan om een innovatie op gebied van logistiek of op gebied van machineonderdelen Alle voorstellen zijn welkom!

6 INTERVIEW MET FRANÇOIS ONGENAERT Agroforestry op een perceel van François In PDPO III kan steun aangevraagd worden voor de aanleg van een boslandbouwsysteem. Concreet gaat het om de combinatie van een landbouwteelt met een aanplanting van bomen op eenzelfde landbouwperceel. Door deze teeltcombinatie zijn de houtopbrengst en de landbouwteelt gelijkwaardige doelen van dat perceel. Door een beredeneerde keuze van boomsoorten en een goede voorbereiding van de aanplant, kan je een resultaat boeken dat hoger ligt dan de afzonderlijke teelten. Om dit in de praktijk te zien, trokken we begin juni richting Beveren, naar het bedrijf van François Ongenaert. Bij onze aankomst leidt François ons rond op zijn bedrijf, en toont hij meteen een deel van zijn percelen waar hij een boslandbouwsysteem aanlegde. François vertelt ons dat hij in 1985 begon als landbouwer, op het ouderlijke bedrijf. Tot 1994 had hij een gangbaar bedrijf, met varkens en akkerbouw. In informeerde François zich over biologische landbouw en tussen 1994 en 1997 schakelde hij zijn bedrijf om. Aanvankelijk teelde hij vooral granen, aardappelen en uien. Later kwamen daar nog andere groenten bij en ook aardbeien. Varkens had hij intussen niet meer. De laatste jaren richt François zich op oude graansoorten, hennep, gras-klaver, luzerne en prei. Tussen de hoge graanhalmen duiken rijen bomen op. In december 2012 plantte ik de eerste bomen op landbouwgrond, met name eiken en niet-veredelde walnoten. Ondertussen zijn daar ook kersen, veredelde walnoten, lindes, esdoorns en pruimelaars bijgekomen. In de toekomst wil ik graag nog kastanjes, appelaars, struiken op mijn percelen. Momenteel haal ik mijn inkomsten uit de opbrengst van de granen. Binnen enkele jaren moet daar in principe de opbrengst van de verkoop van de vruchten van de bomen en de struiken bij komen. Ik wil de noten, bessen, druiven zo veel mogelijk rechtstreeks aan de consument verkopen, bv. via Voedselteams. Ik ben er ook van overtuigd dat o.a. bessen, noten, spelt en rogge goed zijn voor de gezondheid. Mensen zouden dit meer moeten eten. Maar tegelijk is er niet voldoende beschikbaar. Waarom een boslandbouwsysteem? Ik startte aanvankelijk met de aanplanting van bomen aan de rand van een perceel. Rond dat perceel plantte ik ook een haag voor beschutting. Voor mij voelde dat natuurlijker aan. Ik heb altijd een voorliefde gehad voor bomen, en eigenlijk begon ik eerder impulsief met het planten van struiken en bomen. In 2012 plantte ik dan echt bomenrijen aan op mijn gronden. Ik had me hier al enkele jaren in verdiept en volgens mij klopt het idee erachter wel. Er wordt vaak gezegd dat de biodiversiteit toeneemt door agroforestry, dat het goed is voor de natuur enzovoort. Maar laat het duidelijk zijn: daar doe ik het niet voor, dat is voor mij niet de reden om in dit systeem te stappen, al is dat natuurlijk wel mooi meegenomen. Ik geloof nog altijd dat een landbouwer de taak heeft om voedsel te produceren. Het is mijn persoonlijke mening dat we op een natuurlijke wijze moeten produceren en dat we tegelijk moeten zorgen voor voldoende voedsel. Uit resultaten van een agroforestry-landbouwer in de Verenigde Staten blijkt dat hij meer opbrengst heeft per ha dan zijn collega-landbouwers die maïs verbouwen. Hij heeft namelijk de opbrengst van zijn gewassen en van de vruchten van zijn bomen. En daarnaast heeft hij ook hout en kunnen dieren op delen van zijn grond grazen. Ik vind agroforestry het ideale systeem om te zorgen voor voldoende voedsel en energie op eenzelfde perceel, om er zowel economisch als ecologisch het meeste uit te halen. Want we mogen niet vergeten dat het energievraagstuk vandaag de dag heel actueel is. Het nadeel is natuurlijk dat het jaren duurt eer je echt opbrengst hebt van de bomen.

7 François Ongenaert Voor- en nadelen Dat brengt ons bij de voor- en nadelen van een boslandbouwsysteem. François is meteen duidelijk: Uiteraard heb je in het begin minder opbrengsten. Je bent een strook landbouwgrond kwijt en naarmate de bomen groter worden heb je ook minder groei van de gewassen. Maar zodra de bomen volop vruchten produceren, moet die opbrengst minstens het verlies van de opbrengst van de gewassen compenseren. Dit is natuurlijk een investering op hele lange termijn, wat maakt dat het niet voor iedereen haalbaar is. Landbouwers die leningen hebben lopen kunnen minder risico s nemen. Daarnaast maken de bomenrijen het werk op het veld ook lastiger waardoor het werk langer duurt. Op korte termijn is het dus vooral hinderlijk. Vandaar dat ik denk dat dit echt een bewuste, fundamentele keuze moet zijn. Enkel voor de subsidies gaan landbouwers het niet doen, ze moeten er zelf achter staan en er in geloven. De bomen kunnen eigenlijk ook een soort pensioenvoorziening zijn voor boeren die pas op middelbare leeftijd starten. De toekomst Tijdens ons gesprek hebben we het er ook over dat er in Vlaanderen momenteel nog niet heel veel landbouwers zijn die een boslandbouwsysteem aanlegden. Volgens François zijn de geesten er in Vlaanderen nog niet rijp voor. De scholen moeten de toekomstige landbouwers bewust maken van het systeem. Daarnaast moeten er ook percelen ingericht worden zodat landbouwers met hun eigen ogen kunnen zien wat agroforestry precies is en hoe dat werkt. Op de vraag of François agroforestry zou aanraden aan collega-landbouwers, antwoordt hij volmondig ja. Maar de landbouwers moeten er dan wel rekening mee houden dat dit systeem vooral op lange termijn rendeert. En stel dat alle landbouwers op korte termijn naar boslandbouw zouden overstappen, dan hebben we ook een probleem. Want er zijn momenteel onvoldoende afzetkanalen voor de producten van de bomen. Ook de consumptie van deze producten mag zeker nog toenemen. De overheid kan een rol spelen in de promotie. Agroforestry is voor mij trouwens geen eindpunt, ik wil verder evolueren. Sinds een aantal jaren ben ik me voort gaan verdiepen in permacultuur en ik wil dat graag realiseren op mijn gronden. Uiteindelijk is de landbouw die ik nastreef en die door Mark Shepard al gerealiseerd is de ultieme combinatie-landbouw: voedsel- en energieproductie, instandhouding en verhoging van de biodiversiteit, CO-opslag in de bodem en in de bomen en struiken, fundamentele bodemverbetering, creatie van nieuwe natuur : alles bij en door mekaar op hetzelfde terrein. Tot slot raadt François ons nog een aantal boeken aan waar hij zelf veel inspiratie uithaalde: Herstellende landbouw van Mark Shepard, en Het bodemvoedselweb van Jeff Lowenfels & Wayne Lewis.

8 Activiteiten: 14 september: Startevent LEADER. Inschrijven kan via be/vrn_inschrijvingen/start.php?e=48 26 en 27 september: Werktuigendagen in Oudenaarde Stakeholdercomité In het voorjaar van 2014 hielden we een rondvraag bij een aantal van onze stakeholders. Sommigen gaven input via mail, bij anderen zijn we persoonlijk gaan luisteren. We hebben hen het Europees kader van PDPO III gegeven, de Vlaamse invulling ervan en de werking van het Vlaams Ruraal Netwerk. Ook onze plannen voor de periode hebben we uit de doeken gedaan. Hierover vroegen we dan ook input. Daarna werd een nota opgemaakt met de planning voor de komende werkjaren van het Vlaams Ruraal Netwerk, die verdeeld is onder de bevraagde stakeholders. In oktober komt het stakeholdercomité voor een eerste keer samen tijdens de programmaperiode Daar zullen we de planning voor de komende jaren voorstellen en input vragen. Ook uw voorstellen en suggesties zijn steeds welkom! Mail ze ons gerust door: Infoborden Het Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO III) wordt gefinancierd door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO), de Vlaamse overheid en de Vlaamse provincies. Als u subsidies krijgt in het kader van PDPO III (VLIF, LEADER, agromilieumaatregelen, beheerovereenkomsten ), is het belangrijk om te weten aan welke communicatievoorschriften u zich moet houden. Concreet zijn er regels voor het plaatsen van informatieborden bij fysieke investeringen, het gebruik van de Vlaamse en Europese logo s en het vermelden van de slogan van het ELFPO. Hiermee willen de verschillende co-financierders hun ondersteunende rol onder de aandacht brengen van het grote publiek. Bent u volgens deze regels verplicht een infobord uit te hangen, dan kan u nog steeds voorgedrukte infoborden aanvragen bij ons door te mailen naar vlaamsruraalnetwerk@vlaanderen.be. Deze infoborden zijn weersbestendig en u dient enkel nog te noteren om welke investering het gaat en voor welk bedrag. Aarzel dus zeker niet om een infobord aan te vragen! Meer informatie over wanneer welke verplichtingen gelden, vindt u op Contact Vlaams Ruraal Netwerk Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij Koning Albert II-laan 35, bus 40, 1030 Brussel T. +32(0) vlaamsruraalnetwerk@vlaanderen.be, Colofon Deze nieuwsbrief werd gerealiseerd door het Vlaams Ruraal Netwerk, in uitvoering van het Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO III). Foto s Beleidsdomein Landbouw en Visserij Foto cover: Themadagen gras in 2013 v.u. Jules Van Liefferinge VLAAMS RURAAL NETWERK