Concept Programma van eisen Koningin Julianaplein

Transcriptie

1 1 Concept Programma van eisen Koningin Julianaplein

2 Concept Programma van eisen Koningin Julianaplein De ideevorming over het Centraal Station en omgeving, waaronder het KJ-plein, kent al een lange geschiedenis. In 2001 heeft de Raad het Projectdocument CS Kwadrant vastgesteld. Vervolgens is in 2003 gezamenlijk, met onder andere NS en Babylon, het Masterplan Den Haag Nieuw Centraal opgesteld. De belangrijkste reden was dat het aantal gebruikers van het station in 2023 verdubbeld zou worden. Het Masterplan benoemde een aantal belangrijke ontwikkelingen, zoals Babylon, Anna van Buerenplein, het Busplatform en het KJ-plein. In het Masterplan werd ten aanzien van het KJplein gesteld dat het een slechte inrichting heeft, een extensief ruimtegebruik kent - dat niet in overeenstemming is met de sociaaleconomische potentie - uitsluitend als doorgangsgebied en te weinig als verblijfsruimte functioneert. Met de ontwikkeling van het KJ-plein moet de stedelijke ruimte worden afgemaakt. Het KJ-plein markeert één van de vier entrees van station Den Haag Centraal. Dagelijks maken ongeveer mensen gebruik van Den Haag Centraal. Hiermee is Den Haag Centraal de belangrijkste vervoersknoop van de stad. De laatste jaren lag de focus vooral op de ontwikkelingen van de OV-terminal, de Rijnstraat en het Anna van Buerenplein. Het KJ-plein is daardoor een verwaarloosd deel van het station geworden en heeft weinig weg van een mooi entree. Herontwikkeling van deze plek biedt kansen om weer trots te zijn op dit deel van de stadsentree. Het optimaal functioneren van de vervoersknoop als aantrekkelijke en comfortabele overstaplocatie en gastvrij stadsentree is cruciaal. Het KJ-plein heeft als stadsentree naast een verkeersfunctie ook de bijzondere kwaliteit van een vestigingsmilieu met ruimte voor ontmoeting, verblijf en beleving. Functies in de plint van de bebouwing op het KJ-plein zijn een toegevoegde waarde voor Den Haag Centraal en New Babylon en dragen bij aan een aangenaam verblijf op het plein. De nieuwbouw zorgt ervoor dat het KJ-plein een sterke bestemming wordt in plaats van alleen een verbinding. Woningen, winkels, horeca met terrassen en congresruimten trekken mensen die vaker en langer in het gebied blijven en het plein op andere tijdstippen zullen gebruiken. De ontmoetingsfunctie van het plein vergroot en er ontstaat een levendige en dynamische plek. Met name de inrichting van de openbare ruimte speelt hierbij een belangrijke rol. In de achtertuin van Den Haag Centraal bevinden zich twee groene parels, de Koekamp en het Haagse Bos. De ontwikkeling van het KJ-plein biedt een kans om deze bijzondere groene kwaliteiten van het stationsomgeving beter te benutten en te versterken. De Bezuidenhoutseweg en de toegang tot de Koningstunnel vormen op dit moment echter een ruimtelijke barrière. Dit is zonde, omdat beide gebieden elkaar zouden kunnen versterken. Door de kwaliteiten van de Koekamp door te trekken naar Den Haag Centraal ontstaat de mogelijkheid om een mooie overgang te maken tussen het groen van het park en het functionele van het station. Het KJ-plein vormt, met een nieuwe stedelijke en tegelijkertijd groene inrichting die uitnodigt tot verblijf, hierin een belangrijke schakel. Verder is de ruimtelijke vorm van het KJ-plein van invloed op de verblijfskwaliteit. Het plein moet een sterk karakter krijgen en een heldere vorm met zicht op de kwaliteiten van de stad. De ruimtelijke kwaliteit van het KJ-plein kan worden versterkt door het maken van een heldere wand aan de Rijnstraat. Hierdoor kunnen verkeersstromen op een logische manier worden gebundeld, wordt de Rijnstraat zelf ruimtelijk afgemaakt en komt het KJ-plein in de luwte te liggen. Daarnaast wordt het zicht vanuit het station gericht op de kwaliteiten van de stad en wordt omgekeerd de entree van het station helder gemarkeerd. 2

3 Stedenbouwkundige thema s Om het KJ-plein tot een slotakkoord van Den Haag Nieuw Centraal te maken is het van belang rekenschap te geven aan de onderstaande thema s. Deze thema s vormen de basis en context voor de planvorming van het KJ-plein. Er komt geen pasklaar recept uit, maar de context waarbinnen een planconcept tot stand kan komen. In de visie op het plein dient beschreven te zijn hoe deze thema s zijn verwerkt. Interactiemilieu/ontmoeting Den Haag Centraal is als stadsentree gelegen op een belangrijk knooppunt in de stad. De binnenstad, ministeries, cultuur- en kennisinstituten, commercie, hoofdkantoren, evenemententerreinen en stadsparken bevinden zich op loopafstand van het station. Het stationsgebied is daarmee een prima plek om mensen te kunnen ontmoeten. Toch functioneert het KJ-plein momenteel onvoldoende als stadsentree. Met de herinrichting van het Anna van Buerenplein, tussen Nieuw Babylon en de Leiden University (Campus Den Haag), heeft Den Haag Centraal een goed functionerend verblijfsplein gekregen. Met een goede invulling van het KJ-plein ontstaat op deze plek ook een gebied met een sterke ontmoetingsfunctie. Belangrijk daarbij is dat er nieuwe trekkers in het gebied komen die het voor mensen aantrekkelijk maken langer in het gebied te willen verblijven en het KJ-plein tot hun bestemming maken. Dit kan bijvoorbeeld door het toevoegen van meer woningen, horeca met terrassen en door een aantrekkelijke buitenruimte met groene accenten. Verbinding Het KJ-plein is de entree naar verschillende belangrijke plekken in de stad zoals, de historische binnenstad, de Koekamp, het Malieveld en het Provinciehuis. De nadruk ligt hierbij op voetgangers en fietsers. Het plein ligt op de grens van twee belangrijke assen, namelijk de Binckhorst richting Scheveningen (Rijnstraat) en het Centrum richting Bezuidenhout (Bezuidenhoutseweg). De Rijnstraat wordt, op maaiveldniveau, gebruikt door doorgaand fietsverkeer en openbaar vervoer. De Bezuidenhoutseweg is voor langzaam- en autoverkeer een belangrijke route richting het centrum. In het ontwerp van de buitenruimte dient aandacht te zijn voor de looplijnen vanuit het station richting Scheveningen en richting Herengracht zowel functioneel als recreatief (naar Koekamp). Heldere zichtlijnen zorgen voor betere oriëntatie en duidelijke looproutes. Identiteit De vervoersknoop Den Haag Centraal heeft vier gelijkwaardige entrees naar de stad met ieder een eigen sfeer en kwaliteit. Met het ontwerp van de bovenbouw en de buitenruimte moet ruimtelijk vorm worden gegeven aan de identiteit van deze entree. Kwaliteit van de buitenruimte De primaire functie van het nieuwe KJ-plein is dat het een prettige verblijfruimte en een mooie toegang tot het station en de omgeving is. Hiervoor is het van belang dat het plein een hoogwaardige inrichting krijgt, goed is ingebed in de stedelijke structuur en tevens een zekere vorm van beschutting en intimiteit kent. De inrichting van het KJ-plein moet aansluiten op het kwaliteitsniveau van de Haagse Loper en het Anna van Buerenplein en tegelijkertijd op de groene Koekamp. Fraaie klinkerbestrating, mooi straatmeubilair, goede verlichting, veel groen, kunstwerken en terrassen dragen bij aan een goed verblijfsklimaat. Op het plein komt een monumentaal beeld. Van de consortia wordt een inpassingsvoorstel gevraagd dat recht doet aan de vormgeving en betekenis van het monument en dat bijdraagt aan het gewenste sfeerbeeld op het plein. Daarnaast is het ook belangrijk dat het plein voldoende ruimte biedt aan fietsers en voetgangers van en naar het station. De exacte inrichting van het plein is mede afhankelijk van de bebouwing. Daarbij is het belangrijk hoe de interactie tussen de buitenruimte en de (publieke) entrees van de gebouwen wordt vormgegeven. 3

4 Architectuur Het KJ-plein ligt op de grens tussen de fijnmazige bebouwing met kappen van de historische binnenstad, de moderne (hoogbouw) architectuur van New Babylon, de betonarchitectuur van Stichthage en de aangrenzende glazen kap van de OV-terminal. De schaal van de verschillende gebouwen en de verschillende architectuurtalen geven het gebied een eigen identiteit. Nieuwbouw moet zich hiertoe verhouden. Beoordelingsaspecten Om de ingediende plannen door het KJ-plein te kunnen beoordelen zijn ruimtelijke criteria opgesteld. Deze criteria bestaan uit twee delen: de randvoorwaarden, waaraan in ieder geval moet worden voldaan en beoordelingscriteria, te weten die aanvullende eisen, wensen of verlangens waarop van de inschrijvers een visie wordt verlangd en welke zullen worden beoordeeld. Hieronder volgt een korte samenvatting van deze beoordelingsaspecten. Bouwmassa Op de plankaart is het ontwikkelgebied te zien. De uitgiftegrenzen zijn de maximale grenzen van de bebouwing. Er zijn geen verplichte rooilijnen, zodat binnen de uitgiftegrenzen speelruimte is om tot een optimaal voorstel te komen. Uitgangspunt is dat de gekozen gevellijn de functie en beleving van de openbare ruimte versterkt en zo een bijdrage levert aan de routes en de verblijfskwaliteit op en rondom het KJ-plein. De nieuwbouw dient aan de voorwaarden van het bestemmingsplan te voldoen. Binnen de maximale grenzen is voldoende ruimte aan variatie in massaopbouw, hoogte en diepte. Daarnaast zijn er voldoende mogelijkheden om set-backs, overstekken, erkers, galerijen, balkons en luifels te kunnen maken. Het bouwvlak mag daarom niet worden overschreden. Bebouwing in één laag is buiten de uitgiftegrenzen alleen toegestaan wanneer het programma en de positie een positieve bijdrage leveren aan het functioneren van het plein. In het ontwerp dient verder rekening te worden gehouden met de constructie van de ondergelegen fietsenkelder. Bij de bebouwing voor Stichthage geldt nog een beperking ten opzichte van het bestemmingsplan. Hier dient de bebouwing, met uitzondering van de plint, minimaal vijftien meter uit de gevellijn van de bovenbouw te blijven. Wanneer overeenstemming wordt bereikt met eigenaren van Stichthage is het echter wel toegestaan om invulling te geven aan deze ruimte. Voor wat betreft de toegestane functies wordt opgemerkt dat de functies Kantoren, niet begrepen congresvoorzieningen, ondergrondse parkeervoorzieningen, standplaatsen, bufferplaatsen en haal- en brengvoorzieningen worden uitgesloten. Met de bebouwing op het KJ-plein wordt een impuls aan de Haagse woningvoorraad gegeven. Architectuur Het gebied vormt een overgangsgebied tussen de zakelijke architectuur van New Babylon en het Beatrixkwartier aan de ene kant, met overwegend lichte kleuren en materialen als metaal en glas, en het nieuwe en oude centrum met de nadruk op meer aardse tinten en materialen als baksteen, natuursteen en houten detaillering. Het KJ-plein heeft tevens een eigen betekenis als herkenbaar onderdeel van OV-knooppunt. Van de indieners wordt een aansprekende, coherente visie gevraagd op de architectonische vormgeving binnen deze context. De architectuur moet bijdragen aan de uitstraling van het openbare karakter van de plint en de verblijfskwaliteit van het plein ondersteunen. De begane grond heeft een minimale hoogte van 4,5 m. De plint heeft voor Stichthage een vaste maat van 8,3 m aansluitend op de retailplint. De plint moet worden vormgegeven als een verbijzondering van het bouwwerk als geheel om zo het karakter van het gebied als stationsentree zichtbaar te maken. 4

5 Het is wenselijk om de looproute tussen de nieuwbouw en het station (deels) overdekt te maken, zodat er bij regen droog naar het station kan worden gelopen. Niet-actieve functies in de plint die geen bijdrage leveren aan het gewenste sfeerbeeld van het plein en de Rijnstraat, zoals vluchtroutes, expeditie en nutsvoorzieningen dienen zo te worden ingepast en vormgegeven dat de uitstraling naar de omgeving geminimaliseerd is. In de omgeving van het KJ-plein is de hoogteopbouw van bouwwerken goed afleesbaar door set-backs en heldere volumes. Dit wordt ook van het ontwerp van het KJ-plein verwacht. Bijzondere aandacht dient uit gaan naar de beëindiging van het gebouw in de hoogte, de bekroning van het gebied, die bijdraagt aan het silhouet van de stad, overdag en s avonds (aanlichting). Reclame-uitingen dienen geïntegreerd in het gevelbeeld te worden vormgegeven. Het gebied wordt dag en nacht gebruikt. Dit stelt hoge eisen aan de sociale veiligheid van het gebouw en het plein, de programmering van de plinten, de bouwkundige vormgeving ervan, de entrees naar de woningen, onderhoud en beheer. Hoogteopbouw in relatie tot de omgeving Rondom het KJ-plein komen de hoogtes 25, 40 en 60 meter als richtinggevende basishoogtes. Deze basishoogtes zitten in de OV-terminal, Hotel Babylon en Stichthage. Verder kent het gebied een aantal hoogbouw accenten in de vorm van torens. De maximale bouwhoogte hoeft niet overal te worden gerealiseerd, om lichttoetreding in de buitenruimte of binnen de bouwenvelop goed te kunnen reguleren. De invloed op de verblijfswaarde van het plein is maatgevend. Klimaat Het bouwvolume moet zo worden gekozen dat er een goed verblijfsklimaat ontstaat op het plein. De bezonning van in de omgeving aanwezige woningen en op het plein en het windklimaat in de buitenruimte dienen minimaal aan de gemeentelijke normen te voldoen. Voor het gebruik van de buitenruimte en de eraan gesitueerde functies is het wenselijk om een zo goed mogelijk verblijfsklimaat te realiseren. Het is gewenst op het KJ-plein beter dan de norm te realiseren. Tegelijkertijd is het goed om te realiseren dat het leefklimaat onderdeel is van een breder afwegingskader, waarin de Haagse ambities ten aanzien van duurzaamheid vorm krijgen. Daklandschap en collectieve ruimten Speciale aandacht dient uit te gaan naar de vormgeving van collectieve ruimtes, zoals arcades, entreehallen en collectieve daktuinen. Collectieve ruimtes vormen functionele en architectonische overgangselementen tussen de grote schaal van het publiek domein en de kleine schaal van de te ontwikkelen woningen. Daarnaast kijkt de hoogbouw in de omgeving uit op de lagere daken van de te realiseren nieuwbouw op het KJ-plein. Dit daklandschap vergt daarom aandacht in opbouw, materialisatie en gebruik. Daktuinen, terrassen of schuine dakvlakken met hoogwaardige afwerking zijn gewenst om deze dakvlakken in te richten. Deze daklandschappen kunnen als semi-publieke (groene) ruimte een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de bebouwing. Zicht- en looplijnen Het KJ-plein heeft een belangrijke functie als stadsentree en stationsentree. Het plein moet een sterk karakter krijgen en een heldere vorm met zicht op de kwaliteit van de stad. De bebouwing moet zo worden vormgegeven, dat het zicht vanuit het station wordt gericht op de stad en omgekeerd ook het station en de entrees van aangrenzende bebouwing helder gemarkeerd worden. Het plein moet ruimte bieden aan alle langzaam verkeersstromen en tegelijkertijd voldoende mogelijkheden hebben om te verblijven. Hierbij moet rekening worden gehouden met drie belangrijke loopstromen, namelijk richting de Herengracht, de Koningskade en het Malieveld en de Koekamp. De looplijnen dienen na realisatie van het gebouw zo recht mogelijk te blijven. Om de loopstroom richting de Herengracht zo goed mogelijk te faciliteren, is een doorgang aan de zijde van de Rijnstraat noodzakelijk. Daarnaast dienen de looproutes bij voorkeur niet de fietsroutes naar de entree van de fietsenberging te doorkruisen. 5

6 Expeditie, Verkeer en parkeren Expeditie wordt zoveel mogelijk inpandig opgelost met een expeditiehof. De buitenruimte en plint blijven gevrijwaard van expeditie. Op het plein is geen plek voor expeditieverkeer en/of laad- en losverkeer. Voor de bebouwing op het KJ-plein wordt afgezien van het opleggen van het realiseren van parkeervoorzieningen op eigen terrein. Er wordt geen parkeereis gehanteerd voor het programma. Deelnemer/ inschrijver is vrij om zelf te voorzien in parkeren door het huren/kopen van stallings-/ parkeerplaatsen elders. In de omgeving is er voldoende parkeercapaciteit beschikbaar in openbare garages als P-Malieveld, Helicon of New Babylon. Daarnaast zijn er ook niet openbare garages zoals onder de oude ministerie gebouwen, waaronder het ministerie van financiën, waarin momenteel ook plaatsen verhuurd worden aan buurtbewoners. Wel dient in het ontwerp rekening te worden gehouden met fietsenbergingen voor de te realiseren functies. Parkeren op maaiveld is niet mogelijk, met uitzondering van kort parkeren (kiss and ride) langs de Bezuidenhoutseweg. 6

7 7