Eindrapportage Fase 2 Mini-WKK in de bloembollensector

Transcriptie

1 Eindrapportage Fase 2 Mini-WKK in de bloembollensector Dit project wordt uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV, SenterNovem en telers). September 2009 Uitgevoerd door: In opdracht van: Erik Koolwijk Nesad Smailbegovic Tel.: Fax.: Projectnummer: SenterNovem Catharijnesingel 59, Utrecht Postbus 8242, 3503 RE UTRECHT Doorkiesnr.: Algemeen nr.: Mobielnr.: Fax: n.smailbegovic@senternovem.nl

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Haalbaarheid WKK bij ondernemers Rekenmodule en uitgangspunten Overzicht resultaten Bedrijf Bedrijf Bedrijf Bedrijf Bedrijf Bedrijf Bedrijf Bedrijf Informatieavond Bovenkarspel Uitnodiging Informatieavond Deelnemerslijst informatieavond Samenvatting Beurzen Mechanisatiebeurs Lisse Agribeurs Zwaagdijk Bijlage 1 presentatie Inleiding...20 Bijlage 2 presentatie Techniek...25 Bijlage 3 presentatie Economie...32 Bijlage 4 presentatie Uitwerking voorbeeld...41

3 1. INLEIDING De gestegen energiekosten voor gas en elektriciteit drukken zwaar op de begroting van ondernemers in de bollensector. Bollentelers en -broeiers zien de kosten voor gas en elektriciteit stijgen en deze energiekosten vormen een steeds groter deel van de totale kosten. Tussen de overheid en de sector is ook een convenant gesloten in het kader van de Meerjarenafspraak. Energiebesparing komt daarmee steeds meer in de belangstelling te staan; uit financiële of milieu overwegingen. Uit de studie Mini-WKK in de bloembollensector; Toepassing van WKK bij teelt en broei van tulp en hyacint (Cogen Projects, juni 2008) blijkt dat met de toepassing van WKK energiebesparing gerealiseerd kan worden in de bollensector. Op de middelgrote tot grote bollenbedrijven is de toepassing van WKK uit financieel oogpunt interessant. Fase 2 van het project mini- WKK in de bloembollensector is een vervolg op het voorgenoemde rapport en richt zich op het stimuleren van de toepassing van WKK in de sector en toewerken naar realisatie van een aantal demonstratieprojecten. Daartoe is het noodzakelijk dat potentiële investeerders inzicht krijgen over de haalbaarheid van WKK op hun bedrijf en geënthousiasmeerd worden voor het gebruik van WKK. Dit is gedaan door informatie in de bollensector te verspreiden over de mogelijkheden van WKK en telers te informeren over techniek, economie en aandachtspunten. Hiervoor zijn een aantal activiteiten uitgevoerd, hier chronologisch weergegeven: Werving telers op beurzen (Lisse en Zwaagdijk) met infosheets met samenvatting studie; Samenvatten en beschikbaar maken informatie, opzetten van presentatie en organisatie workshop Een workshop in Zwaagdijk en uitwerking van de haalbaarheid voor geïnteresseerde ondernemers. Opzet vereenvoudigd rekenmodel met bijpassende tarievenmodule en berekening haalbaarheid Dit rapport vat de uitgevoerde acties samen en laat de resultaten van de uitgevoerde haalbaarheidsonderzoeken voor ondernemers zien. De opbouw van deze rapportage is als volgt: Hoofdstuk 2 beschrijft de uitwerking van de haalbaarheid studie voor de ondernemers aan van uitgangspunten, werkwijze en resultaten. Hoofdstuk 3 geeft een beknopte samenvatting van de avond in Westfriesland; Hoofdstuk 4 geeft de reeds eerder toegestuurde samenvatting van de beurzen in Zwaagdijk en Lisse Pagina 1

4 2. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 2.1. Conclusies Op basis van de reacties tijdens de beurzen blijkt dat vooral de grote ondernemers en ondernemers met een combinatie van teelt en broei interesse hebben in de optie van WKK. De infoavond in West-Friesland werd vooral bezocht door grotere ondernemers. In het algemeen is energie in de gehele sector een belangrijk onderwerp doordat de energieprijzen steeds verder gestegen zijn de laatste paar jaren. Er zijn berekeningen uitgevoerd voor een achttal ondernemers die de info avond in West-Friesland bezochten. De uitkomsten van de berekeningen geven aan dat WKK bij de huidige energieprijzen nog redelijk haalbaar blijkt te zijn voor deze groep ondernemers. De gemiddelde terugverdientijd bedraagt 5,2 jaar. Een belangrijke reden hiervoor is dat het merendeel van de elektriciteit achter de meter gebruikt kan worden, waardoor transportkosten en energiebelasting op elektriciteit voorkomen kunnen worden. De ondernemers waarvoor een berekening is uigevoerd zijn aan te merken als middelgrote ondernemers Aanbevelingen Uit fase 1 bleek reeds dat de WKK een bijdrage kan leveren aan de energiebesparing in de sector. De afsluitende berekeningen in deze studie laten zien dat de terugverdientijd voldoende perspectief biedt voor ondernemers. Op grond hiervan doen wij de volgende aanbevelingen voor een mogelijk vervolg. Het verdient de aanbeveling een vervolgtraject te starten met de ondernemers waarvoor de haalbaarheid reeds bepaald is. Gestreefd kan worden naar verdere onderbouwing van de investeringsbeslissing en begeleiding van een mogelijke aanschaf en inpassing van de WKK wat als demonstratietraject kan dienen voor de sector. De resultaten van deze studie kunnen middels een publicatie in de vakbladen onder de aandacht gebracht worden van ondernemers in de sector. Daarmee wordt publiciteit gegenereerd en tevens kan er opnieuw getracht worden een aantal informatieavonden te organiseren in samenwerking met de projectgroep en bijvoorbeeld DLV en of PPO om kennis over energiebesparing en WKK over te brengen Pagina 2

5 Het rekenmodel dat is opgezet voor deze studie is in de huidige vorm niet bruikbaar voor ondernemers om zelf de haalbaarheid van WKK te bepalen. Omwille van de kosten is ervoor gekozen voor een zeer kaal model op te zetten zonder grafische weergave. Voor een goed werkende en gebruiksvriendelijk beslissingstool is het noodzakelijk een duidelijke en ondersteunende interface op te nemen met bijvoorbeeld een beslissingsschema voor de grootte van de WKK. Ook moet budgetprijzen voor WKK en onderhoudskosten van WKK worden ingebouwd. Voor een vervolg van dit project kan een verder uitgewerkt en gebruiksvriendelijker model de toepassing van WKK in de bollensector verder ondersteunen Pagina 3

6 3. HAALBAARHEID WKK BIJ ONDERNEMERS 3.1. Rekenmodule en uitgangspunten Aan de hand van een gegeneraliseerde berekening is de haalbaarheid bepaald van WKK bij bollenondernemers. Daartoe is speciaal voor dit project- een rekenmodel opgezet die rekening houdt met specifieke problemen waarmee gebruikers in dit segment te maken krijgen, te weten: mogelijk overgang van kleinverbruiker naar grootverbruiker en de daarmee samenhangende tariefstructuur, de kleinere installaties, hogere onderhoudskosten, goed doorlopen van de staffels in energiebelasting en transporttarieven die sterk per situatie kunnen verschillen. Het opgezette rekenmodel voldoet aan deze eisen. Uitgangspunt voor de berekening was het gas en elektriciteitsgebruik zoals dat door de ondernemers is opgegeven. Uit de analyse en rapport van fase 1 bleek dat de WKK circa 6000 uur moet kunnen draaien om goed in de energiehuishouding van de ondernemers te passen. Tevens bleek gemiddeld gesproken dat de WKK een warmtedekking van circa 40% realiseerde. De grootte van de WKK is daaruit afgeleid, met de aanname dat deze tot deellastpercentage van 60% teruggeregeld kan worden en dat de WKK gemiddeld circa 75% last zal draaien gedurende het jaar. De rendementen, investerings- en onderhoudskosten van de WKK zijn afhankelijk van de grootte van de installatie. Voor het investeringsbedrag is rekening gehouden met de mogelijkheden die de EIA biedt. Er is nog geen rekening gehouden met aanpassingen in de elektrische- of gasaansluiting. Op basis van een eerste inschatting lijken er niet veel aanpassingen noodzakelijk. Voor de berekening van de haalbaarheid is uitgegaan van de momenteel geldende forwardprijzen op endex.nl voor aardgas en elektriciteit op basis van een gemiddelde van de forwardprijzen voor de komende 3 jaar. De gehanteerde prijzen zijn: Elektriciteit Plateau Elektriciteit Dal Gas 7,83 ct/kwh 3,39 ct/kwh 20,87 ct/m³ Pagina 4

7 3.2. Overzicht resultaten De ondernemers die hun gegevens hebben opgestuurd zijn hieronder weergegeven met de resultaten voor de terugverdientijd van WKK. De resultaten van de terugverdientijd zijn beter dan de terugverdientijd in de eerder uitgevoerde studie. Dit is onder andere verklaarbaar doordat het gemiddeld verbruik van elektra relatief hoger was waardoor er meer elektriciteit achter de meter gebruikt kan worden, hetgeen gunstig is voor de kostenbesparing doordat transport en energiebelasting voorkomen wordt. De gedetailleerde gegevens zijn in de volgende paragrafen opgenomen. De betreffende ondernemers hebben ook hun eigen gegevens ontvangen. Resultaten terugverdientijd bedrijf 1 bedrijf 2 bedrijf 3 bedrijf 4 bedrijf 5 bedrijf 6 bedrijf 7 bedrijf 8 Gemiddeld 5,7 jaar 5,2 jaar 5,0 jaar 4,9 jaar 4,6 jaar 5,9 jaar 4,9 jaar 5,0 jaar 5,2 jaar Pagina 5

8 3.3. Bedrijf 1 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 75 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 32% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 52% Therm efficientie 54% Vrijstelling EB aardgas 1 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G250 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Groot Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 948 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,017 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh ReferentieWKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 75 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 32,3% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 54,2% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 948 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 106 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0175 Elektriciteit verkoop kw economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 5,7 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 11,6% Samenvatting Pagina 6

9 3.4. Bedrijf 2 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 150 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 34% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 49% Therm efficientie 52% Vrijstelling EB aardgas 1 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G65 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Groot Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 852 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,016 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh ReferentieWKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 150 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 33,7% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 52,4% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 852 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 96 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0162 Elektriciteit verkoop kw economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 5,2 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 13,6% Samenvatting Pagina 7

10 3.5. Bedrijf 3 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 88 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 33% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 50% Therm efficientie 54% Vrijstelling EB aardgas 1 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G100 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Groot Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 926 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,017 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh ReferentieWKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 88 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 32,7% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 53,8% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 926 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 104 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0172 Elektriciteit verkoop kw 0 0 economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 5,0 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 14,9% Samenvatting Pagina 8

11 3.6. Bedrijf 4 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 128 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 33% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 50% Therm efficientie 53% Vrijstelling EB aardgas 1 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G100 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Groot Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 874 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,016 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh ReferentieWKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 128 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 33,4% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 52,8% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 874 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 98 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0165 Elektriciteit verkoop kw economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 4,9 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 15,0% Samenvatting Pagina 9

12 3.7. Bedrijf 5 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 181 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 34% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 47% Therm efficientie 52% Vrijstelling EB aardgas 1 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G100 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Groot Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 826 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,016 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh Referentie WKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 181 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 34,1% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 51,9% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 826 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 93 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0159 Elektriciteit verkoop kw 0 0 economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 4,6 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 17,1% Samenvatting Pagina 10

13 3.8. Bedrijf 6 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 157 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 34% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 49% Therm efficientie 52% Vrijstelling EB aardgas 1 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G160 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Groot Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 846 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,016 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh Referentie WKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 157 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 33,8% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 52,3% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 846 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 95 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0161 Elektriciteit verkoop kw economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 5,9 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 10,6% Samenvatting Pagina 11

14 3.9. Bedrijf 7 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 52 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 32% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 53% Therm efficientie 55% Vrijstelling EB aardgas 0 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G25 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Klein Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 999 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,018 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh Referentie WKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 52 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 31,6% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 55,1% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 999 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 112 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0181 Elektriciteit verkoop kw 0 0 economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 4,9 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 15,4% Samenvatting Pagina 12

15 3.10. Bedrijf 8 Input Referentie WKK Situatie Elektriciteit-inkoop kwh E-vermogen 71 kw EIA op investering 1 1=ja en 0=nee Gas-inkoop m3 Elek efficientie 32% BTW betalen 1 1=ja en 0=nee Aandeel piekvraag 52% Therm efficientie 54% Vrijstelling EB aardgas 1 1=ja en 0=nee Efficientie ketel 90% Bedrijfstijd uur Tuinder 1 1=ja en 0=nee Investering excl BTW 0 eur Aandeel piekprod 60% Aandeel piekvraag 50% Gasaansluiting E-aansluiting G160 Groot (>3*80) Thermisch vermogen in referentiecase Spanningsniveau (kvb=ls) Afgeleid uit gasinkoop = 0 en LS aan de hand van de warmtedekking = 1 1 Type gebruiker ingesteld Gas Groot Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Elek Groot Percentage piekvermogen in piekmaand 20% Bedrijfstijd in piekmaand 558 Economisch WKK-installatie 956 eur/kwe Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Onderhoudskosten 0,018 eur/kwh Dekking totale warmtevraag 40% Leveringsprijzen 1 1=handm; 0=db Dekking capaciteit warmtevraag 40% Marge inkoop 10% Handelsmarge teruglev. 10% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit gemiddelde forwards Levering piek 0,07831 eur/kwh Referentie WKK Levering dal 0,03386 eur/kwh kw max elektrisch kw Gasprijs commodity 0,20873 eur/m3 bedrijfstijd elektriciteit uur Regiotoeslag (kleinverbruik) 0,00000 eur/m3 gemiddelde kw p/m kw Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1 1=ja en 0=nee gegevens WKK Energiehuishouding referentie WKK Elektrisch vermogen WKK kw 71 Gasconsumptie WKK m3/yr Elektrisch rendement % 32,2% Gasconsumptie ketel m3/yr Thermisch rendement % 54,3% Elektriciteit productie plateau kwh Equivalente vollasturen h Elektriciteit productie dal kwh Investering eur/kw 956 Elektriciteit productie totaal kwh Subsidie eur/kw 107 Elektriciteit inkoop kwh Onderhoud en beheer eur/kwh 0,0176 Elektriciteit verkoop kw 0 0 economische uitgangsgpunten Kosten/baten berekening ( /jaar) Referentie WKK Delta Gasprijs eur/m3 0,209 Leveringskosten gas Warmtekorting % 0 Transport en distributiekosten gas Marktprijs plateau eur/mwh 78,31 Leveringkosten elektriciteit Marktprijs dal eur/mwh 33,86 Transport en distributiekosten elektriciteit Afschrijfperiode 10 verkoop elektriciteit Rente op lening % 7% EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer kostenbesparing eur/jaar Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd 5,0 jaar Netto contante waarde eur Internal Rate of Return (IRR) 14,7% Samenvatting Pagina 13

16 4. INFORMATIEAVOND BOVENKARSPEL De Informatieavond in Bovenkarspel is op 20 april 20:00-22:00 georganiseerd in samenwerking met Kring West-Friesland van de KAVB. Er zijn 22 mensen op de avond aanwezig geweest met interesse in WKK. De avond is begonnen met een overzicht van de mogelijkheden van WKK en de belangrijkste aandachtspunten bij aanschaf en exploitatie van een WKK. Daarna is via een discussie tussen de aanwezigen verder gepraat over de mogelijkheden van WKK. De sfeer was goed en informatief. De ondernemers waren oprecht geïnteresseerd in de mogelijkheden, maar toonden ook hun bedenkingen bij de hoogtes van investering en aandacht die de WKK tijdens zijn levensduur nodig heeft. Alle aanwezigen zijn mondeling en per mail uitgenodigd om hun gegevens toe te sturen aan COGEN Projects voor een analyse van de haalbaarheid van WKK op hun bedrijf. Er is getracht in samenwerking met de kring Bollenstreek een avond op te zetten in Lisse. Dit is niet succesvol gebleken Uitnodiging Informatieavond Informatieavond WKK bollensector - Wat: Informatieavond WKK in de bloembollensector - Wanneer: 20 april 20:00-22:00 - Waar: CNB, Bovenkarspel - Wie: Ondernemers met interesse in kosten- en energiebesparing met WKK COGEN Projects organiseert, in samenwerking met de Kring West-Friesland van de KAVB, een informatieavond op maandag 20 april 2009 over gebruik van WKK in de bollenteelt. WKK is afkorting van warmte/krachtkoppeling en betekent het gezamenlijk opwekken van elektriciteit en warmte in één apparaat. Hierdoor bespaart WKK op gebruik van energie en kan er ook op de inkoopkosten van elektriciteit bespaard worden. De informatieavond wordt in het CNB in Bovenkarspel gegeven. Deelname voor bollenkwekers en telers is gratis. De doelgroep bestaat in principe uit middelgrote tot grote ondernemers maar ook ondernemers die een uitbreiding overwegen of anderszins interesse hebben, zijn van harte welkom op deze avond. De Pagina 14

17 informatieavond zal plaatsvinden tussen 20:00 en 22:00 en biedt ruime gelegenheid tot het stellen van vragen. Onder andere komen aan bod: o Uitleg over WKK en energiebesparing; o De keuze voor de grootte van een WKK en inpassing in verwarmingssysteem; o De energiemarkt en haalbaarheid van WKK. Aan de hand van uw energiegegevens wil COGEN Projects middels een vereenvoudigde berekening nagaan of WKK voor uw bedrijf financieel aantrekkelijk is. U kunt hiervoor uw gegevens van gasafname en elektriciteitsgebruik meenemen en op de avond aan ons afgeven. Wij zullen dan in de periode na de informatieavond uw gegevens analyseren en de resultaten in een beknopt rapport aan u terugsturen. Graag vernemen we uw aanmelding per via info@cogen.nl of per fax op met het bijgevoegde inschrijfformulier op de volgende pagina. De informatie-avonden worden uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV en telers) Pagina 15

18 4.2. Deelnemerslijst informatieavond Deelnemerslijst WKK workshop bloembollen Bovenkarspel Bedrijf Naam adres Paraaf 1 Peter van Langen Bloembollen B.V. Peter van langen p.v.langen@wxs.nl 2 Thijs Boots Bloem Export BV Thijs Boots bonne@bootsflowerbulbs.com 3 Rabobank WestFriesland-Oost J.A.A. Koopman j.a.a.koopman@wfo.rabobank.nl 4 Bloembollenbedrijf Menting B.V. info@bloembollenbedrijfmenting.nl 5 De Jong Lelies Holland BV W. van der Kooij w.vdkooij@dejonglelies.nl 6 W.P.M. Keesom W.P.M. Keesom 80kee074@kpn-officedsl.nl 7 Wit Flowerbulbs BV Peter info@wit-flowerbulbs.nl 8 Fa. Appelman Tulpen Wogmeer Edwin atw52@xs4all.nl 9 De Geus Troost BV M. Kant 10 De Geus Troost BV C. de Geus nel.kant@degeus-troost.nl 11 mts. Blankendaal van Kampen Arjan blankendaaltulips@kpnmail.nl 12 Karel Bolbloemen B.V. Bert Karel bert@karel.nl 13 Gebr.Laan Geert Laan geert@gebrlaan.nl 14 Fa J.A.C. Schilder Jan Schilder schilder.tulpen@planet.nl 15 Flynth M. van der Meij m.vdmeij@flynth.nl 16 G. Oud en Zn. Tulips BV Richard Oud g.oudenzn@hetnet.nl 17 Visser Oostwoud B.V. Rob Visser 18 Fa BJ Jong & Zn D. Jong jongbulbflowers@planet.nl 19 Onbekend Andre Pennings andrepennings@quicknet.nl 20 idem 21 Schilder Wijdewormer BV P. Spruyt spruyt@metrax.nl 22 Vlaar Bloembollen rebbypieter@quicknet.nl De workshops worden uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV en telers) Pagina 16

19 5. SAMENVATTING BEURZEN De hieronder opgenomen verslagen zijn reeds eerder toegestuurd. Ze zijn voor de volledigheid nogmaals opgenomen in dezes rapportage Mechanisatiebeurs Lisse 6 tot en met 9 januari 2009 In voorbereiding op de beurs: flyers gemaakt - 2 posters - Mini WKK demonstratie model voor op de stand bij leverancier geregeld Samenvatting Er zijn circa 50 tot 60 ondernemers op de beurs bereikt, waarvan er 15 tot 20 redelijk positief waren. Van de 100 flyers zijn er in totaal circa 90 stuks uitgedeeld. Als de interesse eenmaal gewekt was, wilden ondernemers graag meer weten over de techniek, kostprijzen en het mogelijk voordeel. Het demonstratiemodel van de WKK bood veel stof tot vragen en stimuleerde de ondernemers ook tot een bezoek op de stand. Er waren veel mono bedrijven op de beurs die òf alleen teelt òf alleen broei hadden. Een WKK heeft eigenlijk beide nodig, hoewel de zeer grote ondernemers (> 60 ha teelt of 10 miljoen stuks broei) ook aan WKK kunnen denken. Naast tuinbouwondernemers is ook contact gelegd met accountantsbureaus leveranciers van klimaatcomputers en installateurs. Deze partijen zijn van groot belang in een vervolgtraject. Deze partijen reageren zeer positief op het voorgestelde traject. Ze beiden aan dat er gebruik gemaakt kan worden van hun klantendatabase om potentieel interessante ondernemers te bereiken. De combinatie van COGEN Projects, DLVplant en PPO op één stand loopt goed. Alle partijen bieden oplossingen voor energiebesparing en de combinatie van de verschillende bedrijven biedt voor elk wat wils. Conclusie De eerste signalen van ondernemers voor de toepassing van WKK zijn neutraal tot positief. Er zijn ondernemers die zelf contact opnemen over de mogelijkheden van WKK en die graag een studie zouden uit laten voeren. Vooruitlopend op de beurs in Zwaagdijk kan een artikel in de bloembollenvisie bij dragen aan extra publiciteit. De flyers moeten voor de volgende beurs concreet voorzien zijn van een datum voor de workshop en een kort programma kan dan ook uitgedeeld worden. In Zwaagdijk en Pagina 17

20 omgeving wordt meer geteeld met de combinatie teelt en broei. Het aantal positieve reacties zouden daardoor hoger kunnen uitvallen. Op basis van de eerste signalen denken wij op dit moment als grove inschatting dat het zeer zeker mogelijk moet zijn om twee workshops op te zetten met elk minimaal 10 deelnemers. Na de beurs in Zwaagdijk zullen we dit opnieuw evalueren Agribeurs Zwaagdijk 25 tot en met 27 februari 2009 In voorbereiding op de beurs: flyers gemaakt - 2 posters - Mailing via bloembollenvisie en KAVB - Her WKK demonstratiemodel werd helaas last-minute afgemeld Samenvatting De beurs in Zwaagdijk is minder goed bezocht dan de beurs in Lisse. De stand stond in de doorgangsroute van ingang naar de hoofdhal waardoor de bezoekers over de stand heen leken te kijken en doorliepen naar de volgende hal. Ondernemers leken bovendien zeer specifiek op zoek naar informatie. Tijdens de beurs is contact gelegd met verschillende accountantsbureaus (Alfa, Flynth), leveranciers van WKK (Ateco) en installateurs. Deze partijen zijn ons inziens van groot belang in een vervolgtraject. Deze partijen reageren zeer positief op het voorgestelde traject. Ze bieden aan dat er gebruik gemaakt kan worden van hun klantendatabase om potentieel interessante ondernemers te bereiken. Conclusies De positieve lijn van de beurse in Lisse kon niet worden voortgezet. Er zijn weinig ondernemers bereikt over de toepassing van WKK. Er zijn wel ondernemers die zelf contact opnemen over de mogelijkheden van WKK en die graag een studie zouden uit laten voeren. We hadden echter meer reacties verwacht van het nieuwsbericht in Pagina 18

21 de bloembollenvisie. Overigens delen veel andere standhouders de mening dat de beurs slecht bezocht was. Mogelijk heeft de beurs te lijden gehad onder de parallel georganiseerde lentetuin en het flowersfestival. Vervolgtraject Met onze aanwezigheid op de beide beuren In Lisse en Zwaagdijk en de promotieactiviteiten hebben we bij COGEN project inmiddels een lijst met 10 geïnteresseerde ondernemers. Onafhankelijk van de lijst bij COGEN Projects geeft de voorzitter van kring West Friesland (Henk Hauwert) een inschatting dat er in de kring West Friesland 15 tot 20 potentiële ondernemers zijn die WKK overwegen. Hij stelt voor om middels een circulaire van de kring een informatieavond op 20 april op te zetten voor West Friesland (en de Noordoostpolder en Flevopolder. Zie ook de bijgevoegde uitnodiging. Er is ook contact geweest John van de Slot, voorzitter kring Bollenstreek. Hij zal het voorstel voor soortgelijke avond in de Bollenstreek voorleggen tijdens het kring overleg op maandag 9 maart a.s. Ook hij ziet meer in een infoavond dan een hele middag. Een datum voor de Bollenstreek is nog nader vast te stellen. Dit is een iets andere opzet dan de oorspronkelijk opzet met een workshop met ter plekke een berekening. We willen daarom voor de aanwezige ondernemers als follow-up een haalbaarheidsanalyse maken van de WKK op basis van hun eigen energie gegevens. Dit zullen we dan in de periode na de infoavond middels een beknopt rapport per teler terugkoppelen. Ook de stuurgroep krijgt hiervan een exemplaar, waarmee dan de meest kansrijke ondernemers kunnen worden benaderen. Tijdens deze avond zullen we voornamelijk ingaan op de technische mogelijkheden en belangrijkste implicaties op financieel gebied. Op basis van bovenstaande schatten wij in dat het mogelijk moet zijn om twee infoavonden op te zetten met elk minimaal 10 deelnemers. We denken dit te bereiken middels een specifieke mailing uit ons eigen bestand, de KAVB, de bloembollenvisie en de lokale kringen in de Bollenstreek en West-Friesland. Daarnaast willen wij bij accountantsbureaus, verschillende installateurs en leveranciers informatie aanbieden. We stellen voor om (onder voorbehoud van voldoende deelnemers) publiciteit te genereren voor de twee infoavonden en een definitieve beslissing te nemen op basis van het verwachte aantal deelnemers; nader af te stemmen met de KAVB Pagina 19

22 BIJLAGE 1 PRESENTATIE INLEIDING WKK in de bollenteelt Workshop Bovenkarspel 20 april 2009 Erik Koolwijk Cogen Projects De workshops worden uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV en telers). Inhoud Introductie Wat is WKK Investeringen en onderhoud Economie Uitwerking voor bollenbedrijf Hoe nu verder Pagina 20

23 Cogen Projects Zelfstandig advies bureau voor energiebesparing en decentrale opwekking (WKK en biowkk) 10 adviseurs en 3 personen ondersteuning Diensten: Strategieadviezen Haalbaarheidsonderzoeken en second opinion Energiebesparing Marktintroductie nieuwe technologieën Projectmanagement en contractonderhandelingen Cogen Projects - II Klanten: Tuinders, industrie, energiebedrijven Woningcorporaties, ziekenhuizen, zwembaden Gemeenten, provincie, overheid Gebieden: Technologie, economie, beleid en innovatie Samenwerking met vereniging Cogen Nederland voor belangenbehartiging Project WKK bij de bollenteelt fase 1 Opdracht door KAVB: onderzoek naar toepassing WKK in bollensector Fase 1 - Bureaustudie haalbaarheid: afgerond Eerste resultaten positief, WKK kan bijdrage leveren aan kosten en energiebesparing Circa 10-15% energiebesparing mogelijk, terugverdientijden tussen 3 en 7 jaar voor middelgrote ondernemers Doorgaans combinatie van teelt en broei noodzakelijk voor voldoende bedrijfstijd Voor de hele grote ondernemers ook aantrekkelijk bij alleen teelt of alleen broei Pagina 21

24 Project WKK bij de bollenteelt -vervolg Fase 2 - Publiciteit en informatieverschaffing Loopt nu Fase 3 - Demoproject i.s.m. ondernemer Op te starten bij voldoende draagvlak en economisch perspectief Wat is WKK Conventionele productie WKK Brandstof Brandstof E-centrale 52% Ketel 96% electriciteit 35 heat 50 Electriciteit 35% Warmte 50% 100 Totaal 119 Energie besparing = ( ) 119 = 16,2% Totaal 100 Algemene typering WKK WKK: In principe brandstof onafhankelijk dus aardgas/kolen/biogas/biomassa Principe is onafhankelijk van grootte WKK in NL veelal op aardgas (maar ook Amercentrale: kolen) Bij warmtebenutting: altijd energiebesparing Zorgt voor CO 2 -reductie CO 2 -reductie hangt af van referentie (brandstoffen) en secondaire effecten (methaan slip; CO 2 bij winning, etc.) Pagina 22

25 Voor- en nadelen WKK Voordelen voor exploitant: Energiebesparing (Energie-)kostenreductie CO 2 -reductie (MJA/mvo) Eigen opwekking, eigen baas In combinatie met elektriciteitsnet hogere beschikbaarheid Evt noodstroom Meer flexibiliteit? Voor- en nadelen WKK Nadelen: Hogere investering Meer aandacht dan gewone ketel Ruimtebeslag Milieuruimte Hogere complexiteit Pagina 23

26 Historie van WKK in NL vermogen in MWe Gasmotoren Stadsverwarming Industriële wkk WKK vermogen in Nederland Pagina 24

27 BIJLAGE 2 PRESENTATIE TECHNIEK Inhoud Introductie Wat is WKK Investeringen en onderhoud Economie Uitwerking voor bollenbedrijf Hoe nu verder WKK systeem Lucht Aardgas Gasaansluiting Rookgas WKK: Omzetter Generator Warmte productie Besturing Beveiliging Opstellingsruimte Stoom/ warm water Elektriciteit Afname Afname Netaansluiting Kracht/Warmte verhouding = E / W Pagina 25

28 Energiebalans Uitlaat 5% Condensatie 9% 18% p Condensor Uitlaatkoeler Straling&convectie 4% Warm water 41% Generator 2% Aardgas 100% Gasmotor Elektriciteit 35% Lucht Turbocharger 15% 5% Motorblokkoeler Oliekoeler 3% Interkoeler Totaal rendement gasmotoren 100% 90% niet benutbaar thermisch LT 80% 70% Rendement 60% 50% 40% thermisch HT 30% 20% elektrisch 10% 0% 35% 36% 37% 38% 39% 40% 41% 42% 43% 44% 45% Elektrisch rendement Warmtebuffers Uitvoering horizontaal of verticaal Vullen (T1) Grensvlak (menging van koud en warm) Legen (T2) Pagina 26

29 Dimensionering WKK = warmtevraag = draaiuren Maxima Gemiddelden Conversierendement Regelbereik/ warmtebuffering Plateau/dal-uren Start-Stops Eerst energie besparen, daarna WKK toepassen! Generaliseerd energiegebruik broei verdeling energieverbruik broei in % % van jaarverbruik 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% warmtevraag broei elektriciteitsvraag broei jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Generaliseerd energiegebruik teelt verdeling energieverbruik teelt in % % van jaarverbruik 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% warmtevraag teelt elektriciteitsvraag teelt jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Pagina 27

30 Generaliseerd energiegebruik combinatie Bedrijf type B netto warmtevraag [kwh] elektriciteit [kwh] Broei Teelt Broei WKK jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Conversierendement bepalen! INKOOP (Gas) CONVERSIE (Ketel) Of (WKK) EIND- GEBRUIK (Warmte) Motorwarmte met gasmotor - buffer HR Ketel WKK TT TT TT TT < 70 o C Pagina 28

31 Investering in WKK Generatorset Aansluitingen Regeling Emissiebeperkingen Engineering Plaatsing Onvoorzien Investeringskosten gasmotoren Indicatie van de budgetprijs van WK - gasmotoren (In per kwe geinstalleerd vermogen) Voor units < 50 KWe hogere prijzen Elektrisch vermogen (kwe) Packaged unit, minimumprijs Kosten voor kleine WKK units Investeringskosten per kwe 3500 Exclusief civiele kosten Euro/kWe kwe Dia Pagina 29

32 Generatorset Generator set Gasmotor/ backupketel Warmteoverdracht systeem Uitlaat /schoorsteen/dempers Evt Bedrijfskoeler Aansluitingen Brandstofzijdige inpassing (druk/capaciteit beschikbaar?) Elektrische inpassing (trafo/afstand/capaciteit beschikbaar?) Hydraulische inpassing Warmtebuffering Regeling Eilandbedrijf/Black-start Koelwater/noodkoeling Aansturing/bediening op afstand Warmtebuffers en Back-up (ketels) Pagina 30

33 Investeringskosten warmtebuffer /m³ Kosten buffertanks Fundatiekosten Kosten tank Buffervolume [m³] Warmtebuffer; geïnstalleerd, aangesloten & aansturing Onderhoudskosten gasmotoren Indicatie van de onderhoudsprijs van WK - gasmotoren (In ct per kwh, maximaal 5000 draaiuren per jaar) ct/kwh 2,50 2,00 1,50 1,00 0, Elektrisch vermogen (kwe) Pagina 31

34 BIJLAGE 3 PRESENTATIE ECONOMIE Inhoud Introductie Wat is WKK Investeringen en onderhoud Economie Uitwerking voor bollenbedrijf Hoe nu verder 1 Bepaling haalbaarhei: vergelijk Referentie Brandstof ketel Inkoop elektriciteit Beheer en onderhoud Investering WKK Brandstof WKK (-) Inkoop elektriciteit (+) Verkoop elektriciteit (+) Beheer en onderhoud (-) Investering Vaststellen referentie van groot belang!! Uit netto-opbrengst exploitatie moet de meerinvestering van WKK worden gedekt Pagina 32

35 Aandachtspunten voor bollensector Grote verscheidenheid in energieverbruik Door WKK mogelijk van klein- naar grootverbruik voor gas Kleine WKK installaties Elektriciteit uit WKK met name achter de meter 3 Aardgas Algemeen Commodity Diensten (landelijk) Transport (HD-net) Flexibiliteit Distributie (lokaal) t/m 8 bar 4 Aardgas Groot en klein verbruik Onderscheid groot en kleinverbruik op basis van capaciteit gasmeter Capaciteit < 65 m³/uur (G40) kleinverbruik, halfjaarlijkse prijzen van energiebedrijf > 65 m³/uur en < m³ profiel grootverbruik > m³ grootverbruik - telemetrie Onderscheid van belang voor verrekening kosten distributie, transport en commodity Pagina 33

36 Gaskosten 50,00 45,00 40,00 35,00 commodity + transport/distributie (excl belastingen) bij commodity-prijs van 30 ct/m3 laag laag met distributie hoog hoog met distributie ct/m 3 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 commodity 0,00 kv gv u gv u gv u gv u 6 Forward prijzen aardgas 45,00 40,00 35,00 30,00 TTF Forward 2008 settlement TTF Forward 2009 settlement TTF Forward 2010 settlement TTF Forward 2011 settlement TTF Forward 2012 settlement Gasprijzen in ct per m 3 25,00 20,00 15, Historie year forward (Endex) Year ahead forward aardgas TTF ct/m Jan-02 Jul-02 Jan-03 Jul-03 Jan-04 Jul-04 Jan-05 Jul-05 Jan-06 Jul-06 Jan-07 Jul-07 Jan-08 Jul-08 Jan Pagina 34

37 Olieprijzen (bron: Nuon) 9 Elektriciteit Onderscheid groot en kleinverbruikers op basis van aansluitvermogen. Grens bij 3*80 ampère Netwerk Aansluiting Transport Systeemdiensten Inkoop (levering) Verkoop ( teruglevering ) 10 Netwerkdiensten Aansluitdienst: Lokale netbeheerder Transportdienst: Lokale netbeheerder Systeemdienst: Llandelijk netbeheerder Exclusieve wettelijke taken! Pagina 35