Agendapunten en initiatieven

Transcriptie

1 Agendapunten en initiatieven BIJLAGE BIJ STATENBRIEF AGENDA VITAAL PLATTELAND 2017 Na onze conferentie met gesprekstafels op 23 februari jl. zijn ruim 90 ideeën en initiatieven met ons gedeeld. We hebben deze getoetst op haalbaarheid en op doorbraakpotentie. De daaruit voortvloeiende selectie leidde tot voorliggende eerste agenda. In deze bijlage worden de initiatieven nader toegelicht. In de Voorjaarsnota worden de financiële consequenties ten behoeve van uw integrale afweging aan u voorgelegd. 1. Veehouderij en gezondheid Voor een vitaal platteland is het cruciaal dat emissies van stoffen, die de gezondheid bedreigen, verlaagd worden. Een bijvoorbeeld is fijnstof. Met dit agendapunt willen we bevorderen dat emissiereducerende technieken en systemen versneld worden ontwikkeld, toepasbaar worden in de vergunningverlening rond groeiende bedrijven, en dat op termijn ook bestaande stallen worden geüpdatet. Initiatief Uitvoering Manifest Gezonde Leefomgeving Als provincie hebben we het Manifest Gezonde Leefomgeving onderschreven (zie PS ). Samen met de gemeenten in de FoodValley-regio, met de primaire sector (agrariërs en hun belangenorganisaties), met de kennisinstellingen (WUR, Aeres) en met bedrijven (leveranciers van technieken, agrarisch adviseurs) pakken we de uitvoering van dit manifest op. We stellen u voor het bestuurlijke spoor in de regio te ondersteunen. Daaronder valt het stimuleren van emissiereductie via de vergunningverlening door kritische BBT-afwegingen, tegelijk het vergunnen van innovaties. Als college steunen we dit traject onder meer met een lobby richting het Rijk. Verder stellen we u voor het praktijkspoor te steunen. Doel daarvan is om sneller haalbare en betaalbare emissiereducerende technieken beschikbaar te hebben voor toepassing in de praktijk, en kennis te delen over reeds aanwezige technieken. Dit praktijkspoor krijgt vorm in een Praktijkcentrum voor Emissiereductie in de Veehouderij (PEV), dat verbonden is aan het Poultry Expertise Center in Barneveld. W APK Dit mede als invulling van uw motie 7 (2017) waarin u ons vroeg de milieu-apk verder te ontwikkelen. In het Manifest is de APK onderdeel van het bestuurlijke spoor. Uitgangspunt is dat vergunningen niet meer voor de eeuwigheid zijn. In de nieuwe visie gaat het om de E ssen niet stil. In de industrie is het al gebruikelijk dat tussentijds nieuwe beschikbare technieken worden toegepast. In de landbouw willen we hier ook mee aan de gang, om te beginnen in de FoodValley regio waar de uitstoot het hoogst is. Dit zal plaatsvinden in dit initiatief. Initiatief Kennisdelen door Kennisplatform Gezondheid en Veehouderij In PS resp. PS hebben we u de komst van het Kennisplatform beschreven en heeft u daartoe subsidie verstrekt. Doel ervan is om kennis op het gebied van veehouderij en humane gezondheid te duiden, te interpreteren en te ontsluiten. Inlichtingen bij: Leo Blanken, telefoonnummer (026) adres: post@gelderland.nl

2 Het Kennisplatform doet dit onafhankelijk, betrouwbaar en wetenschappelijk gefundeerd. Daarnaast organiseert het Kennisplatform maatschappelijke dialoog over de kennis. Inmiddels zijn diverse spraakmakende en bruikbare kennisberichten en conferenties georganiseerd, zie Deelnemende organisaties zijn de GGD GHOR Nederland, Omgevingsdienst NL, ZonMw (gezondheidsonderzoek en zorginnovatie), Wageningen UR, Universiteit Utrecht (IRAS), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM). Financiers zijn de ministeries (VWS, EZ), de omgevingsdiensten, vijf provincies en de LTO. Vanwege het succes van dit kenniscentrum voor beleidsmakers en afwegers en vanwege het toenemende interesse voor het onderwerp stellen wij u voor nogmaals bij te dragen voor de komende drie jaren. Daarmee kunnen we ook een deel van uw motie 7 (2017) invullen, waarin u aangaf dat kennis over milieu en gezondheid niet goed toegankelijk is. 2. Voedselbenadering De maatschappelijke belangstelling voor gezond en duurzaam geproduceerd voedsel neemt toe. Het Rijk verschuift mede daarom het accent van landbouwbeleid naar voedselbeleid. Daarmee wordt de voedselproductie meer vanuit de consument beschouwd en komt er meer aandacht voor een gezonder en duurzamer voedingspatroon en meer oog voor gezondheid, ecologie en klimaat. In onze Agenda Vitaal Platteland vertalen we de voedselbenadering naar drie agendapunten: voedselvisie, professionaliseren korte ketens en beter organiseren lange ketens. 2.1 Voedselvisie Initiatief in voorbereiding: thema voedsel In het najaar van 2017 komen we met een Statenbrief over het thema voedsel. Deze Statenbrief moet nader invulling geven aan onze rol als provincie en daarmee aan uw motie M51 m.b.t. een voedselvisie. 2.2 Professionaliseren korte ketens Initiatief professionalisering van vier voedselcoöperaties De vier voedselcoöperaties in Gelderland zijn Boerenhart (Vallei/Veluwe), Oregional (Stadsregio e.o.), Local2Local (Riverenland e.o.) en Eet Regionaal (Achterhoek e.o.). Alle vier coöperaties hebben als doel producten die in en door hun regio worden geproduceerd te vermarkten. De wijze waarop verschilt: sommigen leveren alleen aan horeca, catering, zorginstellingen, ziekenhuizen en retail, anderen bedienen ook particulieren. Uit onderzoek blijkt dat de markt jaarlijks groeit en nog een flinke groeipotentie kent, waaronder De vier coöperaties hebben samen een plan gemaakt dat er in voorziet de markt veel beter te bedienen, met een gezonde rentabiliteit. Dit moet leiden tot meer klanten en meer aangesloten producenten, dus meer assortiment en meer volume. Voor een vitaal platteland is dit ook van belang. Het plan omvat de gezamenlijke professionalisering van de marketing met een Gelderlandbrede invulling, het verbeteren van de kennis bij de agrariërs incl. kennisdelen in netwerken en een breder productaanbod. We stellen u voor dit te ondersteunen. 2

3 Initiatief Gelders Kennisnetwerk Voedsel Het Gelders Kennisnetwerk Voedsel organiseert o.a. netwerkbijeenkomsten om het thema voedsel op de agenda te krijgen en ervaringen uit de praktijk te delen. Daarnaast organiseert het regionale bijeenkomsten met regionale spelers gemeenten, ondernemers en andere initiatiefnemers om de onderlinge samenwerking te versterken. Het Kennisnetwerk ondersteunt gemeenten tevens met advies-op-maat en praktische handvatten en tips. Voorts ondersteunt het netwerk bij de subsidieregeling voor korte-ketensamenwerking in het kader van POP3. Omdat de rijkssubsidie wegvalt, stellen we u voor provinciale middelen beschikbaar te stellen voor continuering van dit kennisnetwerk. Initiatief in voorbereiding: Erkend Veluws Streekproduct In het POP3 heeft de Stichting Erkend Veluws Streekproduct subsidie gehad om aan de slag te gaan met de ontwikkeling en uitvoering van afzetstrategieën voor streekproducenten op de Veluwe. Hierbij richt men zich op de lokale (toeristische) markt. Wanneer dit is afgerond wil de Stichting met de aangesloten producenten de logistiek verbeteren en de afname in de horeca vergroten. Daarmee kan de bekendheid van en betrokkenheid bij Veluwse streekproducten en het Veluwegevoel bij bewoners en recreanten worden versterkt. Naar verwachting zal dit punt dan terugkomen op de lopende Agenda Vitaal Platteland. Andere initiatieven in voorbereiding Wij hebben burgerinitiatieven ontvangen die gaan over voedselbossen, over natuurpacht vanuit een burgergefinancierde, grondbezittende stichting en van burgers die natuurinclusieve boeren willen worden. Deze initiatieven moeten nog verder uitgewerkt worden tot volwaardige voorstellen. 2.3 Beter organiseren lange ketens In de agrarische ketens wordt veel geld verdiend. Het lijkt er op dat dit vooral bij de levensmiddelenindustrie en de retail gebeurt, boeren klagen over lage prijzen. Dit laatste kan doorbroken worden door samenwerking tussen primaire producenten, bijv. in coöperatief verband, te bevorderen. Initiatieven in voorbereiding in de veehouderijketen In een van Gelderse veehouderijketens zijn we enkele initiatieven op het spoor, waarbij ondernemers de krachten kunnen bundelen zodat er meer mogelijk is op het gebied van gegarandeerde afzet tegen redelijke prijzen. Voor een deel gaat het hierbij om conceptontwikkeling, anderzijds gaat het om coöperatieve samenwerking. De initiatieven zijn momenteel nog niet voldoende uitgerijpt om reeds opgenomen te worden in de Agenda Vitaal Platteland. We komen hier later op terug. Initiatief coccidosevrij pluimveevlees In de regio is een vitaliteitsconcept ontwikkeld voor zorginstellingen die antibioticavrij vlees willen inkopen via een korte keten. Een onderdeel van dit concept gaat over de preventie van coccidose en is inmiddels getest op boerderijniveau. Momenteel wordt overlegd met een maaltijdleverancier die zich met dit concept wil onderscheiden in de zorgmarkt. 3

4 Het marktconcept wordt dus samen met de afnemer vormgegeven. Dat vraagt een andere manier van denken: het is een nieuw ketenmodel waarin samen wordt geïnnoveerd met een gezamenlijk businessmodel en een ander verdienmodel. In plaats van dat de belangen per schakel verschillen, zijn ze bij dit initiatief voor elk gelijk. Het initiatief start met een campagne in Overijssel en zal wellicht ook een uitstap maken naar Gelderland om de aanpak bekend te maken. Vooralsnog wordt geen ondersteuning gevraagd. Initiatief in voorbereiding Vitale varkenshouderij De coalitie voor een Vitale Varkenshouderij onder leiding van dhr. Rosenthal is bezig met de uitvoering van het Actieplan. Er worden momenteel voorbereidingen getroffen voor een ontwikkelbedrijf, dat ervoor moet zorgen dat in de varkenshouderij de juiste ondernemers op de juiste plekken komen. Verder wordt vanuit de coalitie gewerkt aan innovatie varkensvleesconcepten I H Vanuit de coalitie werd meegedeeld dat de realisatie van een dergelijk concept het meest kansrijk is door een bestaand, succesvol (korte keten-)concept uit te bouwen. Op dit moment is er nog geen concreet voorstel vanuit Vitale varkenshouderij voor de Agenda Vitaal Platteland, maar we zullen de ontwikkelingen volgen. 3. Natuurinclusieve landbouw Bij natuurinclusieve landbouw gaat het om een vorm van duurzame landbouw die deel is van een veerkrachtig voedselsysteem, gebruik maakt van natuur en biodiversiteit, met een gezond verdienmodel, en die op haar beurt de biodiversiteit behoudt en versterkt. Ten behoeve van de Agenda Vitaal Platteland gaat het er ons met name om dat ook buiten de GNN de biodiversiteit weer toeneemt. Het hoeft dan niet om rode lijstsoorten te gaan: ook meer klaver in het weiland en wilgen in het landschap zijn pluspunten. Initiatief natuurinclusief landbouwsysteem en verdienmodel voor pachters op landgoederen Landgoederen bestaan vaak uit een historische afwisseling van akkers, weiden, bossen, houtwallen en natte heidevelden. De belangrijkste economische basis wordt vaak gevormd door de landbouw: de hoevepachters. In dit initiatief wordt op de landgoederen Gerven en Hell (in Putten) gewerkt aan een natuurinclusief businessmodel. Onder begeleiding van het Louis Bolk Instituut wordt een natuurinclusief landbouwsysteem ontworpen, en onder begeleiding van Wageningen Economic Research wordt vervolgens gewerkt aan een natuurinclusief verdienmodel voor zowel de pachters als het landgoed. Deze natuurinclusieve uitwerking is van belang voor alle landgoederen in Gelderland en daarbuiten. Wij stellen u daar om voor dit project op de landgoederen Gerven en Hell als pilot te ondersteunen, zodat het als voorbeeld kan dienen voor andere Gelderse landgoederen. Het Gelders Particulier Grondbezit zal zich inzetten om de resultaten onder de aandacht te brengen van haar leden. 4

5 Initiatief uitrol Vruchtbare Kringloop naar Veluwe/Vallei en Rivierenland (voorbereidend project) In de Achterhoek is het project Vruchtbare Kringloop een groot succes. LTO Noord wil dit project nu in doorontwikkelde vorm samen met de partners (Waterschappen, Agrifirm, For Farmers Hendrix, De Heus, Rabobank, VLB, Cumela, Vitens, FrieslandCampina, BelLeerdammer, Gebiedscoöperatie O-gen, ValleiHorstee, Vitens, de collectieven) uitrollen naar de gebieden Vallei & Veluwe en het Rivierengebied. Er zijn al veel agrarische ondernemers geïnteresseerd, zodat daar op korte termijn kan worden gestart met een voorbereidend project. D V odem is de basis voor een vitaal platteland Met een grote groep agrarische ondernemers (beoogd: 300) zal gestart worden met activiteiten, die met name zijn gericht op verbetering van de bodem- en waterkwaliteit en de biodiversiteit. Alle deelnemers gaan in groepsverband aan de slag. Elke deelnemer stelt zijn eigen ontwikkelplan op en past bewezen maatregelen toe. Hoofddoel van het project is het stimuleren van kringlooplandbouw, vergrote biodiversiteit en duurzaam bodem- en waterbeheer ten behoeve van een betere bodemvruchtbaarheid, verminderde milieubelasting, duurzame economische groei en een vitaler platteland in de regio. Immers, de bedrijfstechnische en financiële resultaten worden ook verbeterd wat de continuïteit van agrarische bedrijven ten goede komt. Aldus wordt draagvlak gecreëerd voor het hoofdproject Vruchtbare Kringloop Gelderland, dat dan in 2018 kan starten. Initiatief Goud van oud grasland Het Louis Bolk Instituut wil met dit initiatief de natuurlijke en economische potentie van oud grasland voor melkveehouderij op de Gelderse zandgronden belichten. Behoud van oud grasland is namelijk een belangrijke schakel in een meer natuurinclusieve landbouw. De landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten van oud grasland zijn bekend. Door niet te scheuren of te roteren met andere gewassen wordt de bodem voor lange tijd met rust gelaten. De economische waarde, de milieuvoordelen en de biodiversiteitsaspecten van oud grasland zijn onderbelicht. Grasland is de belangrijkste bodemverbeteraar die er is; onder grasland bouwt het organische stofgehalte van de bodem op, wat belangrijk is voor de grasproductie, voor het waterregulerend vermogen en het vastleggen van koolstof uit CO2. Daarnaast ontstaat een stabiel milieu voor het bodemleven. We hebben de initiatiefnemers gevraagd het project in te dienen voor de per 1 mei 2017 open te stellen subsidieregeling Kennisontwikkeling en verspreiding van het meerjarenprogramma bodem en ondergrond. Er zullen dan melkveebedrijven gezocht worden waar een en ander beproefd kan worden. 4. Vrijkomende agrarische bebouwing en andere economische dragers Veel agrarisch ondernemers zijn de afgelopen jaren gestopt met hun agrarische bedrijf, een nog veel groter deel overweegt te stoppen. Daardoor komt veel agrarisch vastgoed vrij. Een deel zal leeg blijven staan, maar biedt ook ruimte voor nieuwe economische functies. Diverse gemeenten bieden al de mogelijkheid om - na sloop - een extra woning op het bouwblok te realiseren. Echter nu zoveel stoppers worden verwacht, is het qua ruimtelijke ordening niet wenselijk om nog meer burgerwoningen in het buitengebied te plaatsen èn is dat moeilijk passend in de woningbouwaantallenprogrammering. 5

6 Initiatief in ontwikkeling: regionale aanpak VAB FoodValley In elke regio zijn de problemen èn de kansen verschillend. In de regio FoodValley is de behoefte aan woningen groot en is nog ruimte om geclusterd nabij de kernen groepjes woningen bij te plaatsen. Daarvoor moeten sloopmeters kunnen worden gesaldeerd met bouwmeters. Nu de omvang van het vrijkomend agrarisch vastgoed de komende jaren verder zal toenemen, zal het huidige gemeentelijke instrumentarium in de toekomst niet volstaan. Er is een brede samenwerking nodig van diverse publieke en private partijen, waar niet alleen ondernemers en overheden maar in ieder geval ook de banken onderdeel van zijn. De regio FoodValley wil daartoe nieuwe experimenten op gaan zetten, zoals knooperven. Verder komt er een VAB-loket waar stoppende ondernemers worden ontzorgd en de slooplocatie goed ingepast kan worden opgeleverd. Ook wordt bekeken of een tijdelijk ander gebruik dan volgens de geldende bestemming is toegestaan kan helpen, zodat de eigenaar tijd krijgt om na te gaan wat het beste gebruik is voor een locatie en tijdelijk verdienmogelijkheden krijgt om de sloop van de leegkomende opstallen te bekostigen. De aanpak wordt in juni in de regio vastgesteld. De provincie is via het programma Steengoed Benutten betrokken. Initiatief pilot zon op het erf Het project Zon op erf is een invulling waarbij het bouwblok, na sloop van de agrarische bedrijfsgebouwen, wordt gebruikt voor zonnepanelen (grondopstelling). In dit project worden sloop, asbestsanering en energietransitie gecombineerd. De financiële, technische en ruimtelijke haalbaarheid wordt nu verder onderzocht in tien concrete situaties door de Achterhoekse Groene Energie Maatschappij AGEM. AGEM kan de zonnepanelen zodanig neerleggen dat er op ca. 1 ha ca. 1 MW aan rendement gehaald kan worden. Er is in de Achterhoek een potentie van 700 stoppende boeren. Dat zou in theorie ca. 700 MW op kunnen leveren aan duurzame energie, ofwel de helft van het totale electriciteitsverbruik van de Achterhoek. Een en ander wordt in de Gelderse Energie Agenda opgepakt. Andere initiatieven B VAB W hackaton, die in de provincie Overijssel is georganiseerd. Vanuit Rivierenland doet een ondernemer mee, die een initiatief heeft voor een ondernemersgerichte procesaanpak in combinatie met een VAB-loket. Voorts komt uit Rivierenland het initiatief knooperven langs de grote rivieren. We komen daar een volgende keer op terug. Voorts is het verder onder de loep nemen van de VAB-problematiek aan de orde geweest in een gesprek tussen ons college en de Provinciale Raad voor het Omgevingsbeleid (PRO d.d. 21 april jl.). Daar is afgesproken dat de PRO zich nader gaat buigen over een advies omtrent deze problematiek. Het advies moet recht doen aan de verschillen in de regionale problematiek en de verschillende regionale kansen. 6

7 5. Mestverwerking en -verwaarding Er is in Gelderland een overschot aan organische meststoffen. Het gevolg is dat mest wordt geëxporteerd naar andere provincies en naar het buitenland. Aan de andere kant wordt er kunstmest geïmporteerd. In het kader van de circulaire economie willen wij de invoer van kunstmest reduceren, minder mest afvoeren en meer duurzame energie uit mest winnen. Dat is in het belang van de agrarische sector, maar ook in belang van bodem en waterkwaliteit. Initiatief kunstmestvrije Achterhoek Het terugwinnen en hergebruiken van mineralen uit mest kan kosten besparen en leidt tot een vermindering van emissies naar bodem, water en lucht. Verwaarding van mest draagt bij aan de klimaatdoelstellingen en aan het verbeteren van het imago van de sector. In Gelderland zijn inmiddels verschillende verwerkingsinstallaties in ontwikkeling die hier aan kunnen bijdragen. In het kader van de Agenda Vitaal Platteland heeft een brede coalitie bestaande uit LTO-Noord, de Vruchtbare Kringloop Achterhoek, Wageningen UR, stichting KiEMT, Dofco, NVV/POV, DLV Advies, De Marke, Regio Achterhoek, Waterschap Rijn IJssel en Stichting Biomassa samen met verwerkingsinitiatieven zoals Groot Zevert, BVA en Greenferm en technologiebedrijven zoals NijhuisWater en Waterstromen de handen ineen geslagen. Gezamenlijk wordt een Green Deal voorbereid met als doel het op termijn realiseren van een Kunstmestvrije Achterhoek. We stellen u voor deze Green Deal verder te helpen door mede te investeren in verwerkingsinstallaties. Dit is nodig omdat deze installaties kapitaalintensief zijn en in een onzekere markt moeten investeren in technieken, die in deze combinatie en op deze schaalgrote innovatief en experimenteel van aard zijn. Andere financieringsbronnen zoals het MestInvesteringsFonds, de Regeling Stimulering Mestverwerking, SDE, het Nationaal Groenfonds, het Gelders IEG-fonds, particuliere investeerders en de banken zijn daarbij ontoereikend. Door een beperkte bijdrage in de vorm van een eenmalige provinciale subsidie wordt de kans vergroot dat deze installaties, die gericht zijn op de terugwinning van mineralen uit mest en waarvoor een vergunning is of wordt verleend in 2017, hun financiering definitief rond kunnen krijgen. Het betreft de installaties van GreenFerm in Apeldoorn, Groot Zevert in Beltrum en BVA (Agrogas) in Varsseveld. Het resultaat is dat er niet alleen wordt geëxperimenteerd maar dat er ook daadwerkelijk verwerkingscapaciteit wordt gerealiseerd in Gelderland. Initiatief koude compostering van met koolstof verrijkte drijfmest d.m.v. mestwormen De provincie Gelderland en Waterschap Vallei en Veluwe realiseren een natuurgebied van 300 hectare: de Binnenveldse Hooilanden. Verwachting is dat er in de toekomst veel maaisel uit het nieuw te ontwikkelen natuurgebied komt. Een deel ervan, dat ongeschikt is als veevoer, kan gecomposteerd worden met drijfmest, zodat compost wordt verkregen van hoge kwaliteit, die kan zorgen voor meer organische stof in de bodem. De initiatiefnemer wil een composteringsinstallatie hiervoor realiseren. Deze aanvraag kan meeliften met Innovatieve concepten (POP3). 7

8 6. Verbinden boer-burger Voor de landbouw staat het maatschappelijk draagvlak steeds meer op het spel, of het nu gaat om milieu, gezondheid, dierenwelzijn of ruimtelijke kwaliteit. Bijna dagelijks komen voorbeelden in het nieuws van dingen die beter kunnen. Het maatschappelijk debat omtrent overlast en misstanden in de landbouw en voedselproductie wordt scherper. Het is daarom van groot belang dat de boer meer wordt verbonden met de burger, zodat de boer beter kan inspelen op de eisen die de burger stelt aan het voedsel. Deze verbindingen kunnen ook leiden tot innovaties; we noemen dit sociale innovatie. Korte voorzieningsketens zijn mooie voorbeelden van deze verbindingen. Het initiatief Boert Bewust draagt hier ook aan bij. Initiatief Boert Bewust Boeren en tuinders doen werk waar de Nederlandse samenleving trots op kan zijn. De Stichting Boert Bewust vindt het belangrijk dat de samenleving boeren waardeert om hun werk èn meer betrokken raakt bij de herkomst van het voedsel. Daartoe is het van belang dat boeren contact zoeken met hun omgeving, ervaren wat er speelt en hierop kunnen acteren. Boeren met het Boert Bewust bedrijfslabel gaan voldoen aan een certificering voor maatschappelijk bewust ondernemen. Zij scoren plussen op energie, milieu, mest, dierenwelzijn en diergezondheid. De belangrijkste voorwaarde voor boeren om mee te kunnen doen is de verbinding met de maatschappij. Het certificaat wordt dan ook elke twee jaar gecontroleerd. Inmiddels zijn in de Vallei ruim 70 boeren deelnemer. Mooi is dat bijv. ook de kinderen van de ondernemers meedoen met vlogs. Vanuit de streken Salland (OV), Vechtdal (OV), IJsseldelta (OV), Cuijk/Nijmegen (GLD), Achterhoek (GLD) is er vanuit boeren, tuinders en partijen in de omgeving concreet vraag naar de Boert Bewust-beweging. Dit initiatief gaat de formule aldaar uitrollen. De ambitie is om tussen minimaal 500 Boert Bewust-deelnemers te hebben in acht verschillende streken, waarvan 200 ondernemers een training verbindend ondernemen hebben gevolgd. Wij stellen uw Staten voor deze ambities met de voorgestelde invulling te ondersteunen. Initiatief in voorbereiding Op dit moment wordt er door ondernemers die zijn aangesloten bij de coöperatie FrieslandCampina gewerkt aan een initiatief om de dialoog tussen boeren en maatschappelijke organisaties te faciliteren, waarbij het met name gaat om de beeldvorming over en weer. 7. Ondernemerschap voor bedrijfsontwikkeling Heel veel perspectieven voor Vitaal Platteland grijpen aan bij de agrarisch ondernemer. Hij is het, die de beslissingen neemt. Maar agrarisch ondernemers staan daarin steeds meer alleen, terwijl de keuzes steeds complexer worden. Veel ondernemers zijn via vererving op het (familie)bedrijf gekomen en benaderen het boer-zi W willen daarom ondernemersbegeleiding op de Agenda Vitaal Platteland zetten. 8

9 Initiatief ondernemersbegeleiding en coaching regio FoodValley In de FoodValley-regio zien bij de landbouw betrokken partijen steeds vaker dat investeringen in de agrarische sector achterblijven. Het lijkt erop dat keuzes vaak te laat worden gemaakt, met stilstand als gevolg. Ondernemers komen vroeg of laat op een rotonde van keuzes terecht. Op dit moment is dat nog vaak te laat. Een mogelijke verklaring is gelegen in het feit dat veel ondernemers hun bedrijf verkregen hebben via vererving en dus niet intentieel risicodragend ondernemerschap ten toon spreiden. De kunst is nu om in de keuzes die gaan over de onderneming enige versnelling te realiseren. Omdat veel agrarisch ondernemers niet zelf die stappen lijken te zetten, is een vorm van begeleiding wenselijk waarbij de ondernemer centraal staat. De begeleiding is er op gericht deze ondernemer te helpen om zijn of haar eigen mogelijkheden te ontdekken en van daaruit tijdig passende keuzes te maken. Het centrale doel is in één woord: beweging! Dit willen we bereiken door begeleiding van ondernemers door onafhankelijke coaches, do tweed s- cteur, verkoper, monsternemer, veearts, accountmanager, etc. die regelmatig bij boeren op het erf komen) in de regio. Het doel van de coaches is, kortweg, agrariërs te ondersteunen bij het benutten van de speelruimte om in beweging te komen. Met innovatie en benutting van kansen en perspectieven, zoals hierbij geboden in de Agenda Vitaal Platteland, tot gevolg. We geven u in overweging dit initiatief mede te ondersteunen. Het kreeg volledige steun van de manifestpartners die het Manifest van Salentein hebben onderschreven. Initiatief ondernemersbegeleiding en -coaching in de gemeente Berkelland Ook in Berkelland gaat een dergelijk traject worden uitgevoerd onder 540 agrariërs. Doel is dat er een goed beeld ontstaat van de agrarische ondernemingen in de gemeente en dat er door de ondernemers goed gemotiveerde keuzes voor de toekomst gemaakt worden. Specifiek geldt voor de agrarische sector dat de familiehistorie, de verwevenheid van privé en ngen moeilijk maakt. Men blijft te lang in kringetjes ronddraaien. Uit ervaringen van andere gemeenten met dergelijk projecten blijkt dat een groot deel van de (agrarische) ondernemers het als zeer positief ervaart dat mensen met de juiste achtergrond en kennis hen bezoeken. Berkelland wil voortbouwen op deze ervaringen en proberen de ondernemers te ondersteunen bij de keuzes die ze moeten maken. Het blijft wel vrijwillig. Bij bedrijven die mee willen doen wordt de situatie op het bedrijf geïnventariseerd, wordt gekeken naar mogelijke duurzame oplossingen en worden adviseurs ingeschakeld om de oplossingen te helpen waar te maken. Daartoe wordt flink geïnvesteerd in het netwerk van erfbetreders (voerleveranciers, dierenartsen, adviseur, banken, kerken) om tot een goed afgestemde, ondernemersgerichte aanpak te komen. Voor probleemsituaties worden ook lijntjes gelegd naar het sociale domein. Arnhem, 9 mei zaaknummer Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris 9