STARTERSBOERDERIJ: BURGERBOEREN CREËREN NIEUWE KANSEN IN HET BUITENGEBIED

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "STARTERSBOERDERIJ: BURGERBOEREN CREËREN NIEUWE KANSEN IN HET BUITENGEBIED"

Arthur Desmet
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 : BURGERBOEREN CREËREN NIEUWE KANSEN IN HET BUITENGEBIED

2 BURGERBOEREN: VERKENNINGSFASE: BURGERBOEREN IN DE PROVINCIE GELDERLAND INNOVATIEKRACHT EN IMPULS VOOR LANDSCHAP Uit de verkenningsfase van het project komen de volgende vraagstukken naar voren: - Ondersteuning voor starters in de vorm van advies en coaching: goede begeleiding is kostbaar, maar essentieel bij het maken van keuzes. Steeds meer burgers hebben serieuze interesse om te starten als voedselproducent. Deze nieuwkomers -de potentiële burgerboeren zorgen voor innovatiekracht en een nieuwe impuls in het Gelderse agrarisch landschap. Het vinden van een betaalbare locatie met agrarische bestemming was een van onze grootste uitdagingen. Daarnaast was het krijgen van commitment van de bank niet eenvoudig als starter. De route van burger tot boer is echter niet eenvoudig. Het project Startersboerderij creëert inzicht in het speelveld van burgerboeren. Wie zijn de burgers met belangstelling voor het boerenvak? Waar zijn zij bij gebaat en wie of wat zijn mogelijk-makers in het proces? Het project ontwikkelt een leertraject, om burgerboeren te ondersteunen bij het opzetten van hun eigen boerenbedrijf. - Beschikbaarheid en toegang tot agrarische gronden voor voedselproductie: burgerboeren zien kansen in natuurinclusieve landbouw of een extensievere manier van landbouw. vleesveehouder en kroketterij (Toldijk) 2 vertrouwen te geven dat het bedrijf voldoende rendement zal opbrengen om de gevraagde investering terug te betalen. Er is vaak geen gebouwen en machines zijn kostbare goederen en onderpand beschikbaar. lastig te verkrijgen. - Ruimte om te experimenteren: burgerboeren starten in sommige gevallen met andere vormen Ondanks de aanwezigheid van een aandeel eigen kapitaal is het lastig om van voedselproductie of maken gebruik van andere financiering te krijgen. Mijn systemen dan gangbaar in de landbouw; denk aan broer en ik zijn geholpen bij de productie van insecten of het telen van de realisatie van ons bedrijf gewassen zoals zeewier. - Behouden en verbeteren van de leefbaarheid op het platteland: leefbaarheid op het platteland Startersboeren acteren in een voortdurend Annerie van Bommel, investeerders het - Ruimte om te starten met minder middelen: grond, beïnvloedt het vestigingsklimaat veranderende omgeving, een speelveld dat vraagt om vakkennis en ondernemerschap. Wat zijn hun ervaringen, ambities en ideeën? Welke rol speelt een overheid in dit speelveld? En waar zijn toekomstige starters bij gebaat? Als starter is het lastig om Het project Startersboerderij nodigt de provincie Gelderland graag uit om mee te (blijven) denken met starters en de doorontwikkeling van het concept. door een andere ondernemer die bereid was om te investeren in ons bedrijfsplan. Wim Schut, varkenshouder (Bennekom) 3

3 WAAROM ZIJN BURGERBOEREN HARD NODIG? Starten in de landbouw is niet eenvoudig. De druk op grond is Nederland vergrijst, ook in de landbouw. Er is een tekort aan opvolgers om het aantal stoppende boeren en tuinders in Nederland aan te vullen. Soms worden stallen en gronden van stoppende bedrijven overgenomen door collegaondernemers. In veel anderen gevallen komen de stallen en schuren leeg te staan. De leefbaarheid van het platteland komt daarmee onder druk te staan. Door de komst van schaalvergroting en efficiëntie blijft het voedselproductieniveau weliswaar op peil, maar het resulteert ook in minder bedrijven. Minder bedrijvigheid in het buitengebied heeft leegloop en verschraling van sociale voorzieningen tot gevolg. Een belangrijke drempel voor starters én hun gezin om zich te vestigen in het buitengebied. Frisse blik en leefbaarheid Tegelijkertijd zijn er steeds meer burgers die serieuze interesse hebben om te starten met de productie van hoogwaardige landbouwproducten. Deze potentiële burgerboeren zijn in staat om een nieuwe impuls te geven aan het innovatievermogen van de agrarische sector. Als zij-instromers met veelal een niet-agrarische achtergrond hebben zij een frisse blik en innovatieve ideeën die bijdrage aan de verduurzaming van het landbouwsysteem. Door de komst van starters blijft bedrijvigheid en werkgelegenheid op het platteland behouden en blijven landschappelijke en agrarische karakteristieken behouden. Stoppers kunnen hun bedrijf doorgeven aan een nieuwe generatie ondernemers waardoor het door hun opgebouwde bedrijf, hun trots, niet verloren gaat. Het delen van kennis en kunde van de huidige generatie agrarisch ondernemers met starters is hierbij onmisbaar. en denken te veel binnen bestaande kaders om een starter op weg te helpen. Vrienden, familie en anderen ondernemers zijn daarom belangrijke sparringpartners voor het uitbouwen van je bedrijfsplannen is mijn ervaring. De provincie kan een belangrijke rol spelen in de beschikbaarheid en toegang tot (pacht)grond voor startende ondernemers. Edward Nijk, pluimveehouder en akkerbouwer (Almen) 4 zomaar iets dat nieuw voor hen is. Dat terwijl de nieuwe boeren vaak niet de gebaande paden bewandelen: ze combineren landbouw met natuur, werken aan agroforestry projecten, community supported agriculture en andere korteketen initiatieven. Het zijn de ontwikkelingen in de landbouw die maatschappelijk zeer gewenst zijn. Ondersteuning bij deze processen is wenselijk, Ondersteuning met kennis en ervaring Het bankwezen en provincie (overheden) zijn in mijn beleving vaak te traag hoog en banken financieren niet Het huidige speelveld in de landbouw is niet ingericht op starters. Het vraagt behoorlijk veel vermogen (kapitaal), kennis, ondernemerschap én lef om een agrarisch bedrijf te starten of over te nemen. Ook bedrijfsadviseurs, makelaars, (lokale) overheden en bankiers hebben te weinig kennis en ervaring met starters in de landbouw om een succesvolle opstart te kunnen faciliteren. De groeiende groep potentiële burgerboeren wordt op dit moment onvoldoende gesteund bij het realiseren van hun ondernemersambitie en dat terwijl zij zo n belangrijke factor zijn voor de continuïteit en verduurzaming van de landbouw. vooral op het gebied van weten regelgeving en toegang tot grond. Goede begeleiding en coaching voor starters in de landbouw is essentieel. Starters hebben echter in het begin vaak weinig kapitaal en kunnen zelf te weinig geld investeren in goede begeleiding. Klarien Klingen, tuinder (Ede) 5

HET CONCEPT Om de komst van nieuwe boeren en hun ondernemersidee verder te tuinders te stimuleren is medio 2018 het project Startersboerderij gestart.

4 HET CONCEPT Om de komst van nieuwe boeren en hun ondernemersidee verder te tuinders te stimuleren is medio 2018 het project Startersboerderij gestart. Het project inventariseert wat startende burgerboeren nodig hebben en wat stakeholders starters kunnen aanbieden om hen te faciliteren. Overlap en lacunes worden bij elkaar gebracht. Uit de verkenningsfase blijkt dat starters behoefte hebben aan praktijkervaring van andere starters, een klankbord voor hun ideeën en inspiratie om hun bedrijf te realiseren. Praktische kennis, de beschikbaarheid en toegang tot financiering en grond is ook een grote uitdaging. ontwikkelen. Het concept Startersboerderij bestaat uit een blauwdruk van de verschillende bouwstenen en fasen die een burgerboer doorloopt om te komen tot een eigen bedrijf; van vakkennis tot financieringsvormen, kennis van markt en keten tot het vinden van de juiste adviseurs en erfbetreders. Vooral de afstemmingsprocessen tussen de starter, het netwerk en de bouwstenen als ook tussen de verschillende bouwstenen zijn bepalend. Leertraject Bij de Startersboerderij kunnen Het is een iteratief proces, wat wil zeggen dat iedere starter een ander startende burgerboeren terecht om vertrekpunt heeft en de fases niet per Het imago van de landbouw en de maatschappelijke druk die daarbij komt kijken is voor starters zowel een kans als een last. Het biedt kansen voor vernieuwing, maar tegelijkertijd verhoogt het de drempel voor starters om zich te committeren aan de sector. Daarnaast heeft de leefbaarheid op het platteland een belangrijke invloed op het vestigingsklimaat voor burgerboeren en hun gezin. Sietse Draaijer, NAJK bestuurder, portefeuillehouder bedrijfsovername 6 Land & Locatie Product & Productie Markt & Keten Middelen & Financiering definitie chronologisch worden doorlopen. Het concept dient als basis voor een leertraject dat starters moet helpen bij het maken van keuzes in hun zoektocht naar en het starten van een eigen bedrijf. Het project stimuleert een aantal stakeholders zoals lokale overheden, onderwijsinstellingen en belangenbehartigers tot eigenaarschap en aanspreekpunt van het concept zodat startende burgerboeren hier terecht kunnen tijdens hun proces. Het gaat erom dat starters voldoende worden toegerust om bewuste keuzes te maken en te leren signaleren wie of wat ze wanneer nodig hebben. Starters moeten het zelf doen. Het concept biedt de houvast en begeleiding die nodig is om te kunnen starten. Ambitie Gedurende het project wordt samen met stakeholders én starters het concept Startersboerderij verder doorontwikkeld. Het concept, het leertraject, wordt binnen het project getest door één of twee startende burgerboeren in een pilot. De ambitie is dat na de projectfase een aantal stakeholders het concept Startersboerderij in de markt zetten om deze nieuwkomers in de sector het juiste duwtje in de rug te geven. 7

Statersboerderij? Wij gaan graag met u in gesprek.

5 Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Wilt u meer weten over of heeft u ideeën voor het project Statersboerderij? Wij gaan graag met u in gesprek. Neem contact op met Juul Smeets of Ilona Baan van Projecten LTO Noord via tel of info@projectenltonoord.nl

Vergelijkbare documenten

Manifest van Salentein. Ketenpartners, kennisinstellingen en overheden in FoodValley werken aan toekomstgericht ondernemerschap agrariërs

Manifest van Salentein. Ketenpartners, kennisinstellingen en overheden in FoodValley werken aan toekomstgericht ondernemerschap agrariërs Manifest van Salentein Ketenpartners, kennisinstellingen en overheden in FoodValley werken aan toekomstgericht ondernemerschap agrariërs Manifest van Salentein Ketenpartners, kennisinstellingen en overheden